OPMERKELIJKE BOMEN
Fietstocht op
eigen houtje
Inleiding
Opmerkelijke bomen zijn een belangrijk maar vaak miskend onderdeel van ons patrimonium. In dit boekje vind je antwoorden op vele vragen rond bomen, maar ook nuttige en interessante informatie over de verschillende parken en groene ruimtes waar je langs zal fietsen.
Reken op drie uur voor de hele fietstocht. Al raden we je toch aan beter een hele namiddag of misschien zelfs een hele dag vrij te houden, om ten volle te kunnen genieten van de boompracht die Brussel te bieden heeft. Aan groene ruimtes, speelpleinen, musea en andere mogelijke stopplaatsen in ieder geval geen gebrek.
In dit roadbook vind je:
•
een kaart,•
een gedetailleerde routebeschrijving van het aanbevolen traject,•
een voorstelling van verschillende plaatsen waar je langs komt.De kaart en gps-coördinaten zijn ook te downloaden op de website www.gpsies.com:
•
Klik op ‘ontdekken’ – ‘uitgebreid zoeken’•
Typ in het veld ‘Naam / Omschrijving van de Track’ “arbres remarquables”•
Klik op ‘zoeken’•
Klik op het parcours dat bij Pro Velo in Elsene vertrekt (“Les arbres remarquables Pro Velo”)Neem de volgende tips ter harte, voordat je op ontdekkingstocht langs enkele van de meest opmerkelijke bomen van Brussel trekt. Zo fiets je veilig door de stad, zowel alleen als in groep.
•
Volg steeds aan de wegcode. Je fietst onder eigen verantwoordelijkheid.•
In de stad mag je met twee zij aan zij te fietsen, zolang je het verkeer dat uit de andere richting komt niet hindert.•
Als je halt houdt, let er dan steeds op dat je het verkeer niet hindert, dit geldt ook voor voetgangers!•
Opgelet met tramrails! Probeer ze steeds loodrecht over te steken om uitschuivers of steken-blijvers te vermijden.•
In éénrichtingsstraten (waarin fietsers beide richtingen uit mogen) is het aanbevolen in één rij achter elkaar te fietsen wanneer je tegen de rijrichting van de auto’s ingaat.Met deze goede raad op zak, rest ons je slechts een leuke fietstocht te wensen, vol mooie ontdekkingen!
Eerste halte: de gewone esdoorn en de vijvers van Elsene
De vijvers van Elsene
Deze vijvers worden gevuld door de Maalbeek en deden vroeger dienst als vis- en ijsvijver. Het ijs werd ’s winters geoogst en het jaar rond in speciale ijskelders bewaard.
Wat is een opmerkelijke boom?
Een opmerkelijke boom is “een boom die voldoet aan een geheel van criteria vastgelegd door de Directie Monumenten en Landschappen.
Deze criteria zijn zowel van wetenschappelijke als van esthetische aard.”
De criteria zijn erg divers, waaronder:
•
De omtrek van de stam op 1,5 m hoogte.•
De leeftijd en in hoeverre de boom lan worden vervangen.In functie van zijn omtrek en gemiddelde groei kan men zijn leeftijd schatten. Dat bepaalt hoe moelijk het zou zijn om die te vervangen op termijn, indien hij zou worden gekapt.
•
Zijn grootte ten opzichte van zijn soortgenoten.•
Zijn relatieve zeldzaamheid in de regio.•
Zijn isolatie. Een alleenstaande boom heeft meer patrimoniale waarde dan één boom in een heel bos van dezelfde soort.•
Zijn specifieke positie. Een boom in de openbare ruimte heeft meer patrimoniale waarde dan een boom op een privéterrein.•
Zijn locatie in de stad. Een boom in een volledig volgebouwde wijk, ver van ander groen, heeft meer patrimoniale waarde.•
Zijn geschiedenis. Een boom, die reeds in oude kadasterkaarten wordt vermeld, of waarover men al lang spreekt, heeft meer waarde.•
Fytosanitaire argumenten. Een gezonde boom is waardevoller dan een zieke boom.De Brusselse inventaris van opmerkelijke bomen is dus wel degelijk een wetenschappelijke inventaris! Er wordt veel belang gehecht aan de omtrek, de soort en het historische belang van de betrokken boom.
