Tijd'scbrift uoor
teelten
afzet uan populier
en uilg
4e JAARGANG No. 2 MEI t967 U it gao e a ar? de S tic lt tin g P op uli.er Verschijnt vier maal per jaar -Red'actie:K.
Adema, EindhovenIr. J. T. M. Broekhuizen, Secreraris, Síageningen
Prof.
Dr.
G.
Hellinga, ITageningenIr.
H. A.
van der Meiden, \TageningenIr.
J. L. F. Overbeek,ZwolIe
Ir.
P. de Sonnaville, Winssen Admimistrati.e en rcdacrie: Gen. Foulkesweg 64, \Tageningen Telefoon:08370-6lII
Postrekeningm.:
Il729I5
t.n.v. Stichting Populier te \trageniogenAbonnement
I 3,-
per jaatDrukkeilj:
Á.
VerweijSpijk
5, TeI. 283L, Wageningen -Inhowd':Voorwoord
22Populierenveredeling
22 Bescherming tegenwildschade
25Hoe
herkennenwij
onze han-delspopulieren?III .
26 Insektenaantastingenin 1966
28 Het verwijderen vanwaterlot
29 Populierenteeit envreidebouw
30 Populieren onder mes vanboom-chirurgen
30De wilgesnuittor
.
30 Forellen enpopulieren
3l
Besuijding van vul- en hakhout.
32 Interessante beplantingenX.
j3
Kalender
34Mededelingen
3,
-De
pallitaàenbla&uesp (Staaronena compressicornis F,), een aoor Neàer-land uteinig behend popalierime kt.Van
de vele asPecten van de populiereteelt wordener
in dit
nuÍruner verschillende behandeld, zoalsuit
de
inhoudsopgave hiernaastblijkt. Het
zou
re ver
voeren al dezebijdragenhler
te noemen.op
één aspectwillen
wij
echter wel wijzen, namelijkhet
financiële.Er is
op
dir
gebied belangrijk nieuws
opgenomenin de
rubriák ,,Mededelingen"en wel
over
renteloze cred,ietenooor
bàbosing, werke
worden veileendop
grondvan
de Boswet.Het is
bijzonder verheugend,áat
depopuliere-teler
nu
verschillende mogelijkhedenheeft
tot
het verlrijgen van
eeniinanciele
tegemoetkoming. Immers, ook de papierindustri,esubidieer,
de aamplant aanpopa-lieren
door gratis planmoen beschikbaar te srellen, uiteraard eueneetrs onder beiaaide voorwaarden. Degenen,die
van
deze mogelijkh,eidgebruik
willen
maken" kunnen nadere bijzonderheden daarovervinden
in
het vorige nummer van
,,populier"(februari
1967,blz.
13).Reeds thans kan worden medegedeeld, dar er naar
wordt
gestreefdin
het augutrus-nultz.lnet speciaal aandacht te besteden aan het houtgebruik en -verbruik.In het
vorige nummer
werd
reeds aangekondigd,dat de
teoaamstellingvan
ons postrekeningnummerzou
worden gewijzigd.
Dit
is
intussen geschied.Iíilt
U
daaromin
het vervolg alle stortingenof
overschrijvingen doen stellen ren name van ,,Stichting Populiey'', postrekeningmrmmerIl729I5
te
ITageningen?Ter
vereen-voudiging
van
de
administrarieis
beslotenom
de
abonnenzenteate
doen
ingaanper 1 janaari
vanelk
jaar. Eventuele berichten omrrenr opzegging vanabonnemen-ten
dienen daaromin
het vervolg t,óórhet
einàe aan hetjmr
aan de administratie 1eworden
gezonden,terwijl de
voldoening
van
abonnementsgeldenbíj
ooorait-betalingdient te
geschieden.r7ij
nemen aan, datu
begrip
zuli
hebbenvoor deze
regeling.Voor
zoverU dit
nog
niet
heeft
gedaan, verzoekenwij U
vriendelijk,
het
abon-nementsgeld ovet 1967vó&
20juni
over te maken.Op die
darum zullen namelijk de kwitanties, verhoogdmet
incassokosren, worden verzonden.De
RedacdeVoorwoord
lr.
R.
