2 . B e i e i d s - en o n d e r z o e k v o o r u i t z i c h t e n 2 . 1 M i n i s t e r i e van Landbouw 2 . 2 N a t i o n a l e R a a d voor Landbouwkundig O n d e r z o e k T . N . O. 2 . 3 R e s e a r c h g r o e p v o o r V l e e s en V l e e s w a r e n T . N . O . 2 . 4 I n t e r n a t i o n a a l 2 . 5 I . V . O . " S c h o o n o o r d " 3 . O n d e r z o e k t a a k en - o r g a n i s a t i e 3 . 1 T a a k 3 . 2 O r g a n i s a t i e 4 . Ontwikkeling I . V . O . tot 1976 4 . 1 O n d e r z o e k 4 . 2 P e r s o n e e l en t o e r u s t i n g 5 . Huidige en t o e k o m s t i g e p r o b l e m e n in de v e e h o u d e r i j 6. T o e k o m s t i g e r i c h t i n g van het I . V . O . - o n d e r z o e k 6 . 1 H u i s v e s t i n g en melkwinning 6 . 2 Welzijn en g e d r a g 6 . 3 ' S l a c h t k w a l i t e i t en g r o e i 6 . 4 V o o r t p l a n t i n g 6 . 5 F o k k e r i j 6. 6 Ont wikk el ing s hulp 6 . 7 S a m e n v a t t i n g
7 . N o o d z a k e l i j k e v o o r w a a r d e n v o o r het u i t v o e r e n van het o n d e r z o e k -p r o g r a m m a in de k o m e n d e j a r e n 7 . 1 P e r s o n e e l s b e l e i d en m a n k r a c h t 7 . 2 P r o e f d i e r a c c o m o d a t i e 7 . 3 D i e n s t v e r l e n e n d e s e c t o r 7 . 3 . 1 T e c h n i s c h e D i e n s t 7 . 3 . 2 L a b o r a t o r i u m 7 . 3 . 3 V l e e s t e c h n o l o g i s c h e afdeling 7 . 3 . 4 S t a t i s t i s c h e o n d e r s t e u n i n g 7 . 3 . 5 B i b l i o t h e e k 7 . 4 F i n a n c i ë n 7 . 5 S a m e n w e r k i n g m e t i n s t i t u t e n en d e p a r t e m e n t a l e i n s t e l l i n g e n 8 . C o n c l u s i e s 9 . S a m e n v a t t i n g o n t w i k k e l i n g s n o t a I . V . O. " S c h o o n o o r d " 6 b i j l a g e n .
D e z e nota is g e s c h r e v e n voor de t w e e d e D . L . O. - m e e r j a r e n p l a n n i n g en wel tot en m e t 1 981 .
H i e r i n w o r d t g e t r a c h t de ontwikkeling van het I . V . O. " S c h o o n o o r d " tot dat t i j d s t i p zo c o n c r e e t m o g e l i j k aan te g e v e n van het o n d e r z o e k -p r o g r a m m a en het d a a r b i j b e h o r e n d e -p e r s o n e e l s b e s t a n d .
2 . B e l e i d s - en o n d c r z o e k v o o r u i t z i c h t e n 2 . 1 M i n i s t e r i e van Landbouw
Het Instituut voor V e e t e e l t k u n d i g O n d e r z o e k " S c h o o n o o r d " zal h a a r w e r k z a a m h e d e n tot in het j a a r 1981 m e d e r i c h t e n op het landbouw-b e l e i d z o a l s dat g e f o r m u l e e r d is in de m e m o r i e van t o e l i c h t i n g op de b e g r o t i n g 1976 van het M i n i s t e r i e van Landbouw, te w e t e n
het i n s t a n d h o u d e n van de a g r a r i s c h e p r o d u k t i e , h a n d e l en i n d u s t r i e
een v e r a n t w o o r d s o c i a a l - e c o n o m i s c h e ontwikkeling zowel in E . E . G . - v e r b a n d a l s m e t b e t r e k k i n g tot de r e l a t i e van m e e r o n t w i k k e l d e tot m i n d e r ontwikkelde l a n d e n
het w a a r b o r g e n van een v o o r z i e n i n g m e t -uit oogpunt van k w a l i t e i t en g e z o n d h e i d - h o o g w a a r d i g e a g r a r i s c h e p r o d u k t i e
z o d a n i g e i n r i c h t i n g en g e b r u i k s m o g e l i j k h e d e n van het p l a t t e l a n d , dat de v e r s c h i l l e n d e m a a t s c h a p p e l i j k e functies het b e s t tot hun r e c h t k o m e n .
D a a r n a a s t z a l het I n s t i t u u t z i ch in h a a r w e r k z a a m h e d e n v e r d e r
o n t w i k k e l e n in r i c h t i n g e n die uit a n d e r e dan specifiek landbouwkundige i n s t a n t i e s w o r d e n g e ë n t a m e e r d , v o o r z o v e r d e z e s t r o k e n m e t de
d o e l s t e l l i n g van het I n s t i t u u t .
Zo doen r e e d s het M i n i s t e r i e van M i l i e u z a k e n en V o l k s g e z o n d h e i d en i n t e r n a t i o n a l e i n s t e l l i n g e n a l s de F . A . O . een b e r o e p op de a a n w e z i g e v e e t e e l t k u n d i g e k e n n i s van het I . V . O.
2 . 2 N a t i o n a l e R a a d voor Landbouwkundig O n d e r z o e k
De ontwikkeling van de o r g a n i s a t i e van de N . R . L . O . op het g e b i e d van de D i e r l i j k e P r o d u k t i e heeft in de l a a t s t e j a r e n een net g e s p a n n e n t u s s e n de landbouwkundige o n d e r z o e k i n s t e l l i n g e n . De d a a r i n
v o o r k o m e n d e C o ö r d i n a t i e c o m m i s s i e s s t e l d e n ( s t e l l e n ) , m e t behulp van C o n t a c t c o m m i s s i e s van o n d e r z o e k e r s , r a p p o r t e n op w a a r i n de o n d e r z o e k p r o b l e m e n in de d e s b e t r e f f e n d e g e b i e d e n ( F o k k e r i j ,
H u i s v e s t i n g , V o o r t p l a n t i n g , B e d r i j f s c y n t h e s e , Melkwinning, V e e v o e d i n g , e . a . ) zijn g e ï n v e n t a r i s e e r d en, voor z o v e r m o g e l i j k , van p r i o r i t e i t e n
zijn v o o r z i e n .
Hun r a p p o r t e n v o r m e n een r i c h t s n o e r v o o r de ontwikkeling van het o n d e r z o e k op het I . V . O. in de k o m e n d e j a r e n .
2 . 3 R e s e a r c h g r o e p
Daarnaast oefent de R e s e a r c h g r o e p voor Vlees en Vleeswaren T . N . O . een coördinerende en stimulerende invloed uit op het onderzoek
naar de vleesproduktie. Deze Researchgroep, waarin het bedrijfs-leven vertegenwoordigd is, heeft diverse nieuwe onderzoekterreinen gestimuleerd door financiële ondersteuning.
2.4 Internationaal
Verheugend is een g r o t e r e internationale samenwerking op onderzoek-gebied met name binnen de E . G . en in het kader van ontwikkelingshulp. Belangrijk is in dit verband de Europese Zo3technische Federatie ( E . A . A . P . ) met haar verschillende c o m m i s s i e s . Via haar jaarlijkse studiedagen bestaat e r een nauw internationaal contact tussen
onderzoekers, welk contact borg staat voor een snelle uitwisseling van onderzoekresultaten. Tevens worden via de E . A . A . P . nieuwe initiatieven op het gebied van het zoötechnisch onderzoek ontplooid. De zich nog steeds uitbreidende internationale contacten bepalen mede de keuze van de onderzoekobjekten.
2
-
5î-.Y:9--.l'?s!??2??2r^-Voor de komende j a r e n t / m 1981 betekent dit dat het Instituut zich qua onderzoek richt op
de versterking c . q . handhaving van het belangrijke aandeel dat de dierlijke produktie heeft in de Nederlandse economie met name t . a . v. de export
de toenemende, vaak k r i t i s c h e , belangstelling van het publiek en de d a a r m e e gepaard gaande eisen m . b . t . de produktiemethoden en de kwaliteit van de produkten
- de effecten die de sociale veranderingen teweegbrengen in de
produktiesectoren in de veeteelt (schaalvergroting, mechanisatie) een toenemende noodzaak voor internationale samenwerking
binnen de E . E . G .
- de toenemende belangstelling voor ontwikkelingssamenwerking. De veeteelt zelf en de maatschappij buiten de eigenlijke veeteelt stellen elk hun eisen en voorwaarden aan de dierlijke produktie. Deze eisen zijn niet altijd in overeenstemming met e l k a a r . Het laat zich aanzien dat de maatschappij m e e r en m e e r mede-zeggenschap zal krijgen, zowel nationaal als internationaal.
Het I . V . O. " S c h o o n o o r d " n e e m t in d e z e n een c e n t r a l e p l a a t s in a l s het g a a t o m w e t e n s c h a p p e l i j k v e r a n t w o o r d e , o b j e c t i e v e g e g e v e n s te v e r s c h a f f e n , niet a l l e e n om de v e e t e e l t v e r d e r t e ontwikkelen doch z e k e r ook om o p g e r o e p e n t e g e n s t e l l i n g e n t u s s e n de p r o d u k t i e s e c t o r en de m a a t s c h a p p i j t e o v e r b r u g g e n . 3 . O n d e r z o e k t a a k en - o r g a n i s a t i e 3 . 1 Taak_ De Stichting I . V . O. " S c h o o n o o r d " v e r r i c h t ( k r a c h t e n s h a a r s t a t u t e n ) o n d e r z o e k op h e t g e b i e d van de d i e r l i j k e p r o d u k t i e , m e t u i t z o n d e r i n g v a n de p r o d u k t i e v a n p l u i m v e e , konijnen en p e l s d i e r e n . Z o a l s in d e v o r i g e p a r a g r a a f is u i t e e n g e z e t houdt het i n s t i t u u t z i c h m e t v e r s c h i l l e n d g e r i c h t e f a c e t t e n van de d i e r l i j k e
p r o d u k t i e b e z i g . M e e r c o n c r e e t b e t e k e n t dat, dat het I . V . O. z i c h v o o r n a m e l i j k op de volgende o n d e r z o e k t e r r e i n e n c o n c e n t r e e r t bij h e t r u n d , v a r k e n , s c h a a p en p a a r d :
invloeden v a n h u i s v e s t i n g , v e r z o r g i n g en k l i m a a t op de p r o d u k t i e , gezondheid en w e l z i j n ;
- k w a l i t e i t van d o o r het d i e r g e l e v e r d e p r o d u k t , m e t n a m e het s l a c h t p r o d u k t
v o o r t p l a n t i n g , bij het m a n n e l i j k e zowel a l s het v r o u w e l i j k e d i e r ; fokkerij ( s e l e k t i e en k r u i s i n g s m e t h o d e n ) .