Een goed gelokaliseerde, erg geïsoleerde boom, maar waarvan de omtrek niet erg groot is iten opzichte van zijn soortgenoten, zal niet in de inventaris worden opgenomen.
Tweede halte: Japanse notenboom op het Rode- Kruissquare
De Japanse notenboom
Dit kleine boompje heeft, met zijn hoogte van amper drie meter en een diameter van 146 centimeter, qua grootte niets te beginnen tegen zijn boomgeburen (die achter je staan: een blauwe ceder uit de Atlas van 19 meter en een Japanse honingboom van 20 meter).
Niettemin is deze ginkgo biloba pendula de grootste van zijn soort in het Hoofdstedelijk Gewest.
De notenboom is de oudste nog wijd verspreide bomenfamilie. Ze groeien al 270 miljoen jaar op onze planeet. (Dat is ongeveer 40 miljoen jaar vóór de de eerste dinosauriër verscheen!) Sommige variëteiten van deze soort worden tot 30 meter hoog, met een omtrek van 6 meter. De naam ginkgo betekent in het Japans “zilveren abrikoos” en verwijst naar zijn vruchten. Biloba is dan weer Latijn voor
“dubbelgelobt”, wat verwijst naar zijn bladeren. Deze zijn ’s zomers groen en felgeel in de herfst. Hij is zeer resistent tegen vervuiling, wat gedeeltelijk verklaart waarom het één van de veertig boomsoorten is die de atoombom op Hiroshima overleefden.
Derde halte: het Ter Kamerenbos
Het Ter Kamerenbos
In het verlengde van het Zoniënwoud vind je één van de favoriete wandelplekken van de Brusselaars: het Ter Kamerenbos. Het bestaat uit twee delen: een eerste dichtbebost gedeelte, met ook het Engelse grasperk en de prachtige brug, en een tweede, meer uitgestrekt landschap dat gekentekend is door de vijver en zijn eilandje.
Waar komt de Franse bijnaam, “veertig kronen”, van deze boom vandaan?
1. Dit was de prijs die een Franse botanist moest betalen voor vijf exemplaren.
2. Een landbouwer vond ooit veertig kronen onder deze boom.
3. Wanneer deze boom aan de voet van een regenboog staat, zal zijn stam gevuld zijn met goud.
In 1980 bestond het Ter Kamerenbos voor 70% uit beuken. Sindsdien worden opnieuw jonge bomen van andere soorten aangeplant.
In het Frans heeft de boom de bijnaam “quarante écus” (veertig kronen), wat dan weer verwijst naar de prijs die een botanist moest betalen voor vijf exemplaren. Nog een andere bijnaam is “duizend kronen”, verwijzend naar zijn goudgeel gekleurd gebladerte.
In China wordt de boom sinds 4700 jaren geroemd vanwege vermeende medicinale krachten. Afhankelijk van het gebruikte deel, bestrijdt de boom uiteenlopende ziektebeelden (in het bijzonder hoest en astma).
Wie beslist of een boom opmerkelijk is?
De overheidsdienst in Brussel die over de opmerkelijkheid van bomen gaat, is sinds 2002 de dienst Monumenten en Landschappen van de Directie Cultureel Erfgoed. Zij beheren de wetenschappelijke inventaris van bomen met een hoge patrimoniale waarde om de bomen te beschermen en hun weldaden te delen. De prospecties gebeuren zowel in de publieke als in privéruimtes. De inventaris wordt voortdurend bijgewerkt. In de publieke ruimte wordt het boomgebeuren systematisch opgevolgd, op privéplaatsen vinden prospecties plaats op verzoek. De directie kan rechtstreeks worden gecontacteerd als je graag wetenschappelijk licht op je boom wil laten schijnen. En het helpt natuurlijk als je ook enkele afmetingen, foto’s en proefstalen kan voorzien. Op het moment van schrijven bevat de wetenschappelijke Brusselse bomendatabank niet minder dan 3323 registraties.
