KAS-ASSOCIATIE NV w

eleggings- voorlichting.

Wie zijn besparingen voor de toekomst vellig wil stellen,

komt voor een beleggingsnoodzaak te staan.

De gespecialiseerde bank voor:

• belegglngsvoorllchtlng

• vermogensbeheer, ook voor onroerend goed en verzekeringen

• bewindvoering

• executeur-testamentair

0 0 0

KAS-ASSOCIATIE NV w

Spuistraat 172, Amsterdam. Tel. 020-21 25 21.

Voor al uw exclusieve tapijten

Het Oosters Tapijtenhuis

Luttekestraat 44- ZWOLLE Telefoon 05200- 16041

Passage 22- VEENENDAAL Telefoon 08385- 13191 Zichtzendingen door heel Nederland

A. L. Van Gendt & Co., B.V.

KEIZERSGRACHT 610 - AMSTERDAM 020-234107

VEILINGENVAN OUDE EN ZELDZAME BOEKEN EN PRENTEN ⁴ à 5 X per jaar

Catalogi op aanvraag ad f 5,-verkrijgbaar (abonnement f 20,- p. j.) Inbreng van goederen dagelijks van 9-17.30 uur

Eelde .De Haematede"

Zutphenseweg 42. Gem.Goraeel Telefoon 05759·2486

Wortelnoten secretaire

A.4N HYFOTtiEEK

Het is dikwijls tè ingewikkeld voor U om zelf de beste en meest v.oordelige vorm van hypotheek tè bepalen.

PLANHYPOTHEEK helpt U de juiste koers te varen.

Eén telefoontje is voldoende om U kosteloos een grondige en overzichtelijke offerte te doen toekomen. Binnen

enkele dagen al want de computer van PLANHYPOTHEEK werkt snel.

ASSURANTIE- EN HYPOTHEEK- ADVIESBUREAU OU BEL Mesdaglaan 78/80, Arnhem. Tel. 085-432344/452967 s 113.

het

rijheiden emocratie, eertiendaagse itgave van de VD

nummer 1166 25 februari 1977

• De redactie van Vrijheid en Democratie is gevestigd te Hilversum, Pieterde H ooghlaan 87.

Hoofdredacteur is Ph. C.la Chapelle.

• De abonnementen- administratie wordt verzorgd door het algemeen sP-cretariaat van de VVD.

Koninginnegracht 57 te Den Haag (telefoon 070-614121). Postrekening 67880

.n.v. VVD, Den Haag.

Adreswijzigingen dient men schriftelijk aan het algemeen secretariaat te melden. onder

toezending van de verbeterde adresband.

• Abonnement voor niet- leden van de VVD

f 16,50 per jaar.

• De advertentie- exploitatie wordt verzorgd door Bureau Van Vliet b.v., postbus 20 te Zandvoort, telefoon 02507-4745.

• Druk:

Ten Brink Meppel b.v.

algemeen secretariaat

• Het algemeen secretariaat van de VVD is gevestigd te

Den Haag,

Koninginnegracht 57, telefoon 070-614121.

Postrekening 67880, tennamevan VVD, Den Haag.

volgende blad 11 maart 1977

amendementen

In het seizoen 1975/1976 werden 10 deel- congressen gehouden, gewijd aan de on- derwerpen: buitenlandse zaken en defensie, milieu en ruimtelijke ordening, landbouw, sociale zaken, volksgezondheid, financiën en economie, middenstand. verkeer, cultuur en ontwikkelingssamenwerking, terwijl voorts in d~ partijraad het ondernemings- recht is behandeld en nog een welzijnsdag is gehouden.

Partijcommissies bereidden de congressen voor met rapporten en stellingen waarover de congresgangers hun mening gaven.

Hans Wiegel schreef naar aanleiding van deze gegevens en op grond van aan ande- ren gevraagde adviezen en inbrengen in juni en juli 1976 het ontwerp, dat na dis- cussie in het dagelijks bestuur en het hoofd- bestuur door het hoofdbestuur aan de partij werd voorgelegd op 9 september 1976.

De ruim 550 afdelingen konden tot 29 ok- tober amendementen indienen op de punten die onder elke paragraaf zijn vermeld. In totaal zijn dit, met inbegrip van .. Visie in Vrijheid" 251 punten. Van deze bevoegd- heid maakten 130 afdelingen gebruik; zij zonden 1725 amendementen in alsmede nog een aantal amendementen die op de in- leidende teksten betrekking hadden.

De ondercentrales, regionale samenbunde- lingen van afdelingen (totaal 96), hadden de taak amendementen die door meer dan één afdeling binnen hun gebied waren ingediend en die dezelfde strekking hadden, samen te voegen tot een verzamel-amendement. Het totale aantal van 1725 werd hierdoor terug- gebrachttot 1583.

Daarna kregen de kamercentrales - de orga- nisaties waartoe de afdelingen behoren die binnen één kieskring liggen - de gelegen- heid tot samenbundeling van ame.,demen- ten die nagenoeg dezelfde strekking had- den. Voorts kon met ²_{/ 3} meerderheid tot intrekking worden besloten. Het totale aan- tal amendementen werd door samenvoe- ging en intrekking teruggebracht tot 775.

Het hoofdbestuur vergaderde op 5 februari samen met de secretarissen van de kamer- centrales meer dan 12 uur achtereen om al deze amendementen te bespreken. Er vond weer samenvoeging plaats van amende- menten met nagenoeg dezelfde strekking.

Ook werden amendementen naar de redac- tiecommissie verwezen. Sommige secre- tarissen hadden de bevoegdheid gekregen amendementen. die weinig of geen steun

In een oranje gekleurde bijlage in dit blad treft u 350 amendementen aan op het concept-verkiezingsprogram, ter behandeling op de buitengewone alge- mene vergadering van de WD op 25 en 26 maart a.s. Op deze pagina een toelichting op de gevolgde en verder te volgen procedure bij de vaststelling van het verkiezingsprogram.

