Training. Persoonlijke verzorging

(1)

Training

Persoonlijke verzorging

(2)

Colofon

Uitgeverij: Edu’Actief b.v.

0522-235235 [email protected] www.edu-actief.nl

Auteur(s): Esther de Roode

Inhoudelijke redactie: Jo-Anne Schaaf

Titel: Factor-E Persoonlijke Verzorging

ISBN: 978 90 3723 398 8

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke

toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl).

De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.

(3)

Inhoudsopgave

Over deze training 4 Inleiding 4

Demonstratie: Persoonlijke verzorging 5 Oriëntatie 6

Beroepsmatig zorg verlenen 9 Inleiding 9

Hygiënisch, veilig en verantwoord werken 17 Inleiding 17

Ondersteunen bij aan- en uitkleden 22 Inleiding 22

Therapeutisch elastische kousen (TEK) 30 Inleiding 30

Ondersteunen bij wassen, baden en douchen 35 Inleiding 35

Reflecteren 40

Theoriebron Inleiding persoonlijke verzorging 41 Theoriebron Beroepsmatig zorg verlenen 45 Theoriebron Hygiënisch werken 48

Theoriebron Veilig en verantwoord werken 51 Theoriebron Kleding kiezen 54

Ondersteunen bij aan- en uitkleden 59

Theoriebron Therapeutische elastische kousen aan- en uittrekken 63 Theoriebron Ondersteunen bij wassen 66

Theoriebron Wassen op bed, baden en douchen 69 Beoordelingsformulier 73

Planningsformulier 75

(4)

Over deze training

Inleiding

Het verzorgen van je lichaam is nodig om het lichaam gezond te houden, en omdat het invloed heeft op ons psychisch en sociaal functioneren. Aan persoonlijke en uiterlijke verzorging doet iedereen. Het liefst zelf en op onze eigen wijze. Als iemand tijdelijk of blijvend zijn lichaam niet kan verzorgen is ondersteuning nodig. Dit kan bestaan uit het stimuleren, gedeeltelijk of geheel overnemen van de zorg. Omdat verzorgen je beroep is doe je dit niet op ‘je eigen wijze’ maar veilig en verantwoord. Van jou mag worden verwacht dat je hiervoor specifieke kennis, inzicht en vaardigheden hebt.

Leerdoelen

Je kunt:

uitleggen hoe je beroepsmatig zorg verleent

uitleggen hoe je hygiënisch, veilig en verantwoord kunt werken

uitleggen welke kleding in welke situatie het meest geschikt is voor de cliënt en hoe je een cliënt kunt ondersteunen bij het aan- en uitkleden

het hoe, wat, waarom en de mogelijke complicaties bij het ondersteunen bij het aan- en uittrekken van therapeutisch elastische kousen benoemen

het hoe, wat, waarom en de observatiepunten bij het ondersteunen bij wassen, wassen op bed, baden en douchen benoemen.

Je kunt een cliënt ondersteunen bij het:

• aan- en uitkleden

• aan- en uittrekken van therapeutisch elastische kousen

• wassen

• wassen op bed

• baden en douchen.

Beoordeling

Je wordt op verschillende punten beoordeeld. Deze punten kun je in het beoordelingsformulier terugvinden. De volgende punten zijn belangrijk:

• Je doet actief mee aan de lessen.

• Je voldoet aan de voorwaarden bij de oefeningen en bij de demonstratie: correcte kleding, goede persoonlijke verzorging, geen sieraden.

Planning

Aan het einde van de training moet je een demonstratie uitvoeren. Plan deze tijdig in. Lees eerst de demonstratie goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere oefeningen van deze training op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt.

4

Over deze training

(5)

Demonstratie: Persoonlijke verzorging

Oefening 1

Beoordelingsformulier

<

Demonstratie

Afhankelijk van de mogelijkheden, beschikbare tijd en het inzicht van de docent voer je twee demonstraties uit van de vaardigheden die op je aftekenlijst staan. Zie Werkmodel Aftekenlijst zorgvaardigheden. Deze vaardigheden demonstreer je volgens de stappen van het werkmodel.

