Baekeland, of De rooversbende van 't Vrybusch · dbnl

bron

Baekeland, of De rooversbende van 't Vrybusch. A. Neut, Gent/Brugge 1874 (3de druk)

Zie voor verantwoording: https://www.dbnl.org/tekst/huys002bend04_01/colofon.php

Let op: werken die korter dan 140 jaar geleden verschenen zijn, kunnen auteursrechtelijk beschermd

zijn.

Aen den Lezer.

Voorrede der eerste uitgaef.

Als de schryver begon aen de eerste Legende van Backeland, was hy verre van te peizen dat hy bezig was met eenen boek te maken. Enkel vrocht by voor feuilletons van goede vlaemsche gazetten. Maer, menige lezer vond smake in zyne verhalen, en vroeg om nog; menige vriend raedde hem aen om voorts te doen en zyn Legenden te voltrekken. Hy deed het, en biedt zyn werk den vlaemschen lezer aen. Was er nu vermetelheid in dezen boek te willen uitgeven, 't zy gesteken op die vrienden en niet op den schryver.

Men heeft gezeid: Waerom vertellen van Baekeland den moordenaere? waerom zyne schrikkelyke daden doen kennen, en van eenen schelm eenen held maken?

Waerom?... Om dat het geern gelezen is geweest, en dat er geen kwaed en kan

komen van diefte en moordery te beschryven. Inderdaed: hoe handelde men by de

oude Germanen, onze voorouders? Had er iemand diefte of moord gedaen, men hong

hem by de kele aen eenen hoogen boom, daer hy wel gezien kon wezen, en spiegel

zyn voor de anderen. Alwie, integendeel, om schandelijke misdaden veroordeeld

was, dolf men levende in 't slyk, daer niemand hem zien kon noch zyne schande

gedenken, alzoo gevende te kennen, zegt Tacitus, dat men ongeregtigheid toogen,

oneerbaerheid duiken moet als men ze straft

.

Zulke schelmstukken, gelyk Baekelands openbare bedryven, mogen gekend zyn, en wel byzonderlyk in hun straffe; maer oneerbare dingen, hoe dieper begraven, hoe beter. God gave dat het altyd alzóó ware!

In volle gerustheid dan, mag dit boekske in de handen gaen van een ieder. Geen enkel woord staet er in dat de kostbare onnoozelheid kwetsen kan; integendeel, hier en daer een zedelesse die, zonder het verhael te schenden, kort en goed om onthouden is. En of die waerheden, tusschen dieften en moorden versmolten, maer deugd en deden aen eenige lezers, ware het nog troost en alderzoetste belooning.

Men peize niet de enkele levensbeschryving hier te vinden van eenen moordenaer, neen: alleenelyk zes Legenden, geschreven gelyk zy verhaeld zyn geweest en onthouden van oude menschen uit de streke, of gelyk zy staen in den akt van beschuldiging.

Van juist jaer of date en is er, uitgeweerd op 't laetste, niet vele gewaegd. Alleenelyk moet de lezer rekenen met de tydsomstandigheden van den franschen oproer, en byzonderlyk met het sluiten der kerken, die maer weêr opengingen op Sinxendag 't jaer 1802. Dus, waer in dezen boek van opene kerken gesproken wordt, moet het vóór of achter het fransche schrikbewind gebeurd zyn.

Eindelyk, heeft de schryver meest al de eigene namen, met opzet, veranderd, uitgenomen die van de moordenaers. Eene naem en doet niet vele aen de zake; en deed het iets, beter zoo dan iemand hoegenaemd te mishagen. Zyn eenigste doelwit is geweest van een boek te maken, verzettelyk om lezen, in eigene vlaemsche tale, en die misschien voordeelig de plaetse zou kunnen nemen van een dier zedelooze boeken, die zoo dikke gezaeid liggen en zoo verderfelyk zyn in de huisgezinnen.

Kunnen dan den schryvers poogingen, onder de hulpe Gods, ieverst iets goeds te wege brengen! Hoe weinig ook, 't is hem vele, 't is hem genoeg.

R... op Dertiendag 't jaer 1860.

Eerste Legende.

I.

De Vrybuschkanters.

Indien gy nog gewandeld of gereden hebt langst de nieuwe kalsyde, die van

Rousselaere naer Dixmude loopt, moet gy belet hebben dat er, een half uerken boven Staden, op uw slinker hand, een uitgestrekt woud ligt. Zoo ver als uwe oogen dragen kosten, hebt gy niet anders gezien dan toppen van sparren, die t'enden uit naer de wolken schynen te gaen, om dat zy langs eenen heuvel nederkomen en stille zinken tot tegen u. Aen de kalsyde en is dat woud maer eenige minuten breed; maer men ziet het wyds en zyds uitloopen en altyd verbreeden, zoodanig dat het, by plaetsen, misschien nog wel een ure kan zyn in de langde, en van twee tot drie in de breede.

Een enkele dreve ziet gy er door loopen en uitkomen aen de kalsyde; de sperren staen zoo dikke, dat er niemand en zou door kruipen, en 't is klaer om bekennen, aen de nature van den grond, dat hy sedert ontelbare jaren niet dan sperren gedragen heeft en moeijelyk wil dienen tot hel kweeken van ander gewas.

Zyt gy al daer nog gegaen, dan hebt gy den Vrybusch gezien, ongetwyfeld den grootsten en den vermaerdsten van Vlaenderen. Maer is hy hedendaegsch zoo uitgestrekt, nu zoo vele gekocht en verkocht, ommegeworpen en uitgerot, wat moest het zyn over tyd? De oude landkaerten van op het laetste der verledene eeuw, doen hem komen, van den eenen kant, tot digte tegen Staden, Roosebeke, Poelcapelle en Langemarck; en van den anderen, aen Merckhem, Woumen, Clercken en Zarren.

Misschien dat het niet al ééne vlakte busch en was; eenige uitsprongen konden voortschieten en zaeiland tusschen het hout laten. Wat er van zy, 't moest altyd een aldergrootste donker woud zyn.

Uitgenomen al den kant van Clercken, was het niet vele bewoond.

En waer zoude men vele huizen gezet hebben? Hier en daer nogthans, op bloote plekken, daer slechts kleen hout en geen lange boomen stonden, waren er huttekes gemaekt, en somtyds redelyk vele by malkander. Dat was meest op de hoeken van den busch, en tegen de plaetsen waer bezemgoed groeide; want dit maekte het bestaen der inwooners van die streke: zy sneden het hout, vervrochten het in bezems, en gingen dan te landwaerts op met hunnen vrecht, hunnen kost bedelende en zorgelyk het geld bewarende dat van hunnen arbeid kwam.

Die aldaer geweest is over eenige jaren, en die buschkanters gezien en gehoord heeft, kan er van spreken, en oordeelen wat er moeste van zyn over een eeuw en nog min. Op eenen grooten afstand van de naeste dorpen, zonder schole in 't omliggende, waer de kinders mogten onderwezen worden, zonder burgery omtrent, om ze te vermanen of het voorbeeld te toogen; niet anders dan menschen van denzelfden aerd, van dezelfde onwetendheid, die er aen hielden om hunne kinders op te kweeken, gelyk zy van hunne ouders waren opgekweekt geweest! Voegt er by, dat die lieden geen gemeenzaemheid en maekten met volk van elders, ten zy om bezems te verkoopen. Om hun vriend te zyn, was 't noodig van aen een familie van buschkanters toe te behooren, en de jongelingen en zouden voor niet ter wereld naer den vreemde een vrouwe gaen zoeken hebben; 't moeste al uit den busch komen. Men zou gezeid hebben dat er, voor hun, niet anders en bestond dan het woud, welk zy als hun eigendom aenzagen; daer eindigde hunne wereld, daerin vonden zy het geluk en het grootste vermaek dat zy kenden.

Maekt u daer uit een gedacht, hoe onbeschaefd en onwetende de menschen leven moesten in dergelyke gesteltenisse!

'T en is niet, dat zy nogthans buitengewoone boos of kwaeddoende waren; 't is waer, lange vingers hadden zy, en moeijelyk viel het hun iets te laten liggen, als het schoone meê kon. Maer iedereen wist het en nam zyne voorzorgen. 'T en was ook geheim voor niemand uit het omliggende, dat er in twist met eenen buschkanter geen gelyk te krygen was; zyn eenigste en zyn zekere rede of betoog was de vuist; ook zwichtte men zich wel van eenig ongelyk hem op te leggen, als het paste dat er in de naburige parochien kwamen of in het voorbygaen rustten. De vreemdelingen, dooreen, aenveerdden zy wel, en de overheid, zoo wel geestelyke als wereldlyke, deden zy alle cere aen, zelfs somwylen te vele. De reizigers lieten zy gerust door hunne bezittingen trekken, niet zonder ze van hoofde tot den voete te bezien, en zonder uit te komen geloopen uit hun huttekes, om ze met de oogen te achtervolgen, zelfs ook om somtyds een weinig tabak, of diergelyke kleenigheid, te vragen. Maer mishandelen of plunderen, nooit!

Wel te verstaen, dat er hier sprake is van de faem der vrybuschkanters in de andere

eeuw. Met den overgang van zeventien naer achttien honderd, kwamen er vreemde

lieden in de streke woonen, en gebeurden er daden die alleene geheel den slechten

name aen de inwooners van den busch gegeven hebben. Weinige menschen kenden

de ware buschkanters van naby en wisten dat zy tot groote misdaden niet bekwaem en waren; ondertusschen hoorde men gedurig spreken van euveldaden g pleegd door volk in 't Vrybusch verdoken; niemand vermoedde dat het nieuw gekomene en vreemdelingen waren die ze bedreven, en in 't omliggende, byzonderlyk op eenige uren van daer, viel al de schuld op de oude onpligtige inwooners van het woud. Zy alleene wierden uitgegeven voor baenstroopers of moordenaers, en daeruit kwam zulk een schrik voor den busch daer zy in woonden, dat er geen vreemdeling meer durfde omtrent gaen. Ik herinner my geheel wel, zelfs over niet meer dan vyftien tot twintig jaren, dat een mensch, na 't Vrybusch gedweerst te hebben, te lande aenzien wierd als een held, en volgens het klappen der menschen, der kinders byzonderlyk, aen wien het de ouders gezeid hadden, zulk een mensch had alles gezien, alles getrotseerd dat schrik kon inboezemen; en een dingen alleene bleef te verwonderen:

hoe hy levende daeruit was geraekt.

