Die O.B. Jaargang 3, no.50

Geregistreer aan die H.P.K. as 'n Nuusblad.

DERDE JAARGANG. No. 50.

Een

V

olik

s

f

ro

nt

H

.

P

,

V

o

_

Ve

r

s

k

ei

e

P

a

rt

y

f

ron

t

e

Vo

~

k

Opger

o

ep t

ot

Gesan11en

t~sk

e

A~H1$~ag

T

ee

n

Ve

r

d

ee~

ste~

s

e

~

Die Konuuandaui-geneTaal gee die volgende uitecnsetting van die Ossewabrandwag se pm·Jemcntere volksfront, soos deur <1ie Grootxaad onlangs bcsluit:

D

t

E

P

AR

TY

P

O

L

l

T

I

E

KE

S

KEUUD

ER

S

1. Voo1·heen het die Ossewa-brandwag gcse: ,Die man wat

se j y moet 1ties .tussen mede -Afrikaners

is

die man wat se jy

moet sl\ieur". Ons se dit nog, en ons voeg nou die vraag by:

,

\

V

i

e

is die skeurde.r of uits!copper en

w

ie

di

e

u

i

t

g

esko

p

te

?

"

2. Ondanks talle van versoe -ningspogings, minstens scw.e, is alle O.B.-ledc drie jaar gelede

nit H.N.P.-ampte geskop. Niete -min het 'hulle troue lede, hc•ewel

nie amps.draers, van daardie party gebly. Nou is, so11der toc -doen yan hul l\ant, dcur 'n skeursieJ\e partyleiding besl.uit om hulle ook as gewone !>Rl'ty

-lede ~uit te skop. ·

3. As die uitgskoptes nou v

cr-l:ies om verder weg te staan, buiiel<ant skop-bereik, dan is dit nie net verstaanbaar nie. Dit. is

ook selfrespek. En hnll.e gaan nou op hul cie voete staan, in

elke opsig. Aa:n die H.N.P.-leicrs is alle gelecutheid 'tot b'cwaring

en b

ev

o

n

te

rin

g

·

van

vo

lk

seen

h

e

id

geg.ee en gegnn. Hullc

'

J

1

et

ALLE g1eleenthede - vanaf Monument

-l<oppie tot 11.ou -

g

.

ctor

p

e

d

ecr

.

Dit is nou t) d, e11

ho

ogtyd,

dat

die

vo]k

ontwaak.

4. Die vraag ontstaan 110u, in naJsionale

bclang,

nic in O. B.-belaug nie, of al die Afrikaner -stemkragte wat uitgeskop word,

. braak moet le, ongeorganiseerd,

om deur e1.1\B politieke jal<kals in.Q:epalm te word, en . of hu!~e liewers in een volksvms - me O.B.-vuJs - saamgesnoer moet word vir toekomstige gebeurlik

-htede.

5. Want na die H.N.P. l<an hulle ni.e terug nie, tensy hulle die O.B.-eed wil breek e11 hul ka-merade in die l<ampe en tronke in die ste.ek wil laat.

6. Die v1·aag jg oorbodig; dit sp1·eek

vanse

l

i

da:t di

t

in

Afri~

kanerbelang is om

h

u

1

le

saa.m te

sno~:. IDn 011s gaan dit doen.

l

S

D.llT

'N NUWE

STJ-\.P

'

?

7. Is dit die eerste keer dat . ,die O.B. in die politii2ke gedrang

]\Om

?

Seer sekerJik nie.

8. By die algemene verkies~g in

1943

'het die O.B. die dne opJ)Oisisie·leiers, dr. I\'Ialan, nu1I'.

HavengR en

ad

v

.

P

il·

o

w

gc

v

·

;_

.

;1.

om 'n volksfront van die gesa -me11tlike opposisie-c1en1>e11te tc

s

k

e

p,

w

a

t

e

lke

O.B.-stem en elke O.ll.-1·ytuig tot hul beski!dcing sou kry SONDER DAT DIE

O.

B. '

N

ENJ\:ELE SE'l'EL

V

I

R

HOMSELl'

V

R

A

.

H

icnli

c

oppo-sisie-volksfront het s1d!}breuk

g

1

e

l

y

deur die skeursiekc leiding

van die H.N .P. wa't verk~es het om ,,s'ta.l skoon tc maak" ( hul cie

woordc

)

,

liewer

a

s

om die

Empire 'tc

bev

c

g

.

9. Nietemin het die

G

.

B.

-leiding sy ledc aang-emoedig

om sbembus toe te gaan en

wei om te stem ,wam· moont -lik vir 'n go•edg-esinde anti -Empire-J,andidaat . . . maar goed- of sleggesind, stem anti

-Empu·e". IIierdie feite is

alombekend •en 1mn non nog JJageslaan word in .die eerlike

pers

vim

clestyds, onder an -dere in die blaadjie ,Die O.B."

1

0

.

In baie kiesafdeljngs is dit

die O.B.-stemme wat H.N.l' .-kandi,date gered het. 'Di.t is ook

dem mnr.

Tom

Naude, L.V.,

ruiterlik erken, wat Pietersburg

betref. En mnr. Van Kiekcrl<, L.V., het dit ook erken aangaan -de di'e tussenverkiesing \i\Tal<l<er

-stroom.

11. U sien dus dat die O.B. herhaa1de1ik ver1<iesings bc1'11-vloed het en as die beginsel voorheen 'goed was, kan dit in

,die tc•ekoms nie sleg wees nie. Vexal as di:.t daarop gemik word om nou vir eens en vir a l-tyd

'

n ei

n

d

e tc

m

a

ak

aan die

vo1ksve:n1elende party=politiek en dit te vcrvang de1.1r 'n Yolks -front van al1e goedgesinde Afri -kane;rs wa't sal lej tot 'J1 VOLKS

-REGE

R

ING

in

plaa

van

'n

PAHTY

-

R

E

GERING

.

DIE

KOEHS

12.

Aangesien die O.B.-lede sond.er hul toedcen ni£ alle amp -te -en nou ook uit gewone

lid-maatskap van die H.,N.P: uitge -skop word, kan hullc m~ weer in daardie kraal hel.p n1e. 'n O.B. mag voortaan, luiclens H.N.P.-besluit, nie tot die H.N.P. toe.tree sonder om di~B O.B. in

die rug te steel< nie.

13. Die O.B. sal derhalwe, synde uitgeskop, sorg· dra

(i)

Wffe

S

<aJU

Of?~ra;rode

Varru

h~arnto~

r£

ru

r

fOff]ke

om

b'Q)offitff~k Verr~offk?

J)ie KomnmlHlant-gcncmal, dl'. ,f. }' .

.r

.

Yllll Hcnshurg, sJn·yl' as YOlg Jla a;mlcidillg 1a11 die lnlldigine; ''nu on· kamernde in !lie 1\'o\'l'ieiontci.n

-J(allll);

ln vcl'lJand met die jongs!c Yierin~ ran Hcld.edng i~ 'n gebcaricHis ai'!'e~)H'Cl, min!lc1· l>cl(cnd Jnaac uitcrs hctckcnisYol rir ilic toclwms. rir

<lie ccrstc Ju•er ia ryi jaa:• oorlo~ is (l.1dngclatHly Tan 'tl l~mpi•·c sc lmntl -lan!;Cl's JH)rlincut nan <lie ktak ;.;'<'Silll op ·n. llllllt waar h.ul ;;cwe!cn~ uitors :..;i'Yoclig- moe~ wccs. Jlcec as ·vyi jaar Janie is hull<• l>csig om Ai'rik:•uc~s .in lwnscntrasicl>ampc tc stop, sondcr a:mldng ot I'Crhoox in die openbaa r.

As daar gronde tot i11ternering was,

was hullc nm die gehalte wat nie

daglig kan verdra nie. Die masker is

afgeruk toe die Volksbcweging. dte

Ossewabra11dwag, !Jesluit hei orn, bc -newens lntldcbeiuigings aan ons helde en marlelare uil tlie vryllci<lstryd vau

die Yerlede wat jaarliks op 10 Ok·

tober geskied, ool~ 'n huldebeLui:;ll.g

le doe:l aan helde en martehH'€ tilt

die vryheidstryd van vrmdag En llic aan!;Circsc Jilek Yir so'n l>e!oging w::s die oamid<lcllikc na)Jyheid Y:m tlic

J;:oa~en tn•s iclmw p I{ oi'l'icfon tci n,

1'

na r

die huidigc RcpuiJiikcinc O]Jgcsluit sit.

Terwyl ·n O.B.-I.:olonne met be:;ieleu

-de sukses ·n optog na die. Kru~er­

standbeeld in Pretoria aangecree ilCl,

hel 'n a1Hler seksie van die O.B. ge

-snel na ((Offlcfontein. waar ·lie ny -heidsin van Kruger ook in <li::l ja:n

1944 agter die- Illllllire se. ~or!ngdr:lad

dat sy Afrikaner-stemkrag-te wat by .die H.N.P. on~ewHd is, nie ongeorganiseerd romdle nie en (ii) dat hulle l<ans sal kry om in e1k geval vir 'n anti-Empil·e -kandidaat te stem al is di.t dan nie vir die slcemsieke H.N.P. ni•e,

by

wic hulle as O.B.'s on-welkorn is. Verdcr kan dit ge

-noem word dat geen O.B.- offi-siere kandidaat kan wees nie, tensy hulle hul rang

wil

neerle.

