• No results found

[Boekbespreking]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "[Boekbespreking]"

Copied!
4
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

'f-D iO.

boekeni,

h, :,( I:

SIGNALEMENT

11111

Ill'nlOlTacy in Furopl'

.\111 I' K

I.arry Sil'dl'ntop

IJl'IllOlT;\t il' in !'.U rop;\. Ik zil' uw SCl'pt ischl'

blIk. lIl't ZOVl'l'lStl' vnhaal OVl'r hl't

dl'lllo-n;\ t iSlh dl'! icit, dl' bl'vol'gdhl'dl'n V;\l\ hl't

':.UroPl'l'S !'ar/l'llll'nt, dl' afwl'zighl'id van

l'l'n

1'1\

ropl'Sl' rl'.l!;l'ri ng l'n dl' geri ngl'

Iw-t rokkl'nhl'id van dl' hlropl'sl' ondl'rd;\l\l'n

bIl dl' wl'rking van hun lInil''!

f\L!;\r dat is niet zo.

"[)C1llfJtTUCV

Itl 1:IIIll)'t''' is

l'l'n Llscinl'rend, dil'pgravend l'n

tl'gelijker-tlld Vl'rontrustl'nd bOl'k. Sil'dentorp is

aller-Illinst l'l'nl'urosCl'pt icllS, sprl'ekt

gepassio-nl'nd OVl'r !:tIropa, Ill;\ar stelt, uitgaande

v;\n dl' historische ontwikkeling van ons

wl'rl'lddl'ell'n zij n voornaamste staten,

!.ich kri t isch op OVl'r dl' kansen l'n

moge-'ijkhl'den van dl' ':UroPl'Sl' linie te koml'n

tot l'l'n dl'molTatisch gl'wortelde

st;latkun-dige constructie.

Is dl' hlropese llnil' op weg na;\r l'en

':.Uropl'Sl' kdnat ie, l'l'n Furopl'se kderale

sta;\!) Ik Duitsl' minister van Buitl'nlandse

Zaken l'ischer ziet dat ;t/s einddoel in zijn

rl'dl' Illei 2000 voor dl' Berlij nse HUIll bold

t-universiteit. Ciscard d'Fstaing en dl'

( I) \ I I [J I< I "1 .~ ( ) () ~

Furopese Conventie gebruiken dl' term

te-derat ie of staat niet, maar waarom hebben

zij d;\ll l'en Crondwet voor Europa

opge-steld)

Ik auteur kiest l'en andere weg. Hij stelt

V;lst dat dl' Furopese integratie formidabelL'

rl'sultatL'n hl'L'tl gebol'kt. Ik interne markt

en dl' euro zijn monumenten. Maar over dl'

uiteindL'lijke vorm van dl' Unie bestaat

on-zl'kl'rheid. l:rger. er wordt ook geen

funda-mL'ntl'el debat OVl'r gevol'1'd. Zo'n debat

hOL'tl nil'l als gepland einddol'lel'n

I:UroPl'Sl' kderatie te hL'bben. Andere

uit-kOlllsten, ;\llderL' vormen zijn mogl'lijk.

Ma;\l' cle afwezighL'id van discussie over dl'

uiteindelijk gL'wL'nste staatkundige vorm,

terwij I op zoveel terreinen Europa l'en

om-lijndL' gestaltL' hl'eft aangenomen, kan l'en

dodelijk gevaar opll'Vl'ren voor dl'

dl'moer;\-tische ll'gitimiteit. Waar komen we terecht

als we nog even verder somberL'n'! Bij l'en

n'ntralistisch-bureaueratisch !:tIropa dat

vanuit Brussl'l op nil't-tr;\llsparante wijze

onze ll'vl'ns stuurt'! Bij l'en verlichte

EU-dic-tatuurvan marktkrachtenen ambtenaren'!

Of bij l'en proces van verval, l'en in elkaar

zakkenl'n vl'rkruiml'll'n van dl' tot dusver

bl'1'l'iktl' vl'1'worvenheden)

Sil'dl'ntop nl'l'mt ons ml'l' op l'en boeiende

l'n prikkelende historische excursie.