In verband met de vele ruimte die een ander vergt is het gebruikelijke com- mentaar van onze hoofdredacteur dit keer komen te vervallen.

kregen in te trekken. Er blijven thans 350 amendementen over, merendeels nadat zij een- of tweemaal zijn samengevoegd. In dat aantal zijn begrepen de wijzigingsvoorstel- len van het hoofdbestuur. Eén wijzigings- voorstel betreft de abortusparagraat waar- op de afdelingen nog amendementen kun- nen indienen tot 18 maart a.s.. Vooraf werd een nieuwe paragraaf over regionaal beleid ingevoegd en tot een uitbreiding van het program in hoofdlijnen besloten.

Over enkele onderdelen vergadert op 26 februari de partijraad, die een adviserende taak heeft.

Over de programmapunten, de amende- menten en de wijzigingsvoorstellen beslist op 25 en 26 maart a.s. de algemene ver- gadering, het hoogste orgaan van de WD.

Daarna staat het verkiezingsprogramma vast. Meningsvorming, meningspeiling, be- raadslaging en besluitvorming hebben dan 19 maanden in beslag genomen. In die tijd hebben talloze actieve VVD'ers hun verant- woordelijkheid getoo.nd door hun eigen overtuiging uit te dragen. Op democratische wijze is het programma totstandgekomen;

democratisch in liberale zin: in een geest van verdraagzaamheid zijn meningen n·aar voren gebracht en is naar meningen van anderen geluisterd, is er gewikt, gewogen en in vrijheid beslist. Na de algemene ver- gadering beschikt de VVD over een liberaal programma, dat ~P liberale wijze totstand is gekomen en richting zal geven aan de li- berale politiek voor de komende jaren.

. ^'

.

· a

RapportVan

abortus-coiil.IllÎssie

Uitgangspunten van de com- missie zijn o.a. geweest:

1. De passages over de abor- tus-problematiek in het ver- kiezingsprogramma "Libe- ralen op nieuwe wegen" van 1971;

2. De wetsontwerpen nr.

13302 (Veder-Smit/Geurt- sen) en nr. 13909 (Geurtsen/

Lamberts/RoethofNeder- Smit);

3. De Kamerstukken, waar- onder de Handelingen van'de beide Kamers der Staten- Generaal.

In het verkiezingsprogram

"Liberalen op nieuwe wegen"

( 1971) komt in de paragraaf Volksgezondheid de navol- gende passage voor:

"Erkenning van het recht van gehuwden en ongehuwden op het desgewenst verkrijgen van elke medische ingreep door daartoe bevoegden, gericht op het voorkomen en/of onderbreken van zwangerschap".

De VVD stelt zich op het standpunt dat de al dan niet toelaatbaarheid van abortus en/of sterilisatie door een ieder persoonlijk beantwoord zal moeten worden en dat aan die beantwoording veelal re- ligieuze, levensbeschouwe- lijke en/of ethische motieven ten grondslag liggen waarover een algemene politieke partij of de overheid zich niet be- horen uit te laten. Boven- staande stelling wil respecte- ren het oordeel zowel van de- genen die voor zichzelf abor- tus en/of sterilisatie onder de voor hen geldende omstan- digheden toelaatbaar achten als van degenen die deze in- grepen ontoelaatbaar achten.

De overheid dient zich te ont- houden van een algemeen geldend verboá. De erken- ning van het recht op een eigen overtuiging en beslis- sing houdt echter niet in een plicht voor de arts om een dergelijke ingreep te advi- seren of te verrichten. Ook de arts is bevoegd een dergelijke

Zoals bekend heeft het dagelijks bestuur van de VVD vorige maand een commissie de opdracht meegegeven een advies uit te brengen aan de voorzitter van de WO-fractie in de Tweede Kamer, Hans Wiegel, een aanvulling van het ontwerp-werkprogramma inzake een politiek standpunt in de abortuskwestie. Die aanvulling, vervat in een voorstel, zal de heer Wiegel dan weer voorleggen aan het hoofd- bestuur. De commissie heeft onlangs rapport uitgebracht van haar werkzaamheden. Hieronder treft u de tekst van het rapport aan.

De commissie bestond uit mevrouw mr. E. Veder-Smit en mr. A.

Geurtsen. de WO-Tweede Kamerleden die het initiatief-wetsont- werp inzake de abortus mede hebben ingediend, de heren mr. C. H. F.

Polak en G. de Jong. de woordvoerders van de Eerste Kamerfractie, alsmede de heren mr. F. Korthals Altes en mr. H. P. Talsma, resp.

voorzitter en ondervoorzitter van de WD.

~ ~

ingreep op grond van andere dan medische motieven te weigeren.

Onder de paragraaf Justitie staat vermeld:

"Afschaffing van de strafbaar- stelling van abortus door medisch bevoegden."

De vraag of en in hoeverre de medicus uitsluitend op grond van bepaalde indicaties tot het opwekken van abortus mag overgaap. is niet in de eerste plaats van politieke aard en laat de WD mede in verband met de zich snel evoluerende standpunten daaromtrent in dit verkie- zingsprogram onbeantwoord.

De arts blijft verantwoorde- lijk voor zijn handelingen en is ook te dezer zake onder- worpen aan het medisch tuchtrecht.

Bespreking problemen

De wetsontwerpen nrs.

13302 en 13909 waren gebaseerd op deze passages.

Ook de tegenstemmers in de Eerste Kamerfractie zijn in overeenstemming met deze passages van mening, dat de overheid geen algemeen geldend verbod, eventueel met uitzonderingsbepalingen, dient te handhaven. Hun kritiek betrof een aantal onderdelen, die bij de uit- werking van het verkiezings- program in de wetsontwerpen zijn ontstaan. Deze punten

kunnen als volgt worden samengevat:

1. Hoewel het de uitgespro- ken bedoeling van de in- dieners is geweest waar- borgen te geven tegen het af- breken van vergevorderde zwangerschappen en de in- dieners menen dat die waar- borgen worden gegeven door de eis van steeds zorgvuldiger wordende besluitvorming, wensten de acht leden van de Eerste Kamerfractie nog stringenter waarborgen.