'T is dat een slechte name niet ligte wordt veranderd, vergeten of uitgevaegd.

Somtyds wordt hy uitgevaegd nogthans, en 't is wel hier het geval. Niemand van die 't Vrybusch kende over eenige jaren, kan zich een gedacht maken van 't gene daer is ommegegaen sedert korten tyd, niet alleenlyk voor wat den grond, maer wel byzonderlyk voor wat den aerd van de menschen betreft.

Gaet nu eens van Dixmude, al Clercken, naer het somber woud, dat gy in de verte onder uwe oogen ziet! Eene schoone breede kalsyde tot daer toe en verder op nog.

Eerst van beide kanten welbebouwde hofsteden en weeldige landen; dan, eenige kortwoonsten tot op kleenen afstand van het doel uwer reize. Daer verandert het schielyk: honderde huttekes, mag ik zeggen, staen er, zoo onregelmatig mogelyk, digte tegen malkander, zonder dat er twee aen een houden: gelykig van maeksel, vele wit geschilderd, en allen met een perceelken bevrocht land van vooren, en kleene, zoo kleene dat een talryk huisgezin er schaersch een schuilplaetse in vindt. En dan, als er een van die oudewetsche mannen uit den busch voor zyn deure te voorschyn komt, magtig van lyve en ruw van opzigt, die u wel hertelyk beziet, maer ook geheel vriendeiyk, met de mutse in de hand, goeden dag zegt, waerlyk gy zoudt blyven staen en blyven kyken.

Maer 't gene er niet meer, gelyk eertyds, te zien is, 't zyn jongens van alle slach, half gekleed als zy 't nog waren, en wentelende in 't zand, en loopende en roepende achter de voorbygangers. De hand der Voorzienigheid heeft ze vastgegrepen, en geleid waer zy moeten zyn, onder de ooge van iemand die hun leert al wat een kind aen God en aen de menschen kan aengenaem maken. Gy zult ze nog wel gewaer zyn, die kinders, indien gy 't begeert: maer 't is op zekere uren van den dag, en als gy een klokske van verre hebt hooren weêrgalmen door de boomen; dan komen zy op, elk regte naer zyn huis, spelende, huppelende en blozende van genot en van tevredenheid;

en als zy aen uwe zyde voorbygaen, in den appel van uwe oogen zullen zy kyken,

en, met een hand

aen hun lippen, u eenen schoonen groet toezenden. Iets dat ruw en elders ongewoon is, blykt nog altyd in hun voorkomen en hun wezen, maer dat zelve, gepaerd met betere manieren, behaegt en verwekt uwe aendacht en uwe verwondering.

Gy zyt aen 't hoogkwartier, een der grootste en der vermaerdste gehuchten van den Vrybuschkant; wat verder, op eene hoogte, en boven de toppen der boomen, ziet gy een molen draeijen, Ter rest Molen, die staet op een gehuchte niet min groot en niet min gekend in 't ronde. Maer gy hebt nog niets gezien van het tegenwoordige Houthulst.

Zet uwe stappen voort, een endeken verder, en langst nieuwgebouwde herbergen, die gemeenelyk de eerste huizen zyn van een opkomende dorp; op den oogenblik dat gy meent in het hout te dringen, en niet anders meer dan sparren te vinden, staet gy voor twee groote nieuwe gebouwen, daer alleen geplaetst, op eenigen afstand van malkander en van de kalsyde: zy zyn van een vreemden bouwstyl, die inderdaed wel past op de vreemde ligging en 't aerdig voorkomen dier hergotene streke. Wat hooger ziet gy de kappe uitsteken van eene nieuwe kerke, en regts op in de diepte, tusschen tronken en boomen, blinken de geschilderde muren van een alderaengenaemste buitengoed.

Een pastory, een nonneschole, een kerke en een kasteel, daer een heere in woont, liefdadig en christelyk, en 't is al dat er staet: 't is al dat er noodig was om zoo eene groote verandering in den aerd en in 't leven dier menschen te wege te brengen. Met tyd van jaren, als er een schoon dorp, daer aen den hoek van het woud, zal pronken, en de hedendaegsche inwooners zullen plaetse gemaekt hebben voor hunne

nakomelingen, zal men nog spreken misschien van het Houthulst van eertyds; men zal de onwetendheid en de onbeschaefdheid der voorvaderen ophalen en beklagen, maer, kwestie?... en zal men niet vergeten door wien en hoe dat al geschied is? De tyd dien wy beleven, loochent zoo geern het goed door godsdienst en godsdienstige menschen gedaen, en hy aenziet het als eene fabel, dat de Kerke, hare leering en hare medewerkers, iets zouden kunnen doen voor tydelyk welzyn en volksbeschaving.

Maer alwie Houthulst nu en eertyds gekend heeft, zal toch zyn leven lang den name onthouden van den liefdadigen heer, die 't weldadig werk zoo stille en zoo wel heeft aengeleid en uitgevoerd; hy zal getuigen hoe elk- ende een eertyds zei dat er niet aen te doen was, noch te peizen op herschepping dier streke, zonder eenen priester ter plaetse en een schole door nonnen bestierd. Beide zyn er gekomen, hand is aen 't werk geslagen, en reeds zyn de eerste vruchten van den zuren arbeid geplukt. Ja, 't gene de Kerke nu nog kan, heeft zy eertyds gekunnen; en, niet tegenstaende de leugens der goddeloozen, alwie zyne oogen open doet, moet bekennen aen wien Vlaenderen, aen wien geheel de wereld verschuldigd is hetgeen zy bezit, van waer de beschavinge komt, die nu nog, in de negentienste eeuwe, zonder inplantinge van godsdienstige gevoelens, zonder zelfsopofferinge van godvreezende lieden en van onvermoeibare religieuzen, niet en kan bekomen worden.

Houthulst is waerlyk een schoone aenblik, van de kalsyde beschouwd!

De reiziger, na lange door kleene huttekes gewandeld te hebben, waer hy stropte aen elke dak, is verslagen van daer al met eens die groote gebouwen te zien staen. Het ware hem onmogelyk van niet stille te blyven. En dan, in de kalmte van het woud, als de stemmen tot hem komen van de schoolkinders die, op hun werk zittende, een litanie of een godvruchtig liedeken zingen, hy wordt 'lyk voortsgetrokken naer de plaetse waer hy de melodie mag hooren. Hoe meer hy nadert, hoe schooner het wordt.

Er is iets zoo zuiver in de stemme der kinders van de streke; zy gelykt die der nachtegaels in 't wilde opgekweekt, en niet bedorven door vreemde klanken of oneigene mengeling. De stemvallen zyn zoo wel geteekend, de toontjes zoo zoete, en 't gezang komt zoodanig uit der herten, dat het in de ziele dringt van al die 't hooren mag. Treedt hy dan binnen in de schole, welke blydschap op het wezen der

meesteressen en der kinders, vereerd met een bezoek; geen een die blyft zitten, geen een die zyne oogen afkeert van den binnentredende, ten zy om te lezen, in de oogen van hunne meesteresse, wat zy meer moeten doen om hem te vereeren. Ah! met het eerste opzigt voelt men wat verduldigheid er noodig is geweest, om in zoo korten tyd van de kinders te bekomen hetgene men al bekomen heeft; men voelt dat hier geen werk en is afgeleid geweest daer baetzucht of tydelyke belangen tusschen kwamen, maer enkel iever voor het goed door eene christelyke opvoeding gegeven.

Men voelt dat een edele hand meêgevrocht heeft aen al dat daer gedaen wierd, een hand die met zoo vele bevalligheid de kleene arme kinders streelen kan; de hand van die maer en leeft om weldaden te spreiden, van die met reden zeggen mag: Die arme kinders, het zyn de myne; ik ben hunne moeder!

'T is te hopen dat, na verloop van korte jaren, al het goed, zoo ieverig betracht, zal

bekomen zyn; en dat er niets meer en zal over blyven, noch van den ouden name,

noch van de oude daden der Vrybuschkanters.

II.

Baekeland.

De laetste jaren van de verledene eeuw waren schrikkelyke tyden voor Belgie. De Keizer van Oostenryk, Joseph II, met al zyn nieuwe gebruiken en zyne poogingen om den godsdienst der Belgen te veranderen, hadde den haet van onze voorvaders op zich getrokken. Zy wilden niet, zy, dat er iemand, of ware 't een Keizer, hun kwam zeggen dat zy hunnen God op die of zulke wyze moesten dienen, noch dat de priesters van de Kerke waeraen zy verkleefd waren, onder den dwang en het goeddunken van wereldsche overheid moesten staen; daerin gehoorzaemden zy aen de wettige dienaers der Kerke alleene; en om het te bewyzen, grepen zy de wapens op tegen hunne verdrukkers, trokken te velde en vochten moediglyk tegen eenen magtigen vyand.

Hadde men hunne christelyke gevoelens niet gekwetst, mogelyks hadden zy al het overige verdregen; maer dat wilden zy niet lyden: zy stonden op om hun regt te doen gelden; de vreedzaemste burgers wielden soldaet, en onder den name van Patriotten, streden zy tegen hunnen verdrukker. Oorlog sleept altyd ongelukken meê: de regeltucht moet lyden, de schelms moeten geduld worden en meest altyd vry schieten, om dat er niemand tyd en heeft van ze op te zoeken en te straffen. Ook ziet men, in diergelyke omstandigheden, al dat niet en deugt in beweging komen; gasten zonder beroep noch bedryf, die niet te verliezen hebben, maer alles te winnen; die God niet en vreezen en zich binst den vrede ingehouden hebben, om dat zy van de menschen benauwd waren, ryzen uit en leven ten koste van de weêrlooze burgers, alsdan aen een dubbele kwale blootgesteld, die van den oorlog en die van zyne gevolgen.

