I{x:ping besef bet: ~ SWaItmense te help cm teen ooderdrukking te veg. fu hierdie pro;es bet Basner vriende gemaak met mense ~ CharlcXte Mxeke. Eerw. JOOn Dube. kooing Sobuza II van Swaziland en Clemens Kadalie. Basner bet ~ vir Eddie Roox in JobannesbW"g oolm<:et. asook die kanmunistiese leier S.P. Bunting. Basner bet in 1933 eers by die SA Kanmunistiese Party aangesluit. boowel by alt)d met die P3Jty ocx strategie vers~ bet. Hy was ocrtuig dat die mooqJOIitiese goodmynbedIyf verantwocxdelik was vir rassisme in Suid-Afrika en bet gevolgiik deW" middel van die SAKP kapitalisme beveg. Hy bet deur die SAKP gooie verbintenisse met Swartmense t1Jgebou en Skelp kritiek uitgespreek teen die 1936 Naturelle Groodwet. Too die BaIlingers na vcre getree bet as Blanke verteenWOCl"digers van die Natill1:11e bet Basner eers gebuiwer cm bcmself te laat ncmineer. maar by verlocx die eerste verkiesing in 1937 teen Rheinnallt-Jooes. fu 1943 wcrd by tc-. Senatcr vir SwartmeDse verkies. Hy was goo koolroversieel deW" vroog in sy parlernenrere loopbaan reeds 'n ~p te doon vir 'n ~ssie van ~k na die administrasie van die Natill1:11e Grood-en Trustwet van 1936. Met die totstandkooring van die Naturelle VerteenWOCl"digende Raad.
bet Basner gevool sy pogings cm Swart politieke bewuSS)tl te mobiliseer sou vrugtel~ wees.
D. Warren. 'Merchants, Commissioners and WardmasIers: Municipal and Colonial Politics in Cape Town, 184()..1854 pp..
iii-1638 en M. Broodryk.' Die Kaapse Noordgren.rooriot;, 1868-1879, pp. 165-563. Argiefjaarbcx:k vir Suid-Afrikaanse Geskicxienis 55(1). Die Staatsdrukker: Pretcria. 1991. ISBN 0797024130
Hierdie argiefj~k is beskikbaar by die Direkteur: Staatsargiefdiens, Privaatsak X236, Pretcria, 00:>1 teen R40.00 (~geld en B1W ingesluit).
Die kern van die studie behels 'n wetenskaplike ~k na die ~iale. politieke en ekoo<:miese veranderinge en kooflikte wat deel uitgernaak bet van die ootwikkeling van die Kaapstadse samelewing teen die middel van die negentiende eeu. Warren, deur greie empiriese naVCX"Sing. t{XX1 aan h<x: die Kaapstadse groodeienaars en groodverbuurders (landlocds) bul eie gesag vergroot bet vcrrdat die Kaapkolooie 'n YerteenWl:XXdigende regering in 1854 gekry bet Ten t)'e van die ekoocmiese ~blrei van Kaapstad in die 1840's, bet groodeienaaI1) die situasie t(X bul eie vcxrdeel aangewend deur o.a. huisvesting yan'n swak kwaliteit aan die minder-gegoede persooe van die samelewing aan te bied. In sy studie maak Warren 'n ooderskeid tussen die sg. merkantiele elite en die bandels- en kl"XYkraggrrepe. Hy kXX1 aan bre die wedywering tussen die twee groepe die ekoocmieselewe in Kaapstad beinvlred bet
Basner se grcx>tste polirieke tricmf was die suksesvol1e crganisasie van die 1943 Alexandra bus-boik<Xte. In 1949 bet by bcm aan aktiewe po1itiek as gevolg van die insolvensie van sy prokw-eurfuma en sy teenstand teen die ANC se program van burger1ike oogehm-saamheid. Tot 1961 kx: hyen sy fami1ie na Ghana verhuis bet, beskryf Basner as "a }:X)litical sleep fcr twelve years." Sy bewoodering vir Kwame Nkrumab bet h<m na Ghana gelei maar daar bet hy 0CJk. in onguns verval en is in gevangenis geplaas. Dit was vir Basner 'n geweldige te1eurstel1ing: in Suid-Afrika bet hy as 'n J<x:rl uit lAltvie alt)d ootuis gevre1 en in Gbana bet hy gehoop cm ootVang te wcrd as 'n man van Afrika (an African). Dit bet 0CJk. mis1uk en in 1966 is by deur die ~vo1gers van Nkrumab gedepor1eer. Hy is kx: vir 'n jaar Israel kx: en bet uiteindelik in 1968 teen sy sin in Enge1and gaan WmJ, waar hy geb1y bet tot sy dcxxI in 1977.