Door middel van loting wordt bepaald welke demonstratie je gaat geven. Je demonstreert de vaardigheden in een oefensituatie.

De vaardigheden zijn:

• handhygiëne

• begeleiden bij het aan- en uitkleden

• een cliënt met één aangedane zijde begeleiden bij het aan- en uitkleden

• aan- en uitkleden in bed

• het aan- en uittrekken van therapeutische elastische kousen

• iemand wassen op bed.

Bijzonderheden

Je voert de demonstratie uit met één persoon. Wanneer er geen lotussen (vrijwilligers) zijn, speelt een medestudent voor cliënt.

In verzorgingshuis de Schootten op de afdeling revalidatie verblijven oudere cliënten die revalideren na opname in het ziekenhuis voor een operatie of herseninfarct. De afdeling heeft één kamer met twee bedden voor spoedopname. Hier worden cliënten opgenomen die ziek zijn maar waarbij een ziekenhuisopname niet nodig is. Het gaat om alleenstaande cliënten, de cliënten worden voor maximaal drie weken opgenomen.

Voorbereiding

• Je zorgt dat alle spullen die je nodig hebt aanwezig zijn voordat je begint. Je demonstreert de volledige vaardigheid tenzij de docent anders aangeeft.

Uitvoering

• Je voert de handeling die je getrokken hebt uit zoals in het werkmodel beschreven staat.

Beoordeling

• Je wordt beoordeeld op het uitvoeren van de handeling zelf en op je houding en bejegening van de cliënt. De punten waarop je wordt beoordeeld tijdens je demonstratie, kun je vinden in het Beoordelingsformulier.

Plan voor jezelf een datum waarop je de demonstratie gaat uitvoeren, door er een taak voor aan te maken.

Demonstratie: Persoonlijke verzorging

(6)

Oriëntatie

Oefening 1

Werkmodel Logboek Persoonlijke verzorging

<

Hoe verzorg jij jezelf?

Maak een logboek waarin je gedurende drie dagen precies opschrijft wat jij allemaal doet aan persoonlijke verzorging. Je bespreekt het logboek met drie medestudenten.

Voorbereiding

• Spreek met elkaar af op welke dagen iedereen zijn logboek gaat bijhouden.

• Noteer drie dagen achtereen in het Werkmodel Logboek Persoonlijke verzorging wat jij allemaal doet aan persoonlijke verzorging en schrijf een kort verslag met de vragen in het werkmodel.

Uitvoering

• Vergelijk na deze drie dagen in groepen van vier personen elkaars ingevulde logboek.

• Geef je logboek door aan de persoon rechts van je. Je leest elkaars logboek door zonder te praten.

• Na één minuut schuif je het logboek dat je bekeken hebt door naar de persoon rechts van je. Doe dit totdat je je eigen logboek weer voor je hebt.

• Bespreek dan met elkaar wat je van ieders logboek is opgevallen en onthouden hebt;

student 1 geeft zijn mening, daarna, met de klok mee, student 2, 3 en 4.

• Bespreek de volgende items:

Welke overeenkomsten zie je terug in de logboeken?

Waarin zijn jullie anders en verschillen jullie van elkaar als het gaat om je eigen lichaam verzorgen?

Waardoor zijn er overeenkomsten?

Waardoor zijn er verschillen?

Wat vind je ervan dat er overeenkomsten en verschillen zijn?

Reflectie

a. Hielp het bijhouden van een logboek bij het nadenken over je eigen persoonlijke verzorging?

b. Heeft het logboek en het verslag je meer inzicht gegeven in je eigen persoonlijke verzorging?

c. Kun je begrijpen dat anderen op een andere manier zichzelf verzorgen?

d. Wat vond je goed aan de opdracht en wat niet?

e. Begrijp je wat de persoonlijke verzorging van cliënten betekent, als je aan je eigen situatie denkt?

