Therapietrouw november 2019
Janneke van der Velden, adviseur en huisarts n.p. Pharos
Begrijpelijke communicatie
Gezondheidsvaardigheden
• Overlijden zes jaar eerder
• Leven 15 jaar in
minder goed ervaren gezondheid
Gezondheidsverschillen
Mensen met een laag onderwijsniveau:
• Meer astma en COPD, diabetes, kanker, hart- en vaatziekten en psychische problemen
• Minder therapietrouw: vaker onjuist innemen van medicijnen
-> vermijdbare medicatie fouten
-> Aandacht voor gezondheidsvaardigheden!
Relatie tussen opleiding en gezondheid
25% van de mensen in Nederland heeft beperkte gezondheidsvaardigheden
> 25% - STAAN
< 25% - ZITTEN
Stelling 1 van 2
Het durven stellen van vragen is een voorbeeld gezondheidsvaardigheden
JA - STAAN NEE - ZITTEN
Stelling 2 van 2
Een kort fragment…
Zoveel moeite met lezen,
schrijven en/of rekenen dat je niet goed kunt functioneren in het dagelijks leven
Laaggeletterdheid
• > helft autochtone achtergrond
• 22% heeft geen of weinig ICT-
vaardigheden. 6% heeft nog nooit internet gebruikt.
Laaggeletterdheid
Cijfers Algemene Rekenkamer, 2016. CBS, 2016, 2018. NIVEL, 2018.
Gezondheidsvaardigheden
De vaardigheden om informatie over gezondheid te verkrijgen, te begrijpen, en te gebruiken bij het nemen van beslissingen over gezondheid.
Definitie
Mensen met…
• een lagere opleiding
• een migratieachtergrond
• een lagere sociaaleconomische positie
… hebben ook vaker beperkte gezondheidsvaardigheden.
Beperkte gezondheidsvaardigheden
• Lezen en schrijven
• Kennis van het lichaam en ziekten
• Plannen en organiseren
• Rekenen
• Vragen durven stellen
• Kennis van het Nederlandse zorgstelsel
Enkele voorbeelden van deze vaardigheden
GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN
Gevolgen voor de medicatie gebruik
• Innamemoment onduidelijk
• Etiket / instructies moeilijk
• Uiterlijk pillen verandert steeds
• Onduidelijkheid na medicatiewissel
• Stoppen als klachten over zijn
• Baxter is ingewikkeld
Problemen bij medicatiegebruik
2 x daags 2 tabletten:
70% leest het correct
35% past het correct toe
52% van de patiënten aan de balie van de apotheek heeft moeite informatie te begrijpen
Davis et al 2006 Literacy and misunderstanding prescription Drug lables Koster et al 2015 Health literacy among pharmacy visitors in the Nl.
Begrijpen is meer dan kunnen lezen!
2x per dag 2 tabletten => ochtend 2 tabletten avond 2 tabletten Begrip ging omhoog:
Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden van 30 % naar 78%
Mensen met goede gezondheidsvaardigheden van 58 % naar 97%
Begrijpelijke communicatie goed voor iedereen
• Liever langskomen dan bellen
• Vaak herhaalmedicatie te laat of dubbel
• Instructies worden niet opgevolgd – Geen verbetering klachten
• Patient stelt geen vragen
• Smoezen
• Vragenlijst niet ingevuld
Herkennen van laaggeletterdheid: ervaringen?
Normaliseer lees- en schrijfproblemen:
•Zorg voor vertrouwde sfeer
•Benoem welk signaal je ziet
•Vertel dat veel mensen dit moeilijk vinden
Bv: ‘Veel patiënten hebben moeite met deze formulieren, hoe is dat voor u?’
Vermoeden en dan?
•ICPC codering
Z07.01 analfabetisme / laaggeletterdheid Z04 taalbarrière
•Communiceer (met toestemming cliënt) met andere hulpverleners
Bespreekbaar maken laaggeletterdheid
Leg de ander in begrijpelijke taal uit dat ze 3dd 2 tabletten paracetamol 500mg moeten innemen.
Oefenen in duo’s
Hoe ging het? Tips?
Communicatie checklist!
Oefenen in duo’s
•Veronderstel geen basiskennis van het lichaam
•Gebruik dezelfde woorden als de patiënt
•Spreek langzaam en duidelijk (niet hard!)
•Korte zinnen en eenvoudige woorden
Duidelijke communicatie 1/2
•Wees directief: Wat moet de ander doen?
•Herhaal kernpunten
• ‘Welke vragen heeft u nog?’
•Geef uitleg over de ziekten en medicijnen
Duidelijke communicatie 2/2
Terugvraagmethode
Voorlichting
Brochure of Erfocentrum &
RIVM; Zwanger worden
www.strakszwangerworden.nl
Handboek diabetes
• Extra receptregel - Let op toestemming patiënt!
• FTO: https://www.fto.nl/laaggeletterdheid
• Kijksluiter
Samenwerking apotheek: knmp.nl/lg
www.huisarts-migrant.nl
Dé website voor huisartsen en andere zorgverleners met vragen over zorg en gezondheid voor migranten, vluchtelingen en patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden.
Zorg voor laaggeletterden, migranten en sociaal kwetsbaren
In de huisartsenpraktijk
Praktische tips en inspirerende voorbeelden
•Bewustwording
•Pas je communicatie aan:
- Eenvoudig en duidelijk - Terugvraag methode
•Gebruik beeldmateriaal
•Zoek samenwerking
Take home message
Doen!
!
Welke vragen heeft u nog?
Dank voor uw aandacht