Koster
/
Populierenveredeling
BosbouwproeístationC ubuurrast en en natuu,rlij ke r o orten,
Het
somiment populierenrassenvoor
depraktijk in
onsland is
niet
groot.Elk
van deze rassenheeft ernstig
te lijden van
ziekten, waarondervooral
de
bladziektenbelangrijk zijn.
In
de natte zomers,die
wij
helaas de laatste jaren doormaken,is
de Marssonina-bladziekte één der groorsre belemmeringenvoor
een goede groei. Daar-naastkomt ook
roestvoor,
een bladziektedie het blad
eveneensvoortijdig
doet afvallen.Te
vroege bladval verzwakt deplant
envermindert
de groei.Het is
danook begrijpelijk,
dat grote behoeftewordt
gevoeld aan nieuwe rassen,die
deze (en andere) bezwarenniet
bezitten.Onze
voor de teelt
gebruikte populieren
zijn vrijwel alle in de natuur
ontstanehybriden
(d.w.z. kruisingsprodukten) russen dein
Ewopa
in
hetwild
voorkomende soort (P.nigra)
en de Amerikaanse sooft (P. deltoïdes).Voor
deteelt is
verdervan
belang de groep der balsempopulierenuit N.
Ámerika en O. Ázië, waarvan één der belangrijkste vertegenwoordigers de sooft P. trichocaqpauit N.
Amerika is.
Wat zijn nu de
eigenschappen,die
dezes@rten bezitten
en voor de
veredelaar aantrekkelijk maken?Om dit
aanre
geven moermen
generaliserenop
een wijze alsbij de
uitspraak,,Noren
zijn
blond, Italianen donker".
Bovendienis het
bestmogelijk,
datin
Nederland aanwezigmateriaal van een soorr geen goed beeld geeft van de variatie binnen deze soon. Onderdit
voorbehoud en generaliserend kan men de eigenschappen der3
soorten samenvatten als volgt:Soort Marssonina Roest
Bacteriekanker
StekbaarheidP P. P, nlgÍa deltoïdes trichocarpa vatbaar soms resistent resistent (?) zeer vatbaat soms resistent vatbaar vaak resistent soms resistent zelden resisten zeer goed zelden zeer goed
tsloeiend.e mannelijhe popalierekat
Hybridi:atie.
De
veredelaarprobeert de
gewenste eigenschappenvan
twee soorten te combineren.Hij
zoekt daartoein
elk
der beidesoor-ten
naar vertegenwoordigersvan
die
soort,die het
vermogenbezitten
deze eigenschappenaan
hun
nakomelingenover
te dragen.Het
kruisingsprodukt, ontstaandoor kruising van
2 s@Íten en dan wel genoemd soort-hybride, overtreft vaak beide oudersin
groei.Onze cultuurvormen, rassen
of
cultivars
zljn,
zoals hierbovenwerd
oDgemerkt, (soort)hybridenvan
P. deltoidesen
P. nigra. Deze ontstonden langsnatuuriijke weg en
de veronderstellingligt
voor de
hand,dat men door
kunstmatigekruising
tussen uitgezochte vertegenwoordigers van beide soortenin
staat moetzijn
betere hybridente
verkrijgen.Dit
is
danook het
belang-rijkste
onderdeeivan het
kruisingsprograÍnma.Men
streeft
er naarde
resistentie tegende
bladziekten Marssoninaen
roestvan
de P.
deltoïdeste
combinerenmet de
resistentie tegen kanker en de goede stekbaarheid van de P. nigra.DE
OMSLAGFOTODit
populiere-insektis
voor Nederland weiiswaar geen nieuwe soort, maar beslistook
geen alledaags verschijnsel. Deze bas-taardrups vreet gatenin
het blad. Tijdens haar maal vervaardigtze
langs
de
vreetrand, mat
ook
op
enige afstand
daawary ,.pallisaden" van schuim, dieniet
aan delucht
verharden, zodat zebij
regenof
zelfsbij
hardewind
verdwijnen.llet
doel hier-van is nog niecduidelijk,
maar rypisch is het zeker!D.
