Programma Aanpak Stikstof
Wat houdt het PAS in en wat is er bereikt
PAS – Programma Aanpak Stikstof 2017
Voor wie is het PAS relevant?
Overheden
Natuurterrein-eigenaren & -beheerders
Landbouw
Industrie
Infrastructuur
Ruimte voor economische ontwikkelingen, sterkere natuur en minder
stikstofdepositie. Dat is het doel van het Programma Aanpak Stikstof
waarin overheden, natuurorganisaties en ondernemers samenwerken.
Stikstof is een belangrijke voedingsstof voor planten, maar te veel
kan schadelijk zijn voor natuur. Om de natuur in stikstofgevoelige
Natura 2000-gebieden te behouden worden in het kader van het
PAS natuurherstelmaatregelen uitgevoerd. Daarnaast wordt met
bronmaatregelen de stikstofuitstoot verminderd.
Deze brochure geeft een tussenstand van het PAS in 2017.
De inhoud is gebaseerd op de
Landelijke Monitoringsrapportage
Natuur 2017
, de
Monitoringsrapportage stikstof, Addendum op stand
van zaken 2016
, AERIUS Monitor 2016L en de
Gebiedsrapportages 2017
.
Het PAS is een programma van het ministerie van Landbouw, Natuur
en Voedselkwaliteit, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat,
de twaalf provincies en het ministerie van Defensie.
Start PAS
1 juli 2015 1 juli 2021 1 juli 2027 1 juli 2033
Eerste PAS-periode
Tweede PAS-periode
Derde PAS-periode
Over het PAS
PAS – Programma Aanpak Stikstof 2017
PAS – Programma Aanpak Stikstof 2017
Betrokken terreinbeheerders, provincies en waterschappen werken hardaan de uitvoering van herstelmaatregelen. Deze zijn gericht op het bestendiger maken van de natuur tegen overbelasting door stikstof. Doel van de herstelmaatregelen is behoud, en waar nodig herstel van natuur.
Tussen 2015 en 2021 voeren de PAS-partijen ruim 2200 herstelmaatregelen uit. Voorbeelden zijn het plaggen of begrazen van natuur, het graven van stuifkuilen, het herstel van de waterhuishouding en het omvormen van bossen.
Natuurmonitoring
Beheer
Onderzoek & monitoring
gericht op effectiviteit
van herstelmaatregelen
Hydrologie
& inrichting
6%
Afgerond Op te lossen knelpunten in 2%
(tijdige) uitvoering gesignaleerd 92%
Prognose tijdig gereed
90%
Gestart met de voorbereiding of feitelijke uitvoering
Voortgang natuurherstelmaatregelen
(stand van zaken 31 maart 2017)
Natuurherstelmaatregelen
Natuur in de PAS-gebieden
PAS-gebieden zijn de 118 Natura 2000-gebieden met habitattypen en leefgebieden van soorten, die beschermd zijn op grond van de
Wet natuurbescherming en worden overbelast met stikstof. Het gaat in totaal om 60 habitattypen en 14 leefgebieden van soorten. Bron
Landelijke Rapportage Natuur 2017
Bron Cijfers volgens M16L
Sterke overbelasting Matige overbelasting Geen stikstofprobleem
2030
414 83 503Mate van (over)belasting oppervlak stikstofgevoelige habitats
(in km²) Bron Cijfers volgens AERIUS M16L
De PAS-partijen volgen nauwgezet de ontwikkeling van de natuur. Ecologische processen kosten tijd en de effecten van herstelmaatregelen zijn veelal niet direct zichtbaar. De komende jaren komt steeds meer informatie beschikbaar over de ont-wikkeling van de natuur in de PAS-gebieden. Onderdeel van de natuurmonitoring is een jaarlijks veldbezoek in alle PAS-gebieden. In het veldbezoek wordt gekeken naar opvallende zichtbare (indicaties voor)
ontwikkelingen. In 116 gebieden ontwik-kelt de natuur zich zoals verwacht,
soms zelfs boven verwachting. Voor twee gebieden wordt nader
onderzoek gedaan of zijn aan-vullende afspraken in kader van beheer gemaakt.
De Plateaux
Foto Melchert Meijer zu Schlochtern Zwin & Kievittepolder
Foto Mugmedia Bargerveen Weiteveen
Foto Hans Dekker
8%
8%
11%
42%
35%
35%
Landbouw
Buitenland
Infrastructuur
Overig
Industrie
2%
Stikstof is afkomstig van verschillende bronnen. Het wordt verspreid door de lucht en resulteert in een stikstofdepositie op bodem, vegetatie en water.