Vi1

·

ons sel.f soek ons niks.

1

4

.

Maar wi.e ool<al ,die kandi -date is, limlle sal moct

)n

s

kak

e

l

by 'n Volksfront wat veg (a) vir 'n vrye Suid-Afr.ika; (b) vir die afwering· van kommunisme,

veral (c) deur onderclrukking

van sy oorsaak, die kapitalisti·e -sc uitbuiiing; (d) vir sosialc gc -re·o-tio·heid en (e) vir beveilig-ing

, 1:> 0 0 bl

s

'd

van Ghnstehke . ank tu

-A

C

r

i

k

a,

EN

V

IR

DIE AFSKAPF

I

N

G

VAN

PAR

'l'Y

-

POL!'.l'XEl(E VOL

KS-VEH

DE'ELD

HE

ID

.

15

.

Bostaande het u die · we-senW\e fei te.

Daar is vir ons net een pad -die pad van Suid-.Afrika, die pad

van die Ossewabrand,vaz - My

God, l\'Iy Volk, My Land Suid

-Afrika.

J

.

F. VAN RENSBURG, Leier, Die Ossewabrandwag-, Ol<tobe:t:;.,.

1

9

44.

volhard. Ook twee Yan Kruger sc

kleinseuns, lwee O.B.-offisierc, moes daardie pad loop.

Dat die O.B.-oplre<le 'n raakskooL was, blyl, len duidelikste uit die l,la-niekcl·ige 1·eaksie van die regcria,;.

'n Noodregulasie wat ses jaar .:elede

uitgcvaardig was, en in ses Jaar nug nie gebruik was nie. is onven\·ylti

toegepas e11 'n verbod is uitgeYaa;·dig wat die grootle van die vergadering

beperk tot 20 persone. Hierdcur is c1ic T'Cken1;undi;;;e grootte ·y:ru <lie Hel<l<'

-tlngYiering gestrem, maar r.y THOrdu

l>ctck6nis <'H uihrerl;iug oneinilig T<•. r-groot en berOI'der. Die Achilleshak,

die gewetcnsweer, van die hand-lauger-regering kon nie opvallencler

geopenbaar word nie.

SOOS ll\ VERLJ!iD1~

Want in d ic koascnf ra:,icka mp Kof -l'iofoatcht hJoci die repu!Jlikcinsc gc

-wcte Yan ons TOlle 'ri-ot soos <laa1·die !;Owctc tcrore nit <lie lydiJ1g Tan 1 J.), yan JS~S, T:!ll 18 1, Y<lll 1899-1902 en Y<\ll 1VH-1!H5 1rak'ker geslwd is, Tlct·

so S<'kcrlik ~aan die oiforande ·ran. 193!) •. 19.J.t die~ i'OTHlmncnt YOl'lll waal'

-op· <lie :Hrikltncr->Tyltcii.lsfrcwc in die nu -oorlogso )arc gaau bou. 'll"aarop !Jy 'moet hou, waul ,wcrclilf(

esldedc-ni~ is wh-cldgcrc~", eu TOlksgosllic· tlcnis is Yoll;:sgcl'cg. Voor die regbank van die geskiedenis gaan die aang

e-klaagdes slaan. i:\ie die manno in die kamn nie - hulle gaau die aanklaors wees - maar clie huidige regering en sy naamlose inrormante gaan in di(> beskuldig<le-11ok tc Iande lwm. So

was dil i11 die verlede. So gaan dit in die toekoms wees. 1\o.g altyd was die .. bloed der martelaren de ?.aad cler Kerk''.

Almal weet dat die opt>ruisende

ua-sionale go![ wat na die vorige

w

e

-relcloorlog in 192·1, in kameraadsk

ap-like medewerking met die workers

"an die Rand en ander st.ede, aan

be-wind gekom het. sy krag en vasbe-radcnheid gepnt het uit die Kimber

-leyse ge\·angenc-compounds en die

selle van die Jobannesburgse Fon

wat in 191J-J5 .-olgeJlrOP was met i·e

-publikeine. 1-:n tlic go1i wat 11a l1irruir

wf·reltl·OO.rlog a<Hl llcwind ~al lwm.

;;aan C\ll moet sy lo·a; cu Yasl!eradCll·

h<>iu ]Hit uit llic Jwn1'eutra:;teluuupc en aic ~ollc nm die Jobauneshrngsr }'or!, 011 :JJHlrr c;Hnngenissc, wat in

l !l39-l!H1 net soos in 1914-15 volga -prop was met republikeino. :\La. w. uit die Osscwabrandwag en S . .J .'s. want wie anders was destyds in daa r-die lmmpe en in dam·di.e selle?

:\IAAR. .

~Iaar, eu bier wyk die parallel tus -sen die Afrikaner-geskiedenis van

die ,-or1ge wereld-oorlog e11 die van

'l

'

WEE

l'fi~rA«Jl~ A

J

g~liT

Ol

~liD~ IL~«J

~

eo

we

R'

g<91

d

terrn

iDJ

g

Op die tiende jaarvergaderiug van

VOLKSKAS, gehou in die Hoo(kan -tom· vau die Bank te Pretoria, op G Oktober 19~4, het die Voorsilter, prof.

"L . . J. du Plessis, gese:

Geagte Vriende,

Dis my 'n eer en geuoee om by bier

-die geleentheid die ticnde jaarverslag

met al die bybehorencle state aan u

voor te lc en tegelykertyd u goedlccu -ring tc vra vir die oorplasing van VOLKSKAS van die register van Koo

-:peraticwe vereniginge na die maat

-skappye-register.

By hierdic gedenkwaardige geleen t-Jwid wil ek graag korLliks as voor

-sitter enkele opmerldn.gc maak, wat in

drie onderdcTe sal verval, naamlik:

eerstcns wat belrer die onlwikkcling van ons Bank, tweedcns oar Jandsom

-standighede in die algemeen en der

-dens na aanleiding van die vooTgestel

-de prysgawe van die wetlikc koop c-rasievorm.

Oor die eerstc punt sal u in die ver

-slae en state die bewys vind van ver

-dcre normale groei. Soos n sal sien, is die slerkste onlwikkeling juis in die tipicse handelsbank-bedrywighede soos iopendc rekeninge en voorskolto.

Dat die voll\sbank-aspekte c.gter nie verwaarloos word nic, blyk o.a. uil

die besondcrc groei van spaarreke

-nlngc en beleggingseniCikatc. 'n Ver

-dere opmerl\likc uitbreiding betref die

belegging in geboue wat bcdoel is om voorsiening te maak vir bankp er-sele in al die vernaamste senlra. Uit

'n vergelyking sal u sien dat in die

rueeste vertakkinge van die bank

be-dryf VOLKSKAS non reeds baie goed

vergelyk met die kleinste van die

.,groat drie" op handelsbankgobied i_u Suid-A[rika. Sy enigste swak punt Js dat sy kapitaal tc klein is, maar hier

-in sal, vcrwag ons, spoedig voorsicn word, aangesien die Direl\sie reeds

besluit llet om die goedkeuring van

die 'l.'esourie om ons kapitaat te ver -!Joog tot £1,000,000, op te volg dour 'n intensiewe kapitaalworwingskam -panje. In Jandsomslandighedc was daar sedert ons vorige jaarvergadering ver·· al twee belangrike ontwikke!inge, naamlik eerstens die aanmerklike

verstcrking van die !)OSisie van gaud, sowel wat die markvooruitsigte be

-ire(, as die ontgiuningsmoontlikbec1c

in Suid-Afrika: clit is natuurlik vir

Suid-Afrika in finansielc opsig baio

goeie nu11s. 'l'weedens skyn dit aso[ die einde van die o01·1og in die Weste

baie nr.der gekom hct en asof ,die at

-ron<ling ll1 die Ooste, wat nog ·n

tydji( Janger sal duur, Suid-A[rika se uitvoe1· ste1 k sal bevorder -- ook gocie Jwus! :.raar dit is nuus wat in bei~.c, ge,~alle die vraagstuk van JJa

-oorlogse re-organisasie baie meer op <lie vourgrond stol - en die voo r-uitsi;> cla:•.rvan is nie so'n onvermen

g-do genaL nie!

Vcreers sal <lie re"organisasie ons samelewing JJoga 1 ingrypencl af[e

k-teer, en dnn is sy eise so in botsing meL die .gees van die verlecle c!at. dit

ongctwyfeld mel groat moeilikbede

en woelings ;;opaard sal gaan. af

ge-sicu van <lie verwaning van die blote

oorslinkeling van die oorlogs- na die

vredes-organisasie. 'n Duiclelike voor

-tcken van die groat veranderinge wat

ons wag, kan gevind word in die op-spraakwekkende rapporte van die

Planneraad en die Landbou-Rekon

-struksie-Komiteo; on die moeilikllode

van die relwnslrnksie word goed ge

-illust.reer dour die stryd in verbaud

mot die vleisbemarking wat ons byna

deurleef hot. Ongetwyfeld sal ons al

-mal voorberei moot wecs vir 'n meer

sosialc of, as u wil, ,sosialisticse" eeu. Wal VO"LI-i.SKAS betref, sal dit ons nie so baic moeililc val nic. 'Want VOLKSKAS is gebore uiL die gees

van diens en van samewcrl,ing. En ons Bank sou dil besoncler verwe l-kom as die rokonstruksie gepaarcl sou gaan met 'n planmatigo oorskal

(e-ling van gaud na selwndere nywer

-hcde mel gesonde produ1tsie- en prys

-en arbeidsroelinge in die goes van die

nuwe eeu.