Wat was het voorland van dl' huidige

Europese demonat iL'l'n'! Aan dl'mocratiL'

ging st;\atsvorming vooraf. Staatsvorming

vereistL' WL'L'r op haar bL'urt hL't doorbrL'kL'n

van dl' groepsdwang van kast L'S, clans en

(2)

208

z

-;

stammen. Staatsvorming in vroeger

eeu-wen hield in dat alle bewoners van een

ter-ritoir een gelijkheidsverhouding hadden

tot de heerser (naast vele onderlinge

onge-lijkheden zoals afstamming, grondbezit,

et-niciteit etc.). Dat gelijkheidsmoment is

te-vens bij uitstek een individuele

verworvenheid, een - letterlijk -

persoonlij-ke zaak. Die gelijkheid

("moml equality" bij

Siedentop) leidde op den duur ook tot het

verdwijnen van slavernij, horigheid en

feo-dale verhoudingen. Staatsvorming

beteken-de ook stadsvorming en het ontstaan van

markten en daarop georiënteerde

verhou-dingen van productie en consumptie. Waar

staatsvorming aanvankelijk vergezeld ging

van centraliserende despotie, uitgeoefend

door koningen en vorsten, zorgden de

eco-nomische ontwikkeling en het opkomen

van markten voor het ontkiemen van

"liber-al dcmoemey" - een Angelsaksische term; wij

spreken liever van democratie

tout court.

Die kon op haar beurt alleen gedijen en

groeien in een klimaat van

"political consent"

(over een aantal uitgangspunten van de

staat is men het eens) en van spreiding van

macht en decentralisatie.

"All polities are

10-cal" sprak Tip O'Neill, voorzitter van het

Amerikaanse Huis van Afgevaardigden in

de tachtiger jaren van de vorige eeuw. Die

decentralisatie was en is nodig om te

ko-men tot de vorming van een laag van

poli-tiek actief geïnteresseerden - waarbinnen

verschillende opvattingen kunnen en

moe-ten bestaan - die het staatsgebouw overeind

houden.

In Engeland werd de politieke klasse

aan-vankelijk vooral gedragen door een

verstan-dig opererende landadel. In Frankrijk

be-stond na het breken van de macht van de

feodale adel door de koningen l1Uiver om te

decentraliseren en als gevolg daarvan werd

C DV I HERI ")T 2003

en wordt het landsbestuur overheerst door

een centralistisch ambtenarenapparaat.

Vanuit zijn verleden, en zeker na de

oprich-ting van de Bondsrepubliek, waarvan de

grondwet geïnspireerd is door het

Amerikaanse federalisme, heeft Duitsland

de meeste ervaring met federale structuren

en een decentrale staat.

Het besproken werk maakt duidelijk dat

de-mocratie meer inhoudt dan een goed

func-tionerende markteconomie. Een

rechts-staat omvat meer dan welvaart. Een

"Rill

oJ

Rights" is iets anders dan een

zorgverzeke-ring. Een te zeer gefocust zijn op de

econo-mie biedt onvoldoende draagvlak voor een

nationale politieke consensus. Burgerzin is

nodig, een ruimhartige opstelling inzake

rechten en plichten, met een

individualis-tisch fundament en van daaruit

gericht-en niet andersom - op het totstandkomgericht-en

van maatschappelijke groeperingen, op de

in christen-democratische kringen zo vurig

omhelsde

"eivil society". Een geschreven

con-stitutie is niet per se noodzakelijk - wij

her-kennen hier de met gewoonterecht

ver-trouwde Brit - maar kan wel zeer

behulpzaam zijn om staat en burger helder

ten opzichte van elkaar te plaatsen. De

au-teur toont aan dat de oorsprong van het

po-litieke individualisme ligt in het

Christendom, waarin iedere mens voor God

gelijk was, zij het dat de concretisering van

die gelijkheid voor velen moest wachten tot

het hiernamaals. Voor menig

postreligieu-ze democraat van nu zal depostreligieu-ze verbinding

met het Christendom verrassend

overko-men.