DoomDoor
kruising
tussenP.
deltoïdesen P.
trichocarpaof
andere balsempopulieren ofltstaan ook vaak zeer snelgroeiende (soort)-hybriden.Daar men
sedert enkelejaren de
gevoeligheid voor bacteriekanker kan beoordelen door kunstmatige inoculatie met de ziekteverwekkeris
dezekruising voor
depraktijk
van
meer direct belang geworden. Voordien was het risico te groot dat dehybride
te gevoelig wasvoor
kanker, zonder datdit tijdig
kon worden ontdekt.Geheei volgens de
verwachting zíjn de
hybridenvan P.
nigraen P.
trichocarpa(2
roestgevoelige o,uders)voor de
praktijk
onbruikbaar, daarzij
zwa.at telijden
hebben van roest.Tenslotte
zrjn et ook
vertegenwoordigersvan elk der
beide soorren P. deitoïdes en P. uichocarpa,die voor
depraktijk
van belang kunnenzijn. Men
spreektbij
kruising
binnen een soortook van
hybridisatie,n.l.
wanneermen
kruist
met
bomen be-horend to't dezelfde soort, doch afkomstiguit
ver uiteen gelegendelen
van
het
verspreidingsgebied.Dergelijke z.g.
herkomst-hybriden groeien ook vaak sneller dan de ouders.Van
dit
ver-schijnsel maakt de veredelingnatuurlijk
graag gebruik. Kruitingtrt,erk.In
de natuur ontstaan populierenutt
zaad, datop
onbegroeidegrond (b.v.
een verse sliblaag) terechtkomt. Heeft men
oudebomen, behorend
tot
verschillendesoorten,
die gelijktijdig
bloeien
en in
elkaarsnabijheid
staan,dan
kan het
gevormde zaadhybriden
(in dit
geval: soort-hybriden) opleveren.Men
kan
echterde hybriden ook kunstmatig
produceren. Als voorbeeidkiezen
wij de
meesc gemaaktehybride,
die
tussen P. deltoïdes en P. nigra.De
kruising
is
alleenmogelijk
tussenvrouwelijke P.
deltoïdes en mannelijke P. nigra. N7aarom het omgekeerdeniet
mogelijk is, is onbekend.In
februariwordt
begonnenmet het
inzamelen van takken met bloemknoppen van mannelijke P. nigra bomen. Deze takken, op waterin
de kas gepiaatst, geven binnen enkele weken stuifmeel.Dit
wordt, om
vermengingmet
ander stuif-meelte
voorko,men,per
boomin
aparte afgeslotenruimten in
reageerbuisjes opgevangen en droogin
de ijskast bewaard.Zodra
het
stuifmeel
is
verzameldworden
van
de
vrouwelijke deltoides-populierentakken met
bloemknoppengeknipt.
Deze takken wordenin
de kas geënt op onderstammen,die
in
potten groeien.Het
ondereindvan
deent
staatin
een gias war,er omverdroging
te
voorkomen.
Voor de
bestuiving
worden
allevrouwelijke
enrendie door
stuifmeel
van
éénboom
moeten worden bestoven, apart gezet, wederomin
een gesloten ruimte.Het
stuifmeelwordt
mer een penseelop
de bloeiendevrouwe-lijke
bloemen gebracht.Als
de bestuiving geiukt is en de kattenniet voortijdig
afvallen,
zijo
de
vruchtenna
circa2
maandenrijp. De
zaden wordenuit
het
vruchtpluis
afgezonderden
op natte turfplakkenin
de kas terkieming
gelegd. Daarna worden ze opgepot.Zij
blijven
gedurendeher
eerste jaarin
de koude bak.geningen
op
verschillende andere piaatsenin
Nederland eentoetstproef aan te leggen, waarin de
ontwikkeling
van een klein aantal exemplaren van elkekloon
onder uiteenlopende omstan-digheden kan worden gevolgd.Nog 3-5
iaarlater wordt met
de vermeerderingvan
de besteplanten
begonnenom
dezein
houtteeltkundige toetsingen op grote schaal te beproeven.Indien
hiervoor mer een toersperiodevan
10jarr
wordr gerekend, verioopr na de ,,geboorre" van eennieuwe
kloon
dus eenkleine
20
jaar alvorens dezekloon
aande
praktijk
ter
beschikking kan worden gesteld.Ter wille
van
de populierentelermoet
worden gestreefd naarverkorting
van
deze toetsperiode.Ánderzijds moer
het
risico van een gebruik op grore schaal van betrekkelijkkort
getoetste klonenniet
worden onderschat.In
ovedeg m€r de Nationale Populieren Commissie en de Ned.Alg.
