Lessen voor de 21e eeuw (W 221) - 2004-2005 - 11e editie - 13 december 2004
STEREOTYPES 1
Onbevooroordeeld en onbevangen? Seksisme, racisme, en ‘ageisme’ vandaag Vera Hoorens
1. Definities
Stereotype = georganiseerde, vereenvoudigde verzameling kennis over groepen mensen • Niet noodzakelijk negatief of ‘fout’ als samenvattende beschrijving • Negatieve en ‘foute’ stereotypes meestal voorwerp van onderzoek Vooroordeel = mening over iemand, louter of mede op grond van een stereotype Discriminatie = mensen verschillend bejegenen op grond van hun groepslidmaatschap Dit hoofdstuk: over vooroordelen en discriminatie, gebaseerd op stereotypes.
2. Centrale vragen
Denken we tegenwoordig minder stereotyp dan vroeger? Hoe kunnen we stereotypes meten?
Langs welke mechanismen beïnvloeden stereotypes hoe we over mensen denken? Kunnen we ‘beslissen’ om niet stereotyp te denken?
Waarom gebruiken we stereotypes, hoe blijven ze bestaan en hoe veranderen ze?
3. Volgens vragenlijsten zijn stereotypes in de 20e eeuw verdwenen of afgezwakt Uitgewerkt voorbeeld: stereotype van blanken over zwarte medeburgers
4. Het zwakke verband tussen zelfbeschrijvingen en hoe we “echt” denken Betwistbare assumpties achter zelfbeschrijvingen als meting van zelfstereotypes De bijzondere gevoeligheid van zelfbeschrijvingen voor conditionering
Gevolg:
- Zelfbeschrijvingen bieden geen goede meting van stereotypes
- Zelfbeschrijvingen hangen niet samen met andere vormen van gedrag
5. Indirecte metingen tonen de ‘onbewuste’ kant van stereotypes Uitgewerkt voorbeeld: de ‘affective priming test’
Indirecte metingen, in vergelijking met vragenlijsten,… - Hangen er niet mee samen
- Tonen veel sterkere stereotypes en vooroordelen - Voorspellen niet-zelfbeschrijvend gedrag beter
Lessen voor de 21e eeuw (W 221) - 2004-2005 - 11e editie - 13 december 2004
STEREOTYPES 2
6. De invloed van stereotypes op de informatieverwerking
Stereotypes beïnvloeden ons denken soms zonder dat we het willen en weten - Ze sturen onze interpretatie van dubbelzinnig gedrag
- Ze sturen de aanvulling van onvolledige informatie
7. Gedragsmatige discriminatie zonder ‘formele’ discriminatie De verschillende bewuste controleerbaarheid van gedrag
Niet-bewust gecontroleerd gedrag: meer discriminatie dan bewust gecontroleerd gedrag
8. Kunnen we ervoor kiezen niet-stereotyp te denken?
Terugslageffect bij tijdelijke, krachtige onderdrukking van een stereotype Waakzaamheid ertegen vermindert bij schijnbare individuerende informatie
9. Een (gedeeltelijke) verklaring voor (wijdverspreide en hardnekkige) stereotypes Stereotypes zijn geworteld in de menselijke informatieverwerking
‘Foute’ of niet meer juiste stereotypes lijken vaak ten onrechte ‘juist’ - Vertekende waarneming van het gedrag van anderen
- Zelfstereotypering
Stereotypes maken zichzelf soms waar - Zelfvervullende voorspelling - Stereotype threat
10. Is er toch hoop op wie streeft naar een gelijke bejegening? Stereotypes kunnen terugslaan op degene die ze heeft
Steretoypes kunnen op de lange duur veranderen
- Blootstelling aan stereotype-inconsistente informatie verandert ze soms
- Met volgehouden inspanning kunnen we welbepaalde stereotypes onderdrukken
EXAMENVRAGEN
- Steun, weerleg of nuanceer de volgende stelling: In feite is iedereen racistisch. - Verklaar het succes van de literatuur over verschillen tussen mannen en vrouwen - Allochtone werknemers die beweren dat ze gediscrimineerd worden, komen
