deur
TJAART ANDRIES COETZEE, Honns. B.A.
Verhandeling ingedien ter gedeeltelike nakoming van die vereistes vir die graad
MAGISTER ARTIUM
in die Departement Sosiologie en Kriminologie aan die Potchefstroomse Universiteit vir
Christelike Hoer Onderwys
Leier: Prof. Dr. J,P. van der Walt
Die aanleiding tot hierdie verhandeling is die belangstelling van die skrywer in jeugaangeleenthede en in die Sosiologie as vakrigting. Hierdie belangstelling het tot produk 'n studie en analise van enkele aspekte van die Hippiesubkultuur, aangesien <lit die oorheersende jeug= kultuur ten tye van die ondersoek was.
Ek vermeld graag prof. dr. J.P. van der Walt wat a~ leier opgetree het en betuig waarQering vir sy bekwame hulp en leiding. 'n Woord van dank aan dr. J.E. Kruger vir sy hulp. Oak mev.
J.
van Rensburg vir die taal~undige versorging.Sander hierdie persone se hulp sou hierdie verhandeling in sy finale vorm nie moontlik kon wees nie.
INHOUDSOPGAWE
HOOFSTUK 1
ORIENTERING EN PROBLEEMSTELLING ....•... ,, .... ,.... 1 1 .1 In lei ding . . . 1
1.2 Noodsaaklikheid en belangrikheid van die studie .•.. ,.. 3 1.3 Omvang van die probleem . , .. .. .. . .. .. .. . .. .. . .. .. . .. . .. 6 1. 3. l Die A kt iv i s te ... r • • • • • • • P 1.3.1.1 Verskillende bewegings wat tot stand gekom
het as gevolg van studenteontevredenheid 1.3.1.2 11
Student Non-violence Co-ordinating
...
7 Cammi ttee11( SNCC) . . • . . . • . . . . • 7 1.3.1.3 11
Students for Democratic Society11
(SDS) •.. .•. . . .. • 8 1.3.1.4 11
The New Left11
• • • • • • • • , • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ·. , · 10 1. 3. 2 Die Passi vi s te . . . 11 1.3.2.1 Enkele verskille tussen Aktiviste en
Passiviste . . . • . . . • . 12 1.3.2.2 Enkele punte van ooreenkoms tussen die
Passiviste en Aktiviste ...•• 13 1,3.3 Die rol van die massamedia in die jeugopstand
1.4 Afbakening van die studieterrein en doel vqn
die ondersoek ... , ... 16 1.5 Metodes van ondersoek I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I f I I I I I I I 17 1.6 Omskrywing van enkele begrippe en terme ... , .•.•.... 17
1.6.1 Norm . . . .. . . .. . . . .. .. . . 18 1.6.2 Waarde .. . . .. . . .. . . .. . . . 18 1. 6. 3 Same l ewi ng . . . 18 1.6.4 Kultuur ... 19 1.6.5 Tegniek of tegnologie ... 21 1.6.6 Verstedeliking ... ...•...•.... 22 1.6.7 Industrialisasie ... 23 1.6.8 Sosiale verandering ...•... 24
1. 6. 9 Massa same 1 ewi ng . . . . . . 26
1.6.10 "Establishment" of "System" .. .. .. .. . .. .. .. .. . .. .... • 27
1.6.11 Statusse . . . .. . . .. .. 27
1.6.12 Sosialisering . . .. . . .. . . .. . . .. . . ... . . 27
1. 6 . 13 Ku 1 tu s 28 HOOFSTUK 2 ANALISE VAN DIE MODERNE SAMELEWING EN DIE POSISIE VAN DIE JEUG HI ERIN . . . • . . . 29
2. 1 In 1 e id i ng . . . . . . 29
2.2 'n-Kort oorsig oar die opkoms van die moderne geindustrialiseerde samelewing ...•... 30
2.3 Karakter v~_n die moderne geindustrial iseerde sam.el ewi ng . . . 31
2.3.2 Industrialisme as nuwe beskawingstipe 32 2.3.3 Die industrialisme bring nuwe idees,
verwagtings en ideale voort ... ... 32
2.3.4 'n Ekonomiese aspek ... .. ... ... ... ... . 33
2. 3. 5 'n Demografi ese aspek . . . 34
2.3.6 'n Sosiale aspek . . .. . . .. . . 35
2.3.7 'n Kulturele aspek 36 2.4 Posisie van die jeug in die geindustrialiseerde samelewing . . . . .. . . . 36
2.4.1 Oorvloedigheid . . . 36
2.4.2 Houding ten opsigte van beroepsarbeid ... ... .... 37
2.4.3 Verskille ten opsigte van gesag ... ... ... 38
2.4.4 Sosiale verandering . . . .. . . .. . . . 39
2.5 Enkele probleme van die jeug op weg na volwassenheid wat voortvloei uit die agtergrondsanalise ... 42
2.5.1 Polivalente pluralisme ... ... ... 42
2.5.2 Onsigbaarheid van die hedendaagse volwassenheid 2.5.3 Afstand tussen jeug en volwassene of die soge= 44 naamde generasiegaping ... .. .... 44
2.5,,4 Urbanisasie &,. . .
t1
""
••••
••
11
••··
··
···
·
···
472.5.5 Verlengde -&dolessensif ... ,.. .. ... .. 47
2.5.6 Probleme as gevolg van die oorvloed·ige samelewing . . . 48
2.5.7 Veranderde gesinsituasie ... ;... ... ... 49 2.5,8 Die •nuwe tegnologie11
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • 51
HOOFSTUK 3
DIE ONTSTAAN VAN DIE.HIPPIE-KULTUS 5~
3 e 1 In l e id i ng ... e " • e • • • • • e • " • •• • •• • •• • • ,. • • • • • • • • • • • • • • • • • • 5 2.