Keuringsdienst voor Boomkwekerijgewassen(N.A.K.B.)
isdaarom
In
7964
beslotentor
de
insrelling
van
een
nieuwe klasse,de
z.g. klasse Xder
rassenlijst.In àeze klasse worden
klonen
opgenomen,die
naarhet
oordeelvan het
Bosbouw-proefstarion nogin
het experimentele stadiumzijn,
doch waar-va.n goede resultatenworden verwacht, terwijl
de
kans
op teleurstellingenredelijk gering
lijkt.
De
populierenteler kairmet
de nieuwekloon
ervaring opdoen, doch doet verstandig er geeo zeer grore, ongemengde beplanringen mee aante
leggen.De.ervaring
opgedaanmet
vele beplantingenvan - hopelijk
-gering-e gmvangin
Nerlerlandis natuurlijk
een zeer belangrijk onderdeel van de beoordeling van de gebruikswaarde dernielríe
kloon.
Verwacht
mag
worden,
dat
op
dezewijze de
roets-periode kan worden
verkon
zonder dar het risicovoor
de teler op onveranrwoordewijze
roeneemt.In
deze klasseX
zijn
thans opgenomen'Dorskamp' en'Flevo'.Toetsing.
t,)íat
in
alle
selectiebedrijvenhet
resultaat bepaait
is
de
kunstom
uit
degrote
massavan
geproduceerde nieuweplanten
dewaardevolle snel te herkennen. Snelle herkenning is van belang omdat men
niet
tienduizenden populieren jarenlangrer
obser-vatie
op
de
kwekerij kan
houden;
dit
zou
teveelgrond
ver-elsen.
Als
regel worden de jongeplanten dtie
jaar geobserveerdin
dekwekerij.
Uit
de jaarlijks door
kunstmatigekruising
geprodu-ceerde circa 20.000 zaden ontstaan4000
à j000
pËnten.
Aanhet eind van
elk
jaar
worden de plantenmet
blaàziektenver-wijderd.
Exueem snelle groeiersmer
een zeerlichte
graad van aantastingdoor
bladziektenworden
hierbij wel
aangehouden.\Vij
kunnen onsop
dit
moment deluxe
nogniet
veroodoven zulke klonen te vernietigen.Na 3
jaar
worden
van
de
overgeblevenplanten
de
snelst groeiendemet
goedevorm
vegetatief
vermeerderd.Zo
snelmogelijk
worden dezein
rVageningen geroetsr op gevoeligheidvoor
kanker
door
kunstmatig
inoculerenme!
debacterié,
op stekbaarheiden
nogmaalsop
resistentie tegen bladziekten.Ei
wordt
naar gestreefdom
gelijktijdig
met
deze toetsingin
\7a-Uit.aoering der bestaiting; het stuifmeel beuindt zich
in
bet glazenbtisje. Vrtchtuorntirtg aart geënte tak
in
tle has\
i\ Is
\
a:ft
a; 'a.I
\
*
t
s
a rttI
lr
!
I
I ..1t
qÏ
t
ï
JI
.lgi
': ..:t,
1,..r, :i*.-.i g5-Kankertoetsing, Littks: Geen reactie na in.octtlatie adn eefi rcJi:tente kloon. Midden: Reactie
ldrt
een tueinig geuoelige kloot. Rechts: Reactieadrr een zeer-geaoelige Èloon. (De inocttlatie uetd gegeuen bij de tuitte aedalek.)
T o e k o nts la e ru a c h r.in ge n.
Veredeling
van
bomenis
dus eenwerk,
dat Pas oP langeter-mijn
resuitateng
at
opleveren.Hoewel men
door
een eerstekruising
met
onbekende ouders somstoevallig
eenvoltreffer
scoort, is
dit
toch eerder uitzondering dan regel.In
het algemeen geldt,dat men de eerste kruisingen met nieuwebomen
moet
beschouwenals
een
middel
om
informatie
tekrijgen
over hun gedrag als kruisingspartners. Pasin
de daaropvolgende kruisingen kan men, door het kiezen van goede
com-binaties, de beste en de meeste nakomelingen verwachten.