De vreeze voor die plagen en weêrhield onze voorouders niet ten tyde van de Keizerlyken; hunne godsdienst-vryheid alleene, hadden zy in 't gedacht en in de oogen, en niemand en peisde op gevaren of op ongelukken. Ten anderen, wat was dat in vergelyking van het gene stillekens opkwam al den kant van Frankryk?

Binst dat het hier brandde in Belgien, veusde het in Frankryk, en

't was klaer, dat onze landgenooten gingen meêdeelen in de rampen van hunne zuidersche gebuers. Sedert jaren al, zag men het schrikkelykste ongeweerte, dat ooit eenen volksstam verroerd, geplooid en verbryzeld heeft, broeden in die streke, en toen hier alles tot ruste wederkwam, borst het aldaer zoodanig uit, dat de grond daverde tot in ons landeken toe.

De fransche rustestoorders bedreven, wel tien jaer lang, de schandelykste gruwelen en de leelykste euveldaden waervan er in de geschiedenis van een volk gesproken wordt: overheid en wetten, Kerk en Godsdienst, alles trachtten zy omverre te werpen, om alleen te blyven en de wereld te bestieren naer hunne beliefte. Onder den name van vryheid, bevochten en schaften zy af al dat vryheid was en moeste blyven; men was zelfs niet meer vry van uit edel bloed te zyn gesproten, van anders te peizen dan zy, van in God en in zyn gebod te gelooven, ja zelfs niet van eenen name te dragen naer beliefte en afkomste. De vryheid door hun verstaen, gelyk hedendaegsch nog door hunne bewonderaers, bestond in te buigen onder het jok van eenige

wangedrochten, die van uit Parys de wet aen Europa voorschreven, na zich bezoedeld te hebben met het onnoozel bloed van hunnen wettigen Koning, na uit den weg geruimd en naer het schavot geleid te hebben, alwie zyne vryheid dorst uitoefenen, of, anders dan zy, peizen en te werke gaen. Om die vryheid uit te breiden en te toogen dat zy 't meenden, liepen er geheele benden van plunderaers rond, verkozen al dat er slecht was uit het slecht volk om den edeldom te vernederen en te bestelen, om de kerken te bestormen en te onteeren, om de kloosters te kuisschen en te doen ruimen, om de priesters uit hunne huizen en uit de wereld te jagen. Die benden, met den inval der Franschen, geraekten in ons vaderland: elk vlugtte by hun aenkomen, elk trachtte het kostelykste dat hy bezat in veiligheid te steken, want de vrije schelms en waren maer uit op al dat een ander vrijelyk had moeten in bezit houden. Onze vaders kunnen spreken van hetgene alsdan gebeurde: wy gelooven ze om dat zy het vertellen en het met eigene oogen gezien en met eigene pynen uitgestaen hebben;

maer zekerlyk, na verloop van eenige jaren, als de oude getuigen daer van zullen weg zyn, zal men in twyfel trekken al dat er binst die omwenteling in Vlaenderen gepleegd wierd en ongelukkiglyk nog niet geschreven is; de nieuwe opkomers zullen dat misschien als vertelling aenzien, en niet willen bekennen dat de geest van het kwaed, als hy voor goed aen 't werk valt, over alles trappelen en baden kan in het bloed, en by voorkeur in koning- en priesterbloed. Het blyft waer nogthans, en, tot bewys van dien, zal hun, de kerkeplunderaers van de achttiende eeuw, de name byblyven van Brigands, gelyk eertyds den name van Geuzen aen huns gelyken gegeven wierd en bygebleven is, ten eeuwigen kenteekene.

Natuerlyk moest de inval der fransche omwentelaers kwaed doen aen de

samenleving en aen het Staetsbestuer. Hoe kon de regeltucht onderhouden worden

en samenstaen met de regering van lieden die bestreden al wat den name van gezag

en overheid droeg? Hoe konden de misdadi-

gers, de grootste zelve, achtervolgd en weêrhouden zyn door mannen die voor geene misdaden weken en zelve het voorbeeld gaven, ja zelfs, misschien wenschten navolgers te hebben? Geen wonder dan of liep het in Belgien al ligte vol

baenstroopors, die zoo veel te stouter waren, om dat zy niet meer te vreezen hadden.

Wilden de burgers tegen hun aenvallen staen of vrake nemen, zy moesten hun zelven regt doen, met velen te samen spannen en de schelms gaen opzoeken en straffen. Dat was goed voor eenen keer, men verstaet het wel: meest altyd bleven de roovers ongehinderd hunne daden bedryven, zy wierden stouter en stouter, en ten langen laetsten, in zekere streken, een onlzaggelyker plage dan oorlog en regeerloosheid.

'T is hetgene gebeurde in een deel van Vlaenderen. Gasten, door vreemden bedorven en stout gemaekt, die geloof en zeden verloren hadden, en te leêg waren geworden om te werken, spanden te samen om met roovery en gestolen goed te leven, in 't eerste in 't kleene en met voorzigtigheid, uit vreeze voor de ontdekking en de straffe;

maer, gevoelende dat hunne pogingen gelukten en dat niemand hun wettiglyk tegenhield, verstoutten zy uit der maten, en gingen zoo verre in boosaerdigheid dat hun name zelve een afschrik wierd. Van dievery kwamen zy op baenstroopery, en van daer op moord; alle menschelyk gevoelen was uit hun herte, hetgene de later veroordeelde, door hunne houding op den regtbank, klaer hebben getoogd; en het moet niemand verwonderen indien er ten hunnen laste vreedheden worden gelegd die nu onmogelyk schynen. Met der tyd veranderen aerd en menschen.

De vermaerdste der rooversbenden, in Vlaenderen gekend, is degene waervan Baekeland kapitein was.

Lodewyk Baekeland, geboortig van Lendelede by Kortryk, had, zeer jong nog, als koeiwachter gediend in eene hofstede aldaer. Het was een jongen van slecht gedrag, en gelyk men in Vlaenderen zegt, die nooit gedeugd en had; hy bestool zyn meester al waer hy kon, en was daer by zoo slim dat hy 't eenigen tyd lang wiste te duiken. Op zekeren keer wierd hy naer de dorpplaetse gezonden, met geld in de hand, om winkelware te halen. De som hem mêe gegeven moeste grooter zyn dan na gewoonte, want zy bekoorde hem; hy wederstond niet, en vlugtte met het geen hy had naer Frankryk.

Wat hy daer deed al verrigte is niet gekend: hy leerde er fransch spreken, en kreeg er die manieren met welke hy alle menschen kon bedriegen en namaken, en nu arm dan ryke, onbeschoft of beleefd, zich toogen, navolgens dat het noodig was, om tot zyn doel te geraken. Met het begin der fransche omwenteling stak hy wederom over naer zyn vaderland, en ging er seffens het schandelyk leven aen, welk hem zoo vermaerd gemaekt en op het schavot doen klimmen heeft. Zyne eerste zorge was volk zoeken om met hem te doen. Hy vond er, in de reeds gekende ongelukkige tydsomstandigheden. Het meeste deel was van Staden, Gits, Ichteghem en Thourout;

later ook kwamen er by van Ledeghem, Rousselaere, Pitthem en omstreken; en om

dat zy 't nog niet en betrouwden, in de wyde wereld, en dat de ligging hun voor-

deelig scheen, zochten zy eene schuilplaets in het Vrybusch, om, van daer, 'lyk uit eenen kuil, de naburige dorpen te bestormen en te plunderen. Niet allen nogthans verbleven daer: eenigen woonden te lande en vrochten zelfs 'lyk te vooren, om de oogen der menschen te verblinden, en over te dragen naer hunne makkers uit het busch wat er ommeging.

Zyn de overleveringen van dien tyd te gelooven, op het laetste der verledene eeuw, moeste Baekeland, het gevreesde hoofd dier talryke bende, zoo een half uerken diepe in den busch, al den kant van Westroosebeke en Staden, zyne wooning hebben, in een pleksken, waer eenig bloote land tusschen de hoogste sperren lag. Opgeleerd in de schole der fransche brigands, heerschte hy waerlyk als meester en dwingeland, over de ongelukkigen die zich aen hem verkocht hadden; zyn wil was hun wil, en zyn dolk was hun regt. Vier of vyf mannen, van buitengewone sterkte en

onversaegdheid, had hy zich weten teenemael aen te voegen; zonder hun voerde hy nooit iets uit, en hy was altyd zeker van hunnen bystand. De overige moordenaers, wel ten getalle van vyf-en-twintig, waren slechts achterloopers, of beter uitvoerders der genomene beslissingen, en beefden als hunne oogen degene van hunnen kapitein ontmoeteden. Het ondoordringbaerste geheim, de blindste onderwerping aen Baekeland alleen, wierd afgevraegd aen die zich in de bende deed lyven, en de schrikkelykste bedreigingen gedaen en uitgevoerd, op het minste vermoeden van ongetrouwigheid of verraed.

Rond de woonste van Baekeland, stonden er verscheide andere, even kleene en even arme, onder andere eenen kroeg waer de vergaderingen gehouden, en drank en gestolene goederen bewaerd wierden. Niemand uit het omliggende kende dat gehuchte, omdat er niemand langst daer en ging, en dat er noch straet noch weg naer toe liep.