3.2 Die benaming Hippie ... ... 52
3.3 Die jeugopstand .. . . •. . . . .. . . 53.
3.4 Moontlike oorsake vir die jeugopstande ... 56
3.5 Kenmerke van die jeugopstand ... ... 59
3.5.1 Dit is gebaseer op bevryding ... ... ... . 59
3.5.2 Dit gaan uit van die 11 self11 . . . . . . • . . • • • • • • . . . . . . • . . • 59
3.5.3 Dit veronderstel die absolute waarde van elke indiwidu te wees 60 3.5.4 Die erkenning van volle persoonlike verantwoorde= l i khei d . . . 60
3.6 Posisie van die Hippies as kontrakultuur binne die raamwerk van die jeugkultuur in die algemeen 3.7 Direkte voorloper van die Hippie-kultus 3.8 Die oorgang van die 11 beats11 na die Hippies .. . . 64
3.9 Enkele redes waarom iemand 'n Hippie word ... 65
3.9.1 Toestande in die samelewing self .... ... ..•... 65
3.9.2 Huislike omstandighede ... ..•.... 65 3.9.2.1 'n Gebroke gesinslewe of 'n ongelukkige
huwe l i k .. " .. 1' • • • • • • • • • • • • •• • • fl • • • • • • e • • • • • • • • • • • • • 66 3.9.2.2 Ouers wat nie aktief deelneem aan die opvoeding
I
/
3.9.3 3.9.4 3.10 3.10.1 3.10.2 3.10.3 3.10.4 Popmusiek ......•...Die mensl ike natl:luro self • ... ; ... . W. , e 1 . s · d. 1 e , H. pp1 . es ? , ... · .. : ... · ... .
Die ekonomiese maatstawwe waarmee mense gemeet
66 67 67
word . . . 67 Die volgende bewering word deur hulle gemaak ... 68 Hulle is gekant teen die beginsel
Hulle stel voor dat van 'n "thing orientated society" na die "person orientated" samelewing
68
oorgegaan moet word . . . 68 3.11 Die Hippies as vorm van afwykende gedrag ,... 68
3.12 Sameva tti ng 71
HOOFSTUK 4
DIE HIPPIES SE LEWENSBESKOUING ... , ... 73 4.1 Inleiding ... 73 4.2 Fasette van die Hippies se lewensbeskouing ... ,... 74 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 "Turn on" "Tune in" t I I I I! t t I t I I t t I ! I t t I t I I t t t t t I t I t ' 1 t I t I I t I t t "Drop out11 • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • fl • • • • • • • • • • • • • • • • • • "Love" 74 75 75 78 4.2.5 Vorming van kommunes ... ...•... 80 4.2.6 Utopiese strewe ... ,... 83 4.2.7 Die Hippielewensbeskouing .is gebaseer op die
4.2.8 Indiwidualisme ... ~ ... ,. 85
4.2.9 Die waarde wat geheg word~aan dwelmmiddels ... ... 86
4.3 Verskillende fasette van die Hipf'"ies se selfkonsep . . 87
4.4 Samevatting . . . 90
HOOFSTUK 5 DIE MISBRUIK VAN DWELMMIDDELS EN·DIE \~OORDESKAT EN TAALGEBRUIK VAN DIE HIPPIES ... ... 91
5.1 Inleiding . . . . . . 91 5.2 Enkele begripsverklarings ... 92 5.2.1 Dwelmmiddel ... ,... 92 5.2.2 Dwelmmiddelmisbruik .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . 92 5.2.3 Fisiese afhanklikheid ... ... 93 5.2.4 Psigiese afhanklikheid ... 93 5.2.5 Onttrekkingsimptome of. onthoudingsindrome .... ... 94 5.2.6 Toleransie '' " ··· ···~··· 94 5.2.7 Dwelmmiddelafhanklikheid ... 94
5.3 Klassifikasie van dwelmmiddels en die uitwerking daarvan op die mens . . . . . . 95
5.3.1 Depressiewe middels ... .. .. .. .. .. .... . .. .. .. .. .. . .. 95
5.3.1.1 Opiate of narkoti~a ... ,... ... 95
5.3.1.2 Hipnctikaof slaapmiddels ... :... 96
5.3.1.3 Berusti·ngsmiddels of susmiddels ... ,... 97
5.3.3 Hallusinogene of psigedeliese middels·... 98
5.3.4 Inhaleermiddels ... 102
5.4 Die aard en omvang van dwelmmiddelmisbruik ... , .. , .. 103
5.5 Moontlike redes waarom Hippies dwelmmiddels gebruik ,.,. 104 5.5.1 Sug na die drang na avontuur ...•... , 104
5.5.2 Om aanvaar te word deur·die Hippiesubkultuur ···~··· 105
5.5.3 As rebellie teen gesag
...
'..
