Over documentatie van vindplaatsen

49 AFZETTINGEN WTKG 34(2),JUBILEUMJAAR2013

Over documentatie

van

vindplaatsen

Maartenvanden Bosch

¹

Rond 1860 komen

_geleidelijk

nieuwe

topografische

kaar-tenbeschikbaar,tientallen

_jaren

eerdertotin deverste uit-hoeken

_nauwkeurig

_gemetenen

uitgegeven

in

_steendruk,

schaal 1

;50.000,

alsmede overzichtskaarten. Deze kaarten, waarvan later ook de versie 1:25.000 in kleur verscheen

(kleine

genummerde

bladen)

ontberen_een hanteerbaar

coördinatensysteem.

Dat bleefzototin het middenvande 20eeeuw.Naca. 1950 verschenenvoorheteerstde

topo-grafische

kaartbladen zoals_{we ze nu}

nog

kennen,

met twee

coördinatensystemen:

de

_{lastige lengte-}

en

breedtegraden

en eenkilometerrooster Xen Yten

_opzichte

vande OLV-kerk teAmersfoort. Dat laatste_systeem werd door de overheid totin de

_jaren

1970 veel

_gebruikt,

maaromdat het

aanlei-ding gaf

totveel fouten

_(er

moestworden_gemetenvanonder naar

boven,

ofvanbovennaaronderen vanlinksnaarrechts of

andersom)

ontstond al rond 1960 op basisvan hetzelfde kilometerrooster_een

_{kilometervaknummering}

_vanlinks_naar rechts _{en van} ondernaarboven, methet

_uitgangspunt

ten zuidwesten_vanNederland. Dit_systeemheeft

_uiteindelijk

de andere_systemen

_verdrongen

_vanwege

_{zijn praktisch gebruik.}

De Dienst der

_{Rijksopsporing}

van Delfstoffen

(begin

20e

eeuw) registreerde

boorlocatiesenandere

vindplaatsen

doormiddelvan kadastrale

perceelnummers.

Achterafeen

problematisch gebeuren,

want wat tedoen

_{bij percelen}

van

bijvoorbeeld

50meter breeden300meter

lang,

de locatie is dan nietnate

trekken,

ook nietna

lastig speurwerk

in

ar-chieven.De

_{perceelnummering}

is ook nooit

op

topografische

kaarten

aangegeven geweest.De

Rijksopsporing

heeft

al-leen

globale

locatiekaarten

_nagelaten,

deboorlocaties die thans in dearchieven

zijn

opgenomen hebben vaak al een hele rondreis op oudere kaartversies achter de rug. Ze wer-den iedere 10a 15

_{jaar ‘op}

het

_oog’

_{op nieuwe kaarten} over-gezet,de betrouwbaarheidisver tezoeken,

sommige

loca-ties maken cirkelsvanhonderdenmetersalswede kaarten

opeen

rij leggen.

Ineen

complex gebied

als

Winterswijk

is dat

_buitengewoon

_lastig.

Van onvolkomenhedenenfouten

_{moetje leren,}

zou

je

zeg-gen. De

werkelijkheid

is echter

weerbarstig. Nog

steeds zie ik

_aanduidingen

in collecties als

‘kleigroeve

De

Vlijt’,

‘rond-weg

Borgerhout’, ‘groeve

F.O. W.’of‘Zwarte Jan’entalvan ditsoort

puzzels

voorde

generaties

na ons.

‘Dingden’,

wat

Dingden,

de locatie_vanAbten Dam hebbenwenooit kun-nenvinden! Dat had dus voorkomen kunnen worden. Zelfs de

_goed

bedoelde

_boring-

en

vindplaatsnummers

in deAch-terhoek

_zijn

_{niet op}een

toegankelijke wijze gerelateerd

aan

eenbruikbaar

coördinatensysteem.

De

_{boringnummers zijn}

met coördinaten in

_{klappers aanwezig bij}

TNO,maar zul-lenzestraks ook vindbaar

zijn

via deze RGM

boringnum-mersofalleen via de nieuwe TNO

nummering?

Dat laatste is niette

hopen.