Met den beginne, deden de moordenaers geen groote aenslagen: dieften en niets anders om geld te hebben, was het eenigste waerop zy uit waren. Allengskens verslechtte het: in de nabyheid van het Vrybusch, meest al den noordkant, wierden reizigers den weg afgelegen, vastgegrepen en uitgeplunderd door onbekende en zwart gemaekte mannen. Na mate dat de euveldaden en de rooveryen vermenigvuldigden, groeide de schrik aen by de burgers van de naestgelegene dorpen. Men wiste niet wie de plegers van zulke stoute daden waren, men kon en men durfde ze niet opzoeken. Geen twyfel nogthans of het moesten Vrybuschkanters zyn, en al de schuld wierd geleid op de oude inwooners van langst het woud, die onnoozel waren en van niets wisten.

Zelden blyft men halfwege op het pad der ondeugd: van kleen gaet men tot groot, van groot tot grooter nog. 'T is het gene gebeurde met Baekeland. Om te zekerder en te gemakkelyker aen geld te geraken, begon hy te dooden die wederstand durfde bieden, of om hulpe roepen als men zyne kassen ledigde. Gelyk wilde dieren, by welke bloed nog bloed vereischt, wierd hy ongevoelig aen lyden en smeeken; hy betrachte maer een dingen, geld, en schroomde geene middels om er aen te geraken.

Ziet daer, waer een eerste stap den ongelukkige had gebragt, altyd voorts, altyd

voorts, tot op de regtbank en 't schavot.

Eene moord, al de kanten van Langemarck gepleegd, deed zynen name en zyn bende kennen. Daer was hy ingebroken in een huis, by nachte, had er den eenigsten persoon die hy meende te vinden verworgd, en beginnen stelen al klappende tegen het volk dat met hem was. De dienstmeid, aen tyden wakker geworden, was onder eene kasse gekropen en hield er zich gesloten: zy hoorde alles, en zag eenige van die

zwartgemaekte wezens, verlicht door dievenlanteerns. Ontsnapt aen de moordenaers, en van hare benauwdheid weder gekomen, vertelde zy 's anderdags wat in hare tegenwoordigheid was ommegegaen: den name van Baekeland had zy verscheide keeren hooren uitspreken; hy waerschynelyk dan, was den opleider van de bende; al de moordenaers waren zwart gemaekt en fel en kloek; hunne bende was groot en het waren mannen die vlaemsch spraken, 'lyk in deze streke.

Geen twyfel meer mogelyk: eene moordenaersbende verwoestte de streke, en moest samengesteld zyn uit vrybuschkanters. En wie zou 't anders geweest zyn?

dachten de menschen uit het omliggende. Alle opzoekingen door de burgers gedaen,

by gebrek van overheid, bleven vruchteloos. Men vergat voor eenigen tyd de

Franschen om van Baekeland te spreken, en telkens op een nieuw, wanneer er

nogmaels dieften gebeurden. Maer de ware misdadigers die verdoken zaten, of te

midden het volk woonden, konden lange nog verborgen blyven en ontsnappen aen

de vrake der menschen.

III.

De twee Ruiters.

Het was op eenen zondag avond, in den voorwinter. Twee jongelingen, kinders van de weduwe Libeer, van de rykste landbouwers uit Roosebeke, kwamen te peerde van Langemarck. Hun huis stond redelyk verre Noordwest de plaetse, en om er te geraken, moesten zy door een regte dreve, die den hoek van het Vrybusch en wel een halve ure verre doorsneed. 'T was schoon weder en goed ryden: de peerden liepen den vollen draf, en de ruiters verlangden om t'huis te zyn en hunne ouders gerust te stellen.

Immers elf uren waren al geslegen, de bane was eenig, en sedert eenigen tyd, voor gevaerlyk bekend.

Van Langemarck tot daer, hadden zy nog geen levende ziele gehoord of ontmoet, en nu nog waren zy ruim een halve ure van huis. In de verte hoorde men de honden bassen op de hofsteden, de stappen der peerden deunden op den grond in de stilte van den nacht, hier en daer ruttelde een bladje tusschen de boomen en viel op den grond: anders hoorde men niet.

Aen de houding en het stille zwygen der ruiters, verstond men dat zy, alhoewel met tweên en te peerde, benauwd waren; het ruttelen van de bladeren langst hun, in de takken, deed hun het hoofd draeijen, en misschien speelde in hun gedacht den name van Baekeland en de moord van Langemarck, daer zy binst den achternoene vele van hooren spreken hadden.

Intusschen gingen hunne peerden snel aen: men zou gezeid hebben dat zy, zoo wel als hunne meesters, verlangden om t'huis en gerust te zyn. De loovers die de strate overdekten, stooven onder de hoeven der dravers; en by 't flikkeren van een flauw maneschyn, zag men de schaduwe der viervoeters vliegen langst de bullen der boomen. Geen enkel woord hadden de ruiters gesproken, sedert dat zy den bosch waren ingetreden; zy keken vooruit en dorsten legen malkander niet zeggen wat zy peisden en misschien vreesden.

Halfwege de dreve, begonnen hunne peerden den stap te vertragen:

zy huppelden en poogden over kant te springen, met de ooren regte en den kop in de lucht. Wat er ook gedaen wierd, zy vertraegden en sprongen van langst om meer. De jongelingen, in 't eerste nydig, bezagen nu malkander, als of zy wilden zoeken wie van hun eerst zyn peerd ging meester zyn, dan keken zy vooruit langst de bane om te vinden het geen hun belettede van voort te gaen.

- Naes, zei de jongste tegen zynen broeder, houdt gy uw peerd in?

- Integendeel, Wyten, ik doe al dat ik kan om het aen te jagen.

- En ik ook! Hoe komt het dat zy alle twee gelyk vertragen? Naes, broeder, myn herte begint te kloppen; 't en is niet wel dat wy zoo lange genesteld hebben op Langemarck.

- 'T is nu te late beklaegd, jongen; wy moeten wel aenzetten en 't huis geraken, rap of traeg 't is gelyk hoe.

- En moeder die zoo ongerust zal zyn!

De peerden, stille, stille genoeg, stapten voorts nogthans: maer de ruiters moesten teugel en spoore gebruiken om ze in het midden der strate te houden. Geen hinderpael scheen in den weg, geen gerucht in den busch. Wat verder gekomen, zei de jongste met benouwde stemme:

- Naes! hebt gy daer voor ons, niet 'lyk een mensch gezien die in het hout sprong?

- Ik heb iets gezien, inderdaed; maer het scheen my de schaduwe van eenen boom te zyn, door de stralen van de mane op den grond geteekend.

- Ja, schaduwe van eenen boom! 'K en heb het maer al te wel gezien dat het een mensch was!

- Tut, tut, tut! zei de oudste met geveinsden moed, speelt de moordenaersbende in uw hoofd dan? Gy mogt wel zoo groot zyn om daerop nog te peizen.

- Gy weet niet, broeder, hoe men aen een rampe komt! en na al dat wy van den avond gehoord hebben, het dunkt my dat wy redens hebben om benouwd te zyn, en wel mogen wenschen van hier uit te geraken.

- Moed jongen! nog honderd stappen, en wy zyn er uit. Eens ten platten lande, het is maer een loopken meer van ons huis. Ha sa! wy gaen eens zien of myn peerd niet zal aenzetten en gehoorzamen; ik geef het van de spoore, kom achter!

Hy gaf inderdaed zyn twee spooren met nydigheid in het peerd, maer.... in plaetse

van vooruit te gaen, het regtte zich en bleef dan boom stille staen; hy sloeg, het

eerzelde achter en blies dat het schuim uit zynen mond en neusgaten vloog. Nogthans,

de ruiters zagen geen hinderpael op de strate liggen, niets dat hun beletten moest van

voorts te ryden. Alleenelyk, eenige stappen verder lag er een hoop loovers, van

dweersten langst de strate. 'T en scheen niet waerschynelyk dat de peerden daer voor

alleene verschrikt waren; en niet tegenstaende, ieder keer dat zy eenen stek of eenen

slag kregen, snoffelden zy den grond in de rigting van die loovers, regtten dan den

kop en poogden al achter weg te gaen. Moê van wachten en slaen en in onzekerheid

te zitten, zei Naes aen zynen broeder:

- Ik gae van myn peerd springen en het geleiden, misschien zal dat lukken.

- Lael ons liever naer Langemarck wederkeeren, zei Wyten, en morgen by den klaren naer huis gaen; immers, ik verwachte my aen niet goeds van den avond.

- En moeder dan, wat zou zy geworden, indien wy van den nacht uitbleven?

Naes sprong van zyn peerd, trok den toom over, en poogde het meê te trekken. Te vergeefs: min dan ooit, roerde het.

- Houd wat den toom, zei hy tegen zynen broeder, ik geloove waerlyk dat die loovers by den duisteren in den weg liggen. Het beste is van ze te gaen van kante smyten, en te zien of er misschien iets onder ligt.

Hy naderde voorzigtig den looverhoop, zonder achterdenken, maer niet zonder benouwdheid. Een paer voeten van daer stond hy, en schupte er tegen: de loovers vlogen op, hy berging het met meer magt, en voelde wederstand.

- Daer ligt iets onder, zei hy zonder ommezien; 't en kan geen einde boom zyn;

het is te kort en te dunne.

Wyten sprak niet. Hy helde schier levenloos van vreeze over den hals van zynen draver, en hield de oogen sterlinge op zynen broeder of op den grond gevestigd.

Intusschentyd was Naes geheel tegen den hoop genaderd, hy was nedergestopen en had, met zyn hand, de bovenste loovers afgeweerd. Wat stouter geworden met den tyd, gebruikte hy zyn twee handen, stak ze dieper en dieper, en ten langen laetsten, lagen zy op iets dat warme, nat en zachte was. Hy trok ze weder al snakkeude, bezag ze, en vond ze rood van bloed.

Een schreeuw ontvloog zyne lippen; hy was regte gesprongen ai roepende: - 'T is het lyk van eenen vermoorden mensch!

Op den zelfden oogenblik ging er een fel geschuifel langst hun in den busch. Wel tien mannen, zwart 'lyk mooren, sprongen op de strate en grepen de eene achter Naes, en de andere achter het peerd van Wyten.