Die wedywenng bet bv. in die laat 1840's ~ aanleiding gegee dat die bandels-en k~kraggroepe sterk aanspraak regin maak bet ~ die kapitaal van die eiendcmsbesitters -en kanmersiele-elite.
Dit soo uiteindelik die funksie van die Kaapse verteetJwcxxdigende regering wCl"d cm te bepaal bre bierdie ~pooerende ekoncmiese kl"agte binne die ootwikkelende Kaapstadse samele\1iing garden sou wcrd.
Hierdie studie van WaITen vcrm deel van die Universileit van Kaapstad se poging <m die verlede van die stad reter Ie belig. .~der outew-s wat b)\iraes tCX die breer studie gele~ bet, en wat gepubliseer wcrd as Studies in the Hism of ~ Town is C. Saunders, H. Philips, E. van Heyningen, V. Bicfcrd-Smith e.a. WaITen se werk is v<XISien van verskeie gepaste fcto's. Daar is 'n broonelys wat bestaan uit amptelike broone, semi-offisiele en oooffisiele manuskriple, krerant- en tydskrifanikels en 'n indrukwekkende lys kootempcrere broone en ander resente werke.
Aan die einde wcrd 'n greie indeks gegee. Hierdie is 'n lewendige herinnering aan die lewe van H.M. Basner.
die srekende mens en die politieke aktivis vir dit waarin by <1'feg geglo bet. Die SkryweTs plaas Basner in die verskillende kootekste waarin hy hcrn be..ind bet, naamlik linksgesinde J(XXjse immigrant, anti-Nasion ale Party liberale politikus. kampvegter vir die Swart massas en intellektuele marxis in 'n nasiooaal gMenteerde Suid-Afrika. Die bcek is 'n uitmutende broo van inligting (XX" buite-parlementere politieke verset teen apartheid.
as<<< van die spanning en toutrekkery in anti-regeringsgesinde Swart en kommunistiese politiek. Hiedie bcek illustreer in 'n groot mate die standpunt van Paul Rich (XX" die paternalisme van liberales en die perpewering deur librales van beleidsrigtings van skeiding tussen rasse. Die bcek hoo eintlik in 1947 op. want dit is sover as wat Basner (XX hcrnself geskryf bet -verdere biografiese gegewens word deur die skrywers in die vmwcxx-d en epiloog verskaf.
Hierdie studie deur Broochyk belig die relatief oobekende reeks cx:rlre wat aan die Kaapse ncx:rdgrens tussen 1868 en 1879 plaasgevind het. In teenstelling met die koollikte aan die Kaapse ~grens, waarcm baie navming gedren is, is hierdie die eerste cmvattende en hist(riese-wetenskaplike paging om die: konflikte te beskJyf. In boofstuk een wcrd die leser met die geografie, rigging e.a. verwante sake van die Ncx:rdkaap bekend."oemaak. Die kalei~k{X:tJ van inwooers wocd belig, en spesiale aandag wocd aan die Kocanas en Bcesmans van die: gebied gelewer, want dit was vera} hul lewenspatrooe wat deur die indringing van blankes belnvl~ is.