5.5.4 Hedonistiese opvatting 5.5.5 Die groot hoeveelhectd pille wat daagliks deur 106 106 huisgesinne gebruik word ... 1075.5.6 Gebroke ouerhuise ... , 107
5.5.7 Gebrek aan godsdienstige opvoeding ...•... 108
5.5.8 Die permissiewe gemeenskap ... 109
5.5.9 Invloed van die stad ... 110
5.5.10 Ontvlugting
···
·
···
·
···i···
1105.5.11 Ontoereikende persoonlikheid ... 111
5.5.12 Om oplossings te vind vir die 11 identiteitskrisis11 van die vroe~ volwasse stadium van 'n persoon ···~ 111
5.6 Klassifikasie van die Hippies as afhanklikes .... , ... 112
5.6.1 Die tiptese verslaafde ... 112
5.6.2 Tienderjarige verslaafdes ... , ... , ... 113
5.7 Woordeskat en taalgebruik ... , .. 113
HOOFSTUK 6
GODSDIENS, MUSIEK EN DIE MATERIELE KULTUURASPEKTE
VAN DIE HIPPIE-KULTUS ... , .. .. .. .. . 123 6.1 Inleiding . . . .. . . .. . . .. . . 123 6.2 Oosterse godsdienste ... ,.. .... ... 123 6.3 Die Jesus-Revolusie .. .. .. .. .. .. . .. .. . .. . .. .. .. .. .. .. . 126 6.3.1 Ontstaan en kenmerke van die Jesus-beweging ... 127 6.4 Godsdienstige ervarings wat op LSD berus ... 129
6. 5 Musi ek .. ., . . .. . • . . . • . . . • . • . . • . • 131
6.6 Die invloed van musiek op die mens .. . . .. .. .. .. .. . .. .. 134 6.7 Musiek en die Hippie-kultuur ... ,... 137 6.7.1 Musiek vorm deel van die Hippie-kultuur ... 137 6.7.2 Die Hippielewensbeskouing ten opsigte van
dwelmmiddels word vrylik in die musiek
gepropageer ... , . . . 137 6. 7. ' ie Hippiefilosofie van liefde en al die
implikasies daarvan ... ... 138 6.7.4 Die Hippie-beskouing van vred~ kom tot uiting
in die moderne musiek . .. . . 138 6.8 Popfeeste . . . 139 6.8.1 Verrigtinge tydens 1
n popfees ... ... ... 139 6.9 Materiele aspekte van die Hippie-kultuur 140 6.9.1 Kleredrag as materiele aspek van die
6 0 9. 2 Die heksepoot ti II 0 It-fl 0 l'I a "'. 0"" 0 . .... 0 ~ 0 e ('I fl 0 • • e 0 • e . 9 • • • c .. 0 . 142
6
.
10
Samevatting
ft ,. • " i, ., l'I t ,. fl " • r o c e o "' t. c " l't fl o o 11 fl t "' o e o e • • e e e • •143
HOOFSTUK
·
7
SAMEVAT
TE
NDE SLOTBESKOUINGS
144
7 e 1 In 1 e 1d1 ng fl t ti ft • " " I'/ • r fl ,. • ., (I t" 0 • fl • • f) 0 • • I • • a l'I e II fl fl II . . . fl e • 0 144
7
.
2 D
i
e H
i
pp
i
e-kultus
in
perspektief gesien
7
.
3
·
P-os1t1ewe aspekte van die Hippie-kultus
145
146
ormatige verbru1k van produksiegoedere .
..
...
146
7
.
3
.
2
Pass
ie
we
toeskouerskap
...
.
•..•...
...•...
147
7
.
3.3
K1emversku1w1ng van toekomsgerigtheid na die hede .
7
.
4
~e)leaspekte van die Hippie-kultus .
.
•
•.
.
•
...•
7
.
5
Moont11ke
1
nv1oed van d1e H1ppies op die same=
, ew1 ng 6 8 • 8 6 6 8 I ~ I 6 f' • fi Fl e ~ 8 f 6 ti f. f) Iii I ll t t I 9 & t I II t II I I I I I I t I I I
716
Rehab
·
1
1t
er1ng
vandie Hippies
·
.
.
•
..
•
...
.
.
.•...••.••.
7
,
7 K1ass1f1kas1a
van d
ie
Hippies
7
.
B
io@kom
van
d1e
H1pp1e
·ku1tus
@ I! I 4 I I 8 IJ 1 e i} I I fll b ft I I I I fl I I
148
149
150
151
153
154
BI BL l OQRAfIE
o • s s 'I i i; i 11 F ' 1 s Ji e ,, ~ e; fl t • 8 " e 1 ti e e • • a o & e • 1 1 • • a • 1 • • • 156ORIENTERING EN PROBLEEMSTELLING 1.1 Inleiding
Aangesien hierdie ondersoek handel oor 1
n aspek van wat breedweg be= kend is as 11
die jeug11
, kan aangesluit word by wat Milson se oor die belangrikheid van die jeug. Jeug word in hierdie verband omskryf as daardie groep mense wat tussen 18 jaar en 24 jaar oud is.1)
Milson stel dit so dat die jeug in die meeste samelewings 1
n objek van belangstelling is omdat van hulle verwag word om eerstens, die gevestigde lewenswyse van die betrokke samelewing aan te leer, en tweedens, om die jeug se ondersteuning vir die bestaande politieke magstrukture te probeer win.
Socrates het horn reeds in die vierde eeu voor Christus oor die jeug uitgelaat en gemeld dat hulle swakgemanierd is met geen respek vir hulle ouers nie en dat hulle gesag verwerp. 2)
In dieselfde trant het ook Plato in 11
Die Staat11 1
n treffende karakteri= sering van die jeugdige gedrag gegee, naamlik: kletspraatjies, gebrek aan selfbeheersing, bandeloosheid en verkwisting.