Naes, regte langst het lyk en half zinneloos van verschot, wierd by kele en arms gemakkelyk vastgegrepen; maer Wyten, als hy 't woord vermoorden en het schuifeling hoorde, had onvrywillig misschien zyn twee spooren in de zyden van zyn peerd gesteken: het dier was achteruit geweken, en by 't verschynen der zwarte mannen zich ommesnakkende, rap 'lyk de bliksem, al Langemarckwaerts geloopen, en 't wierd niet meer ingehouden door zynen ruiter, die er op bleef zitten, eerder dood dan nog levende.

Vooraleer hy den tyd gevonden hadde van te roepen, verre van zich te verweren,

was er een doek voor den mond van den ongelukkigen Naes gebonden; zyne handen

lagen vaste op zynen rugge, en hy wierd gesleept tot dieper in het busch. Het lyk dat

te midden de strate lag, trokken de moordenaers weder in den gracht en overdekten

het met takken en loovers.

De zwarte mannen, met hunnen gevangene, zonder een woord noch tegen hem noch tegen malkander te spreken, gingen lange tusschen boomen en tronken. Zy moesten schier den armen jongen overhand slepen en dragen; want hy bood wederstand zoo veel hy kon, liet zich vallen op den grond, en poogde zich los te rukken, of ten minsten den doek af te krygen die hem den mond toeneep en bitterlyk deed lyden. Alzoo gesleept door den donkeren, geslegen van zyne geleiders, en botsende somwylen tegen de bullen en wortels der boomen, verloor Naes al zyne krachten: zyne voeten waren in bloed, zyn aengezigte geschribbeld, en zyne arms dikke gezwollen van het hevig geweld om los te zyn; nog eenigen tyd en hy ging bezwyken.

Het was meer dan een ure dat zy gingen door den busch zonder staen of rusten.

Nu waren zy gekomen aen een opener plekske, daer eenige huttekes op stonden: in al de huttekes blikte er een kleen lichtje door een vierkante ruite, de eenigste die in den muer zat; maer nievers geen gedruis of teeken van leven. De opleider van de bende ging voorby de eerste dier huttekes, tot aen een der verste, waervan hy de deur openstak en binnenging; de andere volgden met hunnen gevangene die stuipen moest om binnen te geraken. Schoon deze zich nauwelyks regte kon houden van

vermoeidheid, verschoot hy nogthans, en week achteruit als hy den eersten voet in dat moordenaersnest stelde.

Een olielampje hong aen eenen nagel in het dak; daer was geen zolderinge omtrent;

tegen de leemene wanden stonden allerhande wapens en stokken; op eenen toog aen den ingang waren kannen en glazen, en in den hoek van den heerd, die lag te veuzen, zat er een oud, slordachtig en zwart geworden wyf, met grys hair en rimpelkaken die achterwaarts leunde tegen den muer en grolde van slapen. Men liet Naes niet meer tyd dan om eenen vluggen oogslag in dat huis te werpen; hy wierd verder op in eene zykamer gestooten, en de deure vaste achter hem gegrendeld.

'S anderdags zat hy er nog, alleene en zonder een levenden mensch gezien te hebben. Op den harden vloer had hy vruchteloos den slaep gezocht, en niet verre van de plaetse daer hy in zat, het geruchte gehoord van glazen die klonken, van menschen die tegen malkander spraken en lachten dat het schetterde; maer hy kon niets verstaen, niets onderscheiden. Met het eerste verschynen der klaerte was hy opgesprongen, en naer het ruitjen geloopen door het welke de dag in het arm kamerken drong; misschien ging hy iets of iemand zien, en hy verlangde zoo om te vragen waer hy zat: maer voor zyn oogen was er niet anders dan busch en kroonen van boomen die over ende weder gingen, gedreven door eenen wind die schuifelde door de spleten van het dak.

Moedeloos op dat zigt en op het gedacht van moordenaers, zonk hy neder: hy

begon nu ernstig te peizen op zyne gesteltenis en op het lot dat hem verwachtte. Geen

twyfel meer of hy was in de handen van den schrikkelyken Baekeland, welken hy,

's avonds te vooren, voor den eersten keer, had hooren noemen. Maer waerom was

hy, juiste, gevan-

gen, en hoe was 't mogelyk dat men van hem wiste en het op hem gezien had?... Ging men hem vermoorden, ja pynigen misschien! - En blinkende messen en gloeijende kolen verschenen voor zyne oogen. - Wie was de mensch die dáér, dood en bebloed, onder de loovers lag, en byzonderlyk, wat was er van zynen broeder geworden?

Die en diergelyke gedachten schoten den jongman te binnen in zyn half duister en eenzaem verblyf. Op het gedacht van zynen broeder, en meenende dat hy misschien ook onder dat zelfste dak gevangen zat, sprong hy op, liep naer de deure en begon te trekken aen de vastgeleide klinke; voelende dat zy niet open ging, keerde hy zich, en begon te stampen met zyne nog gewonde hielen tegen het hout, dat het buisschte, maer vruchteloos: 't bleef alles toe en stille.

Moê van stampen, begon hy over ende weêr te wandelen, en de kamer te onderzoeken: er was niets in, volstrekt niets dan eene tafel en twee stoelen. De eenzaemheid en de overwegingen deden den schrik van den jongman aengroeijen.

De tranen leekten langs zyne wangen als hy peisde op zyne ongelukkige moeder en op het einde dat er ging komen aen die wonderlyke gebeurtenisse. Nu speet het hem van zich niet geweerd te hebben tot der dood toe, liever dan zich te laten meêslepen door die onbekende booswichten; dan, van niet gekeken te hebben waer zyn broeder belenden was, en byzonderlyk, van zoo lange op Langemarck te zyn gebleven, niettegenstaende den raed en de smeekingen van zyne moeder. Over van droefheid, en niet meer hopende van nog levende uit zyn vangenisse te geraken, viel hy op zyne knien, te midden den vloer, en bad God om kracht in die schrikkelyke beproeving, en om vergiffenis over zyne voorgaende zonden, indien hy sterven moest tusschen de handen der moordenaers.

Terwyl hy daer nedergeknield was luide op te bidden, ruttelden er grendels aen de deure, en zy ging open nevenst hem. 'T was schoone klaer geworden zelfs in dat schaersch verlicht kamerken. Met den eersten, wiste de jongman niet of hy moeste benauwd of blyde zyn van eenen mensch te zien: hy bleef al bevende op zyne knien zitten, en sloeg zyne oogen naer den kant van de deure die piepte.

Een oud en aerdig gedraeid vrouwmensch verscheen, zwart van wezen en vuil van kleederen, gelyk men in Vlaenderen zich pleegt een tooveresse in te beelden. Met 't eene hand hield zy een teele waerop een schotel aerdappels, brood en een kanne stonden; met het andere stak zy de deure achter haren rug toe. Zonder een woord te spreken, en niet anders dan eenen glimlach den bevenden jongeling te hebben toegezonden, naderde zy het tafelken dat in den hoek stond, plaetste er de levensmiddels op, en keerde zich omme, te wege de kamer uit.

De gevangene hadde uit zyne plaetse niet geroerd: met schrik bezag hy zyne

vreemde bezoekster en volgde met de oogen al dat zy deed. Toen hy bemerkte dat

zy weêr naer den uitgang wilde zyn, sprong hy regte langst haer, en ging zich leunen

tegen de deure, om de vrouwe te beletten van uit te gaen. Hy kreeg alleenelyk het

gedacht niet van te vlugten, maer had het besluit gemaekt van uitleg te vragen over

zyn lot en zynen toestand.

De vrouwe, zonder het minste teeken van vreeze of van aendoening, stond voor hem te grynzen in zyn aenzigte.

- Vrouwe, zei Naes met de tranen in de oogen en op smeekenden toon, om de liefde Gods en laet my hier alleene niet! Zeg my waer ik ben, waerom ik hier moet opgesloten zitten, alleene, zonder iemand te hebben misdaen.

Het wezen van het wyf veranderde alleenlyk niet: hare stralende oogen, eerst op den jongeling gevestigd, keerden zich nu naer het tafelken; zy wees met den vinger naer de teele die er op stond en zei:

- Daer is eten voor u!

- 'K en hebbe geenen honger, geen, antwoordde Naes; ik vraeg maer één dingen van u, 't is dat gy my zegge waer ik ben en wat ik geworden zal.

- Daer is eten voor u op de tafel, zeg ik!

- Spreekt, als 't u belieft, vrouwe! Ik heb eene moeder die achter my wacht, gy hebt misschien ook kinders die moeder zeggen tegen u!

- Zwyg, en laet my door!

- Ah! gy wilt niet spreken! Ik zal u doen spreken, ik, of gy gaet hier niet roeren;

'k stierve liever dan u uit te laten en hier nog langer alleene te zitten!

Het oud wyf en sprak geen woord; zy wachtte.

De jongelings oogen laeiden in zyn hoofd; hy hield zich gesloten tegen de deure en stak zyne vuisten vooruit.

- Gaet gy antwoorden, ja of neen? schreeuwde hy.

Maer op dien oogenblik, een geweldige stoot gegeven op de deure waer tegen de jongeling geleund was, deed ze openvliegen, en wierp hem te midden op den vloer.

Daer hy uit zyne deuzeling kwam en opstond, was de oude weg, maer er stond een felle kerel voor den ingang, die met het eene hand de deure half open hield, en met het andere een zware knodsestok vastgreep. Hy bezag den gevangene sterlinge, hief zyn wapen op en zei:

- Stille van nu voortaen, jongman; of...!

Naes week achteruit, en de wreede gast verdween al de deure toesnakkende. Van

geheel den dag was er niets meer te zien noch te hooren, of ten zy een zwart wezen

dat van tyd tot tyd aen het ruitjen verscheen en het kamerken onderzocht. Overgegeven

aen zyn ongeluk, bleef de gevangene stille, te peizen, te bidden en te weenen...!

IV.

Eene vergadering by nachte.