2. De acht leden van de Eerste Kamerfractie achtten de in het wetsontwerp opge- nomen bepaling, die het af- breken van zwangerschappen, welke zover gevorderd zijn dat de vrucht buiten het moeder- lichaam levensvatbaar moet worden geacht, strafbaar stelt met een gevangenis- straf van ten hoogste vier jaar en zes maanden, moeilijk toe- pasbaar in verband met be- wijsrechtelijke problemen.

3. De onderlinge relatie tus- sen de commissie die met de controle op de naleving zou worden belast en het Staatstoezicht achtte men niet voldoende duidelijk en men vond de bevoegdheden van deze commissie te groot.

4. Men achtte het gewenst de ook door de indieners gehuldigde mening dat artsen en verpleegkundigen in zie- kenhuizen bevoegd zijn hun medewerking aan zwanger-

schapsafbreking te weigeren op andere dan medische gronden, in de wet vast te leggen.

Aanbevelingen

De commissie beveelt aan dat bij een nieuw op te stellen wetsontwerp zwangerschaps- onderbreking wordt uitgegaan van de beginselen die ten grondslag hebberi gelegen aan de wetsontwerpen nr.

13302 en 13909, waarbij de indieners de voorkeur blijven geven aan het door hen inge- diende wetsontwerp. De bezwaren die hebben geleid tot het tegenstemmen door acht leden van de Eerste Kamerfractie zouden als volgt kunnen worden ondervangen:

ad 1 Het vereiste dat de voortschrijdende duur van de zwangerschap een toene- mende mate van zorgvuldig- heid in de besluitvorming eist, kan in de wet geforma- liseerd worden door te be- palen dat na een bepaald mo- ment- te denken is aan onge- veer drie maanden -het facul- tatieve overleg van de arts, die overweegt de ingreep te verrichten, met een andere deskundige wordt vervangen door een verplicht overleg.

Daarvan wordt, zoals dat ook al was voorgesteld met be- trekking tot het facultatief overleg, melding gemaakt in de vast te leggen gegevens.

De beslissingsbevoegdheid van de vrouw en de eigen verantwoordelijkheid van de arts, die overweegt de in- greep te verrichten, blijven hierdoor onverlet. Door bij een zwangerschap van langere duur dan ongeveer drie maan- den de extra waarborg te vragen van zorgvuldig overleg met een andere deskundige wordt de eis van een zorg- vuldige besluitvorming ten aanzien van zwangerschap- pen van langere duur (tot het bereiken van de zgn. levens-

vatbaarheidsgrens) extra ge- accentueerd. Deze andere deskundige, die niet nood- zakelijkerwijze een genees- kundige behoeft te zijn, heeft de taak de behandelende arts te helpen bij het nemen van zijn beslissing.

ad 2 De grens waarbij de ongeboren vrucht buiten het moederlichaam levensvatbaar wordt geacht, wordt gecon- cretiseerd door in de wet een bepaalde termijn (van vijf à zes maanden) op te nemen.

Over de vraag, welke termijn moet worden ingevuld, zal bij het opstellen van het wets- ontwerp nader medisch ad- vies moeten worden ingewon- nen. Het afbreken van een zwangerschap boven die ter- mijn wordt, tenzij medische noodzaak wordt aangetoond, strafbaar gesteld op de wijze, als in de oorspronkelijke wets- ontwerpen voorzien. Aldus wordt de bedoeling van de in- dieners volledig gehandhaafd en wordt aan het tegen de oorspronkelijke formulering gerezen bewijsrechtelijk be- zwaar tegemoet gekomen.

ad 3 De commissie spreekt zich uit voor specifieke con- trole, zoals in de wetsont- werpen voorzien, waarbij ook het staatstoezicht op de volksgezondheid een rol blijft spelen.

ad 4 Uitdrukkelijke rege- lingen zullen de mede door de indieners van de oorspronke- lijke voorstellen met nadruk geuite bedoeling waarborgén, dat artsen, verpleegkundigen en andere medewerkers in ziekenhuizen en klinieken op andere dan medische gronden hun medewerking aan de in- greep mogen weigeren.

Werkprogramma

Voor het werkprogramma beveelt de commissie de navolgende punten aan:

a. De overheid onthoudt .zich van een algemeen gel-

dend verbod van zwanger- schapsafbreking.

b. De beslissing tot afbreking van zwangerschap ligt bij de vrouw (met inachtneming van het bepaalde onder c).

c. Een wettelijke regeling -dient zoveel mogelijk geba-

seerd te zijn op de criteria die zijn neergelegd in het wetsontwerp zwangerschaps- afbreking nr. 13302, waarbij

• Het vereiste van met de duur van de zwangerschap toenemende zorgvuldigheid in de besluitvorming wordt geformaliseerd door te be- palen dat de arts, die over- weegt de ingreep te ver- richten een andere deskundi- ge dient te raadplegen, indien de zwangerschap langer dan een bepaalde termijn (onge- veer drie maanden) heeft geduurd, zonder dat dit buiten de wens van de vrouw mag leiden tot een door die andere deskundige in te stellen zelf- standig onderzoek;

• De in de wet op te nemen levensvatbaarheidgrens wordt geconcretiseerd in een na in- gewonnen medisch advies vast te stellen termijn, waarna afbreken van de zwanger- schap strafb~ar zal zijn tenzij een medische noodzaak wordt aangetoond;

• Het toezicht op een verant- woorde en zorgvuldige gang van zaken is opgedragen aan een onafhankelijke commis- sie, waarbij ook het staats- toezicht op de volksgezongd- heid zijn taak behoudt;

• De vrijheid van artsen, ver- pleegkundigen en andere medewerkers in ziekenhuizen en klinieken wordt gewaar- borgd om op grond van ande- re dan medische motieven hun medewerking aan de ingreep"'te weigeren.