D e z e t e r r e i n e n l o p e n p a r a l l e l m e t de indeling van het o n d e r z o e k bij het I . V . O . in w e r k g r o e p e n .
3 . 2 O r g a n i s a t i e
In 1970 w e r d op het I . V . O . de v e r t i c a l e , h i e r a r c h i s c h e o r g a n i s a t i e van het o n d e r z o e k m e t s e c t i e - en afdelingshoofden v e r v a n g e n d o o r een m e e r d e m o c r a t i s c h e , h o r i z o n t a l e s t r u c t u u r m e t w e r k g r o e p e n . De o n d e r z o e k p r o j e k t e n zijn d a a r b i j g e g r o e p e e r d n a a r e e n v i e r t a l d e e l g e b i e d e n . De p e r d e e l g e b i e d bij de p r o j e k t e n b e t r o k k e n o n d e r z o e k e r s en hun a s s i s t e n t e n v o r m e n t e s a m e n een w e r k g r o e p m e t een g e k o z e n t e a m l e i d e r , w e l k e gewoonlijk 2 j a a r a c h t e r e e n d e z e t a a k u i t o e f e n t . De t e a m l e i d e r s v o r m e n s a m e n het Convent v a n t e a m l e i d e r s , w a a r v a n e e n d i r e c t i e l i d (in c a s u de p r o c e s b e s t u u r d e r ) v o o r z i t t e r i s . Het d i r e c t i e t e a m w o r d t g e v o r m d door de d i r e c t e u r , de p r o c e s b e s t u u r d e r (tevens a d j u n c t - d i r e c t e u r ) en de a l g e m e e n bed rijf s i n g e n i e u r .
bij de b e s l u i t v o r m i n g , de b e t e r e o n d e r l i n g e c o n t a c t e n t u s s e n de o n d e r z o e k e r s en de b e t e r e d o o r s t r o m i n g van i n f o r m a t i e , zowel n a a r boven a l s n a a r b e n e d e n .
Mede o m d a t d e z e w e r k g r o e p e n s t r u c t u u r door het D e p a r t e m e n t van Landbouw en V i s s e r i j a l s een e x p e r i m e n t w o r d t b e s c h o u w d , w o r d t zij m o m e n t e e l g e ë v a l u e e r d door een o r g a n i s a t i e - p s y c h o l o o g van g e n o e m d d e p a r t e m e n t . D a a r b i j w o r d t t e v e n s n a g e g a a n in h o e v e r r e d e z e w e r k g r o e p e n s t r u c t u u r op het I . V . O. nog v e r v o l m a a k t k a n w o r d e n en of d e z e s t r u c t u u r ook d o o r g e t r o k k e n k a n w o r d e n n a a r a n d e r e s e k t o r e n v a n het Instituut, m e t n a m e n a a r de d i e n s t v e r l e n e n d e s e k t o r e n ( l a b o r a t o r i u m , p r o e f b o e r d e r i j e n , e t c ) . O v e r i g e n s k a n w o r d e n g e z e g d dat de g e k o z e n o r g a n i s a t i e v o r m z e e r goed a a n s l u i t bij de wijze w a a r o p het o n d e r z o e k is g e o r g a n i s e e r d in de D i e r l i j k e P r o d u k t i e s e k t o r van de N . R . L . O .
S p e c i a l e c o m m i s s i e s hebben z i c h bezig gehouden m e t de v r a a g op w e l k e w i j z e I . V . O . Z e i s t en I . V . V . O . Hoorn a l s m e d e I . V . O .
Z e i s t en de V a k g r o e p voor Z o ö t e c h n i e k in U t r e c h t , de V a k g r o e p V e e h o u d e r i j en de V a k g r o e p V e e f o k k e r i j van de L . H . nog b e t e r dan v o o r h e e n zouden kunnen s a m e n w e r k e n . H i e r v a n zijn r a p p o r t e n u i t g e k o m e n .
4 . Ontwikkeling I . V . O. tot 1976
4 . 1 O n d e r z o e k
De v e r s c h i l l e n d e o n d e r z o e k t a k e n , die het I . V . O . heeft a a n g e v a t , zijn g r o t e n d e e l s p a r a l l e l g e l o p e n m e t de o n t w i k k e l i n g e n in d e v e e h o u d e r i j . In de vijftiger j a r e n w e r d de k u n s t m a t i g e i n s e m i n a t i e bij r u n d e r e n b e l a n g r i j k en is v e e l o n d e r z o e k v e r r i c h t n a a r de k w a l i t e i t s b e o o r d e l i n g van het s p e r m a in v i t r o en n a a r v e r b e t e r d e b e w a a r m e t h o d e n . De t o e n e m e n d e s c h a a l v e r g r o t i n g en m e c h a n i s a t i e in de r u n d v e e -h o u d e r i j gaven a a n l e i d i n g tot veel o n d e r z o e k m e t b e t r e k k i n g tot het m e l k e n ( m e l k t e c h n i e k e n , a r b e i d s m e t h o d e n , s e l e k t i e op m e l k -b a a r h e i d ) en v e r g e l i j k e n d o n d e r z o e k van nieuwe s t a l s y s t e m e n .
S e l e c t i e
Dankzij de ontwikkeling van de p o p u l a t i e g e n e t i c a k w a m e n nieuwe s e l e k t i e m e t h o d e n in de b e l a n g s t e l l i n g , zowel bij r u n d v e e a l s v a r k e n s . De efficiëntie van v e r s c h i l l e n d e s e l e k t i e m e t h o d e n w e r d b e s t u d e e r d , zowel in t h e o r i e a l s in p r o e v e n . E r is b a a n b r e k e n d
het I . V . O . - o n d e r z o e k . Vleesproduktie
Om tot een verhoging van de vleesproduktie te komen werd veel onderzoek gedaan over kruisingen met v l e e s r a s s e n bij runderen. De kwaliteit van het eindprodukt, vooral van het vlees, heeft in verband met door de consument gestelde eisen steeds in de
belangstelling gestaan, aanvankelijk via onderzoek naar zachte bacon, later vooral via bestudering van afwijkende vleeskwaliteit bij v a r k e n s .
Op het gebied van de vleesproduktie heeft het I . V . O. veel aandacht besteed aan classificatiemethodieken van k a r k a s s e n bij varkens en r u n d e r e n . Vooral op dit t e r r e i n van de vleesproduktie wordt het onderzoek in sterke mate bepaald door het feit dat Nederland deel uitmaakt van de Europese m a r k t . Het onderzoek is erop gericht om optimale produktie- en afzetkansen te scheppen voor de
Nederlandse veehouder. Tegelijkertijd wordt bij het onderzoek over de vleesproduktie aktief samengewerkt met andere landen van de Europese gemeenschap
De behandeling van slachtdieren voor het slachten kreeg de laatste j a r e n m e e r aandacht, hetgeen aanleiding gaf tot de aanstelling van een extra onderzoeker. Het betreft vooral de slachthuisfase, waar het gaat om het verbeteren van de omstandigheden van de slachtdieren, vóór en tijdens het bedwelmen, welke wordt b e s t u d e e r d .
Ethologie
Het bovenstaande onderzoek over de behandeling van slachtdieren heeft diverse ethologische aspekten.
Het I . V . O. hield zich al sinds 1968, .met de aanstelling van een etholoog, bezig met het bestuderen van problemen rondom het
welzijn van dieren bij intensieve veehouderij-systemen. In dit kader moet ook geplaatst worden het onderzoek naar s t r e s s p r o b l e m e n tijdens het t r a n s p o r t van varkens, het vroegspenen van biggen en n a a r de huisvesting van mestkalveren en m e s t v a r k e n s .
Voortplanting
Voorts beet het I . V . O. de spits af in Nederland, bij het onderzoeken van de mogelijkheid d i e p v r i e s s p e r m a te gebruiken bij varkens en schapen.
Alhoewel e r m e t h o d e n b e s c h i k b a a r zijn, die g e b r u i k t kunnen w o r d e n voor s p e c i a l e d o e l e i n d e n (bijvoorbeeld voor e x p o r t van
s p e r m a van h o o g w a a r d i g e fokdieren) zijn de v o r d e r i n g e n toch nog niet zodanig dat d e z e op k o r t e t e r m i j n in de p r a k t i j k ingang z u l l e n v i n d e n . V o o r t p l a n t i n g s p r o b l e m e n bij het v r o u w e l i j k e d i e r k r i j g e n de l a a t s t e j a r e n e x t r a a a n d a c h t . H u i s v e s t i n g en melkwinning Het h u i s v e s t i n g s - en m e l k w i n n i n g s o n d e r z o e k is e v e n e e n s g e r i c h t op de v e r a n d e r i n g e n in het b e d r i j f s g e b e u r e n t e n g e v o l g e van de m e c h a n i s a t i e en s c h a a l v e r g r o t i n g in de r u n d v e e h o u d e r i j . 4 . 2 P e r s o n e e l en t o e r u s t i n g De ontwikkeling v a n de p e r s o n e e l s f o r m a t i e v a n het I . V . O. g e d u r e n d e de l a a t s t e j a r e n is g e g e v e n in t a b e l 1. T a b e l 1. P e r s o n e l e bezetting I . V . O. " S c h o o n o o r d " , Z e i s t p e r u l t i m o w e t . o n d e r z o e k e r s a s s i s t e n t e n l a b o r a t o r i a a d m i n i s t r a t i e a l g e m e n e d i e n s t e n s t a t i s t i e k t e c h n i s c h e d i e n s t p r oefboe r de r i j e n t o t a a l 1969 21 14 19 6 13 4 8 2 5 110 1970 21 14 17 6 12 3 8 2 5 106 1971 21 14 16 5 10 3 7 30 1 0 6 1972 21 14 16 6 10 2 7 31 107 1973 19 14 12 4 12 -6 37 104 1974 20 14 11 5 12 -5 4 2 109 1975 21 14 12 4 12 -5 44 * 112 ( w a a r v a n p a r t - t i m e 9 9 7 6 8 6 6) g e d e t a c h e e r d p e r s . 6 8 4 2 2 3 4 * w a a r v a n 4 p e r s o n e n op I. M . A . G . - a f d e l i n g van v a r k e n s p r o e f b e d r i j f B a n t h a m .
