Bij ziekte of in de periode rond een operatie loopt een u het risico om ondervoed te raken.
Het lichaam heeft meer voedingsstoffen nodig, terwijl er vaak klachten kunnen optreden als verminderde eetlust, misselijkheid en/of vermoeidheid.
Er is sprake van ondervoeding als u een van de volgende punten herkent bij uzelf:
Daarbij moet er sprake zijn van ziekte of een verminderde inname van voeding.
Ondervoeding heeft veel gevolgen, waaronder verminderde wondgenezing, meer complicaties en infecties en langdurig herstel.
Voor het bereiken van een goede voedingstoestand is een voedingspatroon nodig met voldoende energie en eiwitten. Energie is nodig bij alles wat we doen, bijvoorbeeld lopen en fietsen. Maar ook bij alles wat er in ons lichaam gebeurt, zoals ademhalen, praten en kloppen van het hart.
Eiwitten zijn nodig voor de opbouw en instandhouding van de spieren en het bloed, en daarnaast voor de weerstand en het herstel bij wonden. Bij ziekte is eiwit de belangrijkste voedingstof voor herstel. Met een goed samengestelde voeding krijgt u voldoende
voedingstoffen, zoals vitamines en mineralen binnen. Let wel op voldoende vitamine D, dit is onder andere nodig voor sterke botten. Volwassenen met een getinte huid of die weinig buiten komen en vrouwen met een leeftijd tussen de 50-69 jaar krijgen het advies om elke dag 10 microgram vitamine D te suppleren. Voor alle volwassenen boven 70 jaar wordt geadviseerd om 20 microgram te suppleren.
Eten/ drinken Hoeveelheid gram/ml Eiwit in gram
Diëtetiek - Energie- en eiwitverrijkt dieet
Inleiding
Waarom een energie- en eiwitverrijkt dieet?
U bent minimaal 5% van uw lichaamsgewicht afgevallen in de laatste 6 maanden; of U bent minimaal 10% van uw lichaamsgewicht afgevallen in een langere periode dan 6 maanden; of
U heeft een te laag gewicht; of U heeft een te lage spiermassa.
Wat te doen bij ondervoeding?
Vlees, vis en kip 100 20
Vleesvervanger 100 15
Ei 50 7
Kaas 20 5
Vleeswaren 15 3
Melk of melkproducten 150 5
Vla, pap of yoghurt 150 5
Kwark naturel, volle 150 11
Noten en pinda's 25 5
Peulvruchten 60 5
Drinkvoeding 125-200 12-18
Om aan voldoende eiwit te komen, wordt minstens 1,2 tot 1,5 gram eiwit per kilogram lichaamsgewicht per dag geadviseerd voor iedereen die een verminderde
voedingstoestand heeft.
Wat kunt u doen om meer energie en eiwit aan uw voeding toe te voegen? De volgende tips kunnen u op weg helpen.
Praktische adviezen
Algemene tips
Gebruik vaak kleine maaltijden verspreid over de dag.
Varieer zo veel mogelijk: wissel zoete, zure of hartige gerechten, warme en koude gerechten regelmatig af.
Neem een broodmaaltijd als de warme maaltijd u tegenstaat.
Vermijd voedingsmiddelen die u tegenstaan.
Kies zo veel mogelijk voor voedingsmiddelen en dranken die veel energie en eiwitten bevatten.
Drink niet te veel water, thee of bouillon. Neem liever melkproducten, zoals (chocolade)melk, drinkyoghurt of melkvervanging op sojabasis. Deze producten bevatten eiwit, energie en vitamines. De meeste medicijnen kunnen met
melkproducten of vruchtensappen worden ingenomen, tenzij anders vermeld op het medicijndoosje.
Maak eventueel gebruik van maaltijden van 'Tafeltje Dekje' of andere
maaltijdvoorziening, als het bereiden van de warme maaltijd u te veel energie kost.
Broodmaaltijden
Als brood eten niet lukt, kunt u ook gebruik maken van bijvoorbeeld pap van volle melk, of een schaaltje volle yoghurt met muesli.
Kies dunne sneetjes brood, eventueel zonder korst, toast, beschuit of crackers.
Probeer eens een mueslibol, croissants, bolletjes, roggebrood of krentenbrood.
Besmeer uw brood ruim met (dieet)margarine of roomboter.
Gebruik ruim hartig beleg op brood, bijvoorbeeld twee plakken kaas of vleeswaren.
Neem eens iets anders op brood, bijvoorbeeld een kant-en-klare salade, pindakaas, een roerei, gebakken vis, knakworstjes of een kroket.
Maak eens een tosti.
Melk, melkproducten en kaas
Maak vooral gebruik van volle ofwel volvette producten, zoals volle (chocolade)melk, koffieroom, volle yoghurt of vla, roomkwark, volvette kaas.
Voeg een klontje boter of een scheutje ongeklopte room toe aan pap, vla of yoghurt.
Maak eens een milkshake, een vlaflip of neem volle chocolademelk met slagroom.
Vlees en vleesvervanger
Bereid vlees in ruim margarine, olie of boter en maak er een smakelijke jus of saus van. Voeg eventueel nog wat room of crème fraîche toe.
Tartaar of fijngemaakt gehakt zijn makkelijk te eten en te verwerken in gerechten, bijvoorbeeld door de stamppot.
Verwerk koud vlees of vleeswaren in een salade.