In ieder

_geval

is wel allesterugtevinden via de

kaartcoördinaten,

dat is_en

_{blijft altijd}

eentoegangin de

_{zoekprogramma’s}

van TNO.

Overleg

overditsoort za-ken is niet

misplaatst.

De

schriftelijke

documentatie

_bij

de

_{Staringcollectie}

is ooit

losgeraakt

vande collectie voorwerpen. Dat heeft

geleid

tot het afvoeren_vanhonderden 19eeeuwse

flesjes

sedimentmet

onbegrepen

nummers,het

typemateriaal

vande 19eeeuwse Nederlandse

_{stratigrafie.}

Pas 20

_jaar

later werd de documen-tatie die

_daarbij

hoorde in hetzelfde

_{gebouw teruggevonden!}

Zoietsmag nooitmeer

gebeuren,

maarhet kan tochzo weer... Maakvande collecties geen

onoplosbare speurtocht

in de toe-komst: voeg de kaartcoördinatenvande

vindplaatsen

toeaan uw

etiketten,

dat hoeftmetde moderne middelen zoals

_pc’s

en

printers

niet

moeilijk

te

zijn.

Demeeste

_Europese

landen hebben momenteel

goede topografische

kaartenen handza-me

coördinatensystemen,

dieukuntovememen.

Meet de locatie inten

opzichte

van een bestaande

kaart-situatie, bijvoorbeeld

meteen meetlint. Vertrouw niet opuw mobiele

_telefoon,

ofwat dan

_ook,

_{dat is niet zuiver genoeg.} In de

_{goede kampeerwinkels zijn}

kleine_{gps-ontvangers}te

koop

die de locatie op basis vandekilometervakken in

me-tersin beeld

_brengen.

_{De zuiverheid in open veld is hiervan}

goed,

maaralserveel bomen

zijn,

of

hoge gebouwen,

ofeen

diepe

groeve, danis ook dat niet betrouwbaar. Dan moetu gewoonweerecht gaan meten!

'Maarten

_vandenBosch,

Vredenseweg

23, 7101 LK

Win-terswijk,

e-mail:

_{bo50700@concepts.nl}

W.C.H.

_{Staring’s vindplaats}

‘Smitsbosch

_{bij Eibergen’}

isnu

dan

_{eindelijk teruggevonden dankzij speurwerk}

vanTon Lin-demannen

Sylvia

Verschueren. Tientallen

jaren

eerderwaren

vindplaatsen

als ‘Dieters

_{bij Rekken’,}

‘de Koerboom’

enzo-voortsdoor de WTK.G

gelokaliseerd.

De laatstewas

simpel:

dat stond

gewoon opde

topografische

kaart. Maar dat

geluk

is een

uitzondering gebleken.

Dieterswas eenmoeizame

speur-tocht,

enwatis de Koerboom

_{eigenlijk waard,}

het iseengroot

complex

van

ondiepe

afgravingen

geweestmetklei uit ver-schillende

_{lithostratigrafische}

eenheden.

In de

_tijd

van

Staring (midden

19e

_eeuw)

bestondenernog

geen kantenklare

_{gedetailleerde topografische}

kaarten. Die warennog in de

opnamefase

of werden moeizaam voor-bereid in de

_{steendrukkerij.}

Er

_zijn

van hem dan ook geen

topografische

kaartenmet

_{vindplaatsvermeldingen}

bekend. Deeerste_gemetenoverzichtskaartvanNederlandwerd

ver-vaardigd

door C.R.T. Baron

_Kraayenhoff

rond 1800enin 1810

_uitgeven

als losse

tafelgrote

bladen in de

problema-tische schaal van 1:115.200. De kaarten hadden het

enige

coördinatenstelsel dattoen

bestond,

in

_lengte-

_en

breedte-graden.

Deze kaart vormde de oerbasis voor de

Rijks

driehoeksmeting,

maar verdervan de meetpunten

(vaak

kerktorens) af,

ontstondener forse

afwijkingen

vanwege het

_gebruik

van een

meetketting. Staring

heefter oméén of andere reden geen

gebruik

van

gemaakt.