•

Voorstel abortusparagraaf

Het hoofdbestuur stelt voor de voorstellen van de commissie op de navolgende wijze te verwerken in hoofdstuk 111 paragraaf 1 (rechts-·

staat) van het ontwerp-werkprogramma:

1. De titel wordt gewijzigd in: Rechtszekerheid.

2. De zinsnede:

.,Zij ziet erop toe dat wetten worden nageleefd en dat de wetge- ving tijdig wordt aangepast aan veranderde opvattingen in onze samenleving" en de navolgende passage worden gorplaatst ean het slot van de inleiding. Dit slot komt dan te luiden:

Zij ziet erop toe det wetten worden nageleefd en dat de wetge- ving tijdig wordt aangepast aan verenderende opvattingen in onze samenleving.

De WO stelt zich op het standpunt dat de al dan niet toelaatbaar- heid van abortus door een ieder persoonlijk beantwoord zal moeten worden en dat aan die beantwoording veelal religieuze, levensbe- schouwelijke en/of ethische motieven ten grondslag liggen waar- over een algemene politieke partij of de overheid zich niet behoren uit te laten. Zij wil respecteren het oordeel zowel van degenen die voor zichzelf abortus onder de voor hen geldende omstandigheden toe- laatbaar achten als van degenen die deze ingreep ontoelaatbaar

achten. Een wettelijke regeling dient zoveel mogelijk gebaseerd te zijn op criteria die zijn neergelegd in het wetsontwerp zwanger- schapsafbreking, dat in 1975 is ingediend door mevrouw Veder- Smit en de heer Geurtsen (nr. 13302), waarbij

1. het vereiste ven met de duur van de zwangerschap toenemende zorgvuldigheid in de besluitvorming wordt geformaliseerd door te bepalen dat de arts, die overweegt de ingreep te verrichten een andere deskundige dient te raadplegen, indien de zwangerschep langer dan een bepaalde termijn (ongeveer drie maanden) heeft geduurd, zonder dat dit buiten de wens van de vrouw mag leiden tot een door die andere deskundige in te stellen zelfstandig onder- zoek.;

2. de in de wet op te nemen levensvatbaerheidsgrens wordt gecon- cretiseerd in een na ingewonnen medisch advies vast te stellen termijn, waarna afbreken van de zwangerschap strafbaar zal zijn tenzij een medische noodzaak wordt aangetoond;

3. het toezicht op een verantwoorde en zorgvuldige gang van zaken is opgedragen aan een onafhankelijke commissie, waarbij ook het staatstoezicht op de volksgezondheid zijn taak behoudt;

4. de vrijheid van artsen, verpleegkundigen en andere medewerkers in ziekenhuizen en klinieken wordt gewaarborgd om op grond van andere dan medische motieven hun medewerking aan de in- greep te weigeren.

3. De punten onder de inleidende paragraaf aangevuld met:

f. de overheid onthoudt zich van een algemeen geldend verbod van zwangerschapsafbreking;

g. de beslissing tot afbreking van de zwangerschap ligt bij de vrouw.

Toelichting

De eerste twee zinnen van de toevoeging zijn overgenomen uit het verkiezingsprogramma Liberalen op Nieuwe Wegen (1971 ). De derde zin van de toevoeging met de daarin vervatte 4 punten is over- genomen uit het rapport van de ~om missie. De voorgestelde punten fen g zijn eveneens overgenomen uit dit rapport.

Aldus is de gehele aanbeveling ven de commissie in het ontwerp- werkprogramma opgenomen. Het voorstel om de aanbevelingen van de commissie op bovenstaande wijze in het werkprogramma te ver- werken, heeft de instemming verkregen van de commissie.

N.B.

1. Mevrouw Mr. E. Veder-Smit heeft naar aanleiding van het boven- staande nog voorgesteld in Hoofdstuk V peragraaf 7 Volksgezond- heid de navolgende passage op te nemen:

.. Door gerichte voorlichting inzake geboorteregeling en enti-con- .. ceptie wordt zwangerschapsafbreking zoveel mogelijk voorkomen.

.. Aan begele'iding bij ongewenste zwangerscheppen wordt bijzonde- .. re aandacht besteed."

De commissie kon over dit voorstel niet meer om advies worden ge- vraagd, maar de voorzitter van de Tweede-Kamerfrectie en de voor- zitter van de partij nemen het voorstel van mevrouw Veder gaarne over.

2. Nu de afdelingen nog geen gelegenheid hebben gehad over het in bovenstaand wijzigingsvoorstel (aanvulling van Hoofdstuk 111 para- graaf 11 amendementen in te dienen, staat de gelegenheid tot amen- dering door ledenvergaderingen van afdelingen open tot 18 meert

a.s. Amendementen kunnen betreffen de nieuwe punten f en g als- mede de in de inleiding opgenomen punten 1 t/m 4.

~

-~·-··

'· 5

.•. ,

: .s ... ; ., ( ··. ~

Het land heeft dan wel niet plat gelegen, er is de afge- lopen weken toch flink ge- staakt. De balans moet nog worden opgemaakt, maar wat het saldo ook zal zijn, de l)it- komst is in elk geval nega- tief:

Het prestige-gevecht over de loononderhandelingen van 1977 brak uit in het najaar en er waren vier partijen bij betrokken: de regering (minis- ter BoersmaL werkgevers, werknemers en het parle- ment. Hoe hebben deze vier krachten in de aanloop naar de staking en tijdens de sta- king op elkaar ingewerkt?

Daarover gaat dit verhaal.

In de zomer, toen minister Boersm·a zijn tweede loon- maatregel afkondigde, zei hij iets dat achteraf het start- schot van een bikkelhard loongevecht bleek te zijn. In 1977, zo zei de ·minister, zullen we niet opnieuw in de lonen ingrijpen. De sociale partners moeten het nu (voor

bemoeien. Boersma haalde de schouders op. Geen nieuwe ingreep, zo bleef hij betogen, alsof er tussen een loon- maatregel en helemaal langs de kant blijven staan geen andere wegen bewandeld zouden kunnen worden.