Duidelijk blijkt dat de p e r s o n e e l s f o r m a t i e t u s s e n 1970 en 1974 o n d e r d r u k g e s t a a n heeft van de a l g e m e n e p e r s o n e e l s i n k r i m p i n g bij het landbouwkundig o n d e r z o e k . D e z e i n k r i m p i n g k w a m op het I . V . O . v o o r n a m e l i j k tot stand door afvloeiing van m e n s e n uit
T e c h n i s c h e D i e n s t en L a b o r a t o r i a , t e r w i j l de S t a t i s t i s c h e afdeling g e h e e l w e r d o p g e h e v e n .
Het a a n t a l w e t e n s c h a p p e l i j k e o n d e r z o e k e r s is n a g e n o e g gelijk g e b l e v e n , t e r w i j l het a a n t a l m e d e w e r k e r s op de p r o e f b o e r d e r i j e n a a n m e r k e l i j k , u i t g e b r e i d is a l s gevolg van het in g e b r u i k n e m e n van de r u n d e r - en s c h a p e n a c c o m m o d a t i e in Oostelijk F l e v o l a n d . Het g e r e e d k o m e n van d e z e a c c o m m o d a t i e bood de m o g e l i j k h e i d o m m e t d e l a n g l o p e n d e f o k k e r i j - p r o e v e n m e t r u n d e r e n en s c h a p e n t e s t a r t e n . D a a r n a a s t k w a m op het v a r k e n s p r o e f b e d r i j f B a n t h a m een nieuwe g r o e p s m e s t s t a l g e r e e d , h e t w e l k u i t v o e r i n g van het u i t g e b r e i d e r a s s e n - en k r u i s i n g s o n d e r z o e k m e t v a r k e n s m o g e l i j k m a a k t e .
Ook de k l i m a a t s t a l op de Bunzing, d i e g e z a m e n l i j k m e t het I . M . A . G . g e b r u i k t w o r d t , k w a m eindelijk b e d r i j f s k l a a r . De e x p l o i t a t i e e r v a n k o m t g e h e e l t e n l a s t e van het I . V . O .
Huidige en t o e k o m s t i g e p r o b l e m e n in de v e e h o u d e r i j
De v e e h o u d e r i j heeft de l a a t s t e d e c e n n i a g r o t e v e r a n d e r i n g e n
m e e g e m a a k t , w e l k e g e k e n m e r k t w e r d e n door een g r o t e stijging van de p r o d u k t i e z o w e l p e r d i e r a l s p e r a r b e i d s k r a c h t . D e z e stijging is e e n gevolg g e w e e s t van een s t e r k e m e c h a n i s a t i e en r a t i o n a l i s a t i e van de b e d r i j v e n . Het s t r e v e n n a a r p r o d u k t i e v e r h o g i n g p e r
a r b e i d s k r a c h t z a l z i c h ook in de t o e k o m s t v o o r a l s n o g v o o r t z e t t e n t e n e i n d e in de landbouw een goed i n k o m e n p e r o n d e r n e m e r t e blijven
garanderen. Mede g e z i e n de t o e n e m e n d e s c h a a r s t e a a n e n e r g i e en g r o n d s t o f f e n , z a l de n a d r u k e c h t e r v o o r a l g a a n v a l l e n op een o p t i m a l i s e r i n g van de d i e r l i j k e p r o d u k t i e . De s c h a a l v e r g r o t i n g en de d a a r b i j b e h o r e n d e m e c h a n i s a t i e , die z i c h in de v e e h o u d e r i j nog s t e e d s a a n het v o l t r e k k e n i s , b e t e k e n t e e n t o e n e m e n d a a n t a l s t u k s vee p e r o n d e r n e m e r . Dit heeft zowel r e p e r c u s s i e s voor de b o e r a l s voor het d i e r .
T e v e r w a c h t e n valt dat in de r u n d v e e h o u d e r i j z e k e r de k o m e n d e
d e c e n n i a het g e z i n s b e d r i j f nog de m e e s t v o o r k o m e n d e o n d e r n e m i n g s -v o r m z a l zijn, w a a r b i j het g e m i d d e l d e a a n t a l m e l k k o e i e n p e r bedrijf, dat t h a n s in de b u u r t van 25 s t u k s l i g t , r o g v e r d e r z a l t o e n e m e n .
E e n v e r d e r e u i t b r e i d i n g van het a a n t a l l i g b o x e n s t a l l e n v o o r m e l k v e e t e n k o s t e van de g r u p s t a l l e n valt te v o o r z i e n . De l i g b o x e n s t a l heeft e e n a a n z i e n l i j k e v e r g e m a k k e l i j k i n g van de a r b e i d , benodigd v o o r v o e r e n en m e l k e n , m o g e l i j k g e m a a k t .
T e c h n i s c h e o n t w i k k e l i n g e n z u l l e n l e i d e n tot een v e r d e r g a a n d e
a u t o m a t i s e r i n g op het m e l k v e e h o u d e r i j b e d r i j f , zowel t e n a a n z i e n van het m e l k e n a l s de k r a c h t v o e r v e r s t r e k k i n g . Dit heeft tot gevolg dat het a a n t a l s t u k s m e l k v e e p e r a r b e i d s k r a c h t g e m i d d e l d g e z i e n nog v e r d e r k a n t o e n e m e n .
De t e c h n i s c h e ontwikkeling heeft het a r b e i d s p r o c e s v o o r de v e e h o u d e r g e m a k k e l i j k e r g e m a a k t , zodat d e z e m e t dezelfde h o e v e e l h e i d a r b e i d m e e r stuks v e e k a n v e r z o r g e n . De r e s u l t e r e n d e g r o t e r e b e d r i j f s -e -e n h -e d -e n zijn -ev-enw-el k w -e t s b a a r d -e r v o o r s t o r i n g -e n -en zij l -e i d -e n tot e e n g r o t e r e p s y c h i s c h e b e l a s t i n g v o o r de v e e h o u d e r .
T e n e i n d e de v e e h o u d e r op dit l a a t s t e punt w e e r t e o n t l a s t e n , z u l l e n in de k o m e n d e j a r e n ( c o m p u t e r m a t i g e ) bewaking s en i n f o r m a t i e -s y -s t e m e n een -s t e r k e opgang b e l e v e n op het v e e h o u d e r i j b e d r i j f . D e z e s y s t e m e n m o e t e n de v e e h o u d e r op eenvoudige en s n e l l e wijze w a a r s c h u w e n v o o r s t o r i n g e n ( o . a . m a s t i t i s ) , dan wel i n f o r m a t i e v e r s c h a f f e n o v e r het p r o d u k t i e - en r e p r o d u k t i e p r o c e s . H i e r b i j v a l t m e t n a m e t e denken a a n z a k e n a l s individuele k r a c h t v o e r b e h o e f t e van m e l k k o e i e n op b a s i s van v o o r s p e l d e m e l k p r o d u k t i e en a a n b r o n s t d e t e c t i e en - s i g n a l e r i n g .
Zowel in de r u n d v e e - a l s v a r k e n s h o u d e r i j is de b e h e e r s i n g van het r e p r o d u k t i e p r o c e s nog v e r r e van v o l m a a k t . S t o r i n g e n t i j d e n s b r o n s t , d r a c h t en g e b o o r t e h e b b e n een s t e r k nadelig effect op de b e d r i j f s -u i t k o m s t e n , zowel t e n a a n z i e n van de m e l k - a l s de vie e s p r o d -u k t i e . E e n v o u d i g e en b e t r o u w b a r e m e t h o d e n voor b r o n s t d e t e c t i e en d r a c h t i g h e i d s d i a g n o s e zullen, m e t n a m e op de g r o t e r e b e d r i j f s -eenheden, in t o e n e m e n d e m a t e g e v r a a g d w o r d e n . In de v a r k e n s h o u d e r i j i s de ontwikkeling n a a r g r o t e r e e e n h e d e n r e e d s v e r d e r v o o r t g e s c h r e d e n dan in de r u n d v e e h o u d e r i j . In de m e s t v a r k e n s s e c t o r heeft z i c h dit v o o r a l g e m a n i f e s t e e r d in e e n e n o r m e u i t b r e i d i n g van het a a n t a l s t a l l e n m e t r o o s t e r v l o e r e n . Vanuit een oogpunt van e n e r g i e b e s p a r i n g zal de k o m e n d e j a r e n de k l i m a a t b e h e e r s i n g in dit t y p e s t a l l e n m e e r a a n d a c h t k r i j g e n . V o o r e e n efficiente benutting v a n g r o n d s t o f f e n ( v e e v o e r ) i s een
- s y s t e e m van b e p e r k t e v o e d e r i n g in de v a r k e n s m e s t e r i j a a n t r e k k e l i j k en het valt t e v e r w a c h t e n dat de i n d u s t r i e de k o m e n d e j a r e n
a u t o m a t i s c h e s y s t e m e n v o o r b e p e r k t t o e d i e n e n van v o e r v e r d e r z a l p e r f e c t i o n e r e n .
De i n t e n s i e v e v e e h o u d e r i j - s y s t e m e n h e b b e n m e t z i c h m e e g e b r a c h t , dat de a a n d a c h t van de v e e h o u d e r voor het i n d i v i d u e l e d i e r
g e r i n g e r i s d a n v o o r h e e n en dat in vele g e v a l l e n s t e e d s z w a a r d e r e e i s e n a a n het d i e r g e s t e l d w o r d e n . De b e l a n g s t e l l i n g van de
m a a t s c h a p p i j v o o r het w e l z i j n v a n het d i e r in a g r a r i s c h e p r o d u k t i e -s y -s t e m e n i-s -s t e r k g e g r o e i d , h e t g e e n ook tot uiting komt in een t o e n e m e n d e a a n d r a n g van de zijde van het p a r l e m e n t o m tot
w e t t e l i j k e r e g e l i n g e n op dit t e r r e i n t e k o m e n . Bij de g r o t e l a n d b o u w -h u i s d i e r e n zijn -het v o o r a l de i n t e n s i e v e m e s t s y s t e m e n voor k a l v e r e n en v a r k e n s , d i e e e n z w a r e b e l a s t i n g van het d i e r m e t z i c h m e e
b r e n g e n .
Dit k a n z i c h zowel uiten in fysieke a l s p s y c h i s c h e s t o r i n g e n bij het d i e r . Zo is in de m e s t v a r k e n s h o u d e r i j t e n g e v o l g e van e e n t o e n e m e n d g e b r u i k van s t a l l e n z o n d e r s t r o e e n v e r h o g i n g van de f r e q u e n t i e van b e e n g e b r e k e n w a a r t e n e m e n .
De z o r g v o o r het welzijn van het l a n d b o u w h u i s d i e r s t r e k t z i c h ook uit tot b u i t e n h e t l a n d b o u w b e d r i j f . S p e c i a l e a a n d a c h t z a l in dit v e r b a n d g e v r a a g d w o r d e n voor de behandeling van s l a c h t d i e r e n t i j d e n s t r a n s p o r t en op het s l a c h t h u i s .