Dr. H. Peeters skryf na aanleiding van sy studie oor die kind en jeug= dige in die jare 1500 - 1650 dat daar oor geen lewenstydperk soveel geskryf en geklaag is as oor die leeftydsgroep tussen veertien en
f t . t " . . 3) vy -en- win ig Jaar n1e.
In resente tye het hierdie belangstelling in die jeug glad nie afge= neem nie, inteendeel jeugaktiwiteite is vandag internasionale nuus. 1. Seligman, D. A Special kind of rebellion. (In Gaviglio, G. &
Raye, D,E. Society as it is; a reader, p. 128}. 2. Milson, F. Youth in a changing society, p. 1 - 2.
3. Lutte, G e.a. Ideaalbeelden van de Europese jeugd; onderzoek in zeven ·anden van Europa, p. 4 - 5.
Vervolgens sal nou aandag gegee word aan die jeug waarvan hierbo sprake is. Volgens Seligman was daar in die begin van die sewentiger jare ongeveer 6 300 000 studente in die Verenigde State van Amerika en daarom sal die Universiteitskampusse dus die aangewese plek wees om met 'n studie oor hierdie onderwerp te begin. Volgens kampusop= names aan veertig universiteite en kolleges in die Verenigde State van Amerika deur navorsingsinstitute is o.m. die volgende gevind: Daar is 'n skerp onderskeid tussen twee kampusgroepe. Ongeveer drie vyfdes was wat Seligman noem prakties georienteerd, d.w.s. hulle beskou die universiteit as 'n vormingsplek vir 'n l~tere beroep in die samelewing, terwyl ongeveer twee vyfdes van die studente deur Seligman bestempel word as die 11voorlopers11
( 11
forerunnergroup") om= dat hulle 'n minderheidsgroep was wie se getalle steeds toegeneem het. Beide groepe kom uit gegoede huise maar laasgenoemde verskil van eers= genoemde groep deurdat by hulle 'n totale afwesigheid is van die be= geerte om hulle plek in die samelewing vol te staan.
Seligman noem ook die volgende kenmerke van hierdie groep:
Hulle beweer dat geeneen van die kandidate van die vorige presidents= verkiesing dieselfde politieke beskouings as hulle gehuldig het nie;
(Che Guevara is hoog aangeskryf) die grootste gedeelte van hierdie groep is openbare onluste goedgesind; ongeveer twee derdes is gekant teen verpligte militere opleiding; min of meer die helfte verklaar dat hulle minder vertroue in die demokrasie het as hulle ouers en ongeveer die helfte glo dat die Verenigde State van Amerika 'n siek gemeenskap is.
Hierdie inligting het ietwat as 'n verrassing vir die betrokke na= vorsingsinstansies gekom omdat dit so skielik en onverwags gekom het en veral omdat dit polities gekleurd was in teenstelling met die stu= dente van die vyftiger jare se apolitieke houding.1)
Hierdie ontevredenheid onder die studente het egter nie net in die Verenigde State van Amerika v0orgekom nie, maarhet 'n wereldverskyn= sel geword. Die tweede helfte van die sestigerjare van hierdie eeu het studenteopstande op elke kontinent van die aardbol opgelewer.1) Block, Haan en Smith maak 'n verdere onderskeid binne die geledere van die opstandige studente deur gebruik te maak van twee maatstawwe, naamlik: die graad van betrokkenheid by politieke en sosiale stryd= punte en die graad waarvolgens tradisionele waardes en institusionele outoriteit aanvaar of verwerp word.
Dit lei daartoe dat aan die een kant diegene·gevind word wat nie be= trokke is by enige strydvrae nie en wat die waardes en outoriteit ge= redelik aanvaar en aan die ander kant is daar dan die groep met 'n teenoorgestelde ingesteldheid.
Hierdie onderskeid lei daartoe dat onder die geledere van die onte= vrede studente twee ideeeltipiese groepe geplaas kan word naamlik, die Hippies of Passiviste en die Politieke Aktiewe groep. (Akti= viste). 2)
1.2 Noodsaaklikheid· en belangrikheid van die studie
As motivering vir die noodsaaklikheid van hierdie ondersoek kan aan= gesluit word by Moore waar hy konstateer dat 'n studie van die jeug van belang is eerstens, omdat hulle subkultuur 'n weerspieeling is 1. Duvenage, S.C.W. Die opstandige student - 'n analise en evalu=
ering van studenteaktivisme in die Verenigde State van Amerika,
p. 2.
2. Block, J.H. e.a., Activism and apathy in contemporary adolescents. (.!.!!Adams, F. Understanding adolescence, p. 208.)
van daardie periode waarin hulle leef sowel. as van veranderings wat plaasgevind het en nog steeds plaasvind· binne die raamwerk van die spesifieke subkultuur as deel van die kultuur waarin hulle leef. Tweedens bied 1
n studie van hierdie onderwerp 1
n perspektief van wat in die toekoms verwag kan word.1)
Heelwat navorsers wat 1
n studie gemaak het· van die jeug gaan van die standpunt uit dat die sosiale strukture daardie gevestigde, kom= plekse vorme van interne organisasie van 1
n groep is. Meer nog, dit is die somtotaal van al die verhoudings wat tussen die lede van so
1
n groep bestaan en waardeur sosiale kontrole uitgeoefen word,2) maar wat nog sekere inherente defekte vertoon.