Bronnen stikstofdepositie
Stikstofmonitoring
Jaarlijks wordt bekeken of de stikstof- depositie zich ontwikkelt zoals verwacht. Als blijkt dat dit anders verloopt dan in de prognose, dan wordt – indien nodig – het PAS hierop aangepast.
De brongerichte maatregelen in het PAS zijn specifiek gericht op de landbouw en hebben als doel de emissie van ammoniak te beperken. Hiermee wordt het probleem van de overbelasting van stikstofdepositie bij de bron aangepakt.
Emissiearme
huisvesting
landbouwhuisdieren
Voer- en
management-maatregelen
Betere
mestaanwending
Bronmaatregelen
Bron Cijfers volgens M16L
Gemiddelde stikstofdepositie
(mol/ha/jaar)2014
15772020
14642030
1344Overbelasting habitats
Daling stikstofdepositie
De komende jaren zal de stikstofuitstoot dalen door nationaal en internationaal beleid gericht op het verminderen van emissies. Hierdoor neemt ook stikstof- depositie op natuurgebieden af.
De totale oppervlakte overbelaste stikstofgevoelige natuur neemt af ten opzicht van 2014. Ondanks de voorziene depositiedaling tussen 2014 en 2030 blijft er echter sprake van overbelasting gerelateerd aan de kritische depositiewaarde, met name op de habitats die het meest stikstofgevoelig zijn.
Voor de inwerkingtreding van het PAS konden steeds minder vergunningen wor den verleend. Met het PAS is de impasse voor vergunning-verlening bij stikstofge voelige natuurgebieden doorbroken. Het tempo van benutting van de beschikbare depositieruimte verschilt per gebied. In meer dan 50% van de gebieden is de grenswaarde (GW) voor meldingen verlaagd omdat de depositieruimte voor meldingen daar is benut. In verschillende gebieden is op enkele locaties de ontwikkelings ruimte (OR) voor de eerste drie jaar van het PAS inmiddels volledig benut voor segment 2.
Door depositiedaling komt, onder voorwaarde van de uitvoering van herstelmaatregelen, ruimte beschikbaar voor economische ontwikkelingen. Een deel is gereserveerd voor auto-nome ontwikkelingen, zoals de gevolgen van bevolkingsgroei (woningen, verwarming) en de groei van autoverkeer. Een deel is gereserveerd voor projecten met een klein effect op stikstofgevoelige natuurgebieden. Dit staat hier aangegeven als ‘onder grenswaarde’. Een ander deel is gereserveerd voor vergunningplichtige activiteiten van overheden en onderne-mers. Vergunningplichtige projecten van groot maatschappelijk belang worden prioritaire projecten genoemd.
PAS – Programma Aanpak Stikstof 2017
Voor
Na
Het Noordenveld, een voormalige landbouw-enclave in het Dwingelderveld is opgenomen in het heidelandschap. Door hydrologische herstelmaatregelen en inrichtingsmaatregelen waarbij rekening is gehouden met aardkundige waarden is het nu onderdeel van de natuur. Er is ruimte gemaakt voor natte heide en in de toekomst heischrale graslanden.
3200
meldingen gedaan
4621
besluiten
zonder vergunning met vergunning Ontwikkelings-ruimte voorprioritaire projecten Vrijeontwikkelingsruimte
Autonome groei
Projecten met klein effect Onder grenswaarde
2586
Definitieve toekenning Afgewezen29 1519 Ontwerpbesluit 165 In behandeling ...
!
Colofon Auteur PAS-bureauIn samenwerking met het RIVM
Opdrachtgever Regiegroep Natura 2000/PAS Ontwerp/Infographics Kate Snow Design
April 2018
Meer informatie
Voor meer informatie kunt u terecht op BIJ12.nl
Wat heeft het PAS mogelijk gemaakt?
Herstelmaatregel Dwingelderveld – Noorderveld
Staluitbreiding Meer dieren houden
Verkeer op wegen Wegverbreding Procesindustrie Raffinaderijen Industrie Infrastructuur Landbouw Staluitbreiding Meer dieren houden
Verkeer op wegen Wegverbreding Procesindustrie Raffinaderijen Industrie Infrastructuur Landbouw Staluitbreiding
Meer dieren houden
Verkeer op wegen Wegverbreding Procesindustrie Raffinaderijen Industrie Infrastructuur Landbouw
PAS-bureau
Tijdens
Foto’s Hans DekkerStand van zaken tot 1 januari 2018
Peildatum 1 januari 2018 PAS gebied zonder verlaagde grenswaarde en met OR op alle locaties
OR segment 2 (60%) volledig benut op enkele locaties
GW verlaagd
GW verlaagd + OR segment 2 (60%) volledig benut op enkele locaties