En dit bring my tot die derde deel

van my taak, n.l. 'u k.orl bcspreking van die oorgang van ons Bank tot die maatsk~LJlpyeregister. Ons hoop chtt dit nou 1·eeds vir u <luidelik ,geword

hct dat hierdie oorgang nie die gevoJg is van ontrou aan die Jwopcrasie-be -ginscl waaruit VOLKSKAS gebore is

nie. Die posisie is cenvouclig dal

VOLKSKAS se uitbreiding as ban -delsbank en die ontwikkcling van ons wetgewin.g in verband met koope

-rasies en banke dit vir VOLKSKAS onmoontlik gemaak. het om vordor on

-der die kooperasie-wet te, bly, soos die

Direk.sie a! lank uit ervaring begin Jeer beL Ons moct dus oorgaan tot

die maatskappye-register· maar daar

-by wil ons so veel mooullik van ons

oorspronklike kooporatiowc karakter bewaar, nie net in ons boleid uie,

maar ook in ons grondwet. Daarom

bcvat uie slukke wat ook vanaand

a an 11 voorgele sal word, o.a. die

be-DI

E

O

.

B

.

, WO:BNSD

A

G

,

1

N

OV

.

19

t

14

.

palinge to~ beperking van diwidencle en van stemkras-.

Die Direksie vertrou dat 11 hierdie noodsaaklike verandering sal goe

d-keur en vestig graag u aandag daarop dat die oorplasing sander skado vir

VOLKSKAS alleen moontlik gcword

het dour spesialo en besonder tege

-moetkomende wct,gewing wa<wvoor ons groat dank verskulclig is vern' aan die Regislraleur van Banke en die i\finistcr van Finansies. Dy u oor

-wegiug van .hierdie gcwigtige saak sal u ook spesiale aandag moet gee

aan die Bani~ sc naam. Die vraag vir u beslissing in hierdie verbancl korn

kortliks daarop neer: l\1oel VOLE

S-KAS sy naam behou om Le bewys dat by nie sy karakler en wese prysgee

met hiet·ciie veraudering van vorm

nie, of moet hy 'n mecr omvattende

naam aanneem om te bewys dat hy 'n nuwo vorm aa11geneem hot en 'n hoer status in die bankwcreld verower het,

of l\an by die LWee met mekaar ve

r-bind?

·reu slotle ook my vriendelike dank

vir die laaste keer as voorsiller in die eerste plek nan ons onclersteuners

(let wei: ek volg die orde van invlocd en gesng) clan aan die Diroktenre, in

-s! uitende die geeerde nageda.gten is

van ons oorlcde Dirol,teur, mnr. J. J. de I..:ock, claarna aan die Bestnrende pirelctour, on eindelik am1 die Hoof

-bestuurcler en die verdere pcrsonoel, prokureur en ouditeure - een en al -mal het hulle weer tccnoor ons· Bank

baie vordienstelik gemaak, en die sa

-mewerking met hullo was steeds 'n

onver<ieelde genot. l\laar vera! moel ole dankbaarhcid betuig teenoor ons volk, wat as gebco! ons saak tot sy eie gemaak bel, en aan God Alma.gtig wat sy onmiskenbare seen nie weer -han nie. En in aanslniting aan llierdic be -daukings sal my sel,cr ook 'n per

-soonlike woonl gegun word, terwyl ok

besluit l1et om non af to tree as Voor

-siller en Direkleur. Die recle daar

-voor is dat dit pad vir 'VOLKSKAS non so geJ)aan ei1 geef£en is en so veilig lyk, dat ck liowers voortaan my

kra,gte wil \YY aan ondememinge

waar daar nog grater gevaar en avon

-tum· Le wagLe is, in besondcr aan

Asokor Beperk, waarvan ek so pas benoem is as bonorere Besturende

Direkteur; oolc wou ek graag opening

maak vir \'erteenwoordiging van Na -tal op VOLI\SKAS se Direksie.

i\Iag ek ook die hoop nitspreek dat

u voortaan noudat n Direksic, by die oorgang tot die publioke maatskappy

-vorm. grater veranlwoordelikheid sal

dra, bulle ook oorecnkornstig sal kan vergoed vir hul waarde\'Olle dicnstc.

Hicrna is die jaarverslag van die

I

VnARKAG

ENT

SKAlF

K

A

.A

P

S

TAD

Br£Y:iU .. 6NG GESt;(l!"£0 01\lMWDEl.

-LSt<, WiSIB{L!I{S, boLe.ANIJE!.1&C8

Of SOOS VEIR:..ANG.

0

M!.

II

NN

AAR &

VAN SC

JH.

OO

R

Eiena<.<.r: GUS'i"AV IR!ET3Ef.

direksie en balansstaat aau die ver-.gaderiug voorgelees en cleur die v

or-gade;ring aangeneem.

DIREKTl!JURID: Die vier aftredonde <lirekteurc, n.l. mnrc . .J. H. Grcybe, J. E. Reeler, S. J. Nnude en P . .T. Rugo is hcrl<ies.

OUDI'l'EURE: As ouditoute vir die boekjaar 194.4/4.5 is weer benoern die

firma's 'l'aylor en Geer1ing en Price, Waterhouse, Peat en I<ic.

01) 'n spesiale lecle\7ergadering ·wat

onmicldellik na a(!oop van die jaaT

-vergadering gehou is, is die volgonde

besluite onder moor gcneem:

(1) Die direksie yan die Bank is versoek en gomaglig om aan-soek i.e doen om VOLKSKAS op die Maatsl,appye-registor te r e-gistreer.

(2) Die Akte van Oprigting en St a-tute wat vooraf aan lode gesi

r-kuleer is, is goodgekeur met sekere wysiglnge. Omdat daar 'n moontlikheid bestaan dat die onderskeiclelike RegistraLeurs van Maatskappye en Banke JlOg verderc wysiginge in die Akte en Statute mag aanbeveel, is die Jedevergaderjng op hierdie

punt verdaag tot 17 November

1!H1, wauneer die stukke finaal

deut die lede oonveeg en be -kragtig sal word.

(3) Dit is cenl>arig besluit dat die

naam ,VOLKSI<AS" onverandcr bly mel toevoegiug van , Be-perk" maar vauselfsprek.end,

met weglating van ,,Koopera-tie[". Die naam van die Banl\ sal clerhalwe na Tegistrasie as l\faatskappy, wees: ,

VOLKS-KAS BEPERK''. UA"LANSSTAA'l' SOOS 01'

:w

JlJNI i~ 104-.1 Konlant op Han<le en in 'l'ransito S.A. Reserwebank ... .. . Plaaslik geregistroenle cffekte Vasto Deposito Bouvereniging BATE: .f: 149,383 3 10 1,610,800 14 8 856,187 10 0 16,1~0 10 7 - -- - - ' -.£2,632,521 19 Onverrekende waardes en remises in 'l'ransilo ... ... ... 646,610 12

Vordiskonteerde Wissels ... ... ... ... ... J1G,741 12

Voorskolle min voorsienings ... ... ... . .. 3,009,310 10 Kli-ente se Verpligtings onder Garansios .!82,443 J3

Bankgebouo teen kosprys . .. ... . . . .. . . .. 320,593 18

KantooruitrnsUng min vVaardeverminuering 28,388 :-J Ander Bate ... . .. ... ... ... . .. ... ... . .. 9,8S!l 0 1 6 5 7 8 9 7 2 :t6,9,16,-199 10 9 Aan die Voorsiller on Lode,

van VOLKSKAS (Kooperatio() BEPERK,

PlliDTORlA.

J\ragtens Seksie '10(2) van die Ilankwel 19·l2 rapporteer 011s clat: •

LAS'I'E: Jngeskrowo Kapitaal: 584-,5-?6 aandele van .CJ. elk

GesLort ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. . Algemenc Reserwe ... ... ... ... ... ... ... .. .

Jnkomste en Uitga.we Verdelingsrekening .. . . . . . . ..

Deposito's dour die Pnbliek:

Vaste Deposito's ... . .. .. . £1,682,544 15 6 13eleggingsertifikale . . . 278,903 2 8

Spaarrel,eninge .. . . . . .. . 1,005,702 8 8 J,oponde J{el;:enin.ge ... ... 3,326,407 3 5 Wissels nitgoroik teen 'l'akke en Agonte

Verpligtings onder Garansies ... . Stafgotroubeidswaarborgfonds

Ander Laste . . . . . . . . . . . . . . . ..

(Voorwaardclike aanspreek.likheicl ten opsigte van die aa

n-l)OU en aankoop vall persele ... ... C55,263 .18.10) f 58<1,576 0 0 356,512 11 4 $J,644 18 10 15,000 0 0 6,293,557 10 .3 69,618 1 5 J82,H3 13 8 ·1,634 12 8 6,087 16 7 :£6,946,499 JO 9

(J) Ons die boekc, reke;1ings en bewy$Slul\ke op oie Hoofkantoor Y!lll U ~.raaLskapJ1Y gehon, nagegaan hel, en uie seknriteite ondersoek het of oortnig is van die bestaan daarvan.