Gebruik ei, kaas, vis, tahoe, tempé, sojabonen, peulvruchten of kant-en-klare vegetarische vervangingen in plaats van vlees.
Groente en fruit
Roer een klontje margarine of boter door de groenten, óf voeg een scheutje room, een lepel crème fraîche of saus toe.
Voeg aan rauwkost een saus toe op basis van mayonaise of olie.
Neem wat appelmoes, compote, rabarber of stoofperen bij de warme maaltijd.
Maak een vruchtensalade op smaak met suiker en/of (slag)room of crème fraîche.
Voeg er eens een bolletje ijs aan toe.
In plaats van fruit kunt u ook gerust een glas vruchtensap nemen.
Aardappelen, rijst en pasta
Kies vaker voor gebakken in plaats van gekookte aardappelen en gebruik er mayonaise bij.
Kies voor kleine, makkelijke hapjes en wissel af tussen zoet en hartig.
Voorbeelden van eiwitrijke tussendoortjes zijn:
Voorbeelden van energierijke tussendoortjes zijn:
Er zijn veel oorzaken voor misselijkheid aan te geven, zoals spanningen, medicijnen, therapie en een lege maag. Daarnaast verergert een vochttekort het misselijkheidgevoel.
Een aantal adviezen:
Probeer voldoende te drinken, dat wil zeggen 1½ tot 2 liter.
Medicijnen helpen vaak goed tegen misselijkheid. Overleg hierover met uw specialist of verpleegkundige.
Kies ook eens voor gefrituurde aardappelballetjes, frites, aardappelkroketjes.
Voeg aan aardappelpuree of stamppot extra boter of margarine, room of kaas toe.
Wissel aardappelgerechten af met rijst of pasta. Voeg ook dan extra (dieet)margarine, olie, room of kaas toe.
Tussendoortjes
melkproducten, zoals een schaaltje pap, vla (vruchten)yoghurt, (vruchten)kwark of Skyr;
handje pinda's, nootjes, borrelnootjes, studentenhaver;
lekkerbekje, een haring, gerookte zalm;
saucijzen- of worstenbroodje, stukjes kaas, worst of gevuld ei.
stukje chocolade of candybar (bijvoorbeeld Mars, Milky Way, Snickers);
gevulde koek, plakje cake, stroopwafel, ontbijtkoek met margarine;
handje chips of enkele kaaskoekjes;
(room)ijs.
Adviezen bij misselijkheid
Eet en drink op tijdstippen waarop u zich niet misselijk voelt.
Vermijd sterke geuren als u daar niet tegen kunt. Zorg ervoor dat u, als het niet nodig is, tijdens het koken niet in de keuken bent. Koude gerechten hebben minder geur.
Maak eventueel gebruik van kant-en-klaar producten of gerechten.
Als u 's morgens al misselijk bent, kan u het best voor het opstaan iets eten. Neem bijvoorbeeld een beschuit of een cracker met een kopje thee op bed.
Ga niet meteen na de warme maaltijd liggen. Het is beter om eerst een halfuur zittend te rusten.
Om spieropbouw te bereiken is het, naast voldoende eiwitten in de voeding, ook belangrijk om voldoende te bewegen. U kunt al een goed resultaat bereiken als u elke dag een paar keer een stukje gaat wandelen of fietsen. Begin met een paar minuten en probeer dit elke dag een stukje uit te breiden. Zorg voor een goede verdeling van uw lichaamsbeweging over de dag en voor een goede afstemming tussen inspanning en rust. U kunt eventueel de specialist of verpleegkundige vragen u te verwijzen naar een fysiotherapeut.
Uw lichaamsgewicht is een goede maat om te controleren of u voldoende energie uit uw voeding haalt. Probeer daarom iedere week op hetzelfde tijdstip te wegen. Kleine
schommelingen zijn normaal. Valt u in korte tijd af, neem dan contact op met uw diëtist.
Lukt het u niet om meer of vaker te eten, dan kunt u uw voeding ook energie- en/of eiwitrijker maken door het gebruik van medische voeding. Voor het gebruik van deze voeding is overleg met een diëtist of arts gewenst. De diëtist of arts kan hiervoor een machtiging aanvragen bij uw zorgverzekeraar. De medische voeding valt onder het eigen risico.
U gebruikt in overleg met uw diëtist het energie- en eiwitverrijkte dieet totdat uw gewenste gewicht is bereikt en uw conditie weer op peil is. Heeft u na verloop van tijd geen energie- en eiwitverrijkte voeding meer nodig, dan is het goed om over te schakelen op 'gewone' gezonde voeding.
Kijk voor meer informatie over gezonde voeding op de website van het Voedingscentrum www.voedingscentrum.nl
De afdeling Diëtetiek bevindt zich binnen Treant Zorggroep op alle locaties.
Heeft u nog vragen? Neem contact op met de afdeling Diëtetiek op de locatie waar u onder behandeling bent.
Bewegen
Gewichtsverloop
Medische voeding
Hoe lang is extra voeding nodig?
Tot slot
Vragen
Meer informatie vindt u op:
www.treant.nl
www.voedingscentrum.nl
Meer informatie over de voorbereiding op uw bezoek aan het ziekenhuis vindt u op:
www.treant.nl/goedvoorbereid
Afdeling Diëtetiek 088 129 01 76 Telefonisch spreekuur van 8.30 tot 9.30 uur
Algemeen nummer
088 129 29 29
E-mailadres dietisten.ziekenhuizen@treant.nl
TRIP 522 200622