V e r b e t e r i n g v a n de e r f e l i j k e a a n l e g van de d i e r e n d o o r g e b r u i k t e m a k e n van efficiënte s e l e c t i e en k r u i s i n g s m e t h o d e n heeft g e l e i d tot e e n a a n m e r k e l i j k e v e r h o g i n g van de d i e r l i j k e p r o d u k t i e . Ook de k o m e n d e d e c e n n i a valt h i e r v a n nog een g r o t e v o o r u i t g a n g t e v e r w a c h t e n . M e e r dan v o o r h e e n z a l h i e r b i j , g e z i e n de t o e n e m e n d e s c h a a r s t e a a n grondstoffen, n a a s t de " o u t p u t " (melk, v l e e s ) g e l e t w o r d e n op de " i n p u t " ( v o e r ) .
De i n t r o d u c t i e van nieuwe v o e d e r s y s t e m e n en v o e d e r m i d d e l e n kan, in v e r b a n d m e t het m o g e l i j k v ó ó r k o m e n van i n t e r a c t i e s t u s s e n e r f e l i j k e a a n l e g en m i l i e u , s o m s een a a n p a s s i n g van de g e n e t i s c h e s a m e n s t e l l i n g d e r d i e r e n n o o d z a k e l i j k m a k e n . In e e n a a n t a l g e v a l l e n b e g i n n e n z i c h o n g e w e n s t e n e v e n e f f e c t e n van een s u c c e s v o l l e s e l e c t i e op b e v l e e s d h e i d en g r o e i t e o p e n b a r e n ; z o a l s bij m e s t v a r k e n s e e n f r e q u e n t e r v o o r k o m e n van b e e n g e b r e k e n , afwijkende v l e e s k w a l i t e i t en v e r m i n d e r d e s t r e s s r e s i s t e n t i e . Het valt t e v e r w a c h t e n d a t in de r u n d v e e f o k k e r i j e e n t o e n e m e n d e s p e c i a l i s a t i e z a l o p t r e d e n e n e r z i j d s ir. de r i c h t i n g van m e e r m e l k , a n d e r z i j d s in de r i c h t i n g van m e e r v l e e s . Het e e r s t e z a l g e p a a r d g a a n m e t de behoefte a a n nog b e t e r e m e t h o d e n v o o r de f o k w a a r d e -s c h a t t i n g van d i e r e n v o o r de m e l k p r o d u k t i e . Het t w e e d e z a l
gepaard gaan met een vergrote vraag naar v l e e s r a s s e n , die bij kruising met onze melkveerassen niet alleen een snelgroeiend vleesdier opleveren m a a r tevens weinig geboortemoeilijkheden met zich meebrengen. De vleesproduktie zal ook in de toekomst een bijprodukt van de melkveehouderij blijven, maar de veehouder zal meer dan voorheen bij de inseminatie reeds bepalen of hij
een bepaalde koe al dan niet met s p e r m a van s t i e r e n van v l e e s r a s s e n wil i n s e m i n e r e n .
De produktie en afzet van rund- zowel als varkensvlees zal ook in de toekomst bepaald worden door het beleid op E . G . - n i v e a u . Onder m e e r voor interventie-doeleinden is er behoefte aan geüniformeerde systemen voor de kenschetsing (classificatie) van geslachte dieren. Deze systemen zullen ook in toenemende mate gevraagd worden door afnemers van grote partijen vlees, zoals de grootwinkel-bedrijven.
Naast de gangbare veehouderij, waarbij de verdergaande optimalisatie van de produktie per dier en per arbeidskracht voorop blijft staan,
zal de komende decennia aandacht gevraagd worden voor een ander type veehouderij. De toenemende zorg voor het behoud van het
natuurlijke landschap, onder m e e r tot uiting komend in de voorgenomen stichting van landschapsparken, is in een aantal gevallen niet
verenigbaar met de moderne veehouderijsystemen. Vooral voor het beheer van natuurterreinen met korte vegetaties ( o . a . heidevelden) kunnen niet te sterk veredelde kleine herkauwers (schapen) van veel nut zijn.
Voor het landbouwwerk hebben paarden praktisch geen betekenis m e e r , doch voor sport en r e c r e a t i e des te m e e r . Het warmbloedpaard is de laatste 10 à 20 jaar geheel omgefokt in de richting van het
rijpaardtype door het in sterke mate inkruisen van Engels volbloed. In de toekomst zullen naast de rij-eigenschappen tevens factoren als makheid en gewilligheid g r o t e r e aandacht krijgen.
Hoewel de ontwikkelingssamenwerking moeizaam gestalte krijgt, is te verwachten dat de komende j a r e n in toenemende mate een
beroep op het onderzoekpotentieel gedaan zal worden ten behoeve van de ontwikkelingshulp. In veel ontwikkelingslanden is de veehouderij onmisbaar terwille van een adequate voorziening van dierlijk
eiwit in het voedselpakket van de m e n s . Kruising van aanwezige l a n d r a s s e n met sterk veredelde w e s t e r s e v e e r a s s e n kan deze produktie vaak aanzienlijk opvoeren.
6. T o e k o m s t i g e r i c h t i n g van het I. V . O . - o n d e r z o e k
De in de v o r i g e p a r a g r a a f g e s c h e t s t e t e v e r w a c h t e n o n t w i k k e l i n g e n in de v e e h o u d e r i j z u l l e n hun r e p e r c u s s i e s hebben op het I . V . O . -o n d e r z -o e k p r -o g r a m m a v -o -o r de k -o m e n d e j a r e n . Op een a a n t a l punten z a l een b i j s t e l l i n g , c . q . u i t b r e i d i n g v a n het huidige p r o g r a m m a n o o d z a k e l i j k z i j n .
In bijlage 1 is e e n o v e r z i c h t g e g e v e n van de t h a n s l o p e n d e o n d e r z o e k -P r o j e k t e n . In t a b e l 2 is w e e r g e g e v e n hoe het r e l a t i e v e a a n d e e l van de huidige o n d e r z o e k u i t g a v e n is n a a r a k t i v i t e i t e n en o n d e r w e r p g e b i e d e n . D a a r v o o r i s g e b r u i k g e m a a k t van d e A - en B - a s s en van het
r u b r i c e r i n g s s c h e m a v o o r het landbouwkundig o n d e r z o e k . Sinds e e n a a n t a l j a r e n zijn a l l e p r o j e k t e n v o l g e n s dit s y s t e e m g e r u b r i c e e r d . B o v e n d i e n zijn d a n k z i j de f i n a n c i ë l e p r o j e k t e n a d m i n i s t r a t i e de u i t g a v e n p e r o n d e r z o e k p r o j e k t b e k e n d .
Uit t a b e l 2 blijkt, dat het g r o o t s t e d e e l van de a k t i v i t e i t e n g e r i c h t
is op " d o e l m a t i g e p r o d u k t i e - en k w a l i t e i t s v e r b e t e r i n g " (A 3), t e w e t e n bijna 92%. Binnen d e z e r u b r i e k w o r d t het m e r e n d e e l van de
o n d e r z o e k u i t g a v e n b e s t e e d a a n " v e r b e t e r i n g van het p r o d u k t i e -v e r m o g e n en het w e l b e -v i n d e n -van d i e r e n " = A 3200, t e w e t e n 76, 5% van het t o t a a l . Volgens de ingang o n d e r w e r p g e b i e d e n ( B a s ) is de o n d e r z o e k -i n s p a n n -i n g o n g e v e e r even g r o o t o v e r " P r o d u k t -i e d -i e r e n " (B 4) en " G e - en V e r b r u i k s g o e d e r e n " (B 6). Beide e i s e n r u i m 48% van de o n d e r z o e k i n s p a n n i n g o p . O p g e m e r k t zij h i e r b i j dat bij bijna a l l e p r o j e k t e n m e e r d e r e c o d e s v o l g e n s de B - a s ingevuld zijn en dat de bij u i t s p l i t s i n g d e r u i t g a v e n o v e r de codes a a n i e d e r o n d e r w e r p h e t z e l f d e gewicht is t o e g e k e n d . In feite w o r d t 100% van de o n d e r z o e k -inspanning a a n P r o d u k t i e d i e r e n b e s t e e d . De b e l a n g r i j k s t e p r o d u k t i e d i e r e n zijn R u n d v e e en V a r k e n s . In de s e k t o r G e en V e r b r u i k s
-g o e d e r e n valt het z w a a r t e p u n t v a n de a k t i v i t e i t e n op het o n d e r w e r p v l e e s (26,4%). E e n w e l l i c h t i n f o r m a t i e v e r b e e l d van de huidige o n d e r z o e k i n s p a n n i n g geeft t a b e l 3, w a a r i n h o r i z o n t a a l de v e r d e l i n g o v e r d i e r s o o r t e n g e g e v e n is en v e r t i c a a l de v e r d e l i n g o v e r w e r k g r o e p e n . Bij een t w e e t a l w e r k g r o e p e n is een v e r d e r e o n d e r v e r d e l i n g g e m a a k t , t e r w i j l bij de w e r k g r o e p F o k k e r i j v o o r de d i e r s o o r t r u n d e r e n nog een o n d e r v e r d e l i n g n a a r m e l k - en v l e e s p r o d u k t i e is a a n g e b r a c h t . * z i e bijlage
De t a b e l laat z i e n dat de a a n d a c h t van liet I . V . O. - o n d e r z o e k z i c h in s t e r k e m a t e r i c h t op het f o k k e r i j - o n d e r z o e k , n l . r u i m 50% van het t o t a l e o n d e r z o e k b u d g e t . De o n d e r z o e k u i t g a v e n voor r u n d e r e n en v a r k e n s zijn o n g e v e e r gelijk en b e d r a g e n r e s p . 4 5 , 5% en 4 4 , 0 % van het t o t a l e b u d g e t . * * In de t a b e l l e n 4 en 5 is a a n g e g e v e n , hoe n a a r v e r w a c h t i n g de o n d e r z o e k u i t g a v e n g e d u r e n d e de v i j f j a a r l i j k s e p e r i o d e 1977 t / m 1981 g e m i d d e l d g e n o m e n v e r d e e l d z u l l e n zijn o v e r a k t i v i t e i t e n en o n d e r w e r p g e b i e d e n (tabel 4), r e s p . o v e r d i e r s o o r t e n en w e r k g r o e p e n (tabel 5 ) . De p r o g n o s e m o e t g e z i e n w o r d e n a l s een v r i j r u w e
i n d i c a t i e . O n v o o r z i e n e ontwikkelingen kunnen u i t e r a a r d afwijkingen
veroorzaken.