Eind vorig jaar liepen de onderhandelingen op çentraal niveau vast, en weer verklaar- de Boersma dat hij er geen boodschap aan had. Met de besprekingen in de afzonder- lijke bedrijfstakken was het ook snel bekeken. De vak- beweging stroopte de mou- wen op, ultimata werden ge- steld en verliepen: het kwam tot stakingen.

Prijscompensatie Inzet van de acties was de volledige prijscompensatie, daarnaast de werkelijke loonsverbetering en verder enige zaken die niet in geld uit te drukken zijn, zoals meer zeggenschap op de gang van zaken in de bedrijven, vooral

Staken·

• t•

•IIt pres 1ge:

iedereen.

heeft verloren.

Door onze parlementaire redacteur

de verandering) zelf maar eens zien te worden, en de regering zou zich daarbuiten houden, ook als op centraal niveau geen overeenstem- ming zou worden bereikt. In dat geval moest het maar in de bedrijfstakken uitge- vochten worden.

Rietkerk, de sociale woord- voerder van de WO-fractie, waarschuwde toen direct: de regering moet zich niet af,.

zijdig houden, en in elk geval is het zinloos dat de heer Boersma al zo vroeg er op hamert dat hij zich niet met de loononderhandelingen zal

op de investeringen, en garan- ties dat meer winst ook meer werk zou betekenen.

Technisch gesproken werden de stakingen een succes. Alle aangewezen bedrijven gingen

"in alle rust" plat, alleen het grafisch personeel van de Telegraaf stelde de belangen van het eigen bedrijf boven die van de firma Kok & Co.

De standpunten van werk- gevers en werknemers bleven onverzoenlijk tegenover elkaar staan. Minister Boersma orga- niseerde een beleefdheids- gesprek met de beide kampen (overigens niet gezamenlijk),

maar dat leverde niets op.

Boersma stelde zich op het standpunt dat er geen ramp aan de hand was en dat hij er verder' ook niets aan kon doen.

Spoeddebat

Omdat Boersma niks deed, en de Tweede Kamer niet van plan was om er eens met de minister over van gedach- ten te wisselen, nam de WO- fractie een initiatief. Rietkerk vroeg een spoeddebat aan, en de Tweede Kamer hield dit niet tegen.

Wat wilde de WD bereiken?

Een loonmaatregel? Sommi- 'gen probeerden het wel zo

voor te stellen maar zo dicta- toriaal is de WD niet. Riet- kerk tijdens dat kamerdebat:

"Wij hebben de sociale part- ners en de regering tot nu toe niet voor · de voeten willen lopen. Daarom hebben wij zo lang gewacht met het aan- vragen van deze interpellatie.

Wij willen nu wel het kabinet ter verantwoording roepen voor het tot nu toe gevoerde beleid, of wellicht beter ge- zegd: voor de afwezigheid van elk kabinetsbeleid op dit punt.

Wij willen wel duidelijkheid over de feitelijke ontwikke-

--. . ' . ^- .

6 . . . .

'

lingen die zich hebben voor- gedaan, ook op het gebied van de zich steeds maar weer wijzigende prognoses en becijferingen omdat wij de indruk hebben dat er ruimte is voor enige drukverlichting.

Daarmee hopen wij dat het kabinet er alsnog toe gebracht kan worden een opening te bieden om tot een oplossing te komen van dit conflict."

Irreëel

De VVD-woordvoerder noem- de het irreëel en onjuist dat het kabinet zich zo geheel afzijdig wilde houden. Hij be- toogde dat de oorzaak van het conflict over de lonen vooral gezocht moest worden in het steeds toenemende beslag dat de overheid op de groei van het nationale inkomen legt~ Van elke gulden die we extra verdienen verdwijnt tachtig cent in de rijkskas.

Voor het bedrijfsleven reste- ren dan twee dubbeltjes. Het is prachtig dat die twintig centen in vrijheid verdiend mogen worden, maar als er slechts zo weinig te verdelen blijft dan is de overheid regel- recht schuldig als de partijen het dan niet met elkaar eens kunnen worden.

I

.,Het is bekend dat wij van oordeel zijn dat de overheid met zijn beslag op het natio- nale inkomen voor collectieve voorzieningen veel verder terug zal moeten dan dit kabi- net wenst te gaan, teneinde voor onze economie en werk- gelegenheid meer ruimte te scheppen." aldus Rietkerk. Hij bepleitte krachtig dat de mee- vallers in de sociale voor- zieningen (premie-opbreng- sten) dit jaar teruggesluisd zouden worden. Dat zou een _ prachtige stoot in de richting van een oplossing van het conflict kunnen zijn.

Motie

In een motie vroeg hij de regering om de druk van pre- mies en/ of belastingen dit jaar te verlagen. Boersma wees alles van de hand . .,We moe- ten geen onberélden stappen doen," zei hij. Daar had Riet- kerk ook niet om gevraagd.

De meevallers in de sociale premies wilde hij nog niet op tafel leggen, want .,dat gaat voorbij aan de strijdvraag die principieel staat: de prijs- compensatie in 1977."

Kortom: als kabinet doen we voorlopig niets, we wachten een geëigend moment af

waarop we eventueel iets goeds kunnen doen.

De motie van de WO-fractie werd kansloos verworpen, van de CDA-fracties stemde zelfs helemaal niemand voor de gevraagde lastenverlaging.

Opening

Een paar dagen later kwam er een opening die aantoon- de dat er eerder een oplossing mogelijk was geweest als Boersma zijn potten klaar had willen zetten.

De werkgevers legden toen een bod op tafel dat ontegen- zeggelijk duidelijk maakte dat deze staking niet nodig was geweest, dat het vooral om een prestigegevecht ging. Het aanbod van de werkgevers ging uit van volledige prijs- compensatie over dit jaar, zij het dat die over de tweede helft van dit jaar .,opge- schoond" zou moeten zijn.