Zoek de zeven verschillen!
Vierde halte: de hippodroom van Bosvoorde
De hippodroom van Bosvoorde
Hoewel hij niet meer voor zijn originele bestemming wordt gebruikt, heeft de hippodroom van Bosvoorde nog niets van zijn charme verloren.
Hij werd gebouwd in 1877 en was voor een laatste keer strijdtoneel van een paardenrace in 1987. Vandaag bouwt het Droh!me-project aan een heropleving van de site. Uiteindelijk moet er een actief-recreatiepark komen voor jong en oud, met onder andere sportpistes, een Huis van het bos, een ontspanningszone en een expositieruimte.
De zomereik
De meest opmerkelijke boom op de hippodroom is de zomereik recht voor je neus. Hij is niet enkel interessant vanwege zijn imposante afmetingen (28 meter hoog, diameter van 5 meter), maar ook vanwege zijn geschiedenis. Hij is het onderwerp van een typisch Belgisch compromis. Men schat dat de boom in de loop van de 16de eeuw in het Zoniënwoud werd geplant, in het gezelschap van vele soortgenoten. In de 19de eeuw werd hij bedreigd door de aanleg van de Fort Jaco-dreef, die door beuken werd geflankeerd en meteen het einde betekende voor vele van zijn boomgeburen.
In 1877 werd besloten een hippodroom te bouwen. Onze eik werd gespaard, ongetwijfeld vanwege zijn grootte, maar vond zich al snel eenzaam en alleen in de noordelijke ring van de hippodroom, terwijl de zuidzijde zijn boskarakter behield. Eenmaal de eik zich alleen in een open omgeving bevond, moest hij zichzelf beschermen tegen een overdaad aan licht. Als je goed kijkt, kan je nog steeds het verschil tussen de oudere takken (toen de boom nog tussen andere bomen stond) en nieuwere aftakkingen zien, die de alleenstaande stam afschermden van het overdadige zonlicht.
Tegen 1987 was de grond erg verschraald door zand, messtoffen en fungiciden. Dit ging onze boom erg slecht af. Daarom is hij sinds 2016 omringd door een groenruimte die overenthousiaste boomliefhebbers op afstand houdt en de grond verrijkt. Met zijn 450 jaar zit de boom vandaag in zijn laatste levensfase. De vitale activiteiten zullen traag blijven vertragen voor zij uiteindelijk helemaal uitdoven.
Vijfde halte: het Tournay-Solvay-park
Eén van de mooiste, maar tegelijkertijd minst bekende parken van het Gewest: een harmonische balans tussen natuur, kunst en geschiedenis.
Fauna en flora
Er zijn wereldwijd drie grote boomfamilies. Twee hiervan vinden we terug in het Tournay-Solvay-park. Loofbomen hebben relatief grote bladeren, in tegenstelling tot naaldbomen, die – inderdaad – naaldvormige bladeren hebben. Het derde boomtype zijn de verschillende soorten palmbomen. Ondanks wat je zou denken, vind je deze bomen ook in België: er groeien in ons land maar liefst 1000 palmsoorten. Hun gebladerte is, in tegenstelling tot dat van loofbomen, heel het jaar groen, en in tegenstelling tot dat van naaldbomen groot en breed.
De boom recht tegenover je is een mammoetboom of reuzensequoia.
Hij is meer dan 30 meter hoog en 6 m 60 breed. Daarmee is het slecht de vijfde grootste van zijn soort in Brussel. Sommige delen van het Tournay-Solvay-park worden wild gelaten, andere streng onderhouden.