So beweer Kelly byvoorbeeld dat die ontevrede jeugdiges, die Nie-Blan= ke opstand en die vrouevryheidsbeweging wat min of meer op dieselfde tydstip in die Verenigde State van Amerika plaasgevind het daarop dui dat iets radikaal skort met die sosiale strukture. Onder andere interpreteer Kelly dan hierdie bewegings, ook di~ van die jeug, as 1
n poging om hierdie strukture so te verander dat daar meer klem gele word op 11
self needs rather than creative needs11 in 1
n hoogont= wikkelde land soos die Verenigde State van Amerika. 3)
1n Navorsingspublikasie van.Ambassador College noem die Hippie-bewe= ging 1
n barometer van 1
n siek Verenigde State van Amerika.4) 1. Moore, A.J. The young adult generation; a perspective on the
future, p. 6.
2. Fairchild, H.P. Dictionary of sociology, p. 293.
3. Kelly, K.D. Youth, humanism and technology, stofomslag.
4. Pasadena. Ambassador College. Hippies, hypocrisy and happiness, p. 5.
Die vraag is nou hoe.daar sosiologies op. hierdie-probleem gereageer gaan word. Daar moet. dus nou gewys word op die taak van die sosio= logie in hierdie verband.
Dooyeweerd1) wys daarop dat die sosiologie 'n emp1r1ese sowel as 'n normatiewe wetenskap is: Dit gaan empiries te werk deurdat dit ondersoek instel na die onderlinge verhouding van persone, verbande en strukture wat met mekaar in wedersydse beinvloeding vervleg is. Na die normatiewe sy, maak die positiewe sosiologie 'n analise van die onderskeie struktuurtipes. "Staat, kerk, gezin, huwelijk, bedrijfs= gemeenskap, klassen en standen er zijn geen grootheden die zich als zodanig laten wegen en meten en op objektieve wijze in de zinnelijke waarneming gegeven zijn. Zander het aanleggen van normen of behoor= lijkheidsmaatstaven laten zich hun bestaan niet vatten. Hun feite= lijkheid is door zulke normen bepaal.11
Dit is die taak van die wysgerige sosiologie om bogenoemde analise uit te voer.
Die positiewe. sosiologie is volgens Dooyeweerd afhanklik van die wys= gerige en laasgenoemde is afhanklik van die religieuse grondmotief wat sy uitgangspunt vorm.
Ten slotte bly dit steeds 'n prikkelende vraag waarom sommige van die jeugdiges wat opgroei in 'n tyd van oorvloedigheid wat betref geld, studiegeleenthede, werkgeleenthede, gerief ens., verkies om hulle te onttrek van alles in 'n wereld in van dwelmmiddels, of hulle mis=
nae te kenne gee deur betogings of opstande.
1. Dooyeweerd,. H. Verkennigen in die wijsbegeerte, de sociologie en de rechtsgeschiedenis, p. 70 - 76.
1.3 Omvang van die probleem _.
Elkeen wat 'n studie maak van die jeugopstand word geplaas voor die probleem van die ingewikkeldheid daarvan. Dit is nodeloos om te soek na 'n enkele verklaring. 'n Mens het·te make· met· '·n·hoogs kom= plekse verskynsel .1)
Vol gens· Prof. Duvenage weY'd die kompleksiteit van d·ie verskynsel ver= oorsaak deur 'n verskeidenheid faktore soos byvoorbeeld 'n gebrek aan 'n goed georganiseerde beweging met 'n vaste program van begin= sels, 'n welomskrewedoel en 'n beplande "modus operandi." Dit word verder bemoeilik deur die aarseling en onsekerheid in die oogmerke, die wisseling en onvoorspelbaarheid van optrede, die diversiteit van grade van betrokkenhei·d sowel -as-van verskeidenheid···van betrokkenes. 2) Soos aangetoon in 1.1 van hierdie hoofstuk kan daar onder die onte= vrede studente ondersket-word tussen die twee groepe, nl. Aktiviste en Passiviste. Vervolgens sal nou kortliks aandag gegee word aan die eerste groep.
1.3.l Die Aktiviste
Toe die studenteopstande vir die eerste keer in 1964 uitgebreek het, het dit nie net Amerika nie, maar die-res-van die wereld verstom ge= laat. Dit was geheel en al onverwags, veral omdat dit onvoorspelbaar was.
Wetenskaplikes wat 'n studie gemaak·het van die studentebewegings in die vyftigerjare het geens·ins s0 'n radikalisasieproses verwag nie.
L Van der Hoeven, P.J.A. Studenten in aanval, p. 89.
2. Duvenage, S.C.W. Die opstandige student- 'n analise en evaluering van studenteaktivisme in die Verenigde State·van·Amerika, p. 4.
Sosioloe en ander-wetenskaplikes wat die saak bestudeer het in die vyftigerjare het toe reeds beklemtoon dat daar 'n afname was in die belangstelling van die jeug in politieke aangeleenthede. 1)
1.3.1.1 Verskillende bewegings wat tot stand gekom het as gevolg van studenteontevredenheid
1.3.1.2 Die georganiseercle-linkse sttidentebeweging kan wa-t--sy oorsprong betref tertiggevoer-w0rd -tot die -stigt·ing van die "Student Non-violence Co-ordinating Committee." (SNCC)
In 1960 het Ella Baker die leiers van 11
sit-ins11
van die suide bymekaar gebring.
Aanhangers van die vroee SNCC het bestaan uit Negers sowel -as Blankes, hulle was uit die middelklas en het ideale seos nie-geweld, liefde en vrede nagestreef. Hulle het skepties gestaan teenoor formele or= ganisasies en leierskap. Hulle het 11
sit-ins11 en 11
freed0m rides" be= klemtoon.
Die ondersteuners van die SNCC het later die ideal nagestreef dat die Negers -hulle eie sake moet hanteer.
In 1966 toe Stokeley Carmichael voorsitter gewerd het, wa·s die SNCC ge= kenmerk-deur frustrasie en wanhoop. 2)
1. Duvenage, S.C.W. Die opstandige student- 'n analise en evaluering van studenteaktivisme in die Verenigde State-van· Amerika, p. 18 - 19. 2. Ibid., p. 77 - 78.
L3.L3 11
Students for Demecratic Society11
(SOS)
Die SOS is in Junie 1962 te Port Huron, Michigan gestig. Groepe is op elf kampusse gestig en Tom Hayden het die SOS manifes naamlik die
11
Port Huron Statement11
opgetrek. Na 'n jaar van organisering van takke op verskillende kampusse het die SOS in die noordelike stedelike gebiede gemeenskapsdiens verrig. l)
Die Berkeley-opstand het 'n groot stimulus verleen aan die SOS en dit het daarna dwarsdeur die land studente georganiseer terwyl die hoof= strydpunte die Vietnam-oorlog, verpligte militere diens en studente-mag was. In April 1965 het die SOS mense in Washington DC saamgebring
in die eerste massaprotes teen die Vietnam-oorlog.2) Die organisasie het vir die volgende vier jaar daarin geslaag om die uiterste linkse radikaliste in sy geledere saam te voeg,
Vanaf die helfte van 1965 het die SOS sy volle aandag gegee aan stryd= punte binne die universiteit en sodoende 'n egte studentebeweging pro= beer uitbou. Dit was nog wel gekant teen die oorlog in Vietnam en verpligte militere diens.
Daar was·dus nou sprake van 'n sintese tussen die strydpunte binne en buite die universiteit.
Na die Columbia opstand in 1968 het die SOS 'n ander rigting ingeslaan.
Die idee van 'n suiwer studentebeweging het afgeneem en die SOS het homself meer en meer beskou as 'n egte revolusionere aksiefront. Binne die SOS het besprekings gegaan oor sy verhouding tot die werkende klas, die nie-blankes en-die jeug in die algemeen, Dit het nou getrag om studenteprotes met 'n sosiale revolusie te koppel. Hiervolgens sou stu= dente ander groepe in die samelewing ter wille van hulle eie belange ak= tiveer.3)
1. Cohen, M.
&
Hale, D. eds. The New Student Left: An anthology,p. 9 - 16.
2. Miles, M.W. The radical probe; tne logic of student rebellion, p. 88 - 90,
3. Duvenage, s.c.w~ Die opstand~ge student - 'n analise en evaluering van ·studenteaktivisme in die Veren~gde State'van Amerika, p. 82.
Van die begin af het die S8S ·as· 'n·radikale studentebeweging beoog om
-die algemeen gangbare politieke en sosiale strukture te verander. Uni= ·versiteite moes in sentra van dialektiese debat omskep word, die ou
strukture, ingeburgerde politieke en sosiale strukture moes bevraagte= ken en vervang word.
Een van die belangrikste oortuigings wat die Aktiviste gehuldig het, is dat die universiteit op baie wyses gekoppel is aan die maatskappy en regering en daardeur-maak die universiteit horn skuldig aan dieselfde oortredings wat daardie twee in~tansies in hulle oe onaanvaarbaar maak~
Minder duidelik is hulle konsep van die toekomstige sosiale orde, hoewel hulle 'n-utopie nagestreef het. Hulle het 'n orde voorgestel met wye deelname-in alle sake wat die burgers in die samelewing raak. Hiervol= gens sou groat organisasies soos die Federale Regering in die Verenig= de State van Amerika en groat massakorporasies verdwyn. Die beswaar teen sulke organisasies is dat hulle in toenemende mate en op outori= tere wyse hulle kontrole oor mense en bronne laat geld. Hulle is on= aanvaarbare instellings om in te werk omdat hulle menslike skeppings=
vermoe en produktiwiteit dehumaniseer.
Die SOS stel 'n idilliese -kommunale orde voor om aan· skeppingsdrange, liefde en kuns uiting te gee. l)
Die klemverskuiwing binne die SOS van 'n suiwer studentebeweging tot
'n beweging wat horn toegele het op die werkende klas kan 'n oorsaak wees van sy verbrokkeling. Bewegings wat direk voortgevloei het uit die SOS van sy verbrokkeling is die 11
Revolutionary Youth Movement11
(RYM) en die 11
Worker Student Alliance11
(W.S.A.)2)
1. Duvenage, S.C.W. Die opstandige student- 'n anal ise en evaluering van studenteaktivisme in die Verenigde State van Amerika,-p. 88 - 90.
Lothenstein karakteriseer die 11
New Left" SOOS volg:
Die meeste van hulle is studente, hoofsaaklik blank en uit die middel= kl as.
Dit is 'n radikale politieke beweging en geld as uitdaging aan geves= tigde belange en lewensstyl wat eie is aan westerse lande.
Die "New Left" is nie 'n nasionale politieke organisasie nie en ook nog nie 'n wereldwye politieke verskynsel nie.
Dit is 'n anti-outoritere beweging.
Dit is anti-rassisties en anti-imperialisties.
Dit is anti-manlik. Dit ondersteun die vrouevryheidsbeweging.1) Die eerste metode van optrede van die "New Left" het nie oorspronklik uit eie geledere ontstaan nie, maar is afkomstig van 'n aantal werkers van die suide as middel om gelyke regte te verkry. In 'n blanke res= tourant het 'n aantal Negerwerkers sonder gebruik van geweld op die vloer bly sit met die gevolglike ontwrigting van die besigheid. Hier= die metode het effektief geblyk met die gevolg dat Aktiviste van die "New Left" dit op groot skaal begin toepas het. Universiteitsgeboue is beset en Universiteitspersoneel is verhinder om met hulle werk aan te gaan. Omdat dit nie-gewelddadig was, is die tussenkoms van die polisie geinterpreteer as 'n bevestiging van die aanklag van die on= tevredenes dat die universiteit onregverdig en onderdrukkend was. 1. Lothenstein, A. e.a. "All we are saying." The philosophy of the
New Left, aangehaal deur Duvenage, S.C.W. Die opstandige student -'n analise en evaluering van studenteaktivisme in die Verenigde State van Amerika, p. 86.
Die taktiek van 11
sit-ins11
het spoedig versprei: na E1:1ropa en· ander lande. Omdat alle optredes van die "New Leftu ·nie-gewelddadig·was, het radi= kalisasie - prosesse wat sterk ten gunste van die "New Left" beweging was, dikwels plaasgevind,
Die antwoord wat die "New Left" gegee het op die probleme van die same= lewing, asook op die probleem van absolute gesag waarteen hulle gekant was, is die idee van deelnemende demokrasie. Studente het al meer die reg begin opeis om medeseggenskap te verkry in al die vertakkinge van die universiteit waarvan hulle hulself as 'n komponent beskou het. Gepaard hiermee het gegaan die eis om die afskaffing van enige reels en regulasies van die universiteit om toesig en beheer oor die student uit te oefen, In die plek daarvan wou hy self deel uitmaak van die beherende liggaam wat oor sy doen en late beslis.
As gevolg van die kampus onrus en die eise van die studente, het daar nou 'n nuwe patroon gekom. Waar die student voor die sestigerjare geen seggenskap in die beheer van die universiteit gehad het nie, is die student nou op talle maniere betrek by komittees en rade van 'n uni= versiteit. Studente het sitting ontvang op fakulteitsrade van univer= siteite soos Columbia, New York City, Berkeley e.a.1)
1.3.2 Die Passiviste
Aangesien die grootste gedeelte van die res van hierdie navorsing ge= wy sal word aan die Passiviste sal hier slegs kortliks op die onderwerp
ingegaan word en veral aandag gegee word aan die verskilpunte en oor= eenkomste met die Aktiviste.
1. Duvenage, S.C.W. Die opstandige student - 'n analise en evaluering van studenteaktivisme in die Verenigde State van Amerika, p. 130 - 133.
Die basiese uitgangspunt van die Passiviste is dat 'n verandering aan die bestaande orde onmoontlik is, of slegs teweeggebring kan word deur
11
mind altering individual rebirth. 11
Aanhangers van hierdie idee raak dus nie aktief betrokke by politieke aktiwiteite nie, maar hulle af=
keur vir die bestaande orde kom tot uiting deur onttrekking van alles wat deel uitmaak van die bestaande orde,
Hulle kritiek strek verder as Rassisme en armoede en raak die wesent= like kern van die industriele maatskappy, naamlik die massasamelewing, materialisme, burokrasie en onpersoonlike menseverhoudinge.
Die enigste oplossing hiervoor is volgens hulle 1
n terugkeer na die
11
gemeinschaft11
met sy klein en intiem persoonlike verhoudings.1)
1.3.2.1 Enkele verskille tussen Aktiviste en Passiviste
Een van die belangrikste verskille is dat die getalle van die Aktivis= te duisende beloop, terwyl die van die Passiviste honderdduisende be= 1 oop.
Die Aktiviste is polities georienteer en spits hulle toe op revolusi;~
nere aktiwiteit. Die Passiviste daarenteen is ingestel op 'n kulturele
revolusie, maar nie deur aktiewe optrede n1e.2
Die Aktiviste word gekenmerk deur identifikasie met die beginsels van
die ouerhuis. Die Passiviste is ontwortelde persone en het 1
n afsonder=
like beginselsisteem wat teenstrydig is met die van die ouerhuis.3)
Dit blyk verder dat aangesien daar soveel verskil ten opsigte van lewens=
ingesteldheid is, daar nie veel samewerking tussen die twee groepe moont=
lik is nie.
L Gagv191io, G & Raye, D.E. Society as it is; a reader, p. 110.
2. Duvenage, S,C.W. Die opstandige student - 'n analise en evaluering
van studenteaktivisme in die Verenigde State van Amerika, p. 59 - 60.