De t e v e r w a c h t e n v e r s c h u i v i n g e n k o m e n b e t e r tot uiting in t a b e l 5 dan t a b e l 4, hoewel ook dan nog een d e e l van de v e r s c h u i v i n g e n v e r b o r g e n blijft. ' .
A a n de hand van de indeling n a a r o n d e r w e r p e n ( w e r k g r o e p e n ) z a l de t o e k o m s t i g e v e r d e l i n g van de o n d e r z o e k i n s p a n n i n g n a d e r t o e g e l i c h t w o r d e n .
6.1 H u i s v e s t i n g en melkwinning_
In de k o m e n d e j a r e n zal het h u i s v e s t i n g s o n d e r z o e k bij m e l k v e e z i c h c o n c e n t r e r e n op de p r o b l e m a t i e k r o n d o m de l i g b o x e n s t a l , w a a r b i j de n a d r u k z a l l i g g e n op e e n h e d e n van 60-120 m e l k k o e i e n , die
a l s g e z i n s b e d r i j f w o r d e n g e ë x p l o i t e e r d . H i e r b i j d i e n e n z i c h v r a g e n a a n o v e r de m e e s t g e w e n s t e wijze van r u w v o e r en k r a c h t -v o e r -v e r s t r e k k i n g , -v o e r b r e e d t e , b e z e t t i n g s g r a a d en het -v o r m e n van p r o d u k t i e g r o e p e n om een voldoende k r a c h t v o e r v e r s t r e k k i n g b u i t e n de m e l k s t a l t e g a r a n d e r e n . Het I . V . O. z a l h i e r b i j v o o r a l a a n d a c h t s c h e n k e n a a n de r e a c t i e van het d i e r , w a a r b i j p r o d u k t i e , g e z o n d h e i d en g e d r a g c e n t r a a l s t a a n .
Het o n d e r z o e k betreffende het m e l k e n z a l de nodige o n d e r z o e k i n s p a n n i n g blijven o p e i s e n , o m d a t dankzij t e c h n i s c h e ontwikkelingen
v o o r t d u r e n d nieuwe s y s t e m e n en i n s t a l l a t i e s op de m a r k t k o m e n . De n a d r u k bij dit o n d e r z o e k valt op de invloed van m e l k m a c h i n e s en m e l k t e c h n i e k e n op de p r o d u k t i e en de u i e r g e z o n d h e i d , m e t n a m e wat b e t r e f t het o p t r e d e n van m a s t i t i s .
De t o e n e m e n d e t o e p a s s i n g van m e l k s y s t e r n e n m e t een hoge c a p a c i t e i t v e r g r o t e n de p s y c h i s c h e b e l a s t i n g van de v e e h o u d e r . O n d e r z o e k n a a r a u t o m a t i s e r i n g van het m a c h i n a l e m e l k e n , van p r o d u k t i e c o n t r o l e en k r a c h t v o e r v e r s t r e k k i n g i s n o o d z a k e l i j k o m t e k o m e n tot e e n v e r g e m a k k e l i j k i n g van het a r b e i d s p r o c e s . In het r a a m van d e z e - d i k w i j l s c o m p u t e r m a t i g e - b e w a k i n g s s y s t e m e n z a l t e v e n s het o n d e r z o e k n a a r a u t o m a t i s e r i n g van t o c h t i g h e i d s c o n t r o l e en m a s t i t i s d e t e c t i e v o o r t g e z e t d i e n e n t e w o r d e n . Bij het o n d e r z o e k n a a r h u i s v e s t i n g s m e t h o d e n en m e l k w i n n i n g z a l ook in de t o e k o m s t de s a m e n w e r k i n g m e t a n d e r e o n d e r z o e k i n s t e l l i n g e n en i n s t a n t i e s a l s I . M . A . G . , C o n s u l e n t s c h a p B o e r d e r i j -bouw, C . D . I . , M . O . C . e n V . E . M . I . (Vereniging van E r k e n d e M e l k m a c h i n e - I m p o r t e u r s ) b e s t e n d i g d b l i j v e n .
Het h u i s v e s t i n g s o n d e r z o e k bij v a r k e n s z a l b e p e r k t blijven tot
o n d e r s t e u n e n d o n d e r z o e k n a a r het m e e s t o p t i m a l e k l i m a a t in m o d e r n e v a r k e n s s t a l l e n vanuit een oogpunt van p r o d u k t i e , g e z o n d h e i d en
e n e r g i e k o s t e n . D a a r b i j is al e e n s a m e n w e r k i n g tot stand g e k o m e n m e t I . M . A . G . en V a k g r o e p V e e h o u d e r i j L . H .
6 . 2 Welzijn en g e d r a g
E e n z e e r b e l a n g r i j k e u i t b r e i d i n g van de o n d e r z o e k i n s p a n n i n g z a l n o o d z a k e l i j k zijn op het t e r r e i n van het w e l z i j n van het d i e r bij
i n t e n s i e v e v e e h o u d e r i j s y s t e m e n . Hoewel het w e l z i j n s - en het d a a r m e e s a m e n h a n g e n d e e t h o l o g i s c h e o n d e r z o e k de l a a t s t e j a r e n op het I . V . O . duidelijk g e s t a l t e g e k r e g e n heeft, is de b e s c h i k b a r e m a n k r a c h t v o o r dit a r b e i d s i n t e n s i e v e o n d e r z o e k nog b e s l i s t onvoldoende o m zelfs m a a r de m e e s t k n e l l e n d e p r o b l e m e n a d e q u a a t t e b e a n t w o o r d e n .
Dit o n d e r z o e k i s van g r o o t b e l a n g , zowel v o o r de v e e t e e l t v o o r l i c h t i n g o m a d v i e z e n t e kunnen v e r s t r e k k e n o m t r e n t de m e e s t w e n s e l i j k e bouw en i n r i c h t i n g van s t a l l e n en hokken a l s voor de o v e r h e i d , om tot g e f u n d e e r d e w e t t e l i j k e r e g e l i n g e n op dit t e r r e i n t e k o m e n . Het w e l z i j n s o n d e r z o e k heeft v e l e f a c e t t e n . Zo is e r e e n s t e r k e behoefte a a n m e e r objektieve c r i t e r i a v o o r het b e p a l e n van de m a t e van w e l z i j n v a n de d i e r e n . D a a r n a a s t i s o n d e r z o e k n o o d z a k e l i j k n a a r de r e l a t i e t u s s e n h u i s v e s t i n g en m a n a g e m e n t , p r o d u k t i e , g e z o n d h e i d en g e d r a g . De m e e s t g a n g b a r e v o r m e n van h u i s v e s t i n g van r u n d v e e en v a r k e n s d i e n e n g e ï n v e n t a r i s e e r d t e w o r d e n op w e l z i j n s -en g e z o n d h e i d s a s p e k t e n .
In dit v e r b a n d z a l bij m e s t v a r k e n s s t a l l e n ook n a d e r b e s t u d e e r d w o r d e n op welke wijze d e z e s t a l l e n i n g e r i c h t m o e t e n w o r d e n , opdat het
a f l e v e r e n n a a r het s l a c h t h u i s zo weinig m o g e l i j k b e l a s t i n g voor m e n s en d i e r m e t z i c h m e e b r e n g t .
Omdat e v e n t u e l e w e t t e l i j k e r e g e l i n g e n o m t r e n t de wijze van houden van d i e r e n c o n s e q u e n t i e s kunnen h e b b e n v o o r de c o n c u r r e n t i e p o s i t i e van de v e e h o u d e r i j t e n o p z i c h t e van a n d e r e l a n d e n , z u l l e n de r e e d s b e s t a a n d e i n t e r n a t i o n a l e c o n t a c t e n bij dit o n d e r z o e k in de t o e k o m s t nog s t e r k e r g e ï n t e n s i v e e r d w ó r d e n .
Bij het w e l z i j n s - en g e d r a g s o n d e r z o e k wordt r e e d s op c o n s t r u c t i e v e wijze s a m e n g e w e r k t m e t het b e d r i j f s l e v e n (de v e e v o e d e r i n d u s t r i e ) en m e t d i v e r s e a n d e r e o n d e r z o e k i n s t e l l i n g e n en i n s t a n t i e s a l s C o n s u l e n t s c h a p B o e r d e r i j b o u w en I . M . A . G .
Het o n d e r z o e k n a a r de wijze w a a r o p s l a c h t v a r k e n s op het s l a c h t h u i s b e h a n d e l d w o r d e n , v e r g t in de k o m e n d e j a r e n e e n v o o r t g e z e t t e o n d e r z o e k i n s p a n n i n g . In e e r s t e i n s t a n t i e z a l het b a s i s - o n d e r z o e k n a a r de t o e s t a n d , w a a r i n s l a c h t v a r k e n s v e r k e r e n na e l e k t r i s c h e bedwelming , v o o r t g e z e t w o r d e n . H i e r b i j w o r d t m e t b e h u l p van e l e c t r o - e n c e f a l o g r a f i e n a g e g a a n in h o e v e r r e het v a r k e n na b e d w e l m i n g in b e w u s t e l o o s h e i d v e r k e e r t en niet s l e c h t s v e r l a m d i s .
Met behulp van d e z e m e t h o d i e k z a l v e r v o l g e n s het effect van d i v e r s e in de p r a k t i j k g a n g b a r e b e d w e l m i n g s m e t h o d e n g e m e t e n w o r d e n . D a a r b i j wordt ook a a n d a c h t b e s t e e d a a n de t o e n e m e n d e behoefte o m tot a u t o m a t i s e r i n g van het s l a c h t p r o c e s t e k o m e n .
E v e n e e n s w o r d e n m o g e l i j k e o n g e w e n s t e neveneffecten van b e d w e l m i n g , z o a l s b o t b r e u k e n , s p i e r b l o e d i n g e n en afwijkende v l e e s k w a l i t e i t
b e s t u d e e r d .
Bij dit o n d e r z o e k z a l ook in de t o e k o m s t s a m e n g e w e r k t w o r d e n m e t s l a c h t h u i z e n , F a c u l t e i t v o o r D i e r g e n e e s k u n d e en het M e d i s c h - F y s i s c h Instituut T . N . O.
G e z i e n de g r o t e e c o n o m i s c h e s c h a d e die b e e n g e b r e k e n bij v a r k e n s v e r o o r z a k e n , en g e z i e n het feit dat d e z e t e v e n s e e n e r n s t i g e
v e r s t o r i n g van het welzijn van het d i e r b e t e k e n e n , z a l het o n d e r z o e k h i e r n a a r in de k o m e n d e j a r e n een hoge p r i o r i t e i t k r i j g e n . Dat o n d e r z o e k z a l v o o r a l g e r i c h t w o r d e n op de m a t e van v o o r k o m e n van b e e n g e b r e k e n bij d i v e r s e h u i s v e s t i n g s s y s t e m e n en op de g e n e t i s c h e f a c t o r e n , d i e een r o l s p e l e n bij het o p t r e d e n v a n dit e u v e l .