Je vindt hier maar liefst 120 soorten kruiden, maar het is tegelijk ook de woonplaats van talloze diersoorten, zoals bijen, vleermuizen, kikkers, eenden, reigers en, in de vijvers, baarzen, snoeken en voorns.
Welke boom behoort tot welke familie?
Loofboom Naaldboom Palmboom
Geschiedenis van het park:
Het park werd in 1878 aangelegd rond één van de villa’s van Alfred Solvay. De villa werd in Vlaamse neorenaissancestijl gebouwd, met rode en witte bakstenen. Bij de aanleg van het park werd veel rekening gehouden met het reliëf en reeds aanwezige flora.
In het park bevinden zich ook een reconstructie van een groot stenen Olmeken-hoofd, gezichten uitgehouwen in dode boomstammen, de zogenaamde witte villa, en andere meer en minder tijdelijke, meer en minder opmerkelijke kunstwerken.
A B C
Maak deze pagina’s los en hou ze bij de hand tijdens de fietstocht
Met je rug naar het Pro Velo, sla rechtsaf richting het Londenplein
1
4
2 2de rechts (aan de school) 3 1ste links (Waversesteenweg)
1ste rechts
5 2de links (Sans Soucistraat)
6 Neem op het rondpunt de 3de afslag
7 Steek de Malibranstraat over, daarna 1ste rechts richting Flageyplein
8 Steek het Flageyplein over en volg de voetgangerspassage tot je tegenover het Charles De Coster-monument staat: hier houden we halt Volg de vijvers langs de rechteroever (aan de an- dere kant van het plein, op de Generaal de Gaulle- laan)
9
10 Na de vijvers de 1ste links (Levantstraat) H1 1ste halte: de gewone esdoorn en de vijvers van Elsene
H2 2de halte: Japanse notenboom op het Rode-Kruissquare
H3 3de halte: het Ter Kamerenbos
11 1ère rechts tot aan het Rode-Kruissquare
12 Steek het Rode-Kruissquare over en hou halt aan de Japanse Notenboom
Met je gezicht naar de abdij, neem de 1ste links 13
2de rechts na de vijver 16
1ste rechts 20
14 1ste rechts, onder de bogen
17 Neem de haarspeldbocht, 1ste links om het park te verlaten
21 Neem op het rondpunt de 3de afslag om het Terkamerenbos binnen te rijden
15 1ste links na de bogen, rij langs de abdij en de vijver
19 Steek de Terkamerenlaan over 18 Sla bij het verlaten van het park rechtsaf
22 Sla bij de derde verkeerslichten linksaf, hou halt op de onverharde weg
Rij verder op de onverharde weg 23
1ste links 26
Volg het meer langs links 30
1ste links (Renbaanlaan) daarna rechtdoor tot aan de hippodroom
34
27 1ste rechts
31 4de links op de Irissenweg
35 Neem het kleine weggetje dat rechts omhoog leidt tot aan de piste
25 1ste rechts, dan 1ste links
29 Volg tot aan het meer
33 Steek op dit pad de Bosvoordselaan en de Terhulpensesteenweg over
28 5de rechts
32 Rechts op de kruising
36 Sla rechtsaf aan de piste en hou halt voor de eik in het midden van het golfterrein
H4 4de halte: de hippodroom van Bosvoorde
H5 5de halte: het Tournay-Solvay-park Rij verder rond de hippodroom 37
Op het einde van de weg, links op de Eikhove, 1ste rechts op de Terhulpensesteenweg, rij enkele meters later het Tournay-Solvay-park binnen langs je rechterkant
40
38 Verlaat de hippodroom bij het begin van de tweede bocht via het kleine weggetje rechts. Opgelet voor modder, stap gerust even van je fiets
41 Hou halt aan de eerste kruising, tegenover de sequoia
39 Neem de Tumulidreef
Keer terug op je schreden: verlaat het park en neem de 1ste links (Vuursteenweg)
42
1ste rechts (Philippe Dewolfsstraat) 45
4de afslag op het rondpunt, ga op het voetpad en 49
43 Volg de weg langs de vijvers van Bosvoorde
46 1ste links om het Jagersveldpark binnen te rijden 44 Op het einde van de weg links (Alfred Solvaylaan)
48 Verlaat het park, rechtsaf op de Delleurlaan 47 In het park: 1ste links, 1ste rechts en 2de links om het
park te verlaten
22.84 km (Circuit) Total des montées: 288 m, Total des descentes: 288 m Dénivellation 72 m (Altitude de: 50 m à 122 m) © Thibault0310 | © Mapbox | © OpenStreetMap contributors | iText 4.2.0 | ID: fcbtwgzpicixwhjf
Les arbres remarquables Pro Velo.