De avond was gekomen en met een de duisternissen. Eenige schreeuwen van kinders of stemmen van vrouwen sprekende tegen malkander, maer stille genoeg, hadden onzen gevangene binst den dag doen begrypen, dat hy te midden van de busschen en van moordenaers-volk was. Met den avond, hoorde hy niets anders meer dan het ruisschen der boomen, in de uitgestrektheid van het woud.

Aen zyn eten, had by niet gekomen. Hy was ziek, en nedergezeten, met den arme geleund op de tafel, beefde hy; koud zweet liep over al zyne lidmaten en deed zyn tanden klutteren. Hoe lang moest hem die dag geschenen hebben! Hoe droevig die gepeizen die hem bezig hielden in dat gevang, tusschen dieven en moordenaers!

Byzonderlyk als hy onbekende stemmen hoorde, en tegen avond in een kamerken nevens het zyne, messen en dolken klinken, geheel zyne moed ging weg; hy meende zeker binst den nacht tusschen de handen der moordenaers en op een vreede wyze het leven te moeten laten.

Wat in den avond was er voor hem op geen rusten meer te peizen: keer voor keer hoorde hy de deure van het hutteken open en toe gaen, en telkens stappen van menschen op den aerdenen grond; stemmen klonken tot in zyne ooren, en hoe meer de deure wierd open gedaen, hoe meer er geklapt en gelachen wierd. Naes, ziek van vreeze, was tot aen den ingang gekropen van het kamerken daer hy inzat, lag met zyn hoofd er tegen om te luisteren wat er ommeging, maer het gerucht was op eenigen afstand van daer; hy hoorde wel, maer onderscheidde volstrekt niets.

Het waren toch moordenaers, vergaderd om over zyn tot te beramen, zoo peisde hy, en hy was niet bedrogen.

Als het geheel nacht wierd, zaten zy wel met twaelven in de herberge van bazinne

Rooze, hunne gewoone vergaderingplaetse. Elk, in 't inkomen, keek rond en zocht

naer iemand die nog niet tegenwoordig was; want iedereen nam plaetse zonder

onderscheid rond den heerd, en

vroeg: Is hy hier nog niet dan? De oude Rooze was in haren toog zonder roeren of spreken, wachtende zeker tot dat er iemand drank vroeg of iets anders van haren dienst noodig had.

Die kerels zagen er vreed uit, met hun onbeschaemde oogen, hun dikke

wenkbrauwen, en hun wezen byna geheel gekleurd door eenen halfgeschoren baerd;

meestal waren zonder wapens, met kloefen aen, eenen blauwen kiel en eene gestriepte peluw-mutse. Een kleen lampje schoot op al die aenzigten stralen die ze somtyds verlichtten en somtyds half in het duister lieten; by poozen was er een van den kring die sprak en onderbroken wierd door het lachen zyner gezellen; dan werd wederom alles stil in afwachtinge van iets dat men gedurig meende aen de deure van het huizeken te hooren.

Het duerde tot omtrent middernacht. De moordenaers, misschien benauwd van malkander, gelyk de schelms het altyd zyn, hadden noch van stelen, noch van rooven, noch van hunnen gevangene wydloopig durven klappen; zy begonnen ongeduldig te zyn, om dat hun man niet en kwam en spraken reeds van ongevallen.

Maer met den twaelven kwam hy aen. Gemakkelyk was het om zien dat het den kapitein van de bende was; al de stoelen verschoven by zynen intrede: er wierd plaetse gemaekt voor hem in den hoek, en geen een ooge, of zy was naer de zyne gekeerd, om er in te lezen wat hy begeerde en te raden wat hy ging verhalen aen zyn

byeengeroepene volk.

Baekeland zag er een man uit, van vooren aen in de twintig jaer: niet al te groot, maer wel gemaekt, sterk van lidmaten en vaste op zyne beenen. Met betere manieren dan de overige zyner bende, had hy nogthans geheel het wezen zyner makkers: kleene oogjes pinkelden in zyn hoofd onder groote wenkbrouwen, en diepe rimpels, gelyk van iemand die altyd misnoegd of vergramd of ongerust is, teekenden op zyn voorhoofd, tusschen bloedaders die, redelyk straf uitkomende, hem een vreesselyk uitzigt gaven.

Hy ging naer de plaetse voor hem opengelaten, zonder een van zyne gasten in het aenzigte te bezien, trok eenen langen scherpen dolk van onder zynen kiel, hing hem aen eenen nagel en zettede zich neder.

- Hoe! is er geen bier meer dan in den kelder? zei hy zich ronddraeijende en kykende naer eene tafel die ledig voor het vensterken stond.

- Wy wachtten achter u, kapitein! antwoordde een reusachtige vent die nevens Baekeland zat.

- Toe, Rooze, bier!

- En wie betaelt er van den avond? vroeg de bazinne van uit haren toog.

- Ik!

Binst dat Rooze om drank was, had de kapitein zich over den heerd geleund, zyn pype uitgetrokken en beginnen ontsteken, daerin nagevolgd door al de andere mannen rond hem gezeten. Intusschentyd, geen een van al had een enkel woord gesproken;

er moeste nogthans dien nacht vele te vertellen en te gebieden zyn.

Baekeland, zich draeijende op zynen stoel om eenen beker te nemen, sloeg zyn oogen rond, bezag de manschap van een tot een en zei:

- Nog geenen Loden dan?

- Nog niet, 't is middernacht, en hy heeft my gisteren gezeid: ten twaelven ben ik er.

- Wegzitter dat hy is op zulke dagen!

- Ja maer, kapitein, het hof van Libeers daer hy werkt, is toch twee sterke uren van hier; en hy moet gedaen hebben eer hy weg kan. Hoe weinig dat er tusschenkomt, hy kan hier schaersch op dees ure zyn.

- Nu, 't en komt op geenen oogenblik, en, ingezien hy hier noodig is, wy zullen wachten. Maer, zeg dan, ik heb geheel den dag elders moeten zyn en voor niets kunnen zorgen, hoe staet het met onzen gevangenen Roosebeeknaer? Heeft er iemand by geweest?

- Pietje Fyn alleene, die aengeduid was om hem te bewaken.

- Ei wel, Pietje?

- Brave jongen, kapitein; ik heb hem maer eenen keer hooren roeren; 't was toen Rooze hem eten droeg, wilde hy dan de deure niet toesteken en het wyf opgesloten houden tot dat zy verklaerde by wien en waer hy zat? Maer ik ben er tusschen gekomen, en met myne vuisten te toogen was het gedaen.

- En wat zei hy?

- Niet.

- Zoo dat het al wel gaet? Te beter. Maer gelooft gy, mannen, dat men buiten den busch meer spreekt van het gebeurde dan er binnen?

- Niet zonder reden, en Loden zal er ons van weten te spreken, peis ik!

- Ik ook, vriend, ik hebbe al by veel menschen geweest van dage, en onder andere hooren zeggen dat men schikt ons te komen bezoeken, hier, in onze huizen.

- Ik zou willen weten wie de stouteryk is, zoo vermetel om dat te wagen?

- De Schout van Roosebeke.

- Die vent! 't is om te lachen zeker?

- Neen, neen! en weet gy wat? 't is noodig van hem met den eersten te doen zien dat wy zyne slagen ontzien zoo vele als eene muggesteke.

- Tut, tut, tut! laet ons hem een latinge geven!

- Een lesse eerst ware beter!

- En wie zal ze hem leeren?

- Ik, zei Busschaert die nevenst Baekeland zat; gy kunt schryven, kapitein, en ik niet: stelt hem een schoon en bondig briefje op, ik zal 't hem dragen.

- Is 't meeninge?

- Op myn woord van moordenare.

Al de roovers juichten toe, en binst dat zy op hunne handen plakten, een klop, een welbekende klop, wierd op de deure gegeven; Rooze sprong toe om open te doen.

Een man trad binnen die wel onthaeld wierd door geheel de bende; elk verwelkomde

hem, en Baekeland zelve

lachte hem toe, hetgene raer was. Loden, - het was hy, - ontlastte zich van eenen zwaren stok en van de wapens die ondere zyne werkmanskleêren verdoken zaten, en ging naer eenen stoel, sedert lang voor hem gereed gehouden.

- Is dat lange weg zitten, zei Baekeland aen den binnengekomene, die plaetse in den kring had genomen; waer zyt gy zoo lange gebleven?

- Op de hofsteê, Baes; 'k meende, 't is beter wat langer te wachten en alles te weten, dan wat vroeger te gaen en maer halve maren te kunnen dragen.

- He wel! hoe staet het?

- Goed en slecht; gy hebt immers een van de twee laten ontsnappen, niet waer?

maer al gelyk, men peist dat gy maer uit en waert op de binnebeurze der jongelingen, en aen een diefte in het hof, en verwacht er zich tegenwoordig niemand.

- 'T zal daer goed maken dan, en met het ruimen van dat potje zullen onze zaken verbeteren. Ik verlange al om aen 't werk te zyn. Sedert dat wy zoo wel gelukt hebben te Langemarck, voel ik mynen moed wel honderdmael verdubbeld, en gy mannen?

- Juiste gelyk! mompelde geheel de bende.

- En by gevolge morgen nacht daer achter: wy moeten het yzer smeên binst dat het warm is, niet waer, Loden?

- Hoe eer hoe beter, kapitein!

- Hoe vele mannemenschen zullen wy vinden op de hofsteê?

- Ten hoogsten twee, misschien maer één. Trouwens de nieuwe knecht zal waerschynelyk nog niet 't huis gekomen zyn, en met het achterblyven der twee zoons...

- Der twee zoons, zegt gy; wat is er van dengene geworden die ons ontsnapt is?

- Hy ligt ziek te Langemarck, maer niet zoo ziek dat hy de geschiedenis van al het gebeurde vergeten heeft; elk ende een weet ze al en heeft ze hooren vertellen;

mislukken wy, zyt er zeker van dat het zyne schuld is. Maer, er zyn van dage eenige dingen gebeurd die 'k vertellen moete; laet my eerst myn kele spoelen en dan beginnen.