(2) BelJ.oorliko boeke en rekcnings ge1wu is.

(3) Ons al die inligtings en verduidelikings verlang, verkry heL

(4) Die bostaande Balansstaat Jmgegaan is met clie boeke van die Hoofkanloor, lesame met die rekenings en Stale soos deur die takl;:anlore

van u Bank gelcwer, en wat as korrek geserti[isoer is deur die Bestnunlers van die takkantore, en na ons mening so opgestel is aat dit 'n "etrone en

juiste weergawe toon van die loesland van die ManLskappy se sake op 30 Junie 194<1 na ons bcste wclo en ooreenkomstig die verduide~kings aan

ons gegee.

(5) Volgens die informasie tot ons beskikking en volgens ons beste kermis en wete die effelde en alle stukl\e van die maatskappy IJeboorlik

bewaar ·word.

(6) Die beheer van die j\{aatskappy oor sy takke voldoende is, met die voorbehoud cl<~.t dit nic vir ons moontlik is om vas te stel or die in.

-sb:uksies aan die Amptonarc ann die takkautore behoorlik 11itgovoer is nie. aangesien ons nie die boeke van cUe takkanloro nagegaan het nie (Get.) 'l'~YLOR J!:N GEERLING,

Geoktrooieerde Rekenmeesters (S.A.)

(Gel.) PIUCEJ, WATERHOUSE, J>EA'l' EN JUE.,

r

·

-DIE O

.

B.,

WOENS

D

AG,

1 NOV.

1944.

Slagolfers Van Die Empire 1939-44

Hieronder volg 'o Irs '·au •n gedeelte 1·nn die Afrikaners wat in die huidlge Empire·OO!'!og deur die koosentrasiekmupe ,·an die Dritso Empire ge -sle!lp is of no!!' daarin ,.ol·lceer.

en kindertjies kon die voordrag van hul saak, hul versugtlngs en hul of-fers, met vertroue oorlaat aan die destydse parlement~re front onder generaal Hertzog, m.a.w. aan die Nasionale Party van destyds.

DRIE

PL

U

IM

VEE

Die Beolte Firma om o PL~IYEE,

EIEB8 ea aAder PBODUKTE aan te

amar aa:

C. M. ELOFF EN KIE.

(Edma.l Beperk

MOREMAB.Ii (Posbaa '71811> NEWTON

SASBANK

.

Die opoffering

e

n

lyding van hierdie manne, genoett)d of ongeuoomd, is 1ir nile tye gegr.a Hler op die ererol

'"an

die Afrllmuerdom. Hulle is die brug tussen die vrylteidstrewe van die H!rlede en

die v~n die toelcoms.

Kan die geinterneerdes en ge,·o n-nistes van die hnldigo stryd mot die-selfde n rtrone 1lie soak oorlant nun die lmidige opposisie, die J{.N .P., wie se leiers lmlle by die rcgcring en die

speurders gnan ,·erldn bot, en wic se pers nie not lml strowc maar ool< die

' versorging ,·an hul families }lrobeer

verongclnk heU

r

erri~ J1 olksdien~

!

Weens gebre){ ann plansrnhnte moes slc>gs 'n gedoelte van die name ge}mbllseer word. 'n Aa

n-·mllende lys· word later geJmbliseer.

J. Trumpelman, 0.. L. Nel, C. L. de Jager, S. 0. Eklund, E. P. i\:I:os-tert, E. H. van Biljon, H. G. Schwie-ckerdt, J. Bosch, G. E. F. Kuhn, A. Fourle, J. Ferreira, F. J. Keyser, A.

M. Laas, P. F. v. d. Wath, L. Nortje, W. J. Pleterse, F. P. Smith, C. H. Espach, J. H. Slabbert, B. J. Klein-hans, B. F. Bur,ger, Z. A. van Reus-burg, J, Louw, Jan Esterhuizeii, J. J. Solkus, L. J. Venter, G. 1\I. J. du Preez, R. J. A. Joubert, J. G. S. Bosch, ~· T. Johnson, P. Frey, M.

H. Rautenbach, H. G. D. Cochrane, E. Krause, A. E. Marx, P. C. Com-brink, J. van der Merwe, R. J. Kru-ger, J. W. J. Joubert, J. H. Mulllert, J. P. H. Maree, J. G. Rautenbach, P. J. van Rooyen, R. Snyman, J, W. Coetzer, J. R. Theunissen, C. C. Klop-per, F. J. Lamprecht, "W. J. de Wet., Dirk Pretorlus, Johann von Zeigler, L. J. Marais, A! Neveling, ,A. J. H. Stander, J. van Z. Alberts, W. J, Rothmann, Frlkkie Rosslee, A. J.

Joubert, Christo Neethling, Fred Fo-bian, P. Mynhaardt, P. F. Meyer, C. H. Badenhorst, L. Nel, Ernst J. G.

Norval, H. Robinson, L. C. Beyers, B. !{!Sider, P. J. van Biljon, H. S. Bur-ger, C. R. Jansen van Vuuren, J. F. van der Merwe, K. Vollenhoven, C. J. S. Coetzee, G. R. Ockerse, H. M. du Preez, C. Ho'ffmann, W. A. Kretchmar, H. A. Schoeman, S. Areris, D. R. Bingham, L. W. Kopke, P. W. R. Zerwick, B. P. le Roux, G. J. Grob-belaar, C. J. Conradie, A. A. du Toit.

M. J. Lourens, J. D. A. van Blljon, W. A. Odendaal, S. J. van Rensburg, J. G. Scheepers, P. B. Jasobs, J. J. Calltz, Roelf J. Schultz, C. Bekker, P. H. S. Pieterse, W. J. B. Pretorius, J. H. Meiring. H. J. L. Kriek, K. Rade-meyer, H. F. Malan, G. J. de Waal, A. Cornelissen, J. Beyers, F. Engel-brecht, J. P. Jordaan, M. P. F. J. VaJ?. Rensburg, J. Kruger, D. C. Treur-nich, H. J. Schwim, H. H. Rauten-bach, G. J. Hansen, D. Eloff, G.

Eloff, H. Baumann, J. C. J. van der Westhuizen, D. Crotz, L. P. B. Noot-hout, L. C. Pretorius, M. J. Toe1'~en,

D. C. S. van der Merwe, H. G. Stoker,

I. M. Prinsloo, L. L. Noothout, M. B.

de Wet, B.\ J. Vorster, F. A. Coetzee, S. F. Frankfort, D. J. Strauss, H. C. Boshoff, P. Z. Gerber .. J. J. Coetzee.

0. H. J. Seyffert, P. F. Anderson, J.

F. Marais, E. von Elling, D. du Toit, A. J. Smith, ,G. J. Schwimm, P. P. du Plessis, H.

c.

Havenga, J. A. du Plessis, S. J. Burger, H. Kuperus, G. van der Walt, S. Shcultz, J. L. P. Fourie, S. W. Greef, L. A. Lessing, J. P. de Witt, L. J. Cremer, G. P. Oosthulzen, P. H. Zletsmann, E. N. Pohl, P. A. Marais, R. J. A. Joubert,

w.

F. W. Dedeklnd, Eugene Rottchen,

0. Stoppel, A. H. Marx, J. C. Vogel, H. Greer, J. L. Coetsee, S. J. Snyman,

H. Vlljoen, S. Hanekom, A. L. Botha, G. J. Venter, L. H. W. Hornschuh, S. Liebenberg, P. J. W. Marais, P. Lou-reus, C. Lombard, P: E. Malan, A. J. Lessing, G. Schnettler, J. Acltermann, H. Lloyd, C. P. van der Walt, J. Hen-nig, D. G. Kennedy, H. E. K. Krick, H. E. Wentzel, P. Kaap, S. C. van Rooyen, L. Dreyer, F. W. Liebenberg, Pepple Schutte, Sollie Prinsloo, J. P. Prlnsloo, D. .J. van Wyk, A. J. du Preez, W. C. Coetzer, F. P. Bothma, B. S. Rothman, A. J. Beetge, A. J. de Waal, P. S. Marais, J. Broodryk, J. van der ·westhuizen, W. A. Willers, L. Suyman. J. Bredenhann, A. Stan-der, L. Malan, H. J. Steyn, P. J. Wagener, P. van der Nest, J. P. Schoeman, W. Fourie, A. B. Joubert, J. H. A. Zeelie, P. J. van Heerden, W van Zyl, L. Coetzee, R. F. van

I

Niekerk, B. van der Walt. J. B. Vos

-loo, S. P. Bothma, J. F. le Roux, A.

H. du Preez, H. F. M. de Kock, J. P.

du Toit, C. J. Botha, H. J. Venter, Niek Pretorlus, B. G. Bieldt, 1\I. C. Genis, D. J. Mare, P. Luitlngh, J. du Plooy, D. J. Snyman, \V. Pretorius,

M. 0. B. Englebrecht, H. 1\f. S. 1\Ia -rals, l\I. G. Doulell, G. F. Ingram, H. A. Hey!, C. A. Cronje, W. P. du Plessis, H. T. Stegen C. de Wet,

c.