Het hierboven beschreven raamwerk had

de auteur nodig om de ontwikkelingen

bin-nen de Europese Unie te kunbin-nen wegen op

(3)

z <: ~ ::: 602 -U(l.) ,l'j,llll\od U,l,l:-l q .1,1 jlH)PI,HlUllU,l u,).) I(il~l~:-I U,lUE,X!O.lI1:1 ,lP U,l .. 1,1,,11.1\1 .. U,l<;<;\1\ ·U,lp.lO.\\ :-Il'lU Ilj.W.\\ -.1,1,\ U ['11.1,1\1 ut~,\ lUO.ltTp U,l IllIO'j,l()1 Ed().IIlI UI :-Iu t jl.l(),\\U ,1,1

ulIz

EU Plj ,lljlU,l!,ldS ,11 !().1 ,ljlU,lPl,l! ,lP lj,)z.lt~t~ pUt~I,III1(1 U,l Pt,HI~lplll ~Jl~ .I00jl U,lSUt~'jU[I·/. Il()O:-l.l,l.\ U,lIHIO'ldt:lj.l' -.I,lP.I,)()AUEt' 'Ut~.I:I.I,ll)(l() t~d().II1·:IU,l,l .11.\\ I,HI IE.\\ 1,1,1,\\ I,llj IUE,\\ ',1/['1.\\ ,lPI(H»I,l~IlIl do ,llll~[!,llslllJ.) ,l/,lP 1l111,lq ,[Ut~d U,lll'I,Pl'l ,lP Ut:,\ U,l:-lUl:-llp.lOO,\\U,l~,ll.l,ll\ ,llU,lUt~llU,ld ,)P Ut~,\ U,lIElUO[dIP ,lP U,l ,ll<;<;lllllll()) ,)S,X!O.ltl:l ,lP Ut~,\ U,).IEU,llqlUt~ ,lP ['Iq l'll.l,llj 1l[.Jt~llI ,l(j 'jJ.I,l,l.lljl,Ut,l~ 'l [,1<;<;11.1\1 Ut '1.1,11, !,)jlOlU ,)SUE.I:IIljl Wp 1.I,l,llt~I'UO.J t!()IU,lp,)I<, ·'.I,lptWlj 1,)01 Ut~,\ .t,ll'jE.lt~'j Plj Sl1jlP~ U,)~[U'j U,l:-lUt/,ll'j.l,),\<;IU,lP -IS,l.ld U,l PPU,l.l,)!,).1 ,l.llt~ll.lstq,lld ',)1 Wdl.l -11.lEd U,) Il,)ltlUlll:-l,)!,)lj.JSIW.I.10lll,lp lll() .I,)P -UtlU lj.JIZ 1.I,llltlUO'j,)q .IPPUI ·.Ull.'I.lIJ(' .IPPU IP,).II' lU,),)IS'\S Pil '[UPU,JlqlUt: ,lPlU.I(),\ -,1:-1 .-"'IW,l "'I'"ll.1?;· .. UI ,)P 1111 I.l()().\ IPI,l,).\ U,)lllO'jU,)S'UPI,).I.l,)S<;ltTI' U,) '.I,ll'IUll\l 'jJ.lllllIS,X!ljJ.l(),\\ U,),lIW.I.JllP,l.lllll,l'j[l\,ll -qlUP .I00jl,)WlU ,l'j.l,llS UI Il~P PUI~I U,l,l 'j()() SI l,llj ·l[.JSIISlp~.IIU,).J U,),lI!P l,llU SI 'j[U'jUP.I·1 ·S,11IP.I,HUO!:-I:-It~ ,)'1 [Ij,)P,)IS U,) '.01:-1,).1 UI~,\ U,)'jt~lU .I,):-IIA,)IS Pl[ UI UI~Pp,l:-l U,lp.IO.