WO-kamerlid Rietkerk

Buitennissige prijsverhogin- gen als de BlW, koffieprijzen en energie zouden dan niet meer onder de prijscompen- satie moeten vallen. Een rede- lijk verlangen want de werk- gevers kunnen het ook niet helpen als de prijzen door dergelijke invloeden omhoog gaan. In het bod van de werk- gevers zat de voorwaarde dat voor het eind van dit jaar in gezamenlijk overleg zou wor- den gezocht naar een meer bevredigende manier van prijscompensatie.

Toen,Pe werkgevers dit bod op tafel legden in een .,open ge-

sprek" bleek minister Boer- sma" bereid tot een premie- verlaging voor de werkgevers per 1 juli. Prachtig natuurlijk.

Maar waarom heeft hij die reikende hand niet eerder uit- gestoken, voordat de stakin- gen begonnen, of toen de WD hem hierom vroeg in de motie-Rietkerk? Een staking die al binnen een week over- bodig blijkt te zijn, kan toch nooit de ellende waard zijn.

geweest. Met enig gezond verstand hadden de betrokke- nen het dan ook wel zonder staking eens moeten kunnen worden.

Onmogelijk

De werkgevers hadden tijdens de onderhandelingen (voordat de staking uitbrak) gezegd dat zij de prijscompensatie onmo- gelijk zouden kunnen betalen.

Het bleek wel mogelijk, al- thans dit jaar. De vakbewe-

ging had zich opgemaakt voor een langdurige strijd. Het werd geen lange strijd maar een korte. Het had met enige goede wil dan toch ook wel zonder staking, dus via nor- maal overleg, mogelijk moeten zijn om elkaar te vinden.

Boersma hield zich afzijdig, maar· gaf uiteindelijk toch een duwtje dat een rol speelde bij de oplossing van het conflict.

Ook dat had hij dan wel zon- der staking kunnen opbrengen.

Zelden is de zinloosheid van een staking sneller aange- toond. Zelden heeft een kabi- net zo'n kans laten liggen om

een staking te voorkomen.

Speelde de angst voor de ver- kiezingen een rol? Dorst mi- nister Boersma niet eerder tot handelen over te gaan uit angst dat hij de VVD gelijk had moeten geven of uit angst dat hij op enigerlei manier de vakbandsvrienden tegen de haren zou strijken? Of mocht hij niets doen van premier Den Uyl, die immers op het PvdA- congres zich solidair had ver- klaard met de verlangens van de vakbeweging en de strijd die voor de deur stond?

Respect

Zelfs toen het gestaak nog niet uitgeraasd was vond de minister-president het nodig zijn respect uit te spreken voor het hanteren van het st'akings- wapen. Wiegel stelde hier in samenwerking met enige van zijn fractiegenoten direct vra- gen over. De teneur hiervan:

met betuigingen van instem- ming ten gunste van één partij worden de conflicten niet op- gelost. Wat doet de regering eigenlijk om te bevorderen dat er een eind komt aan deze stakingen, zodat ons land geen verdere schade oploopt?

Trouwens wie kan er nog ge- lukkig zijn met stakingen als over de belangrijkste punten overeenstemming is bereikt.

Een kloofje van één procent werkelijke loensverbetering (het enige punt waarover niet direct overeenstemming kon worden bereikt) kan toch geen staking meer rechtvaardigen?

Dat moet toch aan de onder- handelingstafel op te lossen zijn. Dat dit kennelijk niet zo eenvoudig lag, vormt wel de meest pijnlijke illustratie van de veel te kleine ruimte die dit kabinet het bedrijfsleven heeft gelaten. Als er geen boter- hammen te verdelen zijn, krijg je ruzie over de kruimels!

In gesprek met Vrijheid en Democratie, zegt Rietkerk:

.,Loonbeleid moet in beginsel vrij zijn en ter verantwoording van de sociale partners. Er is dan wel een voldoende even- wicht tussen de vakbeweging en de werkgevers nodig. De overheid houdt de laatste ver- antwoordelijkheid, namelijk daar waar het landsbelang geschaad kan worden."

Rietkerk kan wel met de vuist op tafel slaan van teleurstel-

ling dat de overheid in dit con- flict zo lang aan de kant is blijven staan . .,De overheid is levensgroot betrokken bij dit conflict. Dit kabinet heeft de sociale partners een steeds kleinere ruimte gelaten. We zouden al heel wat gewonnen hebben als de nul-lijn gehan- teerd zou worden, dat wil zeg- gen dat het aandeel van de overheid in de groei van het nationaal inkomen niet sterker zou stijgen dan dat aandeel nu groot is."

Toekomst

Voor de toekomst zouden we volgens Rietkerk toe moeten naar een systeem van loon- differentiatie. De loonsverbe- teringen zouden beter aange- past moeten worden aan de situaties in de afzonderlijke bedrijfstakken. Dat kan dan

~taken uit prestige:

iedereen heeft verloren

vervolg van pag. 7

tot verschillende loonstijgin- gen leiden, maar de keuze tussen werkgelegenheid of werkloosheid gaat dan een rol spelen. Een geleidelijke invoe- ring van loondifferentiatie zal volgens Rietkerk uiteindelijk economisch gezonder werken.

Het loonbeleid van het kabi- net-Den Uyl overziend, stelt Rietkerk vast dat een kabinet met de PvdA geen garantie biedt voor arbeidsrust. Juist het CDA had als argument

aangevoerd dat voor het ver- mijden van arbeidsconflicten de PvdA een betere regerings- partner zou zijn dan de VVD.

..Ik versta onder arbeidsvrede niet een beleid waarin één keer een machtigingswet werd toegepast, twee keer een loonmaatregel werd ge- nomen, terwijl intussen elk loonbeleid achterwege is ge- laten, zelfs bij een om zich heen grijpende staking. Ook onder de kabinetten waarin wij regeringspartij waren zijn er wel spanningen geweest.

Maar wij zijn er toch maar steeds in geslaagd om een reële relatie met het bedrijfs- leven als geheel op te bouwen.

Ik heb de indruk dat dit kabi- net toch teveel de kant van de werknemers heeft gekozen als het op conflicten aan- kwam. Dat is dan wel het- zelfde kabinet dat door zijn opdrijving van de overheids- uitgaven zo weinig ruimte voor het bedrijfsleven heeft gelaten dat er over de be- steedbare lonen wel proble- men moesten ontstaan," zegt Rietkerk.