Op een bevel van Baekeland, ging de oude Rooze al trekhielende de kanne vullen die al klappende gemakkelyk was geydeld; zy schonk eenen beker rond, en kroop weder in haren toog. Allen wachtteden en luisterden naer hetgene Loden ging vertellen.

‘Ik gae beginnen, zei hy, met hetgene vooren is gevallen sedert dat ik u laetst hebbe gezien. Zaterdage nacht dan, als ik u kwam zeggen dat onze twee gastjes 's

anderendags naer Langemarck gingen ryden, dat zy maer in den donkeren zouden

wederkeeren, en dat gy ze zonder missen in de dreve moest aenhonden, ben ik, na

wat geslapen te hebben, naer het hof wedergekeerd om eenig werk te doen in de

koeistal en elders. Nu, tot daer: de jongelingen en waren nog niet weg; slechts achter

eten van den noene vertrokken zy, blygeestig en snel. De moeder zei wel tien keers

dat zy met den avond t'huis moesten zyn, dat de wegen zoo gevaerlyk waren en de

tyden zoo slecht, dat zy hare dood er

ging aen halen waren zy niet terug met den donkeren; de zusters riepen het nog achter, alszy reeds te viervoete langst de bane waren; maer ik, die beter myne meesters kenne dan iemand, ik wist goed wien zy al op Langemarck gingen vinden, en dat zy een gat in den nacht gingen maken niet tegenstaende het smeeken van moeder en zusters.

Inderdaed: 't wierd achte, 't wierd negen, en niemand kwam t'huis. De moeder ging naer de deure van 't huis, naer de poorte van het hof, tot verder in de strate, zonder mensch of dier te hooren of te zien: de zusters, min ongerust in den schyn, waren nogthans sprakeloos gevallen, en wat ik ook zei, ik kreeg geen andere antwoord meer dan:

‘Waer mogen zy zitten?’ Geen wonder ging het slecht: sedert meer dan acht dagen was er op het hof van niets anders gesproken geweest dan van een rooversbende in het Vrybusch, van de moord van Langemarck en van Baekeland.

- Hoe, riep Baekeland met verwondering, is myne naem gekend? Wie heeft er hem uitgebragt?

- Moet hy maer gekend zyn! Gy moet weten, laetst te Langemarck, als wy meenden dat er niemand meer overbleef, zat er een vrouwmensch onder een kasse gekropen.

Die heeft, by gevalle, uwen name uit een van ons zynen mond gehoord, hem onthouden en overal doen kennen. Gy ziet, niet waer, dat gy ten naesten keer alles moet doorsnuisteren, zelfs de hoekjes en de kassen.

- Wy zullen 't onthouden; vertel maer voorts!

‘Ik zat daer geheel den avond, zonder te mogen of te kunnen spreken van naer huis te gaen; op distels, gy kunt wel peizen en wenschende om wel tien uren van daer te vliegen. Ik troostte die bedrukte menschen, ik, die wiste dat er, met de eerste tyding die kwam, geene troosten ging aen zyn, en men luisterde waerlyk naer myn woorden. Oordeel wal ik in korten tyd afzag, met daer niet te mogen roeren en er zoo noode te zitten! Ware er niet vele aen te winnen geweest, ik zou weggevlugt hebben; en als 't nog gebeurt, 'k gae er waerlyk twee mael op peizen, eer ik er aen kome.

Het sloeg tiene, en geen ruiters nog! Het gekerm van moeder en van zusters vermeerderde, en myn ongeduld ook. Onder voorwendsel dat myne vrouwe ging ongerust zyn, vroeg ik om te mogen naer myn huis gaen; maer niet te doen: Blyf hier, Loden; als 't u belieft, Loden blyft, vroegen zy my; de andere knecht zal gaen zien tot aen de dreve van den bosch, of hy nog niet en hoort of en ziet, blyf gy hier by ons; uwe vrouwe zal zoo ongerust niet zyn als wy, en de knecht kan naspringen al voorby gaende om te zeggen waerom gy hier zyt gebleven.

Wat kon ik doen, ten zy blyven? De werkman nam een dikke stok, ontbond den hofhond en vertrok zonder vreeze. Goê reize, peisde ik in myn zelven, en tracht er van weder te keeren! Hy moet nog wederkeeren, geloof ik; hebt gy hem gevonden misschien?’

- Of wy hem gevonden hebben! Hy kwam juiste met zynen hond de dreve in, als

wy in de verte de stappen begonden te hooren van de

aenkomende peerden. 'T was effen gepast, want zonder hem konden de ruiters wel voorby ryden en ontsnappen.

- ‘Intusschentyd was ik er de slechtste meê. De minuten scheenen uren lang met dat wachten en blyven wachten, byzonderlyk als het middernacht wierd; er werd niet anders meer dan gehuild en gekermd rond myne ooren, om dat de werkman ook niet wederkeerde. Jammer is het dat wy er niet op gepeisd hebben om dienzelfden nacht eenige mannen gereed te houden en op het huis te vallen dat geheel over einde stond en zonder geruchte kon geplunderd worden.’

- En waer zouden wy den pot gevonden hebben, zonder eerst onzen gevangen te hebben uitgehoord?

- ‘'T is waer; waer zyn myne gedachten dan? Nu, nadat ik lange genoeg was verlegen geweest en verlangde om te weten op welke wyze dat al ging afloopen, begon de dag aen te breken. Wat stond er nu te doen? Ik gaf voor raed aen de moeder, die schier niet meer wiste wat zy deed, van om den Schout van het dorp te zenden, opdat hy zelve zou gezocht hebben achter de weggeblevenen. De voorstel aenveerd, ik te plaetsewaerts op, al loopende; aen de menschen die 'k ontmoette, zei ik haestig een woord zonder mynen loop in te houden, en eenigen, hoorende van moord, snelden naer het hof om alles te zien en te onderzoeken. De Schout, die nog in zyn bedde lag, sprong op met der daed en volgde my naer de hofstede, in de welke wy de naeste gebuers vonden die, jammerende, de moeder en de dochter beklaegden en troostten.

Ik had alles verteld onder wege dat moeste verteld zyn, zoodanig dat de Schout binnentredende, seffens kon weten wat hy doen moest. Hy begon met de moeder gerust te stellen, en te zeggen dat zy ongelyk had van eerst al dat slecht en erg was te peizen; dat men niets zekers en wist nopens het lot van hare kinders, die

ongetwyfeld met hun peerd door een handvolle moordenaers niet en konden achterhaeld en vastgehouden worden; dat zy waerschynlyk zich vergeten hadden met hun vrienden op Langemarck en met den dage zouden inkomen; immers het was hun verboden geweest van in den donkeren door den busch naer huis te komen. Zyne woorden vonden inderdaed byval, en de hope nam eenen oogenblik de plaetse van de pynelykste vreeze.

Vier mannen om door den busch de twee jongelingen tegen te gaen; zyn er vier?

vroeg de Schout, ziende dat men hem geloofde en betrouwde.

Slechts dry mannemenschen waren tegenwoordig; de Schout vroeg my om de vierde en de leidsman te zyn; wat kon ik doen of ten zy aenveerden? Ik dacht wel:

de duivel moeit er zich meê; hoe zal ik klaer geraken en myn volk vinden achter die reize? Maer 't moeste zyn, en na dry, vier woorden te hebben gewisseld, vertrokken wy.

Nu begon 't moeijelykste. Hoe zeer ik my in uwe behendigheid vertrouwde, was ik nogthans zonder vreeze niet van in de dreve eenige teekens van moord te vinden.

Eens daeruit, het was gedaen; trouwens het gedacht kwam my nooit te binnen, dat

wy een der jongelingen

zouden gevonden hebben te Langemarck op de plaetse. Ik moest hier slim spelen, en my noodzakelyk ontmaken van de getuigen die met my reisden, ten minsten van twee. Om er te komen, zei ik hun:

Wy moeten opletten, dat wy ons volk niet en missen; twee wegen leiden van hier naer Langemarck, en onze gastjes, om te vroeger t'huis te zyn, zouden geheel wel den kerkweg kunnen nemen, die den naesten is. Om geen verloren reize te doen, houdt gy met tween die bane; ik en myne gezel daer, zullen de breede dreve volgen.

Zoo gezeid zoo gedaen, en elk verdween al zynen kant. Ik, verlegen uit vreeze van teekens door u gelaten op strate te vinden, hield altyd mynen gezel bezig met klappen, vertellen en schikkingen te maken; myne oogen gingen schier nooit van den grond. Van op eenigen afstand, zag ik een plekje daer vele loovers waren verroerd geweest, en het dachte my dat gy daer onzen knape moest getroffen en Naes vaste gehouden hebben; geheel daer tegen bemerkte ik bloed op het zand, maer 'k hield zoo wel den anderen bezig, dat hy niets en belettede, en dus kwamen wy gelukkiglyk te Langemarck toe.

Daer ging het slechter: geheel het dorp stond over einde, en sprak van Baekeland en van moordenaers; van verre zagen wy, aen 't over en weer gaen der menschen, dat er iets moeste gebeurd zyn, en wy gingen wat rapper aen, tot tegen een van de eerste huizekens der strate, waer voor hoopkens van volk te klappen en te jammeren stonden. Ik raedde seffens wat er gebeurd was, en dat er waerschynelyk van onze Libeers een aen uwe handen ontsnapt was; aenstonds hoorde ik myn gedacht bevestigen door de menschen die daer vergaderd en redelyk zeer benauwd waren.

Maer toen wy vertelden dat de broeder was achter gebleven, en een knecht naer hun gaen zoeken was zonder weder te keeren, gy hadde moeten zien wat vreeze die menschen bekroop! Geen een, of hy peisde dat er hem al een van Paekelands-bende op het lyf zat.