Op l a n g e r e t e r m i j n z a l o n d e r z o e k nodig zijn n a a r de m o g e l i j k h e d e n van a r b e i d s b e s p a r i n g bij m i l i e u - v r i e n d e l i j k e h u i s v e s t i n g s s y s t e m e n voor d i e r e n , a l s m e d e n a a r s y s t e m e n , die e n e r g i e - b e s p a r e n d z i j n . 6 . 3 S l a c h t k w a l i t e i t e n j ; r o e i Met n a m e de e e r s t k o m e n d e j a r e n z a l het o n d e r z o e k n a a r de k w a l i t e i t en v a l o r i s a t i e van het g e s l a c h t e p r o d u k t r o n d g e z e t w o r d e n . G e z i e n het belang van dit o n d e r z o e k in het k a d e r van de b e l e i d s
-v o r m i n g , -v o o r a l ook in -v e r b a n d m e t E . G . - h a n d e l s s y s t e m e n , i s g e c o n t i n u e e r d e o n d e r z o e k i n s p a n n i n g n o o d z a k e l i j k . I n m i d d e l s i s v o o r de v l e e s p r o d u k t . i s in E . G . v e r b a n d e e n g e m e e n s c h a p p e l i j k o n d e r z o e k -en c o ö r d i n a t i e p r o g r a m m a op gang g e k o m e n , w a a r b i j de m o g e l i j k h e i d g e b o d e n is om m e t b e h u l p van E . G . - g e l d e n nieuwe a k t i v i t e i t e n te ontplooien en m a n k r a c h t (via de z o g e n a a m d e Z - f o r m a t i e ) a a n t e t r e k k e n . De n a d r u k z a l bij s l a c h t r u n d e r e n k o m e n t e liggen op de r e l a t i e t u s s e n k e n s c h e t s i n g s n o r m e n en u i t s n i j r e n d e m e n t en bij s l a c h t v a r k e n s op u n i f o r m e r i n g van het s y s t e e m van k l a s s i f i c e r e n van v a r k e n s k a r k a s sen) a l s m e d e op de m o g e l i j k h e d e n o m tot v e r e e n v o u d i g d e en
g e a u t o m a t i s e e r d e s y s t e m e n t e k o m e n die z i c h l e n e n voor t o e p a s s i n g in de s l a c h t b a a n .
Het o n d e r z o e k bij s l a c h t r u n d e r e n zowel a l s s l a c h t v a r k e n s z a l
g e s c h i e d e n in s a m e n w e r k i n g m e t b u i t e n l a n d s e o n d e r z o e k - i n s t e l l i n g e n . E v e n z o z a l de r e e d s b e s t a a n d e s a m e n w e r k i n g m e t de g e o r g a n i s e e r d e v l e e s g r o o t h a n d e l , s l a c h t h u i z e n en g r o o t w i n k e l b e d r i j v e n , a l s m e d e het P . V . V . , g e c o n t i n u e e r d w o r d e n . D e z e c o n t a c t e n zijn b e l a n g r i j k in v e r b a n d m e t het tot t o e p a s s i n g b r e n g e n van de ontwikkelde
s y s t e m e n in de p r a k t i j k . Ook de c o n t a c t e n die in E . A . A . P . - v e r b a n d b e s t a a n zijn m e t n a m e bij v l e e s p r o d u k t i e - o n d e r z o e k v r u c h t b a a r .
Het m e s t e n van b e r e n heeft zowel uit e c o n o m i s c h a l s uit d i e r l i j k w e l z i j n s o o g p u n t v o o r d e l e n boven het m e s t e n van b o r g e n . O n d e r z o e k n a a r de n a d e l e n van c a s t r a t i e en n a a r de ontwikkeling van m e t h o d e o m b e r e g e u r t e h e r k e n n e n en de b e z w a r e n van v l e e s van b e r e n v o o r de c o n s u m e n t , dat s a m e n m e t het C . I . V . O . u i t g e v o e r d wordt, z a l op k o r t e t e r m i j n afgerond w o r d e n . De ontwikkelde d e t e c t i e - m e t h o d e van b e r e g e u r m e t behulp van de sealbout biedt w e l i s w a a r
p e r s p e k t i e v e n , m a a r k a n m o g e l i j k nog v e r b e t e r d w o r d e n , zodanig dat d e z e m e t g r o t e n a u w k e u r i g h e i d in de s l a c h t l i j n van g r o t e s l a c h t h u i z e n k a n w o r d e n i n g e b o u w d .
Zolang b e r e v l e e s niet g e ë x p o r t e e r d mag w o r d e n , lijkt het m e s t e n van b e r e n evenwel g e e n p r a k t i s c h e ingang te kunnen v i n d e n . Deze h a n d e l s p o l i t i e k e b e l e m m e r i n g e n z u i l e n na o v e r l e g op E . G . - n i v e a u o p g e l o s t m o e t e n w o r d e n .
De c o n s u m e n t s t e l t s t e e d s h o g e r e e i s e n a a n de k w a l i t e i t van het v o o r t g e b r a c h t e p r o d u k t , r e d e n w a a r o m v e r b e t e r i n g van d e
v l e e s k w a l i t e i t bij v a r k e n s veel a a n d a c h t heeft g e h a d , t e m e e r o m d a t door het fokken van een s t e r k e r b e v l e e s d v a r k e n d e z e k w a l i t e i t
a c h t e r u i t d r e i g d e t e l o p e n . E r blijkt een d u i d e l i j k e r e l a t i e t e b e s t a a n t u s s e n o v e r g e v o e l i g h e i d van v a r k e n s voor het n a r c o t i c u m h a l o t h a a n en v l e e s k w a l i t e i t zowel a l s s t r e s s g e v o e l i g h e i d . D e z e m e t h o d e die op jonge leeftijd bij het l e v e n d e d i e r k a n w o r d e n t o e g e p a s t , lijkt
i n t e r e s s a n t e m o g e l i j k h e d e n te b i e d e n voor s e l e k t i e op s t r e s s r e s i s t e n t i e , w a a r n a a r in de k o m e n d e j a r e n nog m e e r o n d e r z o e k v e r r i c h t m o e t
w o r d e n . Dit o n d e r z o e k biedt t e v e n s p e r s p e k t i e v e n voor een g e n e t i s c h e a a n p a s s i n g van het d i e r aan het m i l i e u , een i n v a l s h o e k die bij het
o n d e r z o e k n a a r het welzijn van de d i e r e n niet v e r o n a c h t z a a m d mag w o r d e n .
De t o e n e m e n d e s c h a a r s t e a a n g r o n d s t o f f e n noodzaakt d e v e e h o u d e r i j om tot s t e e d s e f f i c i ë n t e r e p r o d u k t i e van m e l k en v l e e s uit v o e r t e
k o m e n . O n d e r z o e k n a a r de b i o c h e m i s c h e en f y s i o l o g i s c h e g r o n d s l a g e n van de v e t - en e i w i t - s y n t h e s e is h i e r v o o r n o o d z a k e l i j k . Op wat
l a n g e r e t e r m i j n g e z i e n dient de nodige k e n n i s v e r z a m e l d t e w o r d e n o m t r e n t d i e r l i j k e p r o d u k t i e p r o c e s s e n in c e l s y s t e m e n .
B e s t u d e r i n g van de g r o e i van w e e f s e l s (vet, v l e e s , been) in r e l a t i e tot e r f e l i j k e a a n l e g en v o e r s y s t e m v e r s c h a f t b a s i s - i n f o r m a t i e voor de s e l e k t i e op v l e e s p r o d u k t i e en c o n t i n u e r i n g van de o n d e r z o e k -i n s p a n n -i n g op dat g e b -i e d -is de k o m e n d e j a r e n n o o d z a k e l -i j k : D-it z a l g e s c h i e d e n in s a m e n w e r k i n g m e t het f o k k e r i j - o n d e r z o e k o m t r e n t v l e e s p r o d u k t i e op het I . V . O. E r z a l v e r d e r een s a m e n w e r k i n g g e r e a l i s e e r d w o r d e n m e t het v o e d i n g s o n d e r z o e k . 6.4 V o o r t p l a n t i n g
De l a a t s t e j a r e n is bij het v o o r t p l a n t i n g s o n d e r z o e k op het I . V . O. de a a n d a c h t r e e d s van het m a n n e l i j k e n a a r het v r o u w e l i j k e d i e r
v e r s c h o v e n . D e z e ontwikkeling z a l z i c h d e k o m e n d e j a r e n nog v e r d e r v o o r t z e t t e n .
In de r u n d v e e f o k k e r i j is de t o e p a s s i n g van k u n s t m a t i g e i n s e m i n a t i e m e t d i e p v r i e s s p e r m a v r i j w e l a l g e m e e n . In de t o e k o m s t z a l het o n d e r z o e k z i c h h i e r kunnen b e p e r k e n tot het o p l o s s e n van ad hoc p r o b l e m e n . E é n van de p r o b l e m e n in de r u n d v e e - k . i . is het feit, dat e r g r o t e v e r s c h i l l e n b e s t a a n t u s s e n s t i e r e n in h o e v e e l h e i d en k w a l i t e i t van het g e p r o d u c e e r d e s p e r m a . E r f e l i j k e f a k t o r e n s p e l e n h i e r b i j m o g e l i j k een r o l .
P o t e n t i e e l heeft k u n s t m a t i g e i n s e m i n a t i e m e t d i e p v r i e s s p e r m a in de v a r k e n s f o k k e r i j e v e n e e n s g o e d e t o e p a s s i n g s m o g e l i j k h e d e n , o . m . vanwege een b e t e r e e c o n o m i s c h e benutting en v e e l b e t e r e en
g e m a k k e l i j k e r e t r a n s p o r t m o g e l i j k h e d e n van het b e r e s p e r m a . D a a r o m z a l het o n d e r z o e k h i e r n a a r de k o m e n d e tijd nog v o o r t g e z e t w o r d e n . Ook de v e r b e t e r i n g van de h o u d b a a r h e i d van v e r s b e r e s p e r m a blijft de a a n d a c h t o p e i s e n .