\\ U,J:-I -Ul.l,lIS,lAUl,)j,)IIlIOd PIUU,J.1,lP ,)I'IPJ:j ,)P 1,1,\\ -,)Olj 'PjOOlj.!,)Il'A\ S[l~ S[UPd 1,)lU WPIS ,HI·JS -IISl\P.lIU,).J 1l.1:li')POlU,)SUP.I:1 Pl[ .I,),\() IIIII\I 'lPl~IS,)q pUJ:jSIII1(1 UI IEP S[l~OZ !,)POlU [l~P.I,)jl,)j U,),) I,)IU jl:-lIAI')Z -U,l,).I,)A Ijl.lOM ',)IIP').IUO U,)II)j,).IISI(),\ ',llP ".1)1)1\ .1.1dll\ .. ,)S,)(!O.ll1'l U,),) UP,\ .IPl~,\,l:-l Plj U,l~.11 .l')')j,)1 lj.JSI~O~l~lll,ljl Elp,HU ,)IS,l,HlI ,lP U.1 1.)lll\Oc!,):-ItlUlliOS UPl'~ pIIIU,)SSI1 1 ,lP Uj ·)j['lj.1Pll1jll,)IU S.(1l~,1.l ,lP .IPt~U Ilj.JPlll Ut~.\ .1lll1jOA.1P ,lP Il1~A ISlllO'jllll ,)jl SI :-Iom[l~.l0(),\ : (H)," I" I ~ II{ \1 [ I ·U,l(\J:lj.""~ U,ll'.I().\\ UP'jI,lI'OlU')I'I'I' ,l<; 11.1\1 I,HI UI Ilj.ll.\\U,l,\,l .\\11,11 U U,l,l .1')('1' -.IIT.\\ U,l!Jl'lj.l<;.I,l,\ ,11 ,1IUI()ll<ljIlP ',lP'.\\ U,l pUI:II<llI.l<; 1.I,l,llj().ld .111'1\1 .\U().!. :1[.JZlj1l1 1,11U 'UPljllj,lIS.I().\\ 'j[I.I>IUIU())j p~IU,J.I,l.\ ).111 U,l.1 -,ll',l(»IU,lU,lPI1<llj,Jlj 11.\\ ,ll)1:.1.1 0lU,Jp .1')('.\ '[l'l.\IHI().I~ U,l,l lI,HlI.I,J,HllIP.\\ ,lIHI<)/I")('1' lI,l,l :.I,ll'Ulllll',lj\\ UI Iljll'lU .111': [1/"1'.1,1".11 -U,l.HI().lll,llj.J<;II'l\P.IIU,l.l.I,l,ll [1/ ,lp.I.',l.1"dO lI,ll\HI,l.\O\l 1"d'lI"III11[ 1iI.lI:'I"·\"III'.\.I,1<;IIIl) U,l~l,) .ItTlj lil lI,lllj.JI'.I>1 ,l1HI,l'IU,Jp .I,ll',1.lq lI,l ,l/l1,J.I,HI,l~ .I,l,HU ,lP [11 ,11).1/ lUI'.lp,l~ .II:I'I[ .I')()I'.Il'q\ 1''/1.1 ')ITld ,lP d() ~lIl~,l.\\,lq'lI'.\ ,lP lil lI,llU,HU,ll,l ,1,\,111.111.11,,11' ,lP ,11).1/ Il,l ,1IUI')U().l,l ,11' ,lP.l,l,HII:' [1/ 'l,llll<;()d '1'.\\ ,,11 -p: l,llUU,J :1,1/,1:-1 d()'jll[ll d() 1,1,1.\ ,1IUIII'III.IH -I()().I') lil .I,lllj.l,J II,J,HI.I,llj.l)l:I[\.\\IW.I.\,l\\ lI,llll,lll<)d IU,)l ,lP:I.l()' lI,l ,HI.J<;llll()U().l,l lIl'.\ ,uI'p'q 11.1.1 U,l .. ,'SlI.', IHl/UIII'U .. I,HU "l'lI,l<;lI,)l,l'I"IIIj()d UP,\ ,lWllI ,l.l'»I,lZ lI,l,l 'P.\\ .1:[ ·,lp~.I()1 ,11 11" -11':.1 1 U ,1.1,1 I' lIP.\ ,l)l:IU ,'p,,()~ lI,l,l .I<)().\ · ... I.IIII.'?;