Natuerlyk was een onzer eerste vragen om te weten hoe de jongeling in een burgerhuis en in welken staet geraekt was, en daerop wierd geantwoord dat de twee Roosebeeknaers 's avonds te vooren tusschen tien en elven te peerde vertrokken waren, blygeestig en op niets peizende, en dat van dezen uchtend vroeg, de jongste voorde deur van een huis wierd gevonden, gevoelloos en nog al redelyk gekwetst van vallen; de peerden alle twee stonden wat verder aen een herberge, en men schikte dat Wyten, van zyn peerd gesmeten of gevallen, ter plaetse blyven liggen was: van den oudste wiste niemand iets.

Wy traden binnen om Wyten te zien en te troosten. Deerlyk was hy en veranderd, met zyne wegvarende oogen en zyne bloedende wonden op voorhoofd en kaken. Hy verkende ons met een, beefde van verschot en vroeg, eer wy den tyd hadden van zelve te spreken:

- Waer is Naes. myn broeder?

Met der daed wist ik niet wat antwoorden; maer uit zyne vrage schikkende dat hy

geen kennis had van het gebeurde, zei ik dat hy zich mogte gerust stellen, dat zyn

broeder gezond t'huis zat, en dat wy, van wege zyne moeder, om hem waren gekomen.

Maer hy bezag my zoo aerdig en zoo droevig, dat ik het rood voelde naer myn voorhoofd gaen, en aen zyne oogen bemerkte ik dat hy my niet en gelooide; hy schudde zyn hoofd en sprak:

- Gy bedriegt my, Loden; Naes is dood! Ik heb hem door de moordenaers zien vastgrypen en vermoorden.

Aen die rond het bedde waren, hadde Wyten zeker nog niets van het voorgevallene kunnen vertellen, want zy versloegen er van en schreeuwden. In 't eerste gebaerde ik te gevoelen wat zy gevoelden en ik verzuchtte; maer toeken gedaen hebbende aen de omstaenders van te zwygen, zei ik aen den zieke:

- Wyten, vriend, waerom houdt gy staen dat hy dood is, als wy van uw huis komen, en hem daer gelaten hebben in volle leven en gezondheid?

- Is 't waer? zei hy. Hy zou dan ook uit hun klauwen ontsnapt zyn? Maer neen, ik heb hem al te wel gezien!

- Wat hebt gy gezien? vroeg ik.

- Wat ik gezien heb? Luistert en zeg dan of het kan waer zyn dat myn broeder t'huis is.

En zich half regtende op zyn bedde, verhaelde hy traegzaem hetgeen hem

voorgevallen was in den bosch en u beter dan my bekend is. - Ik hoor het nog zinderen in myne ooren, zei hy, dat scherp geschuifel, ik zie die zwarte wezens uitspringen, op Naes vallen en achter my snakken. Hoe dat ik ontsnapt ben, is my onmogelyk van te zeggen; ik weet alleenlyk dat myn peerd, 'lyk een schicht, alhier is komen geloopen, dat ik de krachten niet vond om het te dwingen, noch om er my op te houden en dat ik hier omtrent alle gevoelen verloor en op den grond rolde.

Voor my, 'k hadde wel geluisterd naer Wytens verhael, en tevens myn beste gedaen om droevig en verwonderd te schynen; ik troostte hem, sprak van zyne moeder, zyne zusters en zynen broeder, die hem van dage nog zouden komen bezoeken, en inderdaed, hy begon er toch iets van te gelooven en bedankte my. Na wederzydsche groetenissen, trok ik langst den voetweg naer de hofstede, met myne dry reisgezellen.

Maer wat gezeid als wy zouden t'huis komen? Van den oudsten zone al dat moest doen verschieten; van den anderen niet veel beters en van den knecht niets wetende!

Wy waren altyd bezig met middels te beramen om de ongelukkige tyding, voor heden toch, te kunnen wegsteken, toen wy van verre den pastor van de parochie zagen opkomen; wy achter hem, en geheel de zake verteld, en gevraegd dat hy de arme weduwe al die rampen zou willen kenbaer maken. De brave man, die te wege was naer het hof, aenveerdde met liefde, en wy gingen elk naer zyn huis.

'S achternoens keerde ik weder naer het hof en men heeft er my gehouden tot in den avond. Verstaet gy nu waerom ik zoo late ingekomen ben?’

- Gy zyt een regte roover, zei Baekeland, al slaende op de schouder van den

anderen. Ah sa, hier, gasten, eer wy voortsdoen, tapt en schenkt wat haestig!

V.

Beraedslaging.

Natuerlyk wierd er al drinken geredekaveld over hetgeen door Loden verteld was geweest. Byna elke omstandigheid moest hy herhalen, om aen de nieuwsgierigheid van den een en den anderen te voldoen. Men tikte met hem, men dronk op zyne gezondheid, en de tyd ging voorby.

- Verdonders, zei de kapitein, 't is twee of daeromtrent, en wy zyn nog nieverst!

Zwygt nu daer van, mannen; 't is hooge tyd van wat anders aen te gaen en te peizen op hetgeen er ons te doen staet.

Het moest hun geen twee mael gezeid zyn van te zwygen: als 't laetste woord van Baekeland uit zynen mond was, had men een muize hooren loopen te midden dat volk, te vooren nog zoo woelig.

- Loden, 't is gy van dage die de man zyt; zeg eens en rap en klaer, hoe wy gemakkelykst aen het geld van Libeers zullen geraken?

- Kapitein, ik weet geen woord meer dan in onze laetste byeenkomste, en ik boude staen wat ik daer hebbe gezeid: er is in de hofstede vele geld, en wy konnen er niet achter gaen zonder te welen waer het verdoken is.

- Kunt gy niet uitpeizen waer?

- Daer is geen peizen noodig! Gy hebt Naes onder uwe handen: indien hy spreken wilt, daer zult gy zekere inlichtingen krygen, want zyne moeder en houdt niets gedoken voor hem, en hy begint zelve al geld te ontvangen en uit te geven.

- Gaet er omme dan en brengt hem hier, gy baes! maer verblind en koord hem wel, verstaet gy?

- Verstaen, kapitein! - antwoordde de baes, en met een lampje in de hand, ging hy 't kamerken binnen.

- Ik alleene voer het woord, vervolgde Baekeland, tot dat wy zien hoe de zaken draeijen: de omstandigheden zullen wel aenwyzen wanneer de tyd van spreken voor u gekomen is.

- En ik die zoo wel gekend ben, vroeg Loden, ik moet weg zeker?

- Blyf maer, hy kan u toch niet zien, en als gy zwygt, u niet verstaen. En dan nog,

of verkende hy u, hy zal al gelyk uit onze handen niet meer...

De kamer-deure ging open en Naes verscheen, voortgesleept by koorden die zyne handen nepen, met eenen rooden doek voor zyne oogen, en voor een deel van zyn aenzigte gebonden. By zyne intrede, sprongen de moordenaers op, ruttelden hunne banken of stoelen, en maekten gedruis om te doen hooren dat zy met velen waren en den jongman vreeze in te jagen. Inderdaed, hy beefde en week achteruit: maer twee felle arms stooten hem voorwaerts, tot in 't midden van de ronde.

Geheel de bende zettede zich neder en zweeg: er volgde een oogenblik van doodsche stilte.

- Jongman, zei Baekeland, gy zyt in treffelyk gezelschap, en ik weet niet waerom gy zoo staet te beven!

Waerlyk als de zware stemme van den vreeden moordenaer in de ooren van den gevangenen klonk, zag men zyne lidmaten intrekken en zyne beenen klutteren.

- Jongman, zei Baekeland voort, zonder eene antwoord af te wachten, wy gaen u iets vragen, en 't is van hier regtuit de waerheid te zeggen, zonder bedrog, zonder ommewegen. Zyt gy regtzinnig, er zal u geen leed noch geene pyne aengedaen worden; maer voel ik dat gy wederspannig zyt en met valschheid voor den dag komt, zwicht u, kerel! wy zyn mans genoeg om u, spyts den duivel, tot regzinnigheid te dwingen. Onthoudt dat wel!

Naes, hoe beangstigd ook, hadde toch wat moed gekregen. Tegenweer kon hier niet helpen, hy wist het wel, maer al te vele benauwdheid kon ook nadeelig zyn, en de moordenaers te stouter maken. Ten anderen, niet meer twyfelende of hy ging vermoord zyn, een soorte van onverschilligheid was schielyk in zyn herte en in zyne houding gekomen.

- Vooraleer ik een woord spreke, zei hy, moet den doek van myne oogen, opdat ik zie met wien ik te doen hebbe; gy zegt dat ik in treffelyk gezelschap ben!....

treffelyke menschen moeten zich niet verduiken.

- Jongen, zei Baekeland met nydigheid, als gy iets te vragen hebt, dien toon niet meer te nemen, of gy zult er kwalyk van afkomen; 't is wy die hier bevelen geven, maer gy niet! Nogthans, om u te toonen dat wy niet wonderlyk zyn, 't zal geschieden volgens uwe begeerte.

Op een teeken van den kapitein, trokken al de moordenaers een doosken uit hunnen zak, zy strooiden wat poeijer op het platte van hun handen, en vreven er hun

aengezigte mede. Zy wierden zwart gelyk mooren en geheel onkenbaer.

De doek viel van Naes zyn oogen, en hy kon zien. Eerst, bedwelmd door gespannen

te zyn aen het gezigte, en met der daed niets onderscheidende in dat duister kotje,

vreef hy aen zyne oogen: hy zag klaer, maer die zwarte moordenaers wezens, en die

vier-en-twintig stralende oogen, allen naer hem gerigt, ontstelden hem zoodanig, dat

hy steun zocht om niet neder te zinken. Geheel zyne moed was verdwenen; hy peisde

meer dan ooit dat zyn laetste uer gekomen was, en wankelde en slingerde 'lyk iemand

die bedronken is, binst dat de moordenaers half luide loegen met zyn verschot en

zyne benauwdheid.