Wortmann, E. Bonthuys, I.-. de Jong, W. H. Kruger,· J. J. Smit, A. H. Lubbe, P. van den Bergh, :111. J. Pre

-torius, L. F. Keyter, H. J. Neser, J. D. Frey, E. Krause, J. J. Solkus, F. W. Mueller, W. F. Nolte, J. C. Pre-torius, C. J. Joubert, L. Gouws, J. M. de Klerk, William J. Smith, K. Kru-ger, ... D. J. Winterbach, M. Grey ling,

H. J. Bester, J. Botha, A. S. Bouwer, J. W. du Plessis, D. J. Steenkamp, H. J. Storm, T. E. D. van der Merwe, P. P. Louw, J. J. A. Lombard, J. P. R. van Heerden, A. M. C. Theron, S. W. Matthee, I. J. Ferreira, E. J. van der Merwe. J: L. Fourie. M. J. Herbst, J. H. Mlerlng, P. van der Wath. J. G. S. Nel. A. I. P. Gerber, J. Kielblock, S. S. Snyman, M. J. van Jaarsveld, P. D. Coetzee. J. L. Fourie, F. J. R. Jou-.

bert, A. M. Meiring, B. M. Keulder,

M. J. Meiring, J. H. Meirin.e;. G. J. Muller, S. J. de Wet, J. Stoltz, C. J. Smlt, D. J. Strauss, H. Lloyd, C. J. Botba, W. Kettlltz, L. R. de Klerk. J. Snyman, P. Riekert. M. P. van Rooy, J. H. Robbertse, F. J. Ferreira, A. Rosslee, T. J. Kruger, A. W. Kru-ger, T. J. Kruger, A. S. Dunne, T. J.

van Niekerk, Chas. van Rensburg. Jan H. Plenaar, Chris Neethling, J. J. Flck. M. S. F. Grobler. J. P. Gous. Stephen H. Eyssen, F. l\1. J. van der

Walt. ·

(Vervolg van bladsy 1, kol. 4)

hierdle w~reldoorlo.e: ultmekaar, wiE' moot in dlo nn-oorlogso !nl'e op <lie volkspolitiel<e terrain danrdie lvdiug en ofl'ernnde vertolld Wio moot die

-besleletule fltldcel vnn nit die l<onsen-· trasieknmp on die tronl<selJe dra 11:1

die jeug en na die nlk1 Die mense wat gC'Is{l het ,.Jn. ek sal (die speur-ders) help?" of die wat publiek ver-kondig bet dat die strydende geledere ,blnnekringe en S.J.'s" had; dat ,.die S.J.'s van masjiengewere praat en van hand~ranate - ja selfs van vllegluie?" of die wat hul gehoor e~<­

ter getroos bet met die versekerinl!' dat die ,S.J. 's krioel van generaal Smuts se sploene" en sodoende ,.luide toejuiA"ing" OI'der hul :\'ehoor uitge-lok.. het? Die wat skritfelik en IPet voorbeda.d.e rade in hul pers selfs die Christellke st.rewe om die noodlyden -cie vrC'ucn:, eu kindertjies van diP kamr.e

en

selle se offers te help. wo1• ver;-del .aJJ belemmer deur selts be-taalne advertensies van Noodhulp -funksles te weier - terwyl adver

-tensies van Joodse prot.esvergaderine:s teen DuitsJand en oorlogskavalkl\de-advertensies geplaas was? Moet bier·

die mnnne, na die storm 'rerby is, clil' voorsprnolt word ,·an lmmp en tronl{'l Soo~> e·cn

mnn

sou

tlio S

..

J.

's

·

en dic Br11ndwn~le In IUllllll "11 trouks~'l die lleftirzsto lll'otes mmlt>IH'll teen SUI.IU: '\'JmTOT.I\EnS

,

·;m

Jml fdcnal en lydiug.

Nee. die kemverokil wssen die si

-tuasle· in verband mer die besiellng en offers van die vorlge wereld-oorlog en ai(o van die hllidi~e is dit: des· tvds 'I"L s dnnr God1lnnl; 'n t>nrlemen·

tt'rc opJIOsfsle wat lu nouste voeling

on slmp11Hc rnet dto aktnrlstiese ele·

·

men

t,

met

die inges~tt:>nes van kamp l.'n tronksel, was. Ne martelare en gevonn. st& Afrikaner~; en hul vrouens

Voordat hulle DI'l' toelaat soek die gevange republikeine hul ele parle-mentere vertolkers, desnoods u!t hul eie geledere.

J..Jenings

vir

gesalari

eerde

persona

verkrygbaar

Terrne

ui!Rrs

bt1W:..

UAADPLEEG SASBANK

Die O.B. won tydens die oorlog nic veel nndru]{ op clie pnrlemenWre front

I

e

nie -

dit

was vot1werd in ·tile

oe

Yan die politiei.

Di

e

O.B. lc tans bictjie meer nndruk op die parlementcre front - dit is eers ,·erlccerd in die

oe

''1111 die liOli·

tici.

PAARL:-

WORCESTER:-KAAPSTAD:

-Posbus 266

Posbus

57

Po

s

bus

2387

oM\t>iND

oirdie \aar

1943•\944

Cxcelsir/t

'f!/eu!Jels

VIR

U

AANDELE·NAVRAE

dW41MZ:

DIE SEKRETARJS

EXCELSIOR MEUBELS BPK.

Posbus

'6670

Johannesburg

.

I

VIE

R

DIE O.B., WOENSDAG, 1 NOV. 1944

Rol van die Kerk

·

In bierdie dae waarop die groot Kerkhervorming van 'n paar eeue ge-lede berdenk word, is dit paslik om 'n paa1· gedagtes oor ons kerk ult te spreek. Die kerk as stigtlng van Cbristus self Is bestemd om te bly tot aan die elnde van die dae die poorte van die doderyk sal dit nle oorw~ldig nle. Dit is dan ook 'n in -stalling waarmee die staat of politiek gedurig rekening moet bou. Selfs die goddelose bolsjewisme bet bevind 1 dat

hy op die lange duur nie die' kerk kan onderdruk nie; hy moes sy be-staan uiteindelik weer erken. Vir Suid-Afrika met sy godsdienstige tra-disie is dit nog meer noodsaakllk dat daar goeie samewerking tussen kerk en owerheid moet wees: Warit een ding Is seker, 'n staat wat vyandlg staan teenoor die godsdlens or kerk van die Afrikanervolk ltan geen volk-staat wees nie. As hy die karakter van die Arrlkanervolk wil weerspiei!l, sal die staat ook die godsdlenstige beginsels soos In die kerklike bely -denis saamgevat, moet erk_en.

Vi!· die Ossewabrandwag as volks-bewe.ging met sy eenbeidsgedagte is die kerk 'n inste!ling waarna met dankbaarhe!d opgesien kan word. In

'n tyd toe ons volk deur die party -politick versnlpper wns en volksge· note weens hul lJartylidmantslmp ult die gemeenslm11 _gewerp moes :word, en toe sonunigo selfs nie eons op knl· tuurgebied dit met vrymoediglwid kon waag nie, hot die kerk nog altyd

•n

besef Tan eenhoid Jnat. voortle,vc. Binn'e die kerk kon politieln·erjaagdo Afrikaners nog altyd weer as broers saamlcom. Die organiese eenheid van die AfriJ<anervolk fs dour die ko:rk bewnar.

STRY SAAM

Danr mag ook nie vergeet word nie wat die volk te danke het aan sy kerklike leiers wat in tye van nasio-nale krisis steeds op die voorpunt ge -staan bet. Die predikante van ons Afrlkaanse kerke bet in donker tye die Jig van ons volkskap op elke plekkie in ons land brandend gehou. Ons dink maar aan die talle predikante wat in die verlede met die Emplre-tronk moes kennis maak, tot so'n mate dat die. moderatuur van een van ons kerke eenmaal vir die meerderbeid bestaan bet uit manne wat die tronk van binne gcken bet. Ook in die hui -dige stryd teen die Empire het dit die konsentrasiekamp en tronk nie aan predikante ontbreek nie.

Dit spreek vanselr dat daar ook kerklike leiers is wat onder die ln -vloed van die partypolitiek en sy pers verskillende politieke oortuigings handhaaf, maar dit is 'n gevaarlike nelging wat in die jongste tyd on t-wikkel om die kerk as sodanlg verant-woordelik te bou vir die menings en optrede van enkele van sy lede. En ·waar daar deur sommige predlkante vandag ook teen die Volksbeweging pollt!eke vooroordele opgewerp word, moet danr versigtig onderskei word tussen sulke persone en hul kerklike ampte. Daarby moet onthou word dat blerdie mense ook maar soos aile an -der volksgenote bul oortuiging vorm na die inligting wat bulle bereik. J)fe Ossewnbrnndwag wat as cenlulidsbe· weging oo:r die tydelike polltieke o

p-vnttings van die volksgenote llil been· ){yk nn die (liepere oenlteld v.an lots· gcmecnsk.ap, knu dnn ool{ oor hierd1e verskllle l10enkyl\ as dinge van ,·erby -gnande lun·t1. Aan die ander kant bring dit ook vir die predikant die pllg mee om nie die lndruk te skep dat by die beginsels van die een or ander partykonst!tusic hoi!r ag as die beginsels van Gods Woord nie. HERVORMING NODIG

Waar ons in die bresse tree vir die kerk, betaken dit nog nie dat die kerk volmaak is nie. Die sonde is ook binne die aardse kerk en waa1· sonde is, is daar verval. Daarom is voortdu-rende bervorm!ng vir die kerk noo d-saaklfk. Gelukkig dnt die kerk self dit besef en dat ons reeds die aandnidings viud op korlillke ve-rg n-de:rlngs wnar daar teen verkcerdhode in die boesem van die ked< opgetree word. Een van die groot gevare waar-aan die kerk in hierdie kapitallstiese eeu blootgestel was, is die ne1ging tot

.