Verscholen

Minister Boersma heeft zich steeds verscholen achter het argument dat hij onvoldoende insuumenten heeft om rege- lend in de lonen te kunnen optreden.

Rietkerk: .,Als je er voor zorgt dat er een goed evenwicht tussen de partners kan be- staan, dan heb je onder nor- male omstandigheden niet meer instrumenten nodig dan er nu bestaan. Het kabinet moet vooral zorgen voor een goed overlegkader. Dat is wat ik de regering verwijt. Met speciale instrumenten en wet- ten hoef je alleen tevoorschijn te komen als een economie in de nesten zit, zoals in Enge- land. Maar die toestand heb- ben wij gelukkig niet."

Als uit de jongste staking de conclusie getrokken wordt dat staken in ons land wel mag maar niet nodig is, dan hoeven we hier geen Engelse toestan- den te verwachten. Met enige fantasie kan dan worden vol- gehouden dat deze staking toch nog ergens goed voor is geweest, ook al heeft iedereen verloren.

•

.. u ast - gnrb··

"Wonen in het Gooi"

Makelaardij van der Schaar

ONROERENDE GOEDEREN Albertus Perkstraat 41 -Hilversum

Telefoon (02150) 16851

Kamphuis Makelaardij b.v.

M iddachtensingel 71 Arnhem- Tel. 085-612292

Bemiddeling bij aan- en verkoop van huizen en bedrijfspanden in Arnhem en omg. Hypotheekadviezen taxaties, verzekeringen.

VOOR ONROERENDE

*

*

*

*

*

*

STROOM LENTING & VAN GANGELEN B.V.

[M]

Makelaardij onroerend goed, Stationsstraat no. 12 te Maastricht . • • •

Tei.043-11737. LodNBM

HET GOOI

'la. I! J ^JBmndsen

makelaars te Blaricum,

Torenlaan 54- Tel. 02153-1 0784*- 82831, ook buiten kantooruren (b.g.g. 1 5566 - 86585 - 8621 5).

Onze geillustreerde woninggids wordt u op aanvraag toegezonden.

kunst rtt atttirk

VOORKOM INBRAAK:

Reeds voor f 1250,-excl. BlW leveren wij voor uw woonhuis of bedrijf een superieur ELECTRONISCH INBRAAK-BEVEILIGINGSSYSTEEM.

Beslist de laagste prijs in Nederland. Geen installatiekosten I Vraag uitvoerige documentatie bij:

AMIGO SAFETY NEDERLAND.

Javastraat 4 7 A- Den•Haag- Tel. 070- 463388- 656597.

amendement~n,

ter behandeling in de buiten-

gewone algemene vergadering van de VVD op

25 en 26 maart 1977

agenda

Vo.or de· openbare buitengewone algemene ver- gadering van de WO, te houden op vrijdag 25 en zaterdag 26 maart 1977 in het congresgebouw, Churchillplein 10 te 's-Gravenhage.

vrijdagmiddag 25 maart 14.00 uur 1. Opening

2. Vaststelling van het verkiezingsprogram

Nota bene: De op het ontwerp-program ingediende amendementen zijn met het advies van het hoofdbestuur op de volgende pagina's van dit blad afgedrukt. .

vrijdagavond 25 maart 20.00 uur

3. Toespraak door de voorzitter, mr. F. Korthals Altes 4. Rede door de heer Wiegel, voorzitter van de Tweede

Kamerfractie

5. Voortzetting van de behandeling van agendapunt 2 (vaststelling van het verkiezingsprog~am)

zaterdag 26 maart 10.00 uur

6. Voortzetting van de behandeling van agendapunt 2 (vaststelling van het verkiezingsprogram)

7. Sluiting

Het hoofdbestuur van de WO . F. Korthals Altes, voorzitter W. J. A. van den Berg, algemeensecretaris

In het· bosrijke Teteringen (N. Br.) werd deze· fraaie· villa jaren geleden met SURFAKOTE behandéld en ziet er nog voortreffelijk uit: Weer een bewijs dat Surfakote de schriftelijke garantie- 1 0 jaren -waar maakt!

Sinds 1960•werden in ons land vele duizende·n huizen. flats.

kerken, kantoren. en. industriële bouwwerken met Surfakote gespoten. SURFÁKOTE MUURCOATING is 20 à JO maal

algemeen secretariaat

• Hetalgemeen

secretariaat van de WO is gevestigd te Den Haag, Koninginnegracht 57, telefoon 070-614121 postrekening

nummer ·67880; ten name van VVD, Den Haag

tweede kamerfractie

• Het secretariaatvan de VVD-fractie in de Tweede Kamer is gevestigd in het gebouw van de Kamer, Binnenhof 1 A te Den Haag, telefoon: 070-614911

prof. mr.

B. M. Teldersstichting

• Hetwetenschappelijk bureau van de WO is de prof. mr. B. M. leiders- stichting. Adres:

Koninginnegracht 55 A te Den Haag.

telefoon 070- 635780

dikker dan een gewone verflaag en wordt in één keer aange- bracht. Grofkorrelig of fijn, in elke kleur. is weerbestendig, waterafstotend. brandwerend, helpt schimmel- en mosvorming te voorkomen.

Vraag vrijblijvend dokumentatie bij de Surfakote-fabriek -B.V. Schuytvlot, Provincialeweg 113, Montfoort(U.), telefoon 03484- 1 587.

amendementen op verkiezingsprogram

.. .

Program in hoofdlijnen: visie in vrijheid

1. amendement van de afdeling 's-Gravenhage.

Aan te vangen met het volgende citaat, na de inleiding: Doel der libe- rale politiek is, dat ieder de gelegen- heid vinde om dp de plaats te komen waar hij naar zijn vermog(!n tot de bloei van het geheel kan medewer- ken. Thorbecke.

advies hoofdbestuur: aanbevolen

paragraaf 1-:

Werkloosheid en inflatie

a. De WD is van mening dat in de komende járen absolute voorrang moet worden gege- ven aan een samenhangende bestrijding van werkloosheid en inflatie.