22.84 km (Circuit) Total des montées: 288 m, Total des descentes: 288 m Dénivellation 72 m (Altitude de: 50 m à 122 m) © Thibault0310 | © Mapbox | © OpenStreetMap contributors | iText 4.2.0 | ID: fcbtwgzpicixwhjf
Les arbres remarquables Pro Velo.
H6 Zesde halte: de drie linden en de Leybeekvijvers
H8 8ste halte: Woluwepark
H7 7de halte: de buste van Leopold II en de Vorstlaan Vervolg de weg langs de vijvers en neem de 1ste rechts
50
Rij links van het Leopoldpark (Parc de la Toyale Belge) 53
Volg de linkeroever van de Woluwe 57
4de links (Waverstesteenweg) 61
51 1ste links om het park te verlaten
54 Rij langs het gebouw en de vijver om de Tenreukenstraat over te steken
58 Verlaat het park en steek de weg over om op de groene strook uit te komen
52 Steek de Vorstlaan over
56 Sla de 4de linksaf vanaf het standbeeld om in het Senypark te komen
60 Rij rechtdoor
55 Rij links langs de Tenreukenvijver
59 Sla linksaf op de Joseph Chaudronlaan en steek de Hermann-Debrouxlaan over
1ste rechts (Emile Idiers-, daarna Emile Steeno-straat)
62
1ste links (Jules Génicotlaan), hou halt op het plein
65 63 1ste links
64 3de op het rondpunt neem de 3e afslag en ga op het voetpad
Rij, met de Vorstlaan in je rug, rechtdoor tot de oude spoorlijn, waar je rechtsaf slaat
66
67 1ste links (de trappen niet meegerekend) om het park binnen te rijden
68 Nog een paar meter naar links, geniet van de sequoia
Met je gezicht naar de sequoia, neem de weg die rechts gaat
69
70 Neem het kleine weggetje aan je rechterkant naar de vijver
H9 9de halte: het Jubelpark
H10 10de halte: de kastanjeboom van het Leopoldpark 1ste links
76
1ste links (St. Michielskollegestraat) 82
Neem op het rondpunt de 2de afslag (Pater Eudore Devroyestraat) 80
Aan de kruising links (Frankenstraat) 86
1ste rechts, zoek een leuk plekje om even halt te houden
88
77 Rechtsaf op de Bemelstraat
83 5de links (Batavierenstraat)
75 1ste rechts: neem de brug over de vijvers
81 2de rechts (Maurice Liétartstraat)
79 1ste links langs het monument voor de Koreaanse Oorlog
85 Sla rechtsaf in de Stationstraat
87 Steek de Kelten- en vervolgens de Galliërslaan over, rij langs links het park binnen
74 Aan de kruising naar rechts
78 Neem op het rondpunt de 1ste afslag (Atlantische Oceaanlaan)
84 Vind het kleine straatje dat tussen de gebouwen loopt. Stap gerust even van je fiets af om het verhoogje te nemen.
Verlaat het park via de hoofdingang, de triomfboog in je rug
89
Wandel langs rechts langs de vijver en hou halt voor het Huis van de Europese geschiedenis 92
90 Neem de 4de afslag op het Schuman-rondpunt 91 Sla rechtsaf voor het Jourdanplein en betreed
het Leopoldpark. Opgelet: in dit park moet je van je fiets afstappen.