F a s c i n e r e n d e f o k t e c h n i s c h e m o g e l i j k h e d e n biedt de v e r s c h u i v i n g v a n de g e s l a c h t s v e r h o u d i n g bij de z o o g d i e r e n via s p e r m a - s c h e i d i n g . De s l a g i n g s k a n s van dit o n d e r z o e k lijkt evenwel g e r i n g , m a a r op l a n g e r e t e r m i j n g e z i e n dient het o n d e r z o e k a t t e n t t e blijven op d e ontwikkelingen op dit t e r r e i n .
Bij het v o o r t p l a n t i n g s o n d e r z o e k bij het m a n n e l i j k e d i e r vindt
s a m e n w e r k i n g p l a a t s m e t de F a c u l t e i t voor D i e r g e n e e s k u n d e t e Utrecht
G e z i e n het g r o t e e c o n o m i s c h e belang van de v e e h o u d e r i j z a l het
o n d e r z o e k n a a r de v r u c h t b a a r h e i d van het v r o u w e l i j k e d i e r de komende j a r e n k r a c h t i g v o o r t g e z e t w o r d e n . I n t u s s e n zijn r e e d s v e l e p r o j e k t e n a a n g e v a t , v o o r a l bij het v a r k e n . Continuering van het o n d e r z o e k n a a r de h o r m o o n h u i s h o u d i n g bij het v r o u w e l i j k e d i e r g e d u r e n d e d i v e r s e s t a d i a van het r e p r o d u k t i e p r o c e s , w a a r b i j o . m . van r a d i o -i m m u n o l o g -i s c h e m e t h o d e n g e b r u -i k g e m a a k t w o r d t , -is o n o n t b e e r l -i j k voor het v e r k r i j g e n van de nodige b a s i s k e n n i s . H i e r b i j w o r d t
s a m e n g e w e r k t m e t het A c a d e m i s c h Z i e k e n h u i s t e N i j m e g e n . Voortbouwend h i e r o p zullen z o ö t e c h n i s c h e m a a t r e g e l e n om de v r u c h t b a a r h e i d te v e r b e t e r e n b e s t u d e e r d w o r d e n .
O n d e r z o e k n a a r de invloed van h u i s v e s t i n g en m a n a g e m e n t op de v r u c h t b a a r h e i d van het v a r k e n is r e e d s a a n g e v a t in s a m e n w e r k i n g m e t het I . M . A . G . en in de t o e k o m s t zal ook n a a r g e n e t i s c h e f a k t o r e n g e k e k e n w o r d e n .
Eenvoudige en b e t r o u w b a r e m e t h o d e n voor b r o n s t d e t e c t i e en d r a c h t i g h e i d s d i a g n o s e , die voor een goede b e d r i j f s v o e r i n g in g r o t e e e n h e d e n o n o n t b e e r l i j k zijn, z u l l e n v e r d e r ontwikkeld w o r d e n .
A n d e r e p r o b l e m e n die in de k o m e n d e j a r e n a a n g e p a k t z u l l e n w o r d e n b e t r e f f e n p e s t r u s s y n c h r o n i s a t i e en v e r m i n d e r i n g van p r e - , p e r i - en p o s t n a t a l e s t e r f t e bij l a n d b o u w h u i s d i e r e n .
Tot nu t o e ligt het z w a a r t e p u n t van het v r u c h t b a a r h e i d s o n d e r z o e k bij v a r k e n s , m a a r in de t o e k o m s t z a l m e e r aandacht b e s t e e d w o r d e n a a n d e z e p r o b l e m e n bij a n d e r e d i e r s o o r t e n . Met het Z o ö t e c h n i s c h Instituut te U t r e c h t is e e n p r o j e k t g e s t a r t m e t r u n d e r e n , w a a r b i j o e s t r u s s y m p t o m e n b e s t u d e e r d w o r d e n . De invloed van p r o d u k t i e , voeding en h y g i ë n e op de v r u c h t b a a r h e i d van r u n d e r e n z a l via i n v e n t a r i s e r e n d o n d e r z o e k n a d e r uitgediept m o e t e n w o r d e n .
Ook lijkt het m o g e l i j k o m via t e m p e r a t u u r m e t i n g e n in de m e l k k l a u w tot b r o n s t d e t e c t i e bij r u n d e r e n t e kunnen k o m e n . D e z e m e t h o d i e k l e e n t z i c h b o v e n d i e n voor a u t o m a t i s e r i n g in de m e l k s t a l en i s in o n d e r z o e k m e t I . M . A . G . , Z o ö t e c h n i s c h Instituut en V a k g r o e p V e e h o u d e r i j L . H .
6 . 5 F o k k e r i j
Het f o k k e r i j o n d e r z o e k v o r m t het hoofdbestanddeel van het I . V . O . -o n d e r z -o e k . Dit -o n d e r z -o e k v e r g t veel d i e r e n en d u u r t l a n g , z -o d a t v e l e r e e d s lopende p r o j e k t e n ook de k o m e n d e vijf j a r e n g e c o n t i n u e e r d zullen w o r d e n .
Op het t e r r e i n van de fokkerij van de v l e e s p r o d u k t i e bij r u n d e r e n zijn nog veel v r a g e n niet o p g e l o s t . Het o n d e r z o e k om door s e l e k t i e
binnen de N e d e r l a n d s e v e e r a s s e n de v l e e s p r o d u k t i e g e s c h i k t h e i d t e v e r b e t e r e n z a l z i c h in e e r s t e i n s t a n t i e blijven c o n c e n t r e r e n op
p r o b l e m e n r o n d o m de p r e s t a t i e t o e t s van jonge k . i . - s t i e r e n . De p r a k t i j k v r a a g t a d v i e s o m t r e n t de w i j z e , w a a r o p een d e r g e l i j k e t o e t s
i n g e r i c h t m o e t w o r d e n . E r w o r d t gezocht n a a r het m e e s t g e s c h i k t e v o e d e r n i v e a u voor z o ' n c e n t r a l e opfok van jonge k . i . - s t i e r e n en n a a r de c o n s e q u e n t i e s e r v a n voor de v o o r t p l a n t i n g s g e s c h i k t h e i d .
E e n c o m p l i c e r e n d e faktor bij dit o n d e r z o e k v o r m t het feit, dat e r m e e r d e r e v o r m e n van v l e e s p r o d u k t i e ( v l e e s s t i e r , m e s t k a l f ) en
m e e r d e r e m e s t s y s t e m e n b e s t a a n . I n t e r a c t i e s t u s s e n e r f e l i j k e a a n l e g en m i l i e u kunnen mogelijk een r o l s p e l e n en h i e r a a n z a l in de
Een aantal j a r e n geleden zijn kruisingen met buitenlandse v l e e s r a s s e n uitgevoerd. E r blijft behoefte bestaan aan het zoeken naar r a s s e n , die naast verbetering van de vleesproduktie geen verhoging van de geboortemoeilijkheden met zich mee brengen. Het toetsen van
genetisch potentieel ten behoeve van de kruising voor de vleesprodukti zal in de toekomst aktueel blijven en onderzoekinspanning vragen. Binnen onze Nederlandse rundveerassen vormen de verliezen aan kalveren bij de geboorte tengevolge van zwaar afkalven een ernstig probleem, w a a r n a a r dringend onderzoek gewenst i s . Het I . V . O. stelt zich voor dit probleem vooral via genetische maatregelen aan te pakken.
Het fokkerij-onderzoek naar melkproduktiegeschiktheid concentreert zich nu en in de toekomst nog sterk op het evalueren van de
H o l s t e i n - F r i e s i a n s , zowel in zuivere vorm in vergelijking met onze Nederlandse Zwartbonten en het M.It. I J . - v e e , als in kruising met de Nederlandse Zwartbonten. Dit laatste gebeurt in samenwerking met de Schothorst, Faculteit Diergeneeskunde en Vakgroep Veefokkeri, L . H .
Ook de waarde van de rotatiekruising voor de rundveefokkerij zal de komende j a r e n nog nader onderzocht moeten worden, reden waarom de samen met het P . R . g e s t a r t e proef voortgezet wordt.
Bij het r a s s e n - en kruisingsonderzoek ten behoeve van de melk-produktie zal in de toekomst m e e r de nadruk gelegd worden op de efficiëntie van de produktie. E r is nog te weinig bekend omtrent
genetische verschillen in voeropname en in de benutting van ruwvoer en k r a c h t v o e r . Hierbij zal met het veevoedingsonderzoek samengewerf worden.
De praktische fokkerij in k . i . - v e r b a n d heeft nog steeds grote
behoefte aan betere systemen voor de fokwaarde- schatting van s t i e r e n zowel als koeien. Wijzigingen in omstandigheden vragen bovendien steeds een aanpassing van de fokwaardeschatting. In de toekomst
zal dit onderzoekterrein, waarvan de technieken ook van toepassing zij' op andere landbouwhuisdieren, de nodige inspanning blijven vragen. Daarbij zal tevens veel aandacht geschonken worden aan het
operationeel maken van de bij melkcontrole- en k. i.-verenigingen verzamelde gegevens ten behoeve van de bedrijfsvoering, o . m .
Bij s c h a p e n loopt een l a n g d u r i g k r u i s i n g s p r o g r a m m a dat z i c h r i c h t op de v e r h o g i n g van de l a m s v l e e s p r o d u k t i e via o p v o e r i n g van
w o r p g r o o t t e en w o r p f r e q u e n t i e , en w a a r b i j n a a s t het T e x e l s e s c h a a p g e b r u i k g e m a a k t w o r d t van de r a s s e n Ile de F r a n c e en het F i n s e
L a n d s c h a a p . D a a r b i j wordt t e v e n s , in s a m e n w e r k i n g m e t het
Z o ö t e c h n i s c h I n s t i t u u t , a a n d a c h t g e s c h o n k e n a a n de m o g e l i j k h e d e n o m g e b o o r t e m o e i l i j k h e d e n t e r u g t e d r i n g e n . Dit k r u i s i n g s o n d e r z o e k z a l nog m e e r d e r e j a r e n d u r e n .
Voor het b e h e e r van n a t u u r t e r r e i n e n , v o o r a l die m e t k o r t e v e g e t a t i e , k a n dikwijls m e t profijt g e b r u i k g e m a a k t w o r d e n van weinig v e r e d e l d e
s c h a p e n r a s s e n . T e n e i n d e de p r o d u k t i e van d e z e r a s s e n r e n d a b e l e r t e m a k e n k a n k r u i s i n g m e t v l e e s r i j k e s c h a p e n r a s s e n o v e r w o g e n w o r d e n . Een o n d e r z o e k h i e r n a a r is k o r t g e l e d e n in s a m e n w e r k i n g m e t de N e d e r l a n d s e H e i d e m a a t s c h a p p i j begonnen en z a l de k o m e n d e j a r e n v o o r t g e z e t w o r d e n . N a g e g a a n w o r d t m o m e n t e e l of in de t o e k o m s t a a n het f o k k e r i j - o n d e r z o e k bij g e i t e n a a n d a c h t g e s c h o n k e n z a l w o r d e n . Dit in v e r b a n d m e t de m o g e l i j k h e d e n v o o r de p r o d u k t i e van g e i t e k a a s . D a a r n a a s t b i e d e n g e i t e n m o g e l i j k p e r s p e k t i e v e n in o n t w i k k e l i n g s l a n d e n . In het k a d e r van o n t w i k k e l i n g s s a m e n w e r k i n g w o r d t n a g e g a a n of het zinvol i s a d a p t a t i e - o n d e r z o e k m e t g e i t e n t e v e r r i c h t e n . H i e r b i j k a n de op het I . V . O. a a n w e z i g e k l i m a a t s t a l van d i e n s t z i j n .
