Wat is de invloed van straatmeubilair op de openbare ruimte?

Wat is de invloed van het straatmeubilair

op de openbare ruimte?

D

oor de vereenzaming van de maatschappij is het belangrijk dat mensen toch met elkaar in contact komen. De openbare ruimte biedt mensen de mogelijkheid om elkaar te ontmoeten. Het is volgens ons belangrijk dat men zich prettig voelt in het gebied en hier graag wilt verblijven.

Wij veronderstellen dat de openbare ruimte in Oss niet goed functioneert, de faciliteiten zijn niet aanwezig of worden niet voldoende gebruikt. Het gevolg hiervan is dat mensen niet verblijven in de openbare ruimte. Tijdens het ontwerpproces is de invloed van het staatmeubilair op de openbare ruimte wellicht niet voldoende meegenomen.

Het doel van ons onderzoek is het verbeteren van de gebruikswaarde en leefbaarheid in de stad Oss door middel van het staatmeubilair aan te passen.

Om een goed beeld te krijgen van de invloed van het straatmeubilair hebben wij verschillende onderzoeken gedaan. We zijn begonnen met een Observatie onderzoek, daarna hebben we een

literatuuronderzoek gemaakt over het straatmeubilair en over gedrags- en omgevingspsychologie. Verder hebben we interviews gehouden met deskundige en betrokken partijen binnen het Osse centrum. De resultaten van de interviews zijn verwerkt in een enquête, deze is gehouden met vijftig gebruikers van het straatmeubilair in het centrum van Oss. Tenslotte hebben wij de resultaten van de enquête verwerkt in een burgerpanel. Naast de theoretische onderzoeken hebben wij een experimenteel onderzoek

gehouden in het centrum van Oss.

Uit de resultaten van deze onderzoeken is een stappenplan gekomen voor een goed ontwerp van de openbare ruimte:

Stap 1: Observatie en Inventarisatie; Stap 2: Activiteiten schema opstellen; Stap 3: Positionering bepalen;

Stap 4: Richtlijnen en eisen; Stap 5: Keuze vormgeving bank en Stap 6: Betrekken beheer in het proces.

Samenvatting

Met de kennis van de onderzoeken zijn we verder ingegaan op de belangrijkste stappen, stap 3 en 5 de positionering en de vormgeving van de banken. In deze stappen houden we rekening met 6 hoofdpunten: - Bieden van Uitzicht

- Bezonning; - Beschutting; - Opstelling;

- Loop en verkeersroutes en - De vormgeving.

Wij denken met behulp van deze stappen de ontwerper te kunnen helpen bij het maken van een passend en functioneel ontwerp voor de openbare ruimte. Zodat er meer gebruik wordt gemaakt van de openbare ruimte door de inwoners en bezoekers van Oss.

Naast het onderzoek naar de invloed van straatmeubilair op de openbare ruimte hebben wij een evaluatie gemaakt voor de Osse bank. Deze banken zijn in 2012 geplaatst in het centrum van Oss. Deze vraag kwam vanuit onze begeleider Martin Hagreis bij de gemeente Oss. Uit de evaluatie is gebleken dat de bank een toegevoegde waarde is voor het centrum.

Inhoud

- Aanleiding

- Oss centrum

- Observatie

- Straatmeubilair

- Gedragswetenschap

- Doelgroepen

- Interviews

- Enquetes

- Burgerpanel

- Experimenteel onderzoek

- Evaluatie Osse bank

- Stappenplan

- Gebieden

- Ontwerpen

D

oor de vereenzaming van de maatschappij is het is belangrijk dat mensen toch met elkaar in contact komen. De openbare ruimte biedt mensen de mogelijkheid om elkaar te ontmoeten. Volgens ons is het van belang dat men zich prettig voelt in het gebied en hier graag wil verblijven met meerdere mensen. De inrichting van het gebied kan hierin bepalend zijn. Met het aanpakken van de openbare ruimte willen we er voor zorgen dat mensen langer in het gebied verblijven. De inrichting van de openbare ruimte staat volgens ons niet op zichzelf, deze is afhankelijk van meerdere factoren zoals; architectuur, groenvoorziening, infrastructuur, cultuur- historische aspecten en sfeer. We zijn er van bewust dat een goede samenhang belangrijk is. Desondanks willen wij ons voornamelijk richting op het straatmeubilair tijdens dit onderzoek en welke rol deze inneemt in de samenhang van de

openbare ruimte. Hierin staan de belevingswaarde en leefbaarheid centraal.

Aanleiding

Probleemstelling

Wij veronderstellen dat de openbare ruimte in Oss niet goed functioneert, de faciliteiten zijn niet aanwezig of worden niet voldoende gebruikt. Het gevolg hiervan is dat mensen niet verblijven in de openbare ruimte. Tijdens het ontwerp proces is de invloed van het straatmeubilair op de

openbare ruimte wellicht niet voldoende

meegenomen, waardoor deze in de huidige situatie niet functioneert. Wij vermoeden dat dit ligt aan het gebrek van kennis bij het ontwerpen van de openbare ruimte met betrekking tot de indeling van het straatmeubilair.

Doelstelling

Het verbeteren van de gebruikswaarde en leefbaarheid in de stad Oss door middel van het straatmeubilair aan te passen.

Hoofdvraag

Hoe kan de gebruikswaarde van de openbare ruimte verbeterd worden met betrekking tot het straatmeubilair?

De Osse bank

In 2012 heeft de gemeente Oss zeven nieuwe banken in het centrum van Oss geplaats. Deze banken zijn destijds geschonken door de OIK en de gemeente. Vanuit onze begeleider Martin Hagreis kwam de vraag om een evaluatie van de Osse bank mee te nemen in ons onderzoek.

Bronvermelding van de afbeeldingen zijn in de bronnenlijst te vinden.

I

n In 1399 schonk Hertogin Johanna van Brabant stadsrechten aan Oss, een stad die al volop in ontwikkeling was. Het stadje had zich gevormd als een regionaal centrum met een aantal belangrijke voorzieningen. Buiten een kasteel waren er een wind- en oliemolen en een

wekelijkse markt. Als formele stad mocht Oss zich verder ontwikkelen met eigen bestuur, aardwallen, grachten en poorten om zichzelf te kunnen

verdedigen.

In 1999 werd het 600 jarig bestaan van de stad gevierd. Ter ere van dit jubileum werden er zilveren punaises in het straatwerk verwerkt. Op deze locatie liep de stadsgracht van Oss in 1399. Verder zijn er in de bestrating ook de oude kasteelmuren betrokken op de Eikenboomgaard.

Ligging van Oss

Oss was 2000 jaar v. Christus al bewoont. Er wordt nog steeds het een en ander opgegraven uit de prehistorie. De ligging van de stad is

hoogstwaarschijnlijk bewust gekozen. Oss ligt op de grens van twee verschillende soorten

ondergronden. Een droge en hoge zandgrond waarop eenvoudig is te bouwen en een lagere vochtige kleigrond waarop de vroegere bewoners gewassen konden verbouwen.

Oss centrum

Industriestad

Rond 1750 ontwikkelde Oss zich tot een

handelscentrum, in deze tijd werd voornamelijk vee en boter verkocht. In 1768 werd op de Heuvel een nieuw stadhuis en boterwaag gebouwd. Oss werd bekend door het maken van kunstboter, ook wel margarine genoemd. In Oss handelende twee families in de margarine en boter. Na jaren lang concurrentie tussen de families besloten ze om samen verder te gaan onder de naam

Unileverconcern. De veehandel groeide uit naar een slachterij en vleeswarenfabriek, deze kregen na verloop van tijd de namen van Zwan en Unox. Naast het handelen en produceren van vlees en boter, ontwikkelde het bedrijf een tapijt- en wattenfabriek. Hieruit kwam de tapijthandel Bergoss. In 1923 werd Organon in Oss opgericht, wat tegenwoordig onderdeel is van MSD uit Amerika. Organon produceerde het eerste middel tegen suikerziekte, namelijk Insuline. Aan de Molenstraat staan nog veel villa’s die door deze bedrijven zijn gebouwd. De bekendste is Villa Constance, deze is in opdracht van Arnold van den Bergh gebouwd in 1988.