Vervolg je tocht rond de vijver, verlaat het park van waar je kwam
93
3de links (Viaductstraat) 96
94 Sla rechtsaf
95 1ste rechts (Waverstesteenweg)
Zesde halte: de drie linden en de Leybeekvijvers
De vijvers va het Leybeekpark
Je staat voor de vijvers van het Leybeekprk, het voormalige jachtgebied van de hertogen van Brabant. Vandaag telt het park 11 opmerkelijke bomen. Met de brug voor je, zie je links een watercipres van 19 meter en rechtsachter je, op ongeveer 50 meter lang het pad, een Hongaarse eik van 25 meter!
Vind je, met behulp van deze kaart, de negen andere opmerkelijke bomen van het park?
Maak zeker een tochtje door het park! Er zijn nogal wat hoogteverschillen, en ook een trap, dus leg je fiets best even vast om je te voet door het park te laten verrassen.
De drie linden:
Opmerkelijke bomen wegen zelfs op de wegenkaart. Momenteel zijn we op een honderdtal meter van de Drie Lindenstrat en het gelijknamige kruispunt. In het begin van de 18e eeuw heette dit kruispunt nog de Sint-Hubertuskuil. Maar verschillende kaarten en plannen van die tijd getuigen reeds van een enorme lindeboom. En inderdaad, een driestammige linde van meer dan 7 meter diameter overheerste het kruispunt. Hij domineerde de omliggende bomen en deed dienst als herkenningspunt. Deze gigantische boom werd helaas gekapt in 1805. Maar te zijner meerdere eer, glorie en nagedachtenis werden verschillende nieuwe linden geplant. Deze gelden evenwel (nog) niet als opmerkelijk
Zevende halte: de buste van Leopold II en de Vorstlaan
De opmerkelijke bomen van het plein
Dit kleine plein telt maar liefst vijf opmerkelijke bomen. Met je gezicht naar de buste van Leopold II, zie je, van links naar rechts, een Amerikaanse eik en een gewone plataan. Als je je omkeert, zie je op het einde van het plein links een andere Amerikaanse eik. Rechts zie je vooraan een valse christusdoorn (ook wel: Amerikaanse gleditsia) en meer achteraan een Noorse esdoorn. Deze laatste kan je herkennen aan zijn uitzonderlijke verkleuring. De Amerikaanse eik is een boom die veel licht nodig heeft om te groeien.
De opmerkelijke bomen van België
We weten ondertussen dat Brussel meer dan 3300 opmerkelijke bomen rijk is. Maar hoe zit het met de rest van het land?
•
In heel België groeien ongeveer 29 400 opmerkelijke bomen.•
De meest boom-opmerkelijke provincie van het land is Vlaams- Brabant, met maar liefst 5863 opmerkelijke bomen.•
Wetenschappers schatten het aantal verschillende boomsoorten in België op ongeveer 1130 783 van hen worden slechts door één specimen vertegenwoordigd, doorgaans in een botanische tuin.•
Van de 1130 boomsoorten zijn niet minder dan 47 soorten goed voor 53% van alle bomen van ons land.•
24 Belgische bomen hebben een omtrek van meer dan 8 meter.Slecht één van deze bomen staat in het Brusselse.
•
De grootste boom van België is een zomereik met een diameter van meer dan 10 meter. Hij staat in Eghezée, naar het schijnt al meer dan 1000 jaar!Achtste halte: het park van Woluwe
Je staat oog in oog met de hoogste boom van Brussel. Deze reuzensequoia meet 33 meter en is goed voor een omtrek van 866 centimeter. De sequoiabomenfamilie bevat de grootste bomen ter wereld. In theorie kunnen zij tot wel 3000 jaar oud worden. In het Oosten van de Verenigde Staten, hun bakermat, leeft een boom die maar liefst 115 meter hoog is. De locatie van deze boom, die Hyperion wordt genoemd, is een goed bewaard geheim, om zijn ecosysteem tegen toeristen te beschermen.