DIE

·

O

.

B.,

W

OE

N

SDAG

,

1 NOV

.

19

44.

~n

Redev.oering en die Oor.logsfronte

dvind. Amerikaie jongste tyd gners sroot seeslowel as ae plaJaasge-pan -ners maak aanspraak op indrukwek -kende oorwinnings. Die toekoms sal moet leer of die Amerikaners weer -eens gebruik maak van .,Pearl Har -bour Mathematics", or hul oorwinning 'n politieke betekenis in verband met die aanstaande presidensii!le verkl e-sing het, en of die Japanners hul oor -logsmoraal met denkbeeldige oorw ln-nings w!l dokter en opfris.

\

_{(Deur Prof. J.}

_A

_.'

_.

_lVild,)

Premier Churchlll wat volgens eie woorde ,,soos 'n dolende troubadour van die een hof na die ander rcis",

h~t wec1·eE'ns na sy besoek aan Mos -kou 'n redevoerir:g voor ule Britse Laerhuls gebou. As handige politikus berinner hlerdie toespraak aan die kok wat .'n ole,rgereg wou berei son-dar om die eiers te breek. By derge-llke toesprake, en dit geld nie aileen vir Churchill nie, is dlt nle altyd die belangrlkste dinge wat gesG word nie maar wei die dinge wat ve1·1nvyg word.

Volgens ChurcWll vestig die vyand sy hoop op twee oorwegings. Die eer-ste is dat hy deur die stryd te ver-leng die Gcallieerdes se vasberaden-heid kan verlam. Die tweede en be -langriker hoop is dat verdeeldheid kan ontstaan tussen die drie moond-hede wat teen hom veg en wie se eenheid sy ondergang beteken. Aldus Churchill.

Die Britse Premier verswyg dlt eg -ter dat die vyand ook sy hoop op ander oorwegings vest!g, soos Duitse eenheid, Duftse verdedigingstelsels op eie terrein, nuwe Duitse wapens en chaotlese toestande in die ,bevryde" Iande agter die Geallieerdes se oor-logsfronte. Dit sou lntercssant w,ees om ult die mond van die :Sritse pre-mier lets te verneem oor hcersende toestande in ,bevryde" Iande soos

Italii~. Frankryk, Bel.gie en Grieke-land.

Dft is aileen aan die halfpad ,be-vryde" Pole waaraan Churchill veel aandag gewy bet. Volgens Sapa-Reu-ter bet die Poolse vraagstuk by verre die grootste gedeelte van die toe-spraak in beslag geneem. Dit Is egter nie die onskendbaarheid van die Pole van 3 September 1939 waaroor in Moskou of in die redevoering voor die Brltse Laerbuis gepraat Is nie, maar veral oor Brits-Russlese verhoudings insake 'n nuwo Polo met 'n nuwe re -geriug en nuwe grense dat 'n hele boel mlnseggende vae gemeenplase wereldkundig gemaak is.

In bierdie Poolse saak is daar vol -gens Church!ll twee besl!ssende strydvrae. Die eerste sou \Vees die kwessie van die oosgrens tussen Pole en Rusland en· die Curzon-linie, asook die nuwe 'gebicde wat in tlit' noorde en in die wcste nan I>oJe toegeken moet word. Die tweede is die ver -houding tusscn die Poolse regering en die Poolse nasionale bevrydingsko--mitee in Lublin. (Ek onderst1·eep).

\Vat die tweede strydvraag betref, kan ons maar net se dat dlt glad nle gaan oor die verhoudlng tussen die Poolse regering In Londeil en die Poolse bevrydlngskomitee van Lublin nie, maar oor die verhouding tussen Rusland en sy Angel-Sakslese bond-,genote.

'As Churchill, wat die eerste stryd-vraag betref, daarmee akkoord gaan dat ,nuwe gebiede", d.w.s. Duitse ge -biede aan die Pole toegeken moet word as vergoedlng vir gebiede wat nan Rusland toegestaan sal word, dan openbaar hierdie toespraak, soos aile wraaktoesprake van die oorlog, meer hltte as lig. Hy sal dan aandadig daaraan wees om 'n nuwe strydvraag, 'n nuwe ,,Poolse korrldor", en ,Vry-staat van Danzig", te skep en die saad vir n toekomstige o01·Iog tc saai. Die geskiedenis immers lewer volop llewyse dat lewenskragtige volke soos die Duitsers en die Russe militer wel mate,·falisme wat o.a. ook geopen-baar word in die ongelukkige ver-skynsel dat so bale nie mcer die pre-dikantsamp as 'n heilige roeping van God beskou nie, maar as 'n betalende bcroep. Teen hlerdle euwel van

ver-w~reldliking sal die kerk kragdad ig-llk moet optree indien hy sy posisie Jn die volkslewe wil handhaaf, want sonder om te oordryf meen ons dat hierdle kwaad een van die hoofoor-sake is dat die kerlt op 'n deel van ons \'olk sy houvas begln verloor. Maar ook dit is 'n saak wat ons met vertroue aan dle kerk self kan o or-laat In hierdie tyd van sosiale ont-waking.

Hoofsaak is dat van albel kanee ba-ser moet word dat kerk en staat saam moet werk en dat so'n aamewerking wei moontllk Is. in 'n atmos!eer van opregtheld en vertroue.

verslaan maar nooit vernietlg kan word nie.

Dit is egter sterk te betwytcl of Churchill wei in staat Is om Russiese aansprake in Pole daadwerklik teen te gaan. Vandaar dan ook sy J obs-troos ann die Brftse 'Laerhuls: ,,Ek wens dat ek die raad kon meedeel dat ons 'n oplossing vir bim·die vraag-stukke gevind bet". 'n Mens wonder or die parlementslede wat hul Pre-mier anngeboor het, veel tyd en his

vir Poolse vraagstukke het. In die sesde oorlogsjaar sal hul eie huisho u-del!ke vraagstukke wel legio wees.

DIE OORLOGSFRONTE Aan die front kom die oorlog steeds nader aan Duitsland. In die weste sowel as in die ooste word daa1· reeds op Duftse grensbodem geveg. Die Geallieerdes het in FrankrYk en Belgii! groot militere suksesse behaal. Hul vinnigo vordering in hlerdie twee Iande het 'n spoedige ineenstorting van die Duitse militere front soos in 1918 in hoopvolle vooruitsig gestel. Groot moet dus die teleurstelling wees dat l.p.v. 'n Duitse ineenstpr-ting, 'n bardnekkige en bittere Duitse weerstand die blitsveldtog van die Ge-allieerdes tot·. feitlike st!lstand ge -bring bet. Die Geallieerdes se verd e-ring in die westc bet uiters langsaam gcword. Holland bet Lp.v. 'n d eur-gangspoort na die Duitse Rubr-gebied, 'n slagveld met al sy verskrikl!khede gewonl. Ook in Italie geskied die frontverskuiwing volgens slakkegang. En dit alles op die vooraand van 'n

nuwe winter!

Aan die Russlese en Balkanfronte het die Duitsers ernstlge terugslae ge -ly. Die frontverandcring van Finne, Roemeni!!rs en Bulgare van bon dge-note in vyande is 'n belangrike oor -winnlng vir die Geall!eerdes en veral vir die Russiese bondgenoot. Maar ook in die ooste kan daar van 'n Dultse ineenstorting, deur die oor -logspropaganda so dikwels in die vooruitsig gestel, geen sprake wees nie. In Oos-Pruise maak die Russe geen vordering nle. 'n :t.ewenskrag -tlge volk met sy rug teen die muur en ,,onvoorwaardel!ke oorgawe" in die vooruitsig, kan hom bardnekkig weer.

Ook in die Verre Ooste bet daar in

N.S. - In die lanste artikel ,,Wna r-heen, 0 Brittanje?" bet 'n lellke drukfout voorgekom. Daar staan dat die Br!tse nasionale skuld op die vooraand van die laaste W~reldoor­

log maar drie-lmart miljoen pond bedra het. Dit moet natuurllk wees drie-kwart miljard pond· teenoo1· die 24 miljJtrd pond wat die huidige oor-log Brittanje reeds kos.

P

ARYS

IN

GREEP VAN

KOMMUNISME

Volgens The Gmmllau word in l'a· rys veertien dngblaaio uitgegee se -dert die ,bevry(ling" van die Frnnso boofstnd. Die kommunistfese blad L'Jinmnnite bet 'n sirkulasio van 200,000,, die soslnlistlese l'opulai:re 160,000 en die ande:r twnalf tesnme slags 120,000.

0.8.-Dagviering

te

MERWEVILLE

op 10 November 19

44

vanaf D-uur vm.

Aile Brandwagte van die KommandO; word seker verwag, en Brandwagto

van naburigo Kommando's word hartlik uitgenoo1. BRING U JUKSKEIE SA.A'll.