Historisch centrum

In 1962 zijn nieuwe plannen opgesteld voor het vernieuwen van het historisch centrum. Het doel hiervan is het transformeren van historisch stadskern tot stedelijk voorzieningscentrum. - Doorbraak van de Varkensmarkt, van Terwaenen naar winkelplein op de Heuvel.

- Doorbraak Brugwal naar de Walstraat, hierdoor komt ontstaat een winkelrondje (Heuvel,

Heuvelstraat, Walplein, Walstraat, Burgwal)

Locatie

De gemeente Oss ligt in noord oost Brabant. Het centrum van de gemeente is de stad Oss. De stad heeft 57.511 inwoners en is de zesde stad in Brabant. De stad heeft een directe verbinding met Nijmegen en ’s-Hertogenbosch via de spoorwegen. Oss heeft een gunstige ligging gezien de snelwegen, via knooppunt Paalgraven zijn alle grotere steden in de omgeving te bereiken.

O

m een beeld te krijgen van het centrum van Oss hebben we meerdere malen een observatie onder-zoek uitgevoerd op drie verschillende locaties. Deze locatie hebben we gekozen op basis van het aanwe-zige straatmeubilair. We kozen voor het plein voor de Hema, de Heuvel en het Walplein voor de V&D, zie onderstaande kaart. Op deze locaties zijn alle Osse banken geplaatst en eveneens de natuurstenen ban-ken uit het centrumplan van 2000.

We zijn tot de conclusie gekomen dat de Heuvel de meeste mensen trekt om gebruik te maken van het straatmeubilair. Verder hebben we deze resultaten kunnen gebruiken binnen diverse onderzoeken zoals in het experimenteel onderzoek en de evaluatie van de Osse bank.

I

n dit hoofdstuk van de scriptie komt de

belangrijkste literatuur aan bod die we gevonden hebben over straatmeubilair

Straatmeubilair is in onze omgeving onmisbaar geworden. Het moet onze samenleving sturen en letterlijk in goede banen leiden. Maar

vroeger werd er natuurlijk ook gereisd, gewandeld en gezeten in de openbare ruimte. Daarbij werden toen ook al hulpmiddelen gebruikt. Een belangrijk aspect van straatmeubilair was en is de

regulerende functie. Waar veel mensen dicht bij elkaar leven, zijn hulpmiddelen nodig om de woonomgeving leefbaar te houden. Behalve aan de behoefte van het maatschappelijk leven te voldoen, is er ook een behoefte om te

veraangenamen. Er zijn dan ook in de loop der tijd allerlei verfraaiende objecten in de buitenruimte geplaatst.

Door verandering in de samenleving ontstaan er steeds nieuwe eisen aan objecten op straat, terwijl andere hun functie verliezen of op een hele andere manier van nut kunnen zijn. De relatie

Straatmeubilair

tussen straatmeubilair en de omgeving is erg belangrijk. De plek waar een object wordt geplaatst kan de functie versterken of juist overbodig

maken. Bij de ontwikkeling van straatmeubilair is het noodzakelijk stil te staan bij de

stedenbouwkundige opvattingen, positie en stijl van de objecten.

Wat vinden mensen belangrijk aan hun interieur? De meeste zullen zeggen het bankstel. Mensen beschouwen zitgelegenheden in hun kamer als het meest bepalende onderdeel van het interieur. Daarnaast is het een gegeven, dat mensen veel van hun tijd zittend doorbrengen. Naast de

schemerlamp, de prullenbak, de planten en de vloerbedekking, zijn stoelen en banken een vast onderdeel van ons interieur.

We beschouwen de straat als leefruimte voor de samenleving als geheel en het straatmeubilair als meubelstukken. De lantaarnpaal is de

schemerlamp, bestrating de vloerbedekking en de banken op straat zijn de leunstoelen voor de openbare ruimte.

Positionering

Naast de keuze voor een passend type bank voor een bepaalde locatie, is ook de wijze van plaatsing van belang. Dit laatste wordt in onze ogen nog te weinig gedaan. Er moet rekening gehouden worden met de stand van de zon, de schaduw van bomen etc., zodat zowel mensen die van de zon houden als mensen die liever niet in de felle zon zitten een geschikt plaatsje kunnen vinden. Daarnaast moet een bank zo geplaatst worden dat er uitzicht wordt geboden op een interessant punt.

Beschutting

Verder is het belangrijk dat het psychologisch van belang is dat er ‘rugdekking’ wordt gegeven aan degene die op de bank zit. Mensen willen niet het gevoel hebben dat er achter hun rug iets gebeurt. Het gevoel van dreiging of onrust bevordert niet het ontspannen in een aangename omgeving. Mensen moeten snel weg kunnen in een dreigende situatie.

Vormgeving

Een bank moet comfortabel zijn maar mag niet te laag op te diep zijn. Vooral oudere mensen geven vaak de voorkeur aan niet te lage, niet te diepe banken, waaruit ze eenvoudig kunnen opstaan. Uiteraard speelt de vormgeving een belangrijke rol. De bank moet ‘passen’ bij de plaats waar hij staat. Het materiaal waar het zitmeubilair van gemaakt is, is net zo variabel als de vorm. Hout, beton, staal of plastic, het is allemaal mogelijk. Een goed

uitgekozen model kan een pleintje veel mooier maken, maar omgekeerd kan een lelijke bank een parkje bederven.

Beheer en onderhoud

De samenwerking tussen ontwerper en beheerders van de openbare ruimte loopt vaak moeizaam. Door het gebrek aan afstemming komen regelmatig problemen met het gebruik en het beheer van de openbare ruimte voor. Het is van be-lang om het ontwerp en het beheer met elkaar in balans te brengen. Dit kan bereikt worden door de beheerders in een vroege fase te betrekken bij het ontwerp.

Eisen straatmeubilair

Vrije breedte

- Vrije breedte tussen objecten die in de looproute zijn geplaatst ≥1,2 meter, over lengte ≤1,2 meter - Vrije breedte voor rolstoel naast of tegenover een zitelement of tafel ≥1,2 meter

Vrije hoogte

- Vrije hoogte op looproute ≥2,6 meter - Vrije hoogte buiten looproute ≥2,3 meter Vrije ruimte

- Vrije opstelruimte bij gebruiksobjecten met bediening ≥0,9 x 1,4 meter

- Vrije draairuimte bij gebruiksobjecten met bediening ≥2,0 x 2,0 meter

Rusmogelijkheden

- Afstand tussen zitgelegenheden ≤200 meter - In geaccidenteerd terrein, terrein met ongelijk grondoppervlakte, afstand tussen zitgelegenheid ≤100 meter

- Zithoogte banken tussen 0,45 en 0,50 meter - Zit elementen bij voorkeur met rugleuning en armleuning

- Werkbladhoogte (tafels) 0,8 meter

- Vrije ruimte onder tafels ≥0,7 meter over een diepte van ≥0,5 meter

Routegeleiding

Objecten in de looproute tactiel markeren door met de voet of stok voelbare afwijkende bestrating in een strook van 0.6 meter breed of door een opstaande rand van minimaal 50 millimeter hoog

R

ichtlijnen

Een aantal aandachtspunten voor de sociale veiligheid. Op drukke routes is het gevoel van sociale veiligheid over het algemeen groter, zeker als er woningen langs de route staan. Routes door groen gebieden worden vooral ’s avonds vaak als onveilig ervaren. Door in ieder geval goed zicht op de omgeving te bieden, kan het gevoel van sociale veiligheid vergroot worden. Dichte

begroeiing langs looproutes en fietspaden moeten vermeden worden. Goede verlichting op locaties vergroot de toegankelijkheid en de sociale veiligheid.