6

Oriëntatie

(7)

Oefening 2

Persoonlijke verzorging

José werkt in het verpleeghuis. Vanmiddag wordt mevrouw Groen opgenomen vanuit het ziekenhuis. Mevrouw Groen heeft een CVA (herseninfarct) doorgemaakt en is volledig verlamd. Voor de persoonlijke verzorging is mevrouw Groen volledig afhankelijk. Welke zorg mevrouw Groen precies nodig heeft, weet ze pas na het anamnese gesprek. Als voorbereiding hierop maakt ze alvast een overzicht van activiteiten die horen bij de persoonlijke verzorging.

Je gaat met elkaar nadenken over activiteiten die horen bij persoonlijke verzorging.

Voorbereiding

Ga met zijn vieren bij elkaar aan een tafel zitten. Leg een A3 of A4 in het midden. Zet een groot vierkant in het midden van het blad en verdeel de rest van het blad in vier vlakken.

Zorg dat je allemaal een pen of potlood hebt en een arceer stift.

Uitvoering

Denktijd: Schrijf in je eigen vlak die activiteiten, waarvan jij denkt dat deze horen bij de persoonlijke verzorging.

Rondpraat: Bespreek ieders lijst; student 1 licht zijn antwoord toe, daarna met de klok mee, student 2, 3 en 4.

Zet na de rondpraat die dingen waar jullie het over eens zijn in het middelste vak.

Zet de activiteiten in logische rijtjes bij elkaar.

Vergelijk jullie antwoorden met het antwoordmodel en arceer de verschillen.

Reflectie

a. Was er een groot verschil tussen wat jij en de anderen onder persoonlijke verzorging hadden gezet? Hoe komt dat denk je?

b. Ben je volledig geweest in activiteiten die horen bij persoonlijke verzorging?

c. Waarom is het handig om zo’n rijtje van activiteiten bij de persoonlijke verzorging gemaakt te hebben?

Oriëntatie

(8)

Oefening 3

Popplet

<

Gliffy

<

Theoriebron Ondersteunen bij wassen en wassen

<

Ik geef me niet bloot!

Je gaat nadenken over wat bloot (en aangekleed) zijn voor jezelf betekent door het maken van een woordspin/mindmap.

Lees de Theoriebron Ondersteunen bij wassen en wassen.

Maak een mindmap/woordspin met centraal in het midden het woord ‘Bloot’. Je kunt ook gebruikmaken van het Werkmodel Mindmap Ik geef me niet bloot, of een website zoals Popplet of Gliffy.

Schrijf alles op wat in je opkomt als je aan het woord ‘bloot’ denkt. Niets is fout of gek.

Beantwoord na het maken van de mindmap de volgende vragen:

a. Heb je wel eens een blote cliënt gezien?

Ja Nee

b. Zo ja, wat is je opgevallen aan deze cliënt? Zo nee, hoe lijkt het jou om voor de eerste keer een blote cliënt te zien?

c. Hoe lijkt het je om een cliënt te gaan helpen met wassen?

d. Voeg de mindmap en de antwoorden op de vragen toe aan je zorgportfolio.

8

Oriëntatie

(9)

Beroepsmatig zorg verlenen

Inleiding

Er wordt van je verwacht dat je beroepsmatig zorg gaat verlenen. Maar wat is dat eigenlijk?

Beroepsmatig zorg verlenen betekent dat je de handelingen die jij uitvoert, uitvoert zoals afgesproken met de cliënt en vastgelegd in het cliëntdossier van de cliënt.

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat persoonlijke verzorging inhoud en waarom persoonlijke verzorging belangrijk is voor de cliënt.

Je kunt uitleggen waarom het belangrijk is om de zelfredzaamheid van een cliënt in beeld te kunnen brengen.

Je kunt de kenmerken van beroepsmatig handelen benoemen.

• Je kunt uitleggen waarom observeren en rapportage onderdeel is van beroepsmatig zorg verlenen.

Oefening 1

Theoriebron Inleiding persoonlijke verzorging

<

Werkmodel Puzzel persoonlijke verzorging

<

Kruiswoordpuzzel persoonlijke verzorging

Er worden veel niet-alledaagse termen en afkortingen gebruik in je toekomstige beroep, ofwel vaktaal of jargon. Denk bijvoorbeeld aan de woorden ‘zelfzorg’, ‘zorgbehoefte’ ADL, en ‘zelfzorgtekort’.