Gebieds-Generan! , F. DU T. VAN IYL sal die Brandwagte toespreek asook 'n PUBMEKE VERGADERING die aand in die

K

erk

s

aal

om 7.30 nm.

Kom alma! en help om die Fondsdag 'n reuse-sukses te maak.

IS u K.&B BAlE BESKADIG IN 'N ONGELUK?

I

BriDe dft 11a ou eza lim cUe reauUaat I l

ROELOU BARRY

(Edm~.)

Bpk

.

'"'ROBERTSON - IIIONTAOU - BONNIEVALE - LAINGSBURG. Ona spcaln.Useer Ill bakwerk, 'f'erlll ODiieluk en mecanleao herstehrerk, eo nneer vau Kane.

Agente vir: Fol'tl, Flrestonebande en Plaaallereedakap. VINNlOE EN DEEOLIKE DIENS GEWAARBOBO.

KERSFEESKAART JIES

K

e

rsfees en Quwejaar komi Bestel nou!

Pragtigste

v

ersameling ooi

t

aangebied.

Pry

s

6

/

- per dosyn posvry.

Kontant by bestelling.

AUeen. d

ie

B

o

ere

j

eug

-

lwo

fk

wartier i

s van

jaar deu

r

die Organ

i

-sasiele

i

er gemagtig om kerskaartj

i

es te 'V

er

spre

i

.

Bestel regstreeks deur

Die Boerejeug, Posbua 5754, Spoor'bo-ndgebou, JOHANNESBURG.

I

Reisplan van Genl.

J.

de Vos

van Organisa.siehoofkwartier in Oos-Kaapland

PLEK DATUM TYD

JOUBERTINA MAANDAG 13 NOVEMBER 8-uur n.lli.

KARREEDOUW DINSDAG 14 NOVEMBER 2-uur n.m.

HUMANSDORP DINSDAG 14 NOVEMBER 8-uur n.m.

PORT ELIZABETH WOENSDAG 15 NOVEMBER 7.30 n.m.

KIRKWOOD DONDERDAG 16 NOVEMBER 8-uur n.m.

SELBOURNE VRYDAG 17 NOVEMBER 8-uur n.m.

ALEXANDRIA SATERDAG 18 NOVEMBER 8-uur n.m.

008-LONDEN MAANDAG 20 NOVEMBER 8-uur n.m.

KOMGHA of DINSDAG 21 NOVEMBER

STUTTERHEIM 8-uur n.m.

Aile verdere besonderhede sal plaaslik bekend gemaak word.

_:

-·

DI

E

·o.B.

,

WO

EN

SD

AG,

1

N

O

V.

1

94L__

,Boerejeug

Gaan

V

ry

e V

o/k Van

Suid-Afrika Wees

"

Leiers Spreek Puik

La~rtrek

k

ing

toe

Op

Oom

Paul

se

Plaas

Op Doeltenhoutfontcln, die gesldedknndige plans van I,aul Kruger, het die Doerejcug van die Ossewabmndwag tussen 30 Setltember en 7 Oktober 'n baie puik laer getrcl• vir damcs-ol"flslcrc. Dit was die eerlito )"1\ll sy

soort wat fn ons land geJwu is. Ongevee1• 60 dogters llet uitgespan op lml eie stnkkfe grond, wat denr die huidlge eienaar \'tm die plans, oom !'let van Wyk, in brnikleen ann die O.D. aigestaan is. Dlo middelpnnt van die kampterreln en die verrigtings was 'n pragtige on wildevyeboom •wat rondom sy 30-tree dikke stam koelte en 'n skadnwee \'an 90 treo in deur -snee ann <lie laergnngers gebied bet.

Ongeveer 20 seuns van die plaaslike afdellng van die Boerejeug bet die Iae1 bygewoon ten einde spesiale take te verrlg.

Woensdagaand, 4 Oktober, was dlt 'n gewoel en gewemel in die Iaer. Be-soakers bet van omllggende dorpe en plase oOI·gery om na die Komman-dant-generaal en die Adjunk-kom-mandant-generaal te !ulster, wat dill aand in die laer sou optree. Die dog-tars en die seuns bet die twee leiers vergas op musiek, sang en voordrag en alleslns 'n geslaagde konsert ge-bou voordat die leiers aan die woord gekom bet.

Die Kommandant-generaal het die Boerejeug opgeroep tot die republi-kelnse stryd en verklaar dat as die A.K.G. op 15-jarige leeftyd die Em-pire lton opdons, waarom kan die seuns en dogters van vandag dlt ook nie doen nie. As die vrou en die kind goed genoeg is om vir die Empire te ly, dan is bulle gewis ook goed ge-noeg om teen die Empire te stry. Ses-tlg dogters in 'n laer, wat die regte opleldlng geniet en besiel is met die regte gees, gaan vir John Bull somar bale hoofbrekens besorg, het die K.G. ges~.

Dr. Yan Rensburg bet '\'erldaar dat die O.B. 'n nuwe gees in die volk se lowe ingedra bet. Vir 40 jaar bet die volk nie gesoelc na wnt ,goed en edel" was in 'n man se verlede nie -maar 'vel na sy yolitielce pnrtyslmp~

Die gedagte ,·lr 40 janr was dnt 'n

num nie noodwendlg 'n held Is as hy dapper in die Driejarige Oorlog ge-veg bet nie - nee, by is aileen 'n held

~•s by aali 'n · spesifieke party behoort. Vir die O.D. is aile Afl'llmners Jwltle wat dapper vir ltul volk stry of.gestry

he

t.

Die O.D. smeer geen mede-Airi· kaner swart nle of beklatl hom nie. As by niks goed van hom lmn se nie, dan bly by stll omtrent hom. Dit is 'n nnwe gees hlerdie - 'n vanseli .. sprekende gees vir ordentlilce mense - maar dlt was nie altytl so nie. . ..

SAT, EINDE SIEN

'n Geweldlge oorlog skud vandag die hele w~reld, bet die K.G. aan die seuns en dogters ges~. Dis 'n oorlog waarln die O.B. en die Empire albel betroklte Is, en gedurig betrokke is. Selfs vanaand, op hlerdle rustlge plaas van President Kruger, hou die Empire 'n wakenda oog oor die jeug van die Boere. Maar ek st'i vir julie, het die K.G. onder uitbundige toejui-ging ultgeroep, julie Is nog jonk ge-noeg om die end van die Empire te sien.

Die K. G. loot gcso dnt 'n vollr nle gemank of gebreek word deur 'rat in die koerante geskrywe word nie. Wat vandag in die koerant versl..J'Il Is more reeds vergeet,, mnar die geskie -denis sal uitwys dat die Afrikanervolk sy ropublilceinse ~nspirasie gednren-de die oorlogsjare geput bet' nit die numier waarop die O.B. van die een konsent.l.'asiekarup en tronk na die ander gegaan bet. Die K.G. bet voor-beelde aangehaal van die gees van offervanrdigheid en lcnmeraadslutp wnt in die O.D. l•eers.

As dlt die gees van die O.B. is, het die K.G. verklaar, dan sal ons, wan-near ons Heldedag vier, nie alleen hulde bring aan die he!de van die

ver-Jede nle, maar seer seker ook aan die helde van die hede. En In hlerdie gees het die O.B. beslult om op Ko!Ciefon-teln, in sig van die geinterneerdes, Heldedag te gaan vier. Maar die

re-gerlng bet die vlerlng belet. Na ses

jaar van stryd gebrulk die regering vandag nog sy noodregulasles teen die aanstormende Ossewabranwag, en no. ses jaar van offers en bloed en . trane, is die regering se vrees vir die

helde van die O.B. nog so groot, dat

by bulle vererjng met sy

noodregula-sles wll dooddruk. Maar daardie

ver-gadering sal gehou word, ten spyte

van die noodregulasies.

Julie is die jeugfront van hierdic Ossewabrandwag, bet die K.G. gese. Julle het In genl. Dirlt van Rooy 'n besonder kno.p leier. Daar mag net

sulke goeies wees, soos by, maar

beter kan nie gevind word nie. Julie is onoorwlnlik; daar is vir julie net een weg oop - en dit Is die weg van oorwinning1 bet die KG. besluit.

GENL. SMITH

Ons vergad~r vanaand op gewyde

grond, hot die

Adjunk-kommandant-generaal verklaar. Hler op Boeken-houtfontein het die gees van Paul Kruger groter en ruimer , geword. Kruger het homself net een taak ge-stel, nl. die bandbaw!ng van ons vry-held. En vandag! Vandag is ons

by-wooers In die vaderland wat Kruger

vir ons skoongemaak bet. Dink vir •n

oombllk aan die Vryheidsideaal van 'n Kruger en oorweeg vir 'n oomblik dat ons - die volk van Kruger en julie, die dogters van ons volk, van-aand op sy ou plaas deur speurders

van die Empire moet opgepas word.

Is dit nie 'n galb!tter gedagte n!e! l\fanr eon ding weet ons, bet. die A.K.G. verklaar, dnt u, die Jloere-jeng, noolt die hnndlnnge:rs van die vyunde van ons vryheid sal wees nie; nee, u .gun.n die vryo voll{ vnn S.A. wces.

Die Boerejeug moet vo!g In die

skoene van die groot O.B., bet genl.