II'-'/ll ..

U.l.l U.l U,llll.1l''/p',ll'j.lp 1'1.\ ·'j[Ij,lll.ll ,liP ,PAl ~1:I:I,l>1,1I1l1()d lI,l,l .1,1 II'I'UI') 'I1l1,10 -11',l.I.\,lq ,11'1.1,1.\\ )I:({ 'llj.l,l.l"lll<)().\\,l~ 11,1 ,,111 -11'1'.11 d() >1.I,ll' IlIIl,llll,l 1,1.\\11lI'U0 lI,l.\,l.1I[" ·,l~ U,J,l~ .I,llljl,l 11,1,HI 'I 11.1 'I II I 1I<»)j p~llI,l.I,l\ 1,111 ·~lIl.I'l'lllI:.l,"\ ".III'IU,llll"I·II'd-lj."1 11'.1 lIllil -,lP ,1'j.!.11' .1.1,1/ U,l,l IU.l'j l,ll'OlU .1' 11.1\1 1,111 ·,l'UI'.I·1 I,HIII,l ,1'1111(1 I,HI ',1'11.1\1 l,lI[,llUII ,l<;"do.IIl'1 ,11' 11,1l1Ulq ~111'.I.1')(),\ ,lP lUO U,1(\\1 "11:1'1' ,11.11' U,ll,11'.I0.\\ U,l~,lIU,J.l1:t'(1 11'11."\1111 111"1' 111 ',110.ld

~l\1l111>111'1'1'

P"".1(I"dO.lII·1 U,l,l~" .1:1

i pUPlj ,11'

UI'I' I'dO.lIl:IUI .1,1" 11',\\ 11'1' I' ,11".1,11',11 ,l<;,ldO.lI1:1 ,1P.I,l,llUII -I~,ll,l~ lj.J" I P.I.l'l(U,ll' U,l,l .I 1'1: U U,ll'l,lIU,lllll/ ljl<;I)I'UIOIIII' 'II,l/ljll/ do ',llll'l',).ld ,)I'U~ "UI1,l ,lP U,) 1'j.lI'lU ,1l1.l,11111 ,lP 11'11 ,11'Il!!1 ,)1' .I')(),\ 1.\\Illj.l'.II'I'.\\ [II[ U,l 1,1IU III[ 'I 1I'''III''1 ,111'.1,1.\0 ljJ<;ll"lUlld() ',111 1I1.1 l'UIl 1 ,",ldll.1I11 ')'j,llll\od'lj "111'.1)( )III,ll' U,l,l lll'.\ :-,lllill -.10.\ ,lP UI'I' U,l~I'.11' ,11 Ilq UIIl U'''III''IIIIII[

(4)

210

sensus over de toekomstige inrichting van

Europa, geen Europese

politiek-intellectu-ele laag en dus geen democratische

legiti-miteit, In deze situatie is het volgens

Siedentop onmogelijk, zo niet gevaarlijk,

om te streven naar een Europese federatie,

De voorwaarden daartoe zijn niet vervuld,

Het zeer hf'ldere boek eindigt dus met een

verontrustende conclusie,

Drs,JIM. Penders is oud-lid van de CDA fractie

van het Europees parlement

LARRY SlEDENTOP, DEMOCRACY IN EUROPE, LONDON, ALLEN LANE THE PENGUIN PRESS, 2000,

XI

EN 254 BLZ,

ISBN

0140287930,

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Op basis van de in bijlage III (fase 2) vermelde criteria werkt de Commissie met instemming van iedere Lid-Staat voor elk van de vijf in artikel 1, letter c) onder iii),

De voorzitter concludeert, dat de commissieleden politiek verschillend denken over het al dan niet geslaagd zijn van de proef, maar wel allen uitkijken naar de eindevaluatie en

Op korte termijn is het mogelijk de Dronterweg tussen Lelystad en Dronten te sluiten voor langzaam verkeer en aan te wijzen als autoweg.. De snelheidslimiet kan dan worden

p. 509), houdende vaststelling van een agra- risch reglement voor de residentie 1 ) Bali en Lombok [St. 439), houdende maatregelen ter voorkoming van den invoer

Pendelarmatuur inclusief 2 meter zelf dragende transparante kabel... Kleurtemperatuur

Basiswerkzaamheden zoals installatie, inbedrijfstelling, onderhoud of reiniging van het apparaat mogen uitsluitend volgens de geldige nationale bepalingen van het land van

zorgaanbieders, is het dan niet logisch dat de provincie een soort van ‘productcatalogus’ gaat hanteren, waarin duidelijk staat vermeld welke zorg en in welke hoeveelheid de

Het terug plaatsen van het glas gaat in de omgekeerde volgorde. Verwijder alle Vingerafdrukken op het glas, deze zullen inbranden als de haard wordt gebruikt. 6 Plaatsen van het