Slechts een weinig minder indrukwekkend is de bekende “Generaal Sherman”, die goed is voor een diameter van 11 meter en een hoogte van 83 meter.
Even verderop zie je het beeldhouwwerk “L’Arbre Protégé” van de kunstenares Nathalie Joiris. Het verbeeldt drie meidoorns die elk tussen twee granieten stenen opgroeien. Met dit beeldhouwwerk verbindt de artiest het plantenrijk met de mensenwereld, in het bijzonder hun gemeenschappelijke aanleg voor ontwikkeling en gedeelde vitaliteit.
Nathalie Joiris werkt vaak rond de combinatie van levende en niet- levende materie. Hier graniet, elders vaak ook glas, stenen en metalen.
Haar werk is dus steeds in permanente ontwikkeling en is van nature onderhevig aan het weer en de seizoenen.
Al van geocaching gehoord?
Geocaching is een spel waarbij je een gps-ontvanger (of smartphone) gebruikt kan worden om op zoek te gaan naar een verstopte ‘schat’
(“cache”) te vinden. Ook in ons land wordt al volop gegeocachet, onder andere in dit park, waar ook een cache werd verstopt.
De bedoeling is dus dat je op zoek gaat naar de schat. Eens je deze hebt gevonden kan je je vondst via de cache verkondigen en op het internet.
Opgelet: op schattenjacht gaan neemt al snel heel wat tijd in beslag!
We kunnen ook niet verzekeren dat de schat nog steeds op zijn plaats ligt…Je bent op zoek naar een groene cache. Maak gebruik van de volgende raadselachtige aanwijzing (en onderstaande codebreker) om de schat te vinden.
qbqr obby Codebreker:
A|B|C|D|E|F|G|H|I|J|K|L|M ---
N|O|P|Q|R|S|T|U|V|W|X|Y|Z Op de kaart hierlangs een indicatie van de zoekplaats… Veel succes!
Vergeet niet de cache opnieuw te verstoppen voor volgende schattenjagers!
Negende halte: het Jubelpark
Jubelpark en triomfboog
In vroegere tijden was de zogenaamde Linthoutvlakte een militair oefenterrein. In 1880 werd het een expositiepark. Hiermee kon de stad in noordoostelijke richting uitbreiden. België was op dat moment exact 50 jaar oud. Eenmaal de buurt was volgebouwd, werd de oorspronkelijke bestemming van het park – tentoonstellingsruimte – in 1935 overgenomen door de Heizelvlakte. De bomen werden pas in 1888 aangelegd. Slechts vier van hen zijn opmerkelijk.
Hoe schat je de leeftijd van een boom?
De leeftijd van een boom kan op verschillende wijzen worden geschat.
De meest betrouwbare wijze is het tellen van de ringen van de stam, maar hiervoor moet de boom in kwestie eerst worden gekapt. Je kan een dwarsdoorsnede uit de boom boren, maar ook deze methode is nogal ingrijpend. Een minder schadelijke, maar ook minder nauwkeurige schatting kan je bekomen door de omtrek van de stam te meten (in centimeter) op een hoogte van 1,5 meter. Deel dit cijfer door drie. Deze techniek is niet alleen onnauwkeurig, maar werkt ook niet bij alle boomsoorten. Bovendien zal je schatting nog minder precies zijn voor bomen die door andere bomen zijn omringd (en daardoor een ander groeitempo zullen hebben).
Welk blad hoort bij welke boom?
Hulst Esdoorn Eik Es Klimop Kastanje
Tiende halte: de kastanjeboom in het Leopoldpark
Gechiedenis van het park
In 1851 opende hier een koninklijke dieren- en plantentuin. Het bleek een geliefde wandelplek voor de gegoede burgerij, die hier graag kwamen schuilen voor de stedelijke vervuiling. Ze konden hun dag opfleuren in het gezelschap van zeeleeuwen, zebra’s en struisvogels. Er was zelfs een olifant! Waarop, uiteraard, ritjes konden worden gemaakt.