Die bcx:k is g<x:d versa-g. die skryfstyl wisselvallig (weens die betrokkenheid by die 5kryf daarvan deur Miriam Basner. H.M. Basner en Tcm L:xige). maar die vertelling ~iend en verhelderend. Die bcx:k is 'n belangrike broo vir die studie van buite-parlementere ~isie politiek in Suid-Afrika.
Die oobestendigheid wat in so 'n groot gebied beers. en wat deur verskeie etniese grcepe bewoon wcrd, wa-d verduidelik. Die afwesigheid aan 'n sterk sentrale gesag en 'n OCf)grenssituasie is bydraende faktcre wat tot cx:rloo in die slreek goo lei.
G. Verhref
RAU Na hoofstuk eeo wad die studie in drie groter afdelings verdeel ol.die Eerste Ncxrdgreoscxxlog (boofstukke 2-4) die Interimperiooe, 1870-1878 (boofstukke 5-6) en die Tweede N<XTdgrenscxxlog, 1878-1879 (boofstukke 7-10). Dieverskeidenheid redes wat tot
die <x:rJci:. aanleiding gegee bet, ~ geidentifiseer. Dit blyk egreT duidelik dat botsende grood- en grensaansprake en die inteweeg van bJanke Ixere in hierdie gebied die hoofo:rsake van die kontlikte was. Die cx:xlci:. en skeImutselings self wocd deegiik bespreek en afgewisseJ met verduidelikings van die pogings wat die Kaapse regering aangewend bet <m die: grens te rrobeer stabiliseer. Sketskaarte van die groter kontlikte SOU ~tlik gehelp bet <m 'n beter indruk van bewegings en teenbewegingstydens <x:rlci:. te verkry. .
~ it valid to employ a peri<Xlisanoo based 00 administt"ative changes when the wm is essentially a SOOO-axJ(lcmic histcry of the ccmmunity? Perhaps the peri<Xlisatioo shoold have been m<Ie cl~ly linked to structural changes in the politiC3.l C(;OO<my? Or perhaps the withdrawal of the lMS frtm the Cape Colooy and Bethelsdcrp's subsajuent change fu:m church to secular cootrol
~ equally significant?
Appel's offers a thcrough -in s<me respects, painstakingly detailed -study of majcr develcyments in the life of the Bethelsdcrp ~unity. The thematic structure of chapters 3 to 10 cover ~ics such as demography, pr<1Jel1y ownership, ~crnic activities, local administratioo, dturch matters, edlx:atioo and social cooditioos. Given the extended perioo of the swdy, it is oct altogether unexpected that the treatment of certain themes is rather uneven. This is in keeping oct only the authcr's prerogative to select material, but also seems to reflect the nature of the available evidence. When discussing sources in the introouctioo, Appel laments the lack of cral testimooy. Fcr this reasoo, the voices of Bethelsdcrp residents are coospiCtDJSly silent Whilst Appel's ~h dres crt pUIpCrt to be anything other than an empirical, the wcrk lacks any sense of the way in which the ~le of Bethelsdcrp per1:eived their own experiences and provides a ooe-dimensiooal pcrtrait of the ~unit).. Appel dres acknowledge that the ccmmunity was not mooolithic, but dres not really explcre this be}OOd the racial and ethnic make-up of Bethelsdcrp's inhabitants.