Het o n d e r z o e k n a a r de efficiëntie van d i v e r s e s e l e k t i e m e t h o d i e k e n in de v a r k e n s f o k k e r i j blijft ook de k o m e n d e j a r e n a k t u e e l . D a a r b i j z u l l e n de b a t e n van b e p a a l d e s e l e k t i e p r o g r a m m a ' s w o r d e n
afgewogen t e g e n de k o s t e n . V e r a n d e r d e o m s t a n d i g h e d e n , o . m . t e n a a n z i e n van de g e z o n d h e i d s m a a t r e g e l e n , kunnen v e r d e r n o o d z a k e n tot a a n g e p a s t e of a n d e r e s e l e k t i e s y s t e m e n .
Het r a s s e n e v a l u a t i e - en k r u i s i n g s o n d e r z o e k bij v a r k e n s i s t h a n s volop bezig en z a l de k o m e n d e vijf j a r e n v e e l o n d e r z o e k i n s p a n n i n g
v e r e i s e n . Het r i c h t z i c h p r i m a i r op het o n t w i k k e l e n van e e n v a d e r l i j n t e n b e h o e v e v a n de p r o d u k t i e van s l a c h t v a r k e n s uit g e k r u i s t e
z e u g e n . V e r v o l g e n s z a l a a n d a c h t b e s t e e d w o r d e n a a n m o g e l i j k e
benutting a a n de v r o u w e l i j k e kant van b u i t e n l a n d s g e n e t i s c h p o t e n t i e e l via k r u i s i n g s s y s t e m e n .
Bij dit o n d e r z o e k w o r d e n ook r e l a t i e s t u s s e n v o e r n i v e a u , v o e r o p n a m e -v e r m o g e n en e i w i t a a n z e t b e s t u d e e r d .
Het g e n e t i s c h o n d e r z o e k bij v a r k e n s z a l z i c h de k o m e n d e j a r e n ook u i t s t r e k k e n o v e r s t r e s s g e v o e l i g h e i d , v r u c h t b a a r h e i d en n a a r e r f e l i j k e r e s i s t e n t i e t e g e n z i e k t e n , m e t n a m e t e g e n a t r o f i s c h e r h i n i t i s , een z i e k t e die e r n s t i g e s c h a d e in de p r a k t i j k v e r o o r z a a k t . G e z i e n de b e l a n g r i j k e p l a a t s d i e het p a a r d v e r v u l t in de a k t i e v e r e k r e a t i e is in de t o e k o m s t enige o n d e r z o e k i n s p a n n i n g h i e r op zijn p l a a t s . V i a het i n k r u i s e n van E n g e l s Volbloed is dit w a r m b l o e d p a a r d in N e d e r l a n d g e h e e l tot een r i j p a a r d t y p e o m g e f o k t . E r i s behoefte a a n een o b j e k t i e v e f o k w a a r d e b e p a l i n g van jonge d e k h e n g s t e n , m e t n a m e wat b e t r e f t e i g e n s c h a p p e n a l s r i j - en s p r i n g v e r m o g e n , m a k h e i d en g e w i l l i g h e i d .
6 . 6 O n t w i k k e l i n g s h u l p
Nadat dit j a a r o v e r e e n s t e m m i n g is b e r e i k t m e t de F . A . O . o v e r de s t a t u s van het I . V . O . a l s C o - o p e r a t i n g I n s t i t u t e , zijn in het k a d e r d a a r v a n a a n v r a g e n o m d e s k u n d i g e n v e r d e r o p g e n o m e n m e t de d a a r v o o r in a a n m e r k i n g k o m e n d e i n s t i t u t e n . E e n n a d e r v o o r s t e l o m t e k o m e n tot het a a n s t e l l e n van e e n m e d e w e r k e r die d e e l s a l s d e s k u n d i g e op k o s t e n van de F . A . O . u i t g e z o n d e n w o r d t , d e e l s a l s I . V . O . - m e d e w e r k e r als v e r b i n d i n g s m a n f u n k t i o n e e r t m e t het v e e t e e l t o n d e r z o e k in N e d e r l a n d , w o r d t u i t g e w e r k t .
De o r g a n i s a t i e van het z g . o n t w i k k e l i n g s w e z e n is d u s d a n i g onduidelijk d a t e e n b r u i k b a r e weg o m i n i t i a t i e v e n t e ontplooien die het
g e w e l d i g e r e s e r v o i r a a n know how op v e e t e e l t g e b i e d m e d e t e n d i e n s t e a a n o n t w i k k e l i n g s l a n d e n l a a t k o m e n , p a s na v e e l m o e i t e g e b a a n d k a n w o r d e n . 6.7 S a m e n v a t t i n g S a m e n v a t t e n d k a n g e s t e l d w o r d e n , dat g e e n g r o t e v e r s c h u i v i n g e n in het I. V . O . - o n d e r z o e k p a k k e t t e v e r w a c h t e n zijn v o o r de k o m e n d e vijf j a a r . De p r i m a i r e o o r z a a k h i e r v a n is dat e e n g r o o t d e e l v a n het o n d e r z o e k b u d g e t voor e e n z e e r l a n g e p e r i o d e v a s t ligt in l a n g l o p e n d e f o k k e r i j p r o j e k t e n bij r u n d v e e en v a r k e n s .
De v e r s c h u i v i n g e n l a t e n z i c h nog het b e s t e i l l u s t r e r e n via e e n
v e r g e l i j k i n g v a n de k r u i s t a b e l l e n 3* en 5 * . Het w e l z i j n s o n d e r z o e k z a l q u a o n d e r z o e k i n s p a n n i n g v e r d u b b e l d w o r d e n . De p r o b l e m a t i e k die in het m i d d e l p u n t van de p u b l i e k e b e l a n g s t e l l i n g s t a a t is zo v e e l -o m v a t t e n d dat e x t r a -o n d e r z -o e k i n s p a n n i n g n -o -o d z a k e l i j k i s -o m o b j e k t i e v e g e g e v e n s t e v e r k r i j g e n v o o r de a a n t e g e v e n v e r b e t e r i n g e n c . q . o p l o s s i n g e n . * z i e b i j l a g e
H i e r o n d e r valt ook het a a n t e v a t t e n o n d e r z o e k n a a r b e e n g e b r e k e n bij v a r k e n s . D e z e afwijkingen k o m e n z e e r veelvuldig v o o r .
V r o e g e r I. V . O . - o n d e r z o e k z a l e e n v e r v o l g m o e t e n k r i j g e n . E e n m u l t i d i s c i p l i n a i r e aanpak is r e e d s qua planning van c o n c r e t e
p r o j e k t e n g e s t a r t . D e a a n m e r k e l i j k e v e r m i n d e r i n g van de o n d e r z o e k -i n s p a n n -i n g op het t e r r e -i n v a n de m a n n e l -i j k e v o o r t p l a n t -i n g en e e n g e r i n g e r e v e r m i n d e r i n g van het f o k k e r i j - o n d e r z o e k v e r s c h a f f e n h i e r t e n d e l e de r u i m t e v o o r .
Binnen het v o o r t p l a n t ing s o n d e r zoek k o m t een v e r d e r e v e r s c h u i v i n g van het a c c e n t van het m a n n e l i j k e n a a r het v r o u w e l i j k e d i e r tot stand, a a n g e z i e n h i e r de p r o b l e m e n u r g e n t e k n e l p u n t e n g e w o r d e n zijn in de f o k k e r i j .
B i n n e n het f o k k e r i j - o n d e r z o e k bij r u n d e r e n z a l in de l o o p van de k o m e n d e vijf j a a r de n a d r u k van m e l k p r o d u k t i e w e e r wat v e r l e g d w o r d e n n a a r de v l e e s p r o d u k t i e . Tot dit l a a t s t e m o e t ook h e t
o n d e r z o e k n a a r g e b o o r t e m o e i l i j k h e d e n bij r u n d e r e n g e r e k e n d w o r d e n . G e b o o r t e m o e i l i j k h e d e n v o r m e n één van de b e l a n g r i j k s t e
e k o n o m i s c h e v e r l i e z e n in d e r u n d v e e t e e l t .
O n d e r z o e k m e t b e t r e k k i n g tot b e d r i j f s i n f o r m a t i e s y s t e m e n z a l tot 1981 v e r d e r in b e t e k e n i s t o e n e m e n . Niet a l l e e n v o o r g e b r u i k in de f o k k e r i j doch ook vanwege de g r o t e behoefte n a a r e e n e f f i c i ë n t e r e p r o d u k t i e en b e d r i j f s v o e r i n g . Binnen de E . E , G . z a l de s a m e n w e r k i n g t u s s e n de v e r s c h i l l e n d e o n d e r z o e k c e n t r a t o e n e m e n g e z i e n de t e v e r w a c h t e n v o o r t s c h r i j d e n d e h a r m o n i s a t i e o n t w i k k e l i n g . R e e d s i s dit het g e v a l m e t p r o j e k t e n op het g e b i e d v a n de v l e e s p r o d u k t i e . A n d e r e i n t e r n a t i o n a a l g e r i c h t e o n d e r z o e k a k t i v i t e i t e n zijn t e v e r w a c h t e n op het g e b i e d van de o n t w i k k e l i n g s s a m e n w e r k i n g . De v e r s c h i l l e n t u s s e n de o n t w i k k e l i n g s l a n d e n en N e d e r l a n d zijn e r g g r o o t , zowel s t r u c t u r e e l a l s qua n i v e a u . Het l i g t d a a r d o o r v o o r de h a n d e r n a a r t e s t r e v e n dat de huidige know how op v e e t e e l t g e b i e d in N e d e r l a n d m e e r d a n tot nog toe via s a m e n w e r k i n g s p r o j e k t e n t e n goede z a l k o m e n a a n de s l e c h t b e d e e l d e l a n d e n . Het I . V . O. " S c h o o n o o r d " heeft d a a r b i j z e k e r e e n b e l a n g r i j k e t a a k .