Smith gese. Hierdie laers is oplel-dingskole waar die seuns en die

dog-tars gereed gemaak word om getroue

brandwagte en oekwame offislere van die volwasse Deweglng te word. Vir die seuns wat die Doerejeug verlaat,

staan die deure van die O.D.-wag oop

en daar vind die jong mans dan ook 'n natuurlike tulste. Non kan ek ver -ldnar, bet die A.K.G. gese, dnt bcslnit ls oru ooJc -vir die jong melsle wnt die lloerejeug verJnnt, 'n. bcsondere plek-lde in

te

ruim in die vohvnsse bewe, ging. Daar is nJ. oorgcgaan tot die

skepping van 'n Yroue-wag wnnr die

jong dogters besondere en spesifieke opleiding s.nl ontvang, ten' einde bulle

te

bekwanm vir hnl besondere tank in diens ,·nn die volk. Die vrou ly die swaarste onder die gewetenlose ver-volging waaraan mans en seuns dees-dac blootgestel is, net soos dit ook w.eer sy is wat die ellende van kapi-talistiese ultbuiting die lntlemste er-vaar. Daarom is dit. goed en reg dat die vroue en dogters opgelei en ge-dissipllneor sal word om die O.B. se wapen - sy onverbiddellke wil om vry te wees - sterk te maak ,bet die A.K.G. ten slotte verklaar.

I:ie laer was onder bevel van hoof-kommandant A. P. van Heerden·, wat bygestaan was op bekwame wyse deur boofkommandant Smith (Admin

istra-tiewe oflsler); kommandante W.

Dannhauser (Laer-komdte.);

hoor-liomdt. I. M. van Rooyen (Wagkom-mandant); komdte. G. Breedt (Nood-hulp-offisier); komdte. H. J. Smith

(Laermoede!'); en komdte. C. van Wyk (Kommissariaat).

Verskele offislere het die laer van tyd tot tyd besoek ten einde losings

oor alle!'lei onderwerpe aan die

dog-ters te gee.

Saterdag, 7 Oktober, is die laer be-eindig, met 'n optog deur die strate van Rustenburg en •n kranslegging by die Kruger-beeld. Die laergangers was ook die more die gaste van die Ma-galiesbergse Ko-operatie,ve Tabnk-plantersvereniging, die werksplase waarvan hulle besigtig het.

VY

F

Duitslancl

Moet

O.ndergenou Wor.d

Deur Middel Van Partystelsel

·

Die Genllieerdes hot •n groot skc·

nm nnngekondig vil• die besetting ,·an .AARTAI'PEL JIET KO)OroNL~lrn

Duit.slnnd Ill\• die oorlog. Ecu ,·nn die Die kommunistiese kandidaat In

doeleindes van die stclscl Is om ,die een van die Jobannesburgse stads-sl•epping vun polltlolw pat·tye nnder wyke het aartappels glo gebrulk vir as die Nazi-party" mooutlU;:

te

man!<. propaganda-doeleindes met die afge-Die Nnsionaal-sosinllsticse Pnrh· sal lope stadsverkieslng. Hy het 'n groot ontblnd word, so lui die Yerklnrlng. aantal aartappels geltoop wat hy een

"Hierdie party wat na 'n vyf. or vir een In 'n kommunlsUese pamflet

sesjnrige oorlog deur die Ge~llieerdes toegedrani en uitgedcel bet. Daar Is ontbind moet word, ls dcur 99 per- nie berlg of die mcnse tougestaan het

sent van die Duitsers aan-vnnt• met daarvoQ~ nie.

sy beleld on nl. Hitler ltet ''ooruit I===::.::;~"C:;::==========

aangekon•lig dat Jty die pnrtystelsel

-~---gnnn afskai en die Dnitse vollt IJ.Ct dlt as 'n geheel goedgekeur. Non wil die Geallieerdcs teen die wensc van die Duits-e volk die pnrtystelsel weer lll\•oer. WAAROlU O~IDAT HIEUDlli

YIUmOTTE S'.l'ELSEL 'N YOLI\.

:UAG'l'ELOOS ~f.AAJ{ I~N UY DAN

DlmR UITiu\NDSE EN

IN'l'ERNA-SIONALE BLOEDSUIERS Ul'.l'GE·

BUrr KAN WORD SOOS OOK

:lffi'r

SUID-AFRIKA GEBEUR. DIE PAR·

l'l'l'S'l'ELSEJ, IS DIE WAPl•!N VAN DIE INTERNASIONALE GEl,D:i\U.G!

DE:llOKRASI'B BRING

KO:mmNISJlE

Die Britse nuusdiens berlg ult Bel-gie dat die llnksgeslnde llberaliste en

sosialiste dlt ooFweeg om saam te

werk met die ,magtige kommunist!e-se groepe" met die oog op 'n nuwe regering in Belgie.

Weer· 'n bewys vir ons stalling: waar die demokiasie wen, regeer die kommunisme. Indien die demokratiese partypolitlek In ons land wen, gaan dle kommunlste regeer. Die stryd is tussen die Ossewabrandwag en die kommunlsme, en tussen hulle alleen.

PAARLSE VROUE LEER IN

VRIENDSKAPSENTRUM

Die O.B.-Vriendskapsentrum van

Paarl bet van 1 September af 'n

be-gin gemaak om elke Vrydagmiddag

om 4-uur kortliks 'n interessante la-sing of demonstrasle te hou en te bespreek. Hier volg sommige van die onderwerpe: Die opvo~dlng van die voorskoolse kind; knlp van patrone; huishou-wenke en reseppe; die maak

van koeldranke;

blommerangsklk-kings; tuisverpleglng; aantrekllke slaalbakke; naaldwerk-demonstrasies; maatskaplike sorg en gesondheid; oorsklet-geregte; kunswaardering; ta-feldok en bedienlng.

Verder is ook reeds 'n a.anvang ge-maak met 'n gesamentlike stuk naald-werk vir 8 Aug. 1945.-(Ingestuur).

REGERING SLAA.N GELD UIT VOLKSNOOD

Mnr. J. R. Sullivan, L.V., het ver-lede week In Durban verklaar dat die regering buitensporige wins op die verkoop van aartappels maak. Die

re-gering koop ingevoerde aartappeh;

teen agt pond vir 1s. en verkoop dit dan teen vier pond vir 1s. Dour 'n

ander spreker Is verklaar dat die

re-gerlng reeds £7,000 wins op

aartap-pels in Durban gemaak bet.

S

E

UNS STAP 1

50

M

YL

Ongeveor twintig l'retoriase senns van dlo Boerejeug bet die

lW myl tussen Pretoria en

Boe-kenhoutrontein en terug, to >oet afgele, en het 'n dag en 'n bali in die lae1• vertoef.

Hierdie staptoer was die eerste

van sy soort 'mt deur seuns van

die Doerejeug onderneem

i

s;

en bet plnasge'l•ind om die moontlik-hede \'an sta_ptoel'e nit t~ toets. As gevolg ''an die sukses ''an die toer en die gloed en geesdril' wat dit by

df

e

seuns gewel{ bet, is beslnit om ltierdie soox·t nlisLe op nitgebreide skoal toe te pas. .

Sanns bet die seuns by O.B.-boere op die plase uitgekamp en geselllg om die kampvuur die

av.onturo van· tlie dng herleef. De

-dngs liefl hulle by besiens\Yaar -dlge plekke Iangs die pad

aange-d

oe

n

•

!\TEEM TOE

IN

.

POP111ARIT

I

UT

.

INN l'EBANDEB

EN

D

E

WbE~

D

~

-SIGARETTE

ROND OF OVAAL

&H

zns

AANDAG

• •

, ,

EXC

E

LSIOR WYNE verower

3 silwer hekers en verskeie

eer

s

te pryse op Paarl

Wyn·

tentoonstelling 1943

.

Bestel direk van Produseerder

JOHN

SCHOE~AN, ,EXCELSIOR" VLAKTEPLAATS-STASIE, K.P. Per Per Bottel <l1l1Un& Spesiaal

..

.

.

..

2/3 10/ -Rooi Jeripiko ..

.

.

1/9 8/ -Wit Jeripiko

. .

. .

1/9 8/ -Malmsey

.

.

.

.

..

1/9 8/

-Soet Muskadel-rooi 1/8 • 7/6

Soet Muskadel - wit 1/8 7/6

Soet Port 1/8 7/6 Port

.

. .

. . .

.

.

1/6

7

/-

1 Pontak

.

. .

.

.

.

1/6

7/

-Worcester Hock .. 1/6

7

/

-Spesiale Sjerrie

.

.

1/6

7

/-Sjerrie ..

.

.

.

.

. .

1/5 6/6 . Moskonfy.t ..

..

..

1/6 6/6

Voeg by 5/- vir Kissie en Bottels en 20/- vir Vaatjie, wat vergoed sal word by terugsending spoorvrag be-taald.

L.W. - Wyn word aileen in Kis-si·es van 12 groot bottels of Vaatjies van 5 gell. en meer verkoop.

Terme: K.M.B. plus treingeld na sylyne of K.B.A. plus treinkommissie v.o.s. Vlakteplaats-stasie.

LET \VEL, - 1\loakoafJt word aueen v

oor-llleu Ill klnlea 'nlD 1% bottela of In 4-cel.

karba'a, waarop die dep. IS/- eu 10/- . , .