• Bestudeer de Theoriebron Inleiding persoonlijke zorg.

• Leg in je eigen woorden uit wat bedoeld wordt met de term 'persoonlijke verzorging'.

• Maak de kruiswoordpuzzel die je kunt vinden in het Werkmodel Puzzel persoonlijke verzorging.

• Zoek de woorden die je niet kent op in de Theoriebron Inleiding persoonlijke verzorging.

Inmiddels heb je kennisgemaakt met allerlei vaktaal. Je weet nu wat de woorden betekenen.

a. Maar waarom is persoonlijke verzorging eigenlijk zo belangrijk?

b. En wat betekent het als er een zelfzorgtekort is voor de persoonlijke verzorging?

Beroepsmatig zorg verlenen

(10)

Oefening 2

Theoriebron Inleiding persoonlijke verzorging

<

Theoriebron Beroepsmatig zorg verlenen

<

Persoonlijke verzorging

Bestudeer de Theoriebronnen Inleiding persoonlijke verzorging en Beroepsmatig zorg verlenen en beantwoord de vragen.

a. Wat is het verschil tussen ADL en persoonlijke verzorging?

b. Welke activiteiten horen bij persoonlijke verzorging, en welke bij ADL?

Slapen en waken

Persoonlijke verzorging / ADL Toiletgebruik

Persoonlijke verzorging / ADL Boodschappen doen

Persoonlijke verzorging / ADL Eten en drinken

Persoonlijke verzorging / ADL Eten klaar maken

Persoonlijke verzorging / ADL Stofzuigen

Persoonlijke verzorging / ADL Mobiliteit

Persoonlijke verzorging / ADL Brieven versturen

Persoonlijke verzorging / ADL Haren kammen

Persoonlijke verzorging / ADL Bankzaken regelen

Persoonlijke verzorging / ADL Wassen

Persoonlijke verzorging / ADL Naar school gaan

Persoonlijke verzorging / ADL Vrienden maken

Persoonlijke verzorging / ADL Douchen

Persoonlijke verzorging / ADL

c. Op welke drie gebieden kan er zelfzorgtekort optreden?

1.

2.

3.

d. Op welke drie manieren kun je te weten komen zorgvraag of – wens en zorgbehoefte van de cliënt is?

1.

2.

3.

10

(11)

e. Wat betekent objectief observeren?

f. Bepaal voor iedere observatie of deze objectief of subjectief is.

De cliënt heeft een grote rode plek op zijn stuit.

Objectief / Subjectief

De cliënt zijn gezicht vertrekt bij het opstaan uit de stoel.

De cliënt is onrustig, hij loopt heen en weer.

De cliënt heeft zelfstandig zijn gezicht en buik gewassen.

Oefening 3

Methodisch uitvoeren van handelingen van de persoonlijke zorg

Elke dag verzorg je jezelf. Hiervoor heb je geen stappenplan geschreven. Toch heb je waarschijnlijk een vast ritueel waarover je niet eens meer bewust nadenkt, maar waar je je prettig bij voelt. Tijdens deze opdracht ga je bewust kijken naar wat je doet als je gaat douchen.

Voorbereiding

• Bedenk individueel de stappen die je zet, als je zelf onder de douche gaat. En benoem wanneer en waarom jij douchet.

• Bespreek met je medestudent de verschillen in jullie gebruikelijke ‘douche-ritueel’ en de reden en momenten van douchen.

Uitvoering

• Geef in een schema de stappen weer die je zet als je zelf onder de douche gaat. Beschrijf hierbij wat je doet:

– als voorbereiding van het douchen – tijdens de uitvoering (het douchen zelf) – na het douchen.

• Nu neem je het doucheritueel van je medestudent over en de eerstvolgende keer ga je aan de hand van die stappen thuis douchen.

Reflectie

a. Bespreek met je medestudent hoe je het doucheritueel van de ander hebt ervaren.

Was het lastig om af te wijken van je eigen gewoonten?

b. Bespreek onderstaande vragen en schrijf jullie gezamenlijke conclusie op.

Vind je dat je een activiteit als douchen methodisch kunt weergeven in een schema?