Maar met de opening van het Ter Kamerenbos en de rijzende ster van Louizalaan, verstrooide de Brusselse burgerij zich liever elders. In 1877
A
D
B
E
C
F
sloot de dierentuin zijn deuren. In 1880 werd de tuin herdoopt naar het Leopoldpark. Tussen 1892 en 1914 ondernamen Ernest Solvay en Paul Héger pogingen om de site in te richten als plek van wetenschappelijk onderricht voor het grote publiek. In 1921 verhuisden vele van de gebouwen naar de ULB-campus Solbosch.
De opmerkelijke bomen van het park
Het park telt 50 opmerkelijke bomen. Hieronder een kastanjeboom, die met zijn 34 meter aanspraak maakt de hoogste boom van Brussel te zijn, een beetje rechts op je pad.
In het park vind je ook een Indische kastanje waarvan de takken de grond raken, en op hun beurt wortel schieten!
Het onderhoud van opmerkelijke bomen
In het wild “snoeien” bomen zichzelf: hun dode takken breken vanzelf af. Maar in de stad wordt preventief gesnoeid, om te voorkomen dat vallende takken schade veroorzaken. Tegelijkertijd moet de impact van dit gesnoei op de natuurlijke groei van de boom zoveel mogelijk worden beperkt. Snoeien gebeurt idealiter zo vroeg mogelijk: van zodra ongewenste takken de kop opsteken. Hiervoor is het vanzelfsprekend belangrijk wenselijke en onwenselijke takken te kunnen identificeren.
Hierbij wordt rekening gehouden met de gezondheid van de boom, maar ook zijn uiterlijk. Naast de takken zijn ook de wortels van levensbelang. Zij voorzien de boom van water en mineralen, maar ook van stabiliteit. Vooral oppervlaktewortels, die niet diep in de grond zitten, moeten voorzichtig worden behandeld. De minste schade aan deze wortels kan ertoe leiden dat de boom schadelijke stoffen opneemt. Een oververzadigd wortelnetwerk (dankzij andere planten of het wegnemen van beschikbare grond) kan ertoe leiden dat een boom verstikt, en zo zijn stabiliteit bedreigen.
Een typisch Belgische complicatie ...
Bomen langs het wegennet worden door de betrokken gemeente beheerd. Maar groene ruimtes en parken vallen onder de verantwoordelijkheid van ofwel de gemeente, ofwel het gewest (in het Hoofdstedelijk Gewest: Leefmilieu Brussel). Traag maar zeker verbreidt het Gewest haar zorgen, waardoor het boombeleid harmoniseert.
Oplossingen van de spelletjes
Pagina 6 (2de halte): Dit was de prijs die een Franse botanist moest betalen voor vijf exemplaren.
Pagina 7 (3de halte):
Pagina 10 (5de halte):
1. Loofboom: B 2. Naaldboom: C 3. Palmboom: A
Pagina 17 (8ste halte):
gbgr obby = dode boom Pagina 20 (9de halte):
Hulst: F Esdoorn: D Eik: C Es: B Klimop: E Kastanje: A
Zo, je staat weer waar je vertrok! Onderweg passeerde je slechts een fractie van de Brusselse boompracht, op zijn beurt slechts een fractie van het natuurpatrimonium. Wil je meer ontdekken? Of meer informatie over één specifieke boom? De website van de Monumenten en Landschappen-dienst bevat een schat aan informatie:
http://bomen-inventaris.irisnet.be.
En als je de smaak van fietsontdekkingen te pakken hebt, helpt Pro Velo je graag verder op weg! Op onze website vind je een uitgebreid aanbod fietstochten. Deze kan je individueel afleggen of in groep, onder begeleiding van één van onze gidsen. Al het nodige, kortom, om ontdekking, beweging en fietsplezier te combineren:
https://www.provelo.org/toerisme.
Graag tot de volgende keer, op de fiets!
Pro Velo