Hierbij
is
natuudijk
vooropgesteld,dat men
beschikken kanover bomen
die
de gewenste eigenschapPen aanhun
nakome-lingen
overerven.Gelukkig
beschikLenwij,
door import,
in
Nede:,and over een,lroewel beperkt, aantal van dergelijke bomen
van
devoor
onskruisingswerk
zo
belangrijke soort
P.
deltoïdes.Deze
kleinehoeveelheid kan worden aangevuld met
iaarlijks
uit
hetbuiten-lVordt ueruolgd oP blz. 31.
blijl:t
een gaasrastermoeiiijk
volkomen ,,dicht"
te blijven
en een voortdurende controlete
veteisen.Is
eenmaal eengat
ont-staan,
dan treedt
vaakmeer
schadein
de beplanting
op
danzonder afrastering,
doordat
het
wild
binnen
het
rasterblijft.
Afzondedijk
ingazengeeft
een individuele
bescherming vanelke boom
(foto 2).
Dit
ingazenkan
gebeurenmet
verschil-lende soorten gaas.
Gewoonlijk
wordt
zeshoekig gaasmet
eenFoto
1.
Oostelijk Fleuoland. Het resrltaat ran bet orngdzen adrlPoprt-lierenslantmen. Links
in
'Robuta'uel,
recbtsin
'Serotina' Seen gdctstoegepdst. Beide beplantingen zijn in hetzelfde jaar aangelegd,
lr,
J.
L
Guldemond
en
H. W,
Kolster
/
Het
beschermen
yan
populieren
tegen
wildschadet)
BosbouwproeÍsÍalíon resp. 5íich{ing lnduslrie'Hout
Bij
de aanlegvan
een populierenbeplanting houdt dezotg
vande
eigenaarof
beheerderniet op na het
Plantender
bomen.Verzorging
in
devorm van
onkruidbestrijding, bemesting,on-derhoud
der
bomenen
andere maatregelenzuilen
de
nodige'oandacht opeisen.
In
vele gevallen zal het voorkómen vanwild-scl.rade een belangrijke verzorgingsmaatregel
blijken te
zijn.
In
het nummer van augustus 1966 van Populier beschreef de heer
Klinkspoor
uiwoerig
de
verschillendevotmen van
wildschadeen
de
mogelijkhedenvan
afweermiddelen.In dit
artikel
stelthij:
,,níildvraat
aan populieren kanin
ons landin
het algemeengering word,en genoemd."
ir4oge
dit
over het gehele Nederlandse populierenareaalgemid-deld
waar
zijn, het
blijkt
in
een
aantalgevallen een
eerstevereiste
te zijn
de populieren te beschermen.Dit
geldt
met
namevoor wildrijke
gebieden zoalsde
IJssel-meerpolders, Noord-Brabant
en
andere.Hier zijn
goederesul-taten te bereiken
met het
afzonderlijke ingazen van de bomen.Het
achterwegelaten
van
enige bescherminggeeft vaak
aan-leiding
tot
grote teleurstellingen(foto
1).\(iii
zullen daaromin
dit
artikel
nader ingaan op het omgazen van jongepopulieren-planten.
Èet
afzonderlijk
ingazenvan
de populieren geeft
beterebe-scherming dan het plaatsen van een afrastering
om
debeplan-ting.
Dii
laatsteis
niet
alleen duurder,maar
in
de
praktijk
1)
Foto's: Bosbouwproefstation. Verschiint tevens als BerichtVervolg van blz.
25.land
te
betrekken bloeimateriaalvan
goedeklonen.
Hetzelfde geldt, hoewelkwantitatief
in
mindere mate, voor P. trichocarpa' Ónze verhoudingsgewijs grote collectie inheemse P. nigrawordt
voor
het
kruisingswerk eveneens aangevuldmet
buitenlandse,rooral
Italiaanse, klonen, waarvanjaarlijks
stuifmeelkan
wor-den verkregen. Overigens zou het gewenstzijn
een veel grotere hoeveelheidvan de
Amerikaanse soortenvoor
het
kruisings-werk
ter
beschikking
te
hebben.Door
een
stelseimatige be-monsteringin het natuurlijk
verbreidingsgebiedzou
een veel beterinzicht
in
de mogelijkhedenworden
gekregen.De
keus der kruisingspartners zou daarbij beter veranrwoord zijn.De
toekomstigeontwikkeling zaI
waarschijnlijk gaan
in
derichting
van nieuwe hybriden van vooral P. deltoÏdesx
P. nigra enin
iets mindere mate van P. deltoïdesx
P. trichocarpa. Ge-zien o.m. het gedrag van andere balsemhybriden (w.o. 'Geneva','Oxford')
kan worden verwachq dat vooralin
de rweede groep hybriden klonen zullen worden gevonden,die op
arme en mis-sèhien droge gronden goed produceren.Op
de droge zandgrondvan de kwekerij van het
Bosbouwproefstationzijn
balsem-hybridenveruit
de snelste groeiers.Afgaande
op
de betrekkelijke geringe ervaringtot nu
toe kan-
met het nodige voorbehoud-
de veronderstelling worden uit-gesproken, dat binnen de soorten P. deltoïdes en P. trichocaqPaíaàrschijnlijk
klonen
te
vinden
ziin, die
om
een plaatsin
de Nededandse populierenteelt met hybriden kunnen wedijveren.H.