Voor de toegankelijkheid van de openbare ruimte is de plaatsing van straatmeubilair van belang. Het straatmeubilair mag de vrije doorgang voor rolstoelgebruikers, mensen met kinderwagens of veel bagage niet belemmeren. Onverwachte objecten kunnen voor blinden, slechtziende of onoplettende mensen hinderlijk of gevaarlijk zijn. Vooral voor lange mensen is de hoogte van belang. Het is niet prettig als iemand de hele tijd moet bukken voor laaghangende luifels, verkeersborden, uithangborden of laaghangend groen. Obstakels dienen buiten de looproute te worden geplaatst. Van belang is dat het straatmeubilair in

bescheiden hoeveelheden wordt aangebracht, omdat een teveel al snel voor een

onoverzichtelijke situatie zorgt. Ten slotte kunnen voor tijdelijk obstakels zoals reclameborden, vuilniszakken en containers het beste een vaste plaats worden aangewezen.

Zitelementen

Rustmogelijkheden zoals banken en muurtjes moeten toegankelijk en comfortabel zijn. Bij voorkeur hebben bankjes een hoogte tussen de 0,45 en 0,50 meter en zijn ze voorzien van

arm- en rugleuning. Voor of naast de zitelementen moet een ruimte van 2 x 2 meter beschikbaar zijn. Een rolstoel kan dan naast of tegenover de bank worden geplaatst, maar ook tassen en rollators van uitrustende mensen kunnen dan buiten de looproute worden geplaatst. Om de veiligheid te waarborgen moet er rekening gehouden worden met scherpe hoeken en vlakken in de vormgeving.

Richtlijnen & Eisen

Visuele informatie

Objecten in de looproute markeren door visueel (kleur)contrast op een hoogte tussen 1,4 en 1,6 meter en met een breedte van 50 millimeter Verlichting

- Verlichtingssterkte bij een object in de looproute ≥ 50 lux

- Verlichting sterkte bij een gebruiksobject ≥200 lux * lux = een eenheid van verlichtingssterkte

Kwaliteitseisen aan een winkelgebied

In een winkelgebied liggen veel bestemmingen voor winkelend publiek bij elkaar. De hoeveelheid voetgangers is daarom een stuk groter dan in normale

voetgangersgebieden. Bovendien heeft het publiek vaak tassen en wagentjes bij zich. Er zijn vaak grote tempoverschillen, voetgangers bewegen zich in

verschillende richtingen, en maken onverwachte bewegingen of staan stil. De bestemming moet in het winkelgebied via het netwerk van winkelstraten te bereiken zijn. Voorzieningen moeten doelgericht en direct bereikbaar zijn. Routes moeten beschutting bieden tegen de zon, wind en regen door

bijvoorbeeld het plaatsen van bomen en struiken. Er moeten mogelijkheden zijn om te schuilen in de regen. Zorg voor genoeg afvalbakken langs de loop en fietsroute. Drukke winkelstraten moeten bij voorkeur ingericht worden als voetgangersgebied. Tenslotte is het voor de kwaliteit van een winkelgebied ’s avonds en ’s nachts belangrijk dat minder dan vijftig procent van de glasvlakken op de begane grond is voorzien van gesloten rolluiken. Dit verhoogt niet alleen de sociale veiligheid maar maakt het winkelgebied ook buiten de winkeltijden interessant.

G

edragswetenschap

Het gedrag van de mens is zeer complex en is een onderzoek op zichzelf. In deze paragraaf willen wij een licht werpen op de aanwezige invloeden op het gedrag van de mens. Om in kaart te brengen waar de ontwerper invloed op kan hebben.

Het lichaam van de mens kent veel verschillende vormen van emoties. Het is actief en ervaart meer plezier als we gezond en fit zijn. Dit prettig

functioneren, kan belemmerd worden door

meerdere factoren zoals pijn of ziekte. Wanneer er factoren optreden die het functioneren van het lichaam belemmert verandert het gedrag van deze persoon. In de onderstaande tabel wordt

aangegeven welke factoren invloed hebben op het gedrag van de mens. De factoren kunnen een positief of negatief effect hebben op personen, daarnaast is iedere persoon anders waardoor het op de één meer effect heeft dan op de ander. Deze factoren met bijbehorende kenmerken staan beschreven in tabel 1.

Omgevingspsychologie

Omgevingspsychologie

Zoals in de eerste paragraaf is beschreven reageert de mens op veel verschillende factoren. In deze paragraaf leggen de focus op de factoren die in de openbare ruimte aanwezig zijn. Dit zijn de omgeving en context factoren. Deze prikkels uit de omgeving hebben onbewust of bewust effect op het gedrag. Het is belangrijk dat deze prikkels de bezoekers in een gebied positief beïnvloeden, te veel prikkels zorgt voor een negatief effect. Deze factoren zijn niet allemaal te beïnvloeden, in ons onderzoek zijn we opzoek gegaan naar aspecten waar een ontwerper wel invloed op kan hebben tijdens het ontwerpen van een nieuw openbaar gebied of gebouw:

- Directe zintuigen, zoals geluid, klimaat, temperatuur, licht;

- Welke informatie is er aanwezig in het gebied; - Wayfinding* ;

- Indeling van binnen gebied en gebouwen; - Identiteitsvorming;

- Mate van controle in het gebied, waar worden ze in beperkt.

Doelgroep

Tijdens het ontwerpen van een nieuw gebied zal de ontwerper zich moeten verdiepen in de

toekomstige gebruiker. Door de kenmerken van de verschillende doelgroepen in kaart te brengen kan hij het ontwerp daarop afstemmen.

Naast de kenmerken is het belangrijk om rekening te houden met de activiteiten van de verschillende doelgroepen. Door het opstellen van een

activiteitenpatroon kan de ontwerper ervoor zorgen dat de inrichting van de openbare ruimte de activiteiten optimaal kunnen ondersteunen. Het activiteitenpatroon bestaat uit:

- Wat maken ze mee op een dag; - Wat doen ze op een dag; - Hoe lopen ze;

- Welke winkels bezoeken ze; - Waar gaan ze iets eten;

- Gaan ze met de bus of met de auto.

Je moet jezelf in kunnen leven in de doelgroep waarvoor je het ontwerp maakt, specificeer op een aantal doelgroepen. Het is niet erg om een

doelgroep voor te trekken zolang je dit kunt beargumenteren. Zoek hierin de overeenkomsten tussen de doelgroepen die je naar het gebied wilt trekken.

Positionering

Vanuit de omgevingspsychologie is voor de positionering van belang dat:

- Er beschutting is - Uitzicht

- Bezonning - Overzichtelijk - Met belichting

* Wayfinding is belangrijk is aspect, hoe kunnen mensen een beeld maken van een gebied of gebouw en hoe ze hierin de weg kunnen vinden.

De kleuters en peuters gaan onder begeleiding van een ouder of voogd naar het centrum. Ze maken gebruik van de objecten op straat, door er bijvoorbeeld op te klimmen of om op te spelen. Door het afwisselend gedrag van een kind heeft deze de behoefte om vaker te zitten of te rusten. Doordat het kind mee wordt genomen heeft het niet een bewust doel wat hij of zij gaat doen.

Deze leeftijdsgroep maakt zijn eerste

vrienden en vriendinnetjes. Het spelen met deze vrienden zal plaats vinden in en rondom de nabije leefomgeving. Ze zullen nog niet op eigen benen naar het centrum gaan. Kinderen met een eigen doel zijn vaak afhankelijk van begeleiding voor een bezoek aan het centrum daarnaast wordt hij of zij regelmatig meegenomen.

Door de overstap van de basisschool naar het voortgezet onderwijs wordt de bereikbaarheid van deze leeftijdsgroep vergroot waar onder het centrum. Ze mogen van huis weg en kunnen met vrienden ergens gaan hangen waar minder sociale controle is. Het doel van deze leeftijdsgroep is het ontmoeten en verblijven in de openbare ruimte met vrienden en vriendinnen.

De student die op kamers gaat zal in een nieuwe leefomgeving komen waarin een andere sfeer heerst dan in de oude leefomgeving. Wanneer deze student het centrum in gaat zal deze de keuze maken tussen winkelen, op een terras gaan zitten of in de openbare ruimte vrienden te ontmoeten. Vanwege de financiële mogelijkheden is het voor een student gunstiger om vrienden in de openbare ruimte te ontmoeten dan op een terras.

De jong volwassenen zijn klaar met hun studie of werken nu al een tijd. Daarbij zullen de meeste overdag werken. Fulltime maar ook parttime om eventueel te starten met het gezin. Bij het bezoeken van een stadcentrum kunnen we onderscheid maken in drie verschillende doelen. Shoppen, een specifieke boodschap en als ontmoetingplek.

Deze doelgroep heeft zijn leven in orde

doormiddel van een baan en evt. kinderen. De volwassenen die fulltime werken komen vaker laat in de middag of in de weekenden naar het

centrum. Omdat ze minder tijd hebben komen ze vaak naar het centrum om snel een boodschap te doen.

Peuter & Kleuter

Kinderen

Tieners & Pubers

Student

Jong werkende hebben er voor gekozen om te gaan werken of een deelstudie zijn gaan volgen. Dit betekend dat ze over het algemeen 40 uur in de week aan het werk zijn. Vanwege de volledige werkweek hebben ze minder tijd om naar de stad te gaan dit zal vooral in het weekend gebeuren. Ze zullen het centrum gebruiken als een

ontmoetingsplaats en voor specifieke boodschap.

Bejaarden gaan met pensioen en verliezen

daardoor veel sociale contacten. Daardoor ontstaat de behoefte aan een ontmoetingsplek. Vaak

kunnen de mensen niet meer goed lopen, worden snel moe en kunnen niet meer goed vooruit. Er moeten dus voldoende zitmogelijkheden zijn. Ook moet er rekening worden gehouden met een rollator of scootmobiel. Het is ook belangrijk om duidelijke routes te creëren.

Jong werkende

Ouderen

Doelgroepen

I

n dit hoofdstuk behandelen verschillende doelgroepen die het centrum bezoeken. We zijn per doelgroep gaan kijken wat de kenmerken zijn, wat ze doen in het centrum, wat ze ondernemen en waar de zitelementen aan moeten voldoen. Door deze kenmerken in beeld te brengen kan een ontwer-per zijn ontwerp hierop specificeren. Daarnaast willen we met behulp van de gedragskenmerken en de kennis van omgevingspsychologie de openbare ruimte optimaliseren.

Visie centrum oss

- Aantrekkelijkheid - Bereikbaarheid

- Mooi, schoon, heel en veilig - Goede kwaliteit

- Ordelijk en eenheid creëren - Samenhang

- Kracht van centrum is voetgangersgebied - Verblijfsplekken worden belangrijker - Identiteit / herkenbaarheid

- Levendigheid - Functioneel - Duurzaam

- Centrum zien als één geheel

Straatmeubilair - Verbeteren de verblijfskwaliteit - Comfortabel / functionaliteit - Hufterproef / materiaalkeuze - Uitnodigend - Voldoende zitmogelijkheden - Leefbaarheid

- Opwaardering van de openbare ruimte - Demontabel, flexibel

- Te onderhouden - Geen scherpe hoeken - Duurzaamheid - Eigentijds en vernieuwend - Positionering is belangrijk Positionering - Bezonning - Rugdekking

- Actief/ passief deelnemen - Beschutting - Overzichtelijk - Activiteiten ondersteunen - Doelgroep - Privacy belangrijk - Logistieke bewegingen - Zichtlijnen - Looplijnen - Indelen ruimte - Afstand tot winkels

“Positionering is belangrijker dan het meubilair zelf”

- Wouter Tooren

(Omgevingspsycholoog)

“Rol van het straatmeubilair is de bruikbaarheid van een gebied vergroten”

-

Ivana Zambeli

(landschapsarchitect)

“Met kleine ingrepen kan het beeld van het centrum verbeterd worden.”

-

Jos Voets (Gebiedsopzichter Gemeente Oss)

“Kwaliteit is erg belangrijk door met verschillende partijen

spelregels op te stellen wordt dit gewaarborgd.”

- Jack van Lieshout

( Centrummanager Oss)

“Om te kijken hoe je met minimale middelen het

verblijfskwaliteit van het centrum kan vergroten.”

- Ivana Zambeli

Interviews

I

n de eerste fase van het onderzoek hebben we naast de literatuuron-derzoeken meerdere interviews afgenomen met deskundige en betrokken partijen binnen het Osse centrum. In overleg met Martin Hagreis hebben wij een lijst opgesteld met interessante partijen.

Op deze manier willen we een duidelijk beeld creëren van de gedachtegan-gen achter de verschillende projecten binnen het centrum van Oss. We zijn voornamelijk benieuwd hoe deze deskundige over de invloed van het straat-meubilair denken.

We hebben per deskundige een specifieke vragenlijst opgesteld om zo bij de gewenste antwoorden te komen. We hebben de vragen in verschillende onderwerpen verdeeld. Hiernaast staan de vier belangrijkste benoemd met de uitkomsten van de intervieuws.

Osse bank

- Goede esthetische waarde - Vraag om meer zitruimte - Materiaalkeuze

- Tevreden over het resultaat

- Blijven mooi, zonde om te beschadigen - Passen beter in het straatbeeld

- Hout zorgt voor warme uitstraling - Worden volop gebruikt

- Lak van hout minder

- Iets te dominant voor het centrum

“Probeer de openbare ruimte niet helemaal vol te zetten”

-

Berton Wijdenven

(Gebiedsbeheerder Gemeente Oss)

“Ontwerpen is alles wat je ziet opzuigen”

- Sjef Hoogsteden

(Kwaliteitsadviseur Gemeente Oss)

“Ik ben blij dat er nu uitnodigend meubilair staat!”

-

Patrick Timmer

Wat vindt u van het centrum van Oss? Wat vindt u van de positie van de bank?

Hoe ervaart u het de openbare ruimte? Is de uitstraling net zo belangrijk als de functie?

Wat vindt u van de opstelling van het

straatmeubilair? Zijn er voldoende zitmogelijkheden in het centrum?

Wat kan er voor zorgen dat u langer in de openbare ruimte verblijft?

Waar moet een bank in de openbare ruimte aan voldoen volgens u?

De uitkomsten van de enquête zijn positief. Bij-na elk onderdeel is beoordeeld als voldoende en goed. We kunnen dus concluderen dat het centrum van Oss voldoende tot goed functioneert. Er zijn nog kleine opmerkingen geweest over het aantal zitmogelijkheden, dit zou eventueel nog aangevuld kunnen worden. We hebben veel positieve reacties terug gekregen over de nieuwe Osse banken. Verder is uit de enquête gekomen dat mensen langer in de openbare ruimte verblijven als de beleving goed is, als er activiteiten plaatsvinden en als er voldoende zitmogelijkheden zijn.

Een goede bank moet volgens de bevraagden voldoen aan:

- Comfort

- Uitstraling en Uitnodigend - Meer en grotere banken - Schoon en netjes

- Goede locatie - Duurzaamheid

- Mogelijkheid om contact te kunnen leggen

Enquête

V

anuit de uitkomsten van de interviews hebben wij een enquête opgesteld. Dit om de validiteit van het onderzoek te verscherpen. We hebben deze enquête voorgelegd aan vijftig mensen, die plaats hebben genomen op de banken in het centrum van Oss.

Tenslotte hebben wij gevraagd wat er nog verbeterd kan worden aan het zitmeubilair in het centrum van Oss. Hier is door enkele bezoekers aangegeven dat de rugleuning en comfort nog verbeterd kan worden. Ook kwam er een suggestie dat er een mogelijkheid moet zijn voor de mensen om ergens droog te kunnen zitten.

Wat heeft uw voorkeur als het om plaats van de

bank? Welk materiaal vindt u het prettigst voor een bank?

Wat heeft uw voorkeur als het gaat om de

verlichting bij een bank? Wat heeft uw voorkeur bij de vormgeving van de bank?

Welke afstand moet een prullenbak hebben tot

een bank? Wat vindt u van de Osse bank?

In de zon.

Met

beschutting. mensen langs Waar veel komen. Onder een boom. Met rugleuning. Hoge zitplaats. Zonder armleuning

Wat vindt u vooral belangrijk aan een openbare bank?

Heeft u nog suggesties of opmerkingen over de banken in het stadscentrum?

Tenslotte hebben wij suggesties gevraagd over de banken in het stadscentrum. Een aantal van deze suggesties hebben wij meegenomen in het

onderzoek. Deze hebben wij gecategoriseerd in een aantal onderwerpen. Negentien mensen gaven aan dat ze graag meer banken willen in het centrum. Ook vinden zij een rugleuning, hout als

materiaalkeuze en goed onderhoud belangrijk. Verder kwamen enkele suggesties om de banken bij de V&D aan te passen of te vervangen.

De eerste vraag van het burgerpanel was of men wel eens gebruik maakt van de openbare banken in het centrum van Oss. Indien hier nee op werd geantwoord eindigde de vragenlijst. Op deze manier hebben wij een schifting gemaakt van mensen die daadwerkelijk belang hebben bij de kwaliteit van het straatmeubilair in het centrum van Oss.

We hebben gevraagd wat men van de Osse bank vind. Naast een aantal gesloten vragen is er een open vraag over dit onderwerp behandeld.

Hierop zijn een groot aantal reacties gekomen, deze hebben wij gecategoriseerd in de meest

voorkomende onderwerpen. Over het algemeen vonden de bevraagden de Osse bank prima, een mooi en uitnodigend ontwerp. Daarnaast zagen wij dat er veel reacties binnen kwamen over het gemis van een rugleuning aan de bank.

Burgerpanel

Reden gebruik van zitmeubilair:

I

n dit onderzoek hebben wij gebruik kunnen ma-ken van het bestaande burgerpanel van de Gemeente Oss. Deze bestaat uit 600 mensen. Via een digitale enquête kunnen we dit burgerpanel vragen stellen. We zijn ondersteund door Monica Elsinga, Monica zet regelmatig onderwerpen uit binnen het burgerpanel.

Met dit onderzoek willen wij de verworven informatie en kennis uit de voorgaande

onderzoeken uitzetten onder de bezoekers van het centrum van Oss. We willen voornamelijk reeds gemaakte conclusies testen. De vragenlijst bestaat uit open vragen en gesloten vragen waar de deelnemer een of meerdere antwoorden kan geven.

D

oor de invloeden van het straatmeubilair theoretisch te onderzoeken zijn wij een aantal aspecten tegen gekomen. Doormiddel van een experimenteel onderzoek willen wij een aantal van deze uitkomsten testen, daarnaast zullen we door een praktisch model nieuwe inzichten verwerven als toevoeging op de voorgaande onderzoeken. We hebben voor het experimenteel onderzoek een vaste locatie aangenomen waar we meerdere opstellingen in de praktijk willen brengen. We hebben gekozen voor de Heuvelstraat in het centrum van Oss. Deze locatie grenst tegen het centrale plein van het centrum. Er komen veel bezoekers in dit gebied waardoor het interessant is om hier ons onderzoek op te zetten.

Om een conclusie te kunnen trekken uit het experimenteel onderzoek hebben wij een nulmeting gehouden op de locatie. We zijn gaan observeren hoeveel mensen er gebruik maken van het straatmeubilair in het gebied. Vervolgens hebben we meerdere objecten toegevoegd in het gebied. Met als doel; bezoekers te beïnvloeden om

langer in het gebied te verblijven.

Uit de genoemde uitkomsten kunnen we een aantal conclusies halen. Door het toevoegen van extra zitmogelijkheden wordt het gebruik van het gebied bij een aantal opstellingen verhoogd, wanneer dit niet het geval is blijft het gebruik gelijk aan de nulmeting

De ideale opstelling op deze locatie is opstelling 3. Hier zijn de meeste bezoekers gaan zitten. Door banken aan beide zijde van het gebied te

plaatsen worden de banken meer gebruikt. We zouden hieruit op kunnen maken dat het

toevoegen van zitmogelijkplaatsen mensen prikkelt om langer te verblijven. Wij denken dat dit komt omdat er meer keuze is aan zitmogelijkheden en mensen niet per se langs iemand hoeven te gaan zitten.

Eveneens geeft opstelling 6 aan dat er meer mensen gebruik maken van de zitmogelijkheden in het gebied. Dit heeft volgens ons dezelfde reden als bij opstelling 3.

H

et doel van deze evaluatie is om de ervaringen van gebruikers van de Osse bank in kaart te brengen. Dit hebben we gedaan door middel van verschillende interviews met

deskundigen en betrokken partijen bij het centrum van Oss. Deze informatie hebben we uitgezet binnen een enquête, het burgerpanel en een experimenteel onderzoek in het centrum.

De uitkomsten betreft de Osse bank worden in dit rapport behandeld.

Aanleiding

De Osse Industriële Kring, de OIK, was samen met toenmalig wethouder Jan van Loon de

initiatiefnemer van dit project. De OIK heeft zich voorgenomen om jaarlijks een project te schenken aan de stad Oss. Deze projecten worden ontworpen en gerealiseerd door Osse bedrijven voor de Osse gemeenschap om de lokale economie te

stimuleren. Rond 2012 wilde ze een aantal nieuwe banken schenken aan het centrum van Oss. De uitkomst waren zeven Osse banken die in het centrum van Oss zijn geplaatst.

Evaluatie Osse bank

Observatie

In het observatie onderzoek hebben we op vier momenten het aantal gebruikers geteld van de Osse bank. Dit hebben meerdere keren gedaan op verschillende dagen. Het is ons opgevallen dat de banken (vier en vijf) op de Heuvel het meeste worden gebruikt. Zie de afbeelding hiernaast.

Interviews

Tijdens het afnemen van de interviews hebben we de deskundige de vraag voorgelegd wat zij van de Osse bank vinden. Over het algemeen was

iedereen enthousiast over de banken en werd het door iedereen bestempeld als een toevoeging voor het centrum.

Enquête

Uit de enquêtes vindt het merendeel de nieuwe Osse bank een verbetering t.o.v. de oude banken. Er is gebleken dat er voldoende banken aanwezig zijn in het centrum van Oss. Meer

zitmogelijkheden, meer activiteiten en meer beleving zou er voor zorgen dat er meer mensen verblijven in de openbare ruimte.

Experimenteel onderzoek

In het experimenteel onderzoek hebben we gebruik gemaakt van de bestaande Osse banken op de Heuvel. Uit het onderzoek is gebleken dat het toevoegen van banken kan zorgen voor meer gebruik. Dit was niet bij alle opstellingen het geval, maar het toevoegen van banken had geen

negatieve invloed.

Burgerpanel

De mening uit het burgerpanel over de Osse bank is zeer positief. De banken staan op de juiste plaats en nodigen uit om te gaan zitten. Meer dan de helft van de ondervraagde gaven aan dat de maat van de bank niet te groot is. De vormgeving en de materiaal keuze is goed en de bank past goed bij het centrum. De prullenbaken staan volgends de bevraagden op de juiste afstand. Betreft de verlichting had men geen mening.

Stap 1

Observatie en Inventarisatie

Ten eerste moet er altijd een bezoek gebracht worden aan het desbetreffende gebied. Observeer de omgeving. Sla gegevens op die nuttig zijn bij het maken van een analyse. Zoals zichtlijnen, groen, water, bebouwing, hoogtes, identiteit, historie en kijk welke doelgroepen in het gebied komen.

Stap 2

Activiteiten schema

Daarna ga je bekijken hoe de bezoekers zich gedragen in het gebied. Het gedrag van mensen verschilt enorm, er zijn meerdere factoren waardoor de mens zijn gedrag aanpast. Deze prikkels hebben onbewust of bewust effect op het gedrag. Het is belangrijk dat deze prikkels de bezoekers in een gebied positief beïnvloeden, te veel prikkels zorgt voor een negatief effect. Deze factoren zijn niet allemaal te beïnvloeden, in ons onderzoek zijn we op zoek gegaan naar aspecten waar een ontwerper wel invloed op kan hebben tijdens het ontwerpen van een nieuw openbaar gebied of gebouw:

- Directe zintuigen, zoals geluid, klimaat, temperatuur, licht

- Welke informatie is er aanwezig in het gebied

- Wayfinding

- Indeling van binnen gebied en gebouwen - Identiteitsvorming

- Mate van controle in het gebied, waar worden ze in beperkt

Het activiteiten patroon van de mens verschilt per doelgroep. Dit patroon bestaat uit de volgende activiteiten: Wat doen ze op een dag, wat zijn de looproutes, waar zijn de rustpunten, wat zijn de belangrijkste kenmerken van deze doelgroep en wat zijn de overeenkomsten met andere

doelgroepen. Hieruit kan bepaald worden welke doelgroep je wilt behouden of welke wil je aantrekken. De meest voorkomende activiteiten bij het gebruik van het zitmeubilair zijn; rusten, eten, wachten en kijken. Bij de vormgeving en de positionering van een bank is het belangrijk dat de activiteiten optimaal ondersteund worden door de banken.

Stap 3

De positionering

Vervolgens ga je de plaatsing bepalen van het meubilair met behulp van een vlekkenplan. Uit ons onderzoek is gebleken dat je rekening moet

houden met stand van de zon, de schaduw van bomen etc., zodat zowel mensen die van de zon houden als mensen die liever niet in de felle zon zitten een geschikt plaatsje kunnen vinden. Daarnaast moet een bank zo geplaatst worden dat er uitzicht wordt geboden op een interessant punt. De voorkeur gaat uit naar een gebied waar een hoge intensiteit is aan bezoeker. Verder is het belangrijk dat het psychologisch van belang is dat er ‘rugdekking’ wordt gegeven aan degene die op de bank zit. Mensen willen niet het gevoel hebben dat er achter hun rug iets gebeurd.

We hebben op basis van de uitkomsten van het onderzoek de vijf belangrijkste punten opgesteld voor de positionering van het zitmeubilair. Met behulp van deze punten denken wij dat je de optimale positie kunt bepalen:

- In de zon - Met uitzicht

- Rugdekking en Beschutting - Opstelling meubilair - Loop- en verkeersroutes

Bij het plaatsen van de bank kun je er voor

zorgen om de persoon een keus te laten maken of deze passief of actief deelneemt aan de

openbare ruimte. Sommige mensen vinden het prettig om deel te nemen aan de activiteiten binnen de openbare ruimte. Andere vinden het prettig om naar de openbare ruimte te kijken zonder zelf in het zicht te zitten. Voldoende ruimte tussen de banken zorgt ervoor dat de gewenste privacy gewaarborgd wordt.

Wouter Tooren: “Positionering is belangrijker dan het meubilair zelf.”

Naast de positionering van de banken hebben wij ook gekeken naar overige objecten binnen het straatmeubilair. De twee objecten met de sterkste relatie tot een bank zijn de prullenbak en de verlichting. De voorkeur gaat uit naar een afstand van ongeveer vijf meter tussen de

prullenbak en de bank. Dit zorgt ervoor dat er min-der overlast is van de prullenbak. Deze afstand zijn mensen bereid om te lopen. Betreft de verlichting gaat de voorkeur uit naast de bank.

Stappenplan

Stap 4

Richtlijnen en eisen

Ook zijn er richtlijnen waar een ontwerp aan moet voldoen:

- Voor of naast de zitelementen moet een ruimte van 2,0 x 2,0 meter beschikbaar zijn voor

eventueel rolstoel, rollator of tassen.

- Afstand tussen zitgelegenheden ≤200 meter - In geaccidenteerd terrein, terrein met ongelijk grondoppervlakte, afstand tussen zitgelegenheid ≤100 meter

- Zithoogte banken tussen 0,45 en 0,50 meter - Zit elementen bij voorkeur met rugleuning en armleuning

- Werkbladhoogte (tafels) 0,8 meter

- Vrije ruimte onder tafels ≥0,7 meter over een diepte van ≥0,5 meter

Stap 5

Keuze vormgeving bank

Uit de onderzoeken is gebleken dat men de vormgeving even belangrijk vindt als de

functionaliteit. De bank moet de openbare ruimte optimaal ondersteunen. Dit kan bereikt worden door een goede materiaalkeuze. De voorkeur gaat naar hout als zitvlak. Verder moet de bank

comfortabel en uitnodigend zijn. Mensen

geven aan dat ze graag op een bank zitten met een leuning. De grote van de bank moet aansluiten bij de wensen van de bezoekers in het gebied. In het centrum kwam naar voren dat er vraag was naar een grote bank. Dit zorgt ervoor dat er een keuze is waar de bezoeker kan gaan zitten. Je kunt met een groep op de bank zitten maar ook als individu zonder last te hebben van de andere gebruikers. Daarnaast is het van belang dat de bank

hufterproef is zodat vandalisme kan worden voor-komen.

Stap 6

Beheersproces

Tenslotte moet het beheer in een vroeg stadium van het ontwerp betrokken worden. Stem met elkaar af wat de knelpunten van het idee zijn en verwerk deze in samenspraak in het ontwerp. Uit ons onderzoek is gebleken dat men veel waarde hecht aan het motto: “ schoon, heel, veilig, bruikbaar en mooi!”

1. Observatie & Inventarisatie

2. Activiteiten schema

3. De positionering

- In de zon

- Met uitzicht

- Rugdekking en beschutting

- Opstelling meubilair

- Loop- en verkeersroutes

4. Richtlijnen en eisen

5. Keuze vormgeving bank

6. Beheersproces

W

ij hebben geconcludeerd dat de Heuvel goed functioneert als het centrale plein van het centrum van Oss. Het straatmeubilair ondersteund het plein en de activiteiten op het plein ruim voldoende. Rondom de Heuvel liggen

meerdere pleinen met potentie. Samen met de Heuvel creëren deze pleinen een rondje door Oss. In de huidige situatie worden deze pleinen niet optimaal benut.

In overleg met onze begeleiders hebben we besloten om voor twee gebieden een ontwerp te maken. Hierin kunnen de uitkomsten van ons onderzoek in verwerken en in praktijk brengen.

Gekozen gebieden

uit de omliggende gebieden hebben we gekozen voor het plein bij de grote kerk en het plein aan de Wal. Deze twee pleinen zijn volgens ons geschikt om het stappenplan op toe te passen.

Gebieden

De Wal

D

e Wal is vernoemd naar de voormalige

stads-wal en stadgrachten, deze liepen in het verleden over het plein. Het plein ligt tegen de rand van het winkelgebied en is een entree van het centrum. Vanaf het plein gaan bezoekers via de walstraat het centrum in. Daarnaast maken ze gebruik van de Galerij, dit is een overdekte doorgang met winkels en horeca die de Wal verbindt met de Heuvel. De huidige functie van het gebied is het parkeren van het winkelend publiek. Deze parkeerplaatsen worden veel gebruikt vanwege de gunstige loca-tie nabij het centrum. Rondom het plein zijn een aantal winkels en horeca gelegenheden te vinden. De horeca beschikken over een klein terras aan de gevel.

Op het plein zijn veel grote bomen te vinden. Ze staan in een halve ronde om het plein en zijn beeldbepalend. De groenstructuren worden door deze bomen gevormd. De bomen zorgen eveneens voor een scheiding van de weg en het plein. Het verkeer op deze weg is voornamelijk bestemmings-verkeer en bevoorrading van de horeca en winkels.

Toekomstige plannen

De gemeente Oss is bezig met nieuwe ontwikke-lingen op de Wal. Op dit moment zijn ze bezig met een Versmarkt. De parkeerfunctie zal hierdoor vervallen. Het ontwerp van de Versmarkt is afkom-stig van Bekkering Adams Architecten bv. Eveneens krijgt het grasveld achter de school een andere functie. Dit gebied wordt het stadpark van Oss. Het park zal zorgen voor een betere verbinding tussen het centraal station en het centrum van Oss. Deze ontwikkeling zullen mee worden genomen in het ontwerp.

Zichtlijnen

Beschutting

Verkeersroutes

Activiteitenpatroon

Het is van belang om te weten wie de bezoekers zijn van het gebied en waar zij gebruik van maken in het gebied. Door het in beeld brengen van het activiteitenpatroon wordt duidelijk welke mensen er in het gebied ko-men en wat deze in het gebied doen. In de onderstaande tekening zijn de routes per doelgroep in kaart gebracht. Daarnaast worden de activiteiten in de gebouwen aangegeven.

De doelgroepen zijn:

- Scholieren vanuit de middelbare school - Horeca bezoekers

- Het winkelend publiek - Bezoekers aan de Versmarkt Activitietien in de bebouwing: Horeca (terras)

Retail

Ideale locatie

Met behulp van het stappenplan zijn de meeste ideale locaties binnen het gebied naar voren gekomen. Door de vijf aandachtspunten uit te werken en deze over elkaar te leggen worden de locaties bepaald, het activiteiten-patroon wordt hier ook in meegenomen.

Als men midden op het plein staat zijn er de meeste zichtlijnen. Daarnaast valt op dat het plein voor een groot gedeelte van de dag in de zon ligt. In de huidige situatie staat centraal op het plein een grote boom, om deze boom staat een ijzeren bank. Deze wordt veel gebruikt maar zit niet com-fortabel. Aan de hand van onze vijf punten staat deze bank op een ideale locatie. Daarnaast zijn de locaties langs de gevel en de ruimte tussen het toekomstige park en het plein ideaal voor een bank.

Ontwerp de Wal

I

n het ontwerp blijven een aantal van de beeldbepalende bomen staan, vanwege de ontwikkelingen rondom de Versmarkt zullen een aantal bomen vervallen. De boom centraal op het plein zal gebruikt worden als landmark op het plein. de huidige bank zal vervangen worden door een passende bank die fungeert als eyecatcher op het plein.

De terrassen aan de gevel zullen blijven bestaan, het terras aan de west zijde wordt een aantal meter ingekort maar wordt daar in tegen verbreed. Zodat er meer ruimte wordt gecreëerd op het plein. Eveneens zal de Versmarkt een terras krijgen aan de noordzijde van het gebouw.

Aan de gevel van de winkels wordt een bank geplaatst in dezelfde stijl als de bank midden op het plein. Deze zal minder een eyecatcher zijn. Hier kunnen mensen gaan zitten die liever niet in het zicht willen zitten maar wel willen genieten van de omgeving.

Om de logistieke bewegingen rondom de Versmarkt uit het zicht te houden, wordt er een groene

beschutting geplaats die grenst aan het gebouw. Deze groenstrook zorgt voor beschutting, op deze manier wordt een ruimte gecreëerd waar mensen in de zon en beschut kunnen zitten. Hier worden twee banken geplaatst. Deze worden in een hoek van 45 graden naast elkaar gezet. Zodat mensen die gebruik maken van de bank een goede zichtlijn hebben binnen het gebied en gemakkelijk contact kunnen leggen met gebruikers van de andere bank als hier behoefte aan is.

Vanuit het gebied wordt een zichtlijn gecreëerd naar het toekomstige park achter de school. Deze wordt geaccentueerd door een aantal lijnbomen. De bestaande bestrating in het winkelgebied wordt door getrokken op de Wal om een helder en duidelijk beeld te krijgen van het winkelgebied. De prullenbakken zullen in een straal van vijf meter van de banken worden geplaatst in de looplijnen. De verlichting zal eveneens in de looplijn staan en de banken zodoende verlichten dat er geen hangplekken ontstaan.

Vormgeving bank

D

e landmark midden op het plein wordt een multifunctionele bank. De bank bestaat uit twee delen, een platform en een bank rondom de boom. Op het platform wordt een waterelement ge-plaatst. Rondom de boom komt een bank met hoge rugleuning.

De overgang van het platform naar de bank zal geleidelijk oplopen. Dit refereert naar de wal die in het verleden op het plein heeft gelegen, op het platform een waterelement en boven de hoge leu-ning van de bank komt de boom uit.

Naast een eyecatcher zal de bank een multifunc-tioneel object worden. kinderen kunnen op het platform spelen en mensen die uit willen rusten of willen eten kunnen op de bank zitten. Vanwege zijn centrale locatie ontstaat er interactie met het plein. Het gedeelte rondom de boom zal van hout wor-den gemaakt met een houten hoge rugleuning. Het platform met het waterelement zal in een natuur-steen worden uitgevoerd. Dit om een robuuste uitstraling te creëren.

De Grote kerk

D

e Grote Kerk is een rijksmonument in Oss.

Deze rooms-katholieke kerk, die gebouwd werd van 1857 tot 1859, is de oudste nog bestaande kerk in Oss. De kerk is gebouwd in de neogotische stijl. Hij kwam in de plaats van de oude St.

Willibrordus kerk uit 1400. Sint Willibrordus is de patroonheilige van de stad Oss. De nieuwe kerk werd toegewijd aan de Maagd Maria Onbevlekt Ontvangen. De kerk is gebouwd naar ontwerp van architect H.J. van Tulder. Het interieur is geïnspi-reerd op de gotische Sint-Janskathedraal

in ‘s-Hertogenbosch en is rijk aan kleur en beelden met prachtige gebrandschilderde ramen. Osse ondernemers en welgestelde burgers hebben het interieur van de kerk met geschenken

verfraaid. De hoge toren is kenmerkend voor het centrum van Oss. Dit punt kan als landmark ge-bruikt worden om de bezoeker te laten orienteren. Het plein ligt aan de grens van het winkelgebied in Oss. Vanaf het plein komen de bezoers naar het centrum. Op dit moment is er weinig leven in en rondom het plein.

De Peperstraat, Monsterstaat en Kerkstraat zijn de drie aanloopstraten die de Heuvel verbinden met het plein.

De huidige functie van het gebied is een plein voor de kerk. Er staan een aantal banken op het plein maar deze worden minimaal gebruikt. Rondom het plein zijn een aantal retailpanden en bevinden zich enkele horeca gelegenheden. Veel panden om het plein staan op dit moment leeg. Dit zorgt voor een verloederde uitstraling.

Op het plein staan vijf bomen, deze zijn willekeurig over het plein verdeeld. Aan de overkant van de Torenstraat bevind zich een beschermde boom. Het is een Plataan, deze wordt door de gemeente gezien als beeldbepalend. De Plataan moet in het nieuwe ontwerp op zijn plek blijven. Verder is achter de kerk een tuin maar deze is niet openbaar. In dit gebied bevind zich geen herkenbare groenstructuren.

Zichtlijnen

Beschutting Bezonning

Activiteitenpatroon

Om een goed ontwerp te maken is het belangrijk om te kijken welke doel-groepen aanwezig zijn in het gebied. Door het opstellen van een activi-teitenpatroon wordt het duidelijk welke mensen in het gebied komen en wat de activiteiten zijn in het gebied. In de onderstaande tekening zijn de routes per doegroep in kaart gebracht. Daarnaast worden de activiteiten per gebouw aangegeven.

De doelgroepen zijn: - Kerkbezoers - Horeca bezoekers - Winkelend publiek - Fietsers

- Culturele bezoekers (route VVV) Activitietien in de bebouwing: Horeca (terras)

Retail

Ideale locatie

Met behulp van het stappenplan zijn de meeste ideale locaties binnen het gebied naar voren gekomen. Door de vijf aandachtspunten uit te werken en deze over elkaar te leggen worden de locaties bepaald, het activiteiten-patroon wordt hier ook in meegenomen.

Als eerste valt op dat er geen duidelijke zichtlijnen aanwezig zijn. Je kunt richting de aanloopstraten kijken, maar er is geen interresant punt aanwezig. Tijdens het ontwerpen moet er op worden gelet dat er uitzicht gecreeerd wordt.

Verder sluit het fietspad niet aan op de fietsstraat. Dit zorgt ervoor dat de fietser in de huidige situatie over de weg moet. De functie van de

fietsstraat is, dat de auto te gast is in de verkeerstsituatie. De auto moet hierdoor zijn snelheid aanpassen en wordt het gebied toegankelijker voor fietser en voetgangers. In het centrum is de voetganger de belangrijkste verkeersdeelnemer.

Ontwerp de Grote Kerk

I

n het ontwerp blijft de Plataan als

beeldbepalende boom staan. Verder worden al de vijf bomen op het plein verplaatst. Dit zorgt voor een opener plein. De bomen zullen herplant worden naast de muren van de kerk. Dit zorgt tevens voor rugdekking voor de banken. De drie aanwezige beelden worden verplaatst naar de rechterkant van het plein. Daardoor komt er meer ruimte voor een opstelling te plaatsen. Tevens zorgt de verplaatsing van de beelden ervoor dat de wind van het Oosten tegen wordt gehouden richting de banken. De bomen staan nu niet meer willekeurig op het plein. Er kan nu over het hele plein gekeken worden.

Aan de andere kant van de Torenstaat wordt een terras gerealiseerd zodat het plein levendiger wordt.

De fietsstraatsluit nu aan op het fietspad. Zo wordt het plein toegangekijker voor voetgangers en kan de andere kan van de Torenstraat ook betrokken worden bij het plein. Door de bestrating aan te passen kan het één geheel worden.

Er worden drie banken in een rij geplaast. Dit zorgt ervoor dat er veel mensen naast elkaar kunnen zitten. De rechter bank wordt in een hoekvorm uitgevoerd. De wind van vanuit het Westen wordt hierdoor tegengehouden. Een hoek van 45 graden zorgt ervoor dat mensen bij elkaar kunnen zitten. Er hoeft alleen geen direct oogcontact gemaakt te worden. De privacy van de bezoeker wordt hier-door gewaarborgd.

Een bank wordt tegenover de opstelling geplaatst met voldoende tussen ruimte. Uit ons onderzoek is gebleken dat mensen dit als prettig ervaren.

Verder zorgt dit dat er samenhang komt tussen het plein en de overige ruimte.

In de avond moet er verlichting komen vanuit de lantaarnpalen. De banken worden in de avond verlicht om het uitzicht naar een nieuwe demen-tie te tillen. Dit idee is geinspireerd door het Glow evenement in Eindhoven. Het zal daardoor ook in de avond een uitnodigende plek worden om te verbijven

De prullenbakken zullen in een straal van vijf meter van de banken worden geplaatst in de looplijnen. In de richting van de aanloopstraten.

Vormgeving bank

D

e vormgeving van de bank is geinspireerd door de kerkbank. Dit sluit aan bij het karakter van het plein. Het thema van de kerk staat centraal. Ik heb geprobeerd om geen standaard kerkbank te ontwerpen. Het moet een moderne bank zijn met een knipoog naar de kerkbank. Op de banken komen verschillende afbeeldingen over de historie van de kerk. Zo kunnen de bezoekers kennis op doen over de kerk en de omgeving. En even ontspannen of samen eten. De bank wordt het interresante uitzicht van het plein.

In de avond worden de afbeeldingen verlicht. Dit zorgt voor een extra dementie van uitzicht. Het wordt nu een levendige plek om ook in de avond te verblijven. Het wordt de nieuwe publiekstrekker van Oss!!

Websites

www.toerismeoss.nl/cms/files/stadswandelin-gA4.pdf resetarchitecture.com/index.php/nl/projecten?-view=project&id=15#.VckKPfntmko www.google.nl/maps?source=tldsi&hl=en www.viamichelin.nl/web/Kaarten-Plattegronden www.Oss.nl www.doelbeelden.nl  

Digitale bestanden

2014 04.Passantentelling Oss Centrum door Locatus

6 Juni 2014

2014 09 22.Presentatie onderzoek middelgrote centra 2014 Oss

DTNP

22 september 2014

Aanpakvoorstel Update Visie Dynamisch Stadscentrum

Gemeente Oss 13 januari 2014

Nieuwe banken Winkelcentrum Oss Ivana Zambeli

20 juni 2011 Oss Versmarkt

Bekkering Adams Architecten bv. 20 januari 2015

Concepten Straatmeubilair Oss Patrick Timmer

22 december 2011

Beleving van ruimtelijke kwaliteit RIOnuevo

januari 2009 Raadhuislaan Oss Rick van der Burgt 24 juni 2014

Boeken

Wij zijn onze omgeving Sam Sommers

2012 Maven Publisching B.V. Amsterdam Psychologie en sociologie

Ella Wijsman

2008 Noordhoff uitgevers bv Groningen/ Houten Ontwikkelingspsychologie

Robert S. Feldman

2012 Pearson Education Benelux

Ontwikkelingspsychologie 2, levensloop vanaf de jongvolwassenheid

Robert S. Feldman

2012 Pearson Education Benelux

Richtlijn integrale toegankelijkheid openbare ruimte,

Rik de Groot

1 oktober 2002 CROW Het staat op straat J.R.M. Magdelijns

januari 1990 `s Gravenhagen Zelfscan, ontwerp en beheer CROW

10 november 2006 CROW

Het ontwerp van de openbare ruimte Han Meyer

Augustus 2009 Boom Nelissen

Bronnen

Ontwerpen voor de gebruiker: het nut van omgevingspsychologische

R. Hamel

2009 Psychology Research Institute De beleving van ruimte in de omgeving Ronald Hamel

2008

Bell, P. A., Greene, T. C., Fisher, J. D., & Baum, A.

(2006). Environmental

psychology (5th ed.). New York: Taylor & Francis.

Je gedragen naar architectuur

Chris van Heeswijk & Willem Jan van Ginkel 2011

Human behaviour in public spaces Venetin Aghostin- Sangar

www.anthonyjohncoletti.photoshelter.com www.jvossebeld5.wordpress.com www.rondjegoirle.nl www4wvg.vlaanderen.be www.compuposture.tudelft.nl www.mkbservicedesk.nl www.hospitalhealth.com.au www.waltjendesign.nl/straatmeubilair www.plotterpatronen.nl www.edinphoto.org.uk www.projectdokter.nl www.fonteinopmaat.nl

Bronnen

www.pinterest.com www.straatmeubilair.nl www.doelbeelden.nl www.bouwproducten.nl www.doelbeelden.nl www.vasilis.nl

www.amsterdam.nl www.stadsarchiefoss.n www.stadsarchiefoss.n www.stadsarchiefoss.n www.jeroendeboer.net www.falco.nl www.koopjeskrant.be www.venduehuis.com ww.falco.nl www.churchatwork.nl www.pinterest.com

Colofon

Titel: Wat is de invloed van straatmeubilair op de openbare ruimte? Datum: augustus 2015

Auteurs & redactie: Patty de Greef & Rick van der Burgt In opdracht van: Avans hogeschool Tilburg & Gemeente Oss Met dank aan:

Martin Hagreis Steven Hommersom Katrien Markus