2. amendement van de afdeling 's-Gravenhage

toevoegen: en wel in het bijzonder van jeugdwerkloosheid.

advies hoofdbestuur: ontraden · .

b. Wij kiezen om dat doel te bereiken voor het totstand- brengen van een evenwichtig pakket van bezuinigingsmaat- regelen, gericht op het berei- ken van de nullijn voor de collectieve sector.

3. amendement van de afdelingen Rotterdam en 's-Gravenhage Wij kiezen om dat doel te bereiken voor het totstandbrengen van een evenwichtig pakket van maatregelen die gericht zijn op een situatie waarbij de collectieve sector procentueel niet meer toeneemt dan het inkomen dat we met elkaar verdienen: de nullijn voor de collectieve sector.

advies hoofdbestuur: aanbevolen

c. Wij willen door lastenver-. lichtingen voor burgers en be- drijfsleven de economische groei stimuleren.

4. amendement van de afdeling Haren.

Wij willen door stimulering va'n de individuele bestedingen en door be- vordering van een goed onderne-

mingsklimaat de economische ont-

I

advies hoofdbestuur: ontraden ... dat bejaarden, zieken, minder va-

d. De WD beschouwt de particuliere ondernemingsge- wijze produktie als hoeksteen van onze· samenleving, bron van welvaart en Wl!arborg tegen concentratie van macht.

5. amendement van de afdeling Kampen/IJsselmuidan en de ka- mercentrale Utrecht

De WO b!!schouwt de particuliere ondernemingsgewijze produktie ·als hoeksteen van onze samenleving, bron van WEilvaart en waarborg tegen concentratie van macht bij de over- heid.

advies hoofdbestuur: aanbevolen

paragraaf 2: Sociale zekerheid

a: De WD is van oordeel dat het komende kabinet zich zal moeten inz!ltten voor· het in- standhouden yan ons stelsel van sociale zekerheid.

6. amendement van de afdeling Haarlem.

.. ons stelsel" vervangen door .,de"

advies hoofdbestuur: ontraden

b. Wij kiezen voor herwaar- dering van ons gehele pakket van :sociale voorzieningen en voor herzieningen van die onderdelen daaruit, die min- der dringend .zijn geworden, of tot een onbedoeld gebruik ervan hebben geleid. ·

7. amendement van de. afdàling Oosterhout

toevoegen: of die de vl'ijheid van han- delen onnodig beperkt. · ac{vies hoofdbestuur: ontraden

. d. De wo· kiest voor een be- leid, dat bejaarden,· zieken, arbeidsongeschikten en werk- lozen vrij doet zijn van vrees voor hun bestaan.

liden, arbeidsongeschikten, enz.

advies hoofdbestuur: aanbevolen

9. amendement van de afdeling Oostvoorn a

De WO kiest voor een beleid, dat gepensioneerden, bejaarden, zieken arbeidsongeschikten en werklozen een redelijke bestaansmogelijkheid verzekert:

advies hoofdbestuur: ontraden

paragraaf 3: Onderwijs

a. De VVD vindt dat onder- wijs en vorming moeten opl.ei- den tot monc;lige mensen

10. ·amendement van· de afdeling

Eindhoven e.o. ·

De WO vindt dat onderwijs en vorming moeten leiden tot mondige mensen.

advies hoofdbestuur: ontraden

c. Wij willen onderwijs van hoge kwaliteit en willen niet dat het onderwijs wordt mis- bruikt om bepaalde politieke en maatschappelijke verande- ringen te be.werkstelligen ..

1·1. amendement van de kamer- centrale Tilburg, en de afdelingen Middelburg, Haren. en Sch·ayk/

Reek

Wij willen onderwijs van hoge kwali- teit en willen niet dat het onderwijs

· wordt misbruikt om politieke en maatschappelijke veranderingen te bewerkstelligen of te belette·n.

advies hoofdbestuur: aanbevolen

d. o·e WD wijst aantasting van de vrijheid van onderwijs af.

12. amendement van de afdeling 's-Gravenhage

De WO houdt onverkort vast aan de vrijheid van onderwijs.

advies hoofdbestuur: aanbevolen

paragraaf 4:

Rechtsbescherming

a. De WD is van oordeel dat de rechtsorde in ons land gehandhaafd moet blijven, dat wetten dienen te worden na- geleefd en dat .de wetgeving tijdig moet worden aangepast aan veranderende opvattin- gen in onze maatschappij.

13. amendement van de afdeling 's-Gravenhage.

... dat wetten dienen te worden nageleefd, maar dat wetgeving bok tijdig wordt aangepast aan de veran- derende maatschappij.

qdvies hoofdbestuur: ontraden

d. De WD is van mening dat de overheid de. misdaad krachtig moet bestrijden en dient te zorgen voor de veilig- heid van de burgers in ons land.

14. amendement van de afdeling Middelburg

De WO is ·van mening dat de over- heid dient tè zorgen voo"r de veilig- heid van de burgers in ons land en

·· de misdaad krachtig moet bestrijden.

advies hoofdbescuur: aanbevolen

paragraaf 5: Veiligheid in de wereld

b. Wij zijn van oordeel dat Nederland zich ter wille van de verdediging van de vrije westerse wereld moet inzet- ten voor de instandhouding en versterking van.~e navo.

15. amendement van de afdeling. Eindhoven e.o.

Wij zijn van oordeel dat Nederland zich terwille van de verdediging van de vrije westerse wereld moet inzet- ten voor de instandhouding van een voor haar· taak toegeruste NAVO. De

wo· is echter van· oordeel dat de veiligheid in de wereld uitein.delijk het best is gediend met een mondiaal- en op basis van wederkerigheid gecontroleerd terugdringen van de bewapening.

advies hoofdbestuur: ontraden c. Wij menen dat Nederland de komende jaren meer vaart