Dit is insiggewend hre die geskiedenis van die deel van Suid-Afrika in 'n groot mate <X:reenk<m met gebeure in die suidelike dele van Suidwes-Afrika t)Uens dieselfde t)dperk. Dit ~ dat mensgeskepte afbakenings ~ die Nm-dgrens nie histl:riese ~esse afbaken nie. Die probleme wat die Bresmans en Namakwas in die Ncxrdkaap oodervind bet was byna S(Q'tgelyk aan by. die wat die Namas van Suidwes-Afrika ondervind bet. Die inbeweeg van blanke trek~ in die suidelike dele van Namibie bet ook die ~isie van tradisiooele grood en grense befuvl<XXi B~ se studie is lank en in<hingend en enkele relevante kaaI1e en f~'s ~ verskaf. Die indeling is sinvol en 'n geIruiklike
skIyfstyi wad gevolg. Die h<x:veelbeid en verskeidenheid ~e bei:ndruk. Hierdie is 'n waardevolle studie wat die minder bekende kooflikte in die geskiedenis van Suid-Afrika belig.
E.R. Ccetzee
RAU This aaxxmt shows that the qualit). of life of the Bethelsdap
a:mmunity became a ma-e pressing ~cem than spiritual sustenance dwing i~ transfmnatioo fran a missioo statioo into a laboor pool fcr fut EliZJibeth. The impact of socio-econcrnic (and to a lesser extent, political) changes 00 a Khoi-cwn-ColourOO a:mmunity are analysc:i in the ~text of Bethelsdcrp's integratioo in the regiooal ecoocmy and ~C(lnjtant demographic changes in the greater fut EliZJibeth area. Histcrically, Bethelsdap was and still is a marginalisOO a:mmunity. The Coogregatiooal Church 00 the criginal missioo site has been ~ as a tribute to the endeavocs of the missiooaries aIKi ministers of the ga;pel. Although a mooument of a bygooe aa, it still serves the spiritual needs of a sectioo of the a:mmunity. But it stands s<mewhat incoogruously amidst the poverty of much of the Bethelsdap area tOOay.
A. Appel. Bethe/sdorp, 1828-1945: Van Sendingstasie tot SIt1dsperiferie. University of Pm Elizaooth, 1994. Nav~ingpublikasie C27. pp. 258, photos, ISBN 0 86988 446 8 Bethelsd<xp is a well known name in the histcriograpby of Sooth African missioos. The extant litemnn-e 00 BethelsdCl-p is ~t wholly aXJcerned v.ith the early da~ of the loodoo Missiooary Society statioo when it is invariably associated with a:m~iaJ figures like Van der Kemp, James Read and Dr John ~p. little has been written fX published 00 the subsequent histcry of Bethelsd<xp. Andre Appel seeks to ~ss this imbalance. In the intnxluction, Appel sets himself the task of identifying and examining significant socio-econcmic changes in the life of a
cl~-knit KOOkhoi mission c<mmunity which eventually devel~ into a much larger and heterogeneoos society on Pcrt ~'s periphery. During this time, Bethelsdap carne to incluck: fOOf residential areas; the eJ1)'twhile mission station (a: village) itself,
Kleinskool, Veeplaas and Missionvale. The social transfCImarion and geographical expansion of the study poses particular prOOiems fa: the autha:.lt beccmes necessary fa: Appel to clearly define who he is writing about at any given time, which is accentuateA:l by the largely thematic treatment of the subject.
GaIyBaines
Rb<xles University
Appel's peri<Xlisatioo begs the questioo of what criteria were ~ to determine the beginning and end poin~ of this study. In the first chapter. entitled '1828: "Annus Mirabilis"?, he ex~ the impact of Ordinanre 50 and, tangentially, makes the case fa: seeing that ~ as a watershed in the hislay of the Bethelsdc:xp C(Innlunity. The Soo:XId chapter provides a reswne of the pericxi 1803 t(X 1828. The remaining chapters provide coverage of ~n themes fa: the duratioo of the study pericxi. But Appel n<:Mobere makes a case fa: seeing 1945 as a nlming point In that ~ Bethelsdap was inca1xrated within the boondarles of the PE Divisiooal Council. Did 1945 malt a significant departure iran the relative autoo<my of previoos OOministnitioos such as the Council of Supervisa:s (18~1922) and Local Boord (192245)?