J.
Gerritsen
/
Forellen
en
populieren
Kon. Nederlandsche H eidemaatschappiiOp
haarterrein
waarde forellenkwekerij
te
Gulpen
is
geves-tigd,
heeft
de Koninklijke
Nederlandsche Heidemaatschappij een uitgebreid populierensortiment aangePlant.Rassen
uit
Engeland, België, Duitsland,Italië
en de Ver. Statenzijn
hier
samengebrachtmet
gangbare klonen als PopulusGel-rica,
Populus Serotina, Populus Robusta, Populus Zeeland en Populus Heidemij.Dá
eersteplanting
is
uitgevoerd
in het
voorjaaf,van
L948,waarbij zljn dtgezet;
Populus 'Gelrica' Populus'Geneva' Populus 'Oxford' Populus'Vernirubens' (Robusta) Foto links: Op de uoorgrond P. 'Gelrica', aertolgent P, 'Geneua', P. 'OxÍord''Groeiprestaties
van
geselecteerdeP.
d'eltoïdesklonen
op
zeerrijke
gronden kunnenbijzonder indrukwekkend
ziin;
ztj
over'treffen
daar
somsalle
hybriden.
Op
atme
of
droge
gronden daarentegenis
deproduktie van hybriden
hoger.Met
geselec-teerdeklonen
vanP.
trichocarpa bestaatnog weinig
ewaring.De
enlcele ouderebomen
(geen selecties volgensde
huidigeopvafiing) die hier
en daarin
Nederland voorkomen, vertonen soms indrukwekkende afmetingeoop vrij
arme groeiplaatsen. Veie jonge P. trichocarpa-klonen vertonen een zeer snelle groei,op rijke
zowel als
arme groeiplaatsen.De
soort
lijkt
minder gevoeligin
zljn reactie op groeiplaatsverschillen,al
zijn
er ookklonen
uit
rivierdelta'sin
Canada,die op
droge groeiplaatsenbij
onsniet
gedijen.Op
aan sterkewind
blootgestelde plaatsen treden vaak bladbeschadigingen op, die echter geen nadeel voor de groei van de boomlijken
opte
leveren. Sommige P. tricho-carpa klonen behorentot
de snelste groeiersin
Populeta e.d.Samenuatting.
De
veredeling zal
waarcchijnlijk zowel hybriden
als
zuivere soorten gaan produceren.Met
detoening hiervan
is een langetijd
gemoeid.Dit is
eengroot
nadeelvoor
de teler.Door
een zo snelmogelijk
opnemenin
de klasseX
der rassenlijst kan de toetsduur worden verkort.De
telerdient
echterwel
te beseffen, dat aan hetgebruik
vanklonen
der klasseX
eenrisico is
ver-bonden.Populus'Bachelieri'
(Robusta) Populus'Serotina erecta' (Regenerata) Populus 'Serotina de Champagne'De
ca.2}-jarige
P. Geneva en P.Oxford
behorentot
de oudste exemplarenvan
dezekruisingen
in
ons land.
De
omtrek
op borsthoogte is momenteel als volgt:Populus'Gelrica'
170-190 cmPopulus'Geneva'
IL3-I27
cmPopulus
'Oxford'
Il5-I2l
cmPopulus'Robusta'
LI7-133
cmPopulus'Regenerata' I3O-I37
cmDe
totale lengte van de bomen is ca. 20 m.Foto recbts: Links: P. 'Gelrica'; rechts: