Zaden van 900.000 jaar oud uit de bodem van Brabant

Afzettingen WTKG _19(4), 1998 83

Zaden

van

900.000

_jaar

oud

uit

de bodem

van

Brabant

C. _Karnekamp

Ondanks het koude weer

-gelukkig was het _droog - togen we aan de arbeid, na eerst enige

uitleg gekregen te hebben van Kees. Helaas viel het resultaat in de klei _{nogal tegen;} een enkele verdrukte _{Cepaea- achtige} was alles wat ik_bemachtigen kon.

Net boven de waterspiegel vondenwe echter een humushoudendlaagje dat er veelbelovend uitzag. Ons aller bekend lid _Hordijk en ik zagen daar wel heil in en samen werd er een hoeveelheid van het _{spul gespoeld} en na

_afloop

_onderling verdeeld. Thuis werd het materiaal verder

_{schoongespoeld}

en

_gedroogd.

Na het _drogen bleef een residu van

_botjes,

sluitplaatjes van zoetwater-slakken, houtresten en zadenover.

KRABBESCHEER

Één soort zaad viel _{direct op} en wel dat van krabbescheer _(Stratiotes aloides), één van de

meest _{merkwaardige planten} uit onze flora. Het is de _enige recent voorkomende soort van

het _genus. De bouw van de _plant is

_bijzonder:

een korte, knolvormige bewortelde _stengel draagt een dichte rozet van _{lancetvormige,} 15-45 cm _{lange stekelig getande} bladeren. Haar

wetenschappelijke naam dankt de soort aan deze weerbaarheid en betekent letterlijk _"op aloë _lijkende soldaat".

Fig. 1. Krabbescheer.

In

_januari

1989' waren we in de

_gelegenheid

_om, onder

_leiding

van Kees Kasse van de

Vrije Universiteit (VU) te _Amsterdam, een bezoek te _brengen aan de _kleigroeve in Bavel (Noord Brabant). In die _tijd verrichtte de faculteit _{Aardwetenschappen} van bovengenoemde universiteit onderzoek naar het _verloop van de _aardlagen in deze regio en werden wij WTKG-ers in de

_gelegenheid

_{gesteld de groeve} te

_bekijken

en er materiaal te verzamelen. Van zo’n

_gelegenheid

moet _{je gebruik} maken omdat zo’n _put na het uitgraven van de geschikte klei volloopt met_water, waardoor _jeer niet meer _bij kan.

Afzettingen WTKG _19(4), 1998 84

Krabbescheer vormt in de bladoksels _uitlopers en is tweehuizig. De mannelijke bloemen

zijn vrij groot en opvallend wit, de vrouwelijke zijn kleiner. Planten met vrouwelijke bloemen _{schijnen tegenwoordig} zeldzaam te _zijn, iets wat in het verleden _{waarschijnlijk} anders _geweest is. Ze _groeien in_{rustig, voedselrijk} water. Pas als er dichte krabbescheer-velden ontstaan en ze elkaar boven het wateroppervlak lijken te stuwenkomen ze tot bloei.

INTERESSANTE PLANT

Krabbescheer _geeft een _goede indicatie van de milieu-omstandigheden ten _tijde van

afzetting. De _{planten groeien} zeer snel en werden vroeger, vanwege hun hoge gehalte aan fosfaat en kali, voor bemesting van de omliggende akkertjes gebruikt. Kortom, een zeer interessante _plantdie hier en daar zeer _algemeen kan _zijn en elders weer totaal ontbreekt. De VU rekende de onderzochte _kleilaag tot het Bavelien, waarvan de ouderdom geschat wordt _op900.000 _jaar. Het_dorp Bavel is typelokaliteit voor het Bavelien.

LITERATUUR

Kasse, K., 1988. _{Early-Pleistocene} tidal and fluviatile environments in the Southern Netherlands and Northern _Belgium. - Proefschrift VU, Amsterdam.

Westhoff, V., P.A. Bakker, C.G. van Leeuwen, E.E. van der Voo & R. Westra, 1971. Wilde _planten. Flora en faunavan onze _{natuurgebieden,} deel 2. - Natuurmonumenten.