3. Block, J.H E .a. Activism and apathy in contemparary adolescents,
Daar is al gepoog van die kant van die Aktiviste om die Passiviste by die pol itieke aktiwiteite te betrek. Hulle het ook daari n geslaag om in enkele geval e groot getalle Hippies of Passiviste in openbare de=
monstrasies te verkry, veral gedurende die jare 1967 en 1968. Enige vaste en bindende ooreenkoms tussen die twee groepe kon tot dusver
nog nie bereik word nie. Die Passiviste word blykbaar deur die Akti= viste as 1
n bron van potensiele mannekrag beskou, maar hulle kon egter nog nie daarin slaag om by die Passiviste 'n genoegsame belangstelling
te bewerkstellig nie.1)
1.3.2.2 Enkele punte van ooreenkoms tussen die Passiviste en Aktiviste
Uit die voorafgaande blyk dit dat daar verskilpunte tussen die groepe
is en tog is daar ook enkele punte van ooreenkomste waaraan vervolgens aandag gegee word,
Personalisme
Beide groepe is gekant teen alle verhoudinge wat onpersoonlik, geprofes= sionaliseerd en gemanupileerd is.
Albei groepe het die begeerte om intieme, oop en vertroulike verhoudings ,
tussen klein groepe te bewerkstellig. In hierdie groepe maak dit nie saak of 'n lid 'n mindere of meerdere persoon is nie, maar beslissings word saam in 'n atmosfeer van vertroue en respek geneem.2)
Geen identifikasie met leiers of ideologiee nie
Dit blyk dat die hedendaagse jeug hulleself geredeliker identifiseer met hulle eie ouderdomsgroepe as byvoorbeeld met die ouere mensegroepe. Dit 1. Searle, J. The campus war, p. 48.
2. Duvenage, S.C W. Die opstandige student - 'n analise en evaluering van studenteaktivisme in die Verenigde State van Amerika, p. 45.
gebeur omdat hul1e veel minder as in d1e verlede leiersfigure en hel= de uit die ver1ede verheerlik,
Tradisioneel het studente se politieke bedrywighede sterk gesteun op instansies uit die volwasse wereld. D1t het selfs ook vir die linkse studente gegeld.
Sedert die "New Left" het d-aar 1
n·verandering ingetree. Sedertdien
is daar 1
n totale afsydigheid·wat betref skakeling met die volwasse wereld.
Dieselfde geld ook vir die Passiviste. In hulle kortsluiting met die
volwasse wereld het hulle ook die ideolog1ee van 1
n bepaalde tyd of persoon in die ban gedoen.1)
Permissiwiteit
Tradisioneel het studente in verhouding baie aandag en tyd bestee aan sport en sosiale aktiwiteite, In baie organisasies op die gebied van wetenskap en kuns en ontspanning het studente hulle oortollige energie en tyd bestee.
Die hedendaagse student is anti-organisasioneel in opvatting. Daar word gesoek na spontane en informele verhoudings en vryheid ·van all er=
lei verpligtings. Dit geld ook vir die taboes op seksuele gebied. Seks het 1
n oordrewe klem ontvang en dit het gelei tot permissiwiteit.
11
Liefde11
vorm vir die Passivis 'n sentrale motief·in sy lewensopvatting. By hierdie groep het daar die uiterste :permissiwiteite rondom seks ont= staan, wat in hulle musiek, taal, literatuur en lewenswyse saam met
1. Block, J.H. e.a. Activism and apathy in contemporary adolescents,
ander in hulle kornmunes1) in 'n subkultuur weerspieel word.
1.3.3 Die rol van die massamedia in die jeugopstand
Die gedeelte oor die jeugopstand kan nie afgesluit word alvorens daar kortliks gewys word op die invloed van die massamedia (veral televisie) nie.
Seligman is van mening dat televisie op twee maniere die jeug beinvloed. Eerstens is dit een van die instansies naas die ouerhuis en skool wat die jeug se persoonlikheid vorm.
Volgens Marshall McLuhan beinvloed televisie persone deurdat dit hulle aanmoedig tot aktiewe deelname aan byvoorbeeld massaoptogte en terself= dertyd ontmoedig dit mense om komplekse verskynsels te analiseer.
Tweedens, word deur die klem wat gele word op geweld, 'n jeug wat tot protes geneig is, gekweek, gevorm en ontwikkel.
Daar kan ook nog bygevoeg word dat te1evisie die middel was om jeugdiges vanaf kampusse en verder vanoor die hele Verenigde State van Amerika in
'n baie kort tydjie te mobiliseer.
Gebeurtenisse soos die "March on the Pentagon" en die saamtrek van dui= sende studente in Chicago net voor die "Democratic Convention", sou nie moontlik gewees het as dit nie was vir herhaalde aankondigings hiervan oor die televisienuusprogramme nie.2)
1. Duvenage, S.C.W. Die opstandige student- 'n analise en evaluering van studenteaktivisme in die Verenigde State van Amerika, p. 50. 2. Seligman, D. A special kind of rebellion, p. 134.
1,4 Afbakening van die studieterrein en doel van die ondersoek
Soos die titel aandui handel hierdie ondersoek oar die -Hippie-kultus, sy ontstaan en enkele aspekte.
Uit die voorgemelde gedeelte blyk dit dat daar sprake is van 1
n jeug= opstand en soos in punt 1.3 aangedui is, vorm twee groepe jeugdiges deel van hierdie opstand, naamlik die Aktiviste en die Passiviste of die Hippies.
Die doel van die verhandeling is dan om binne die hele raamwerk van die jeugopstand spesifiek die aandag te vestig op een deel van hier= die jeugopstand, naamlik om die Hippies se ontstaan na te gaan, hier= die groep te analiseer na hulle lewens- en wereldbeskouing en tipiese Hippiekultuur: materieel sowel as nie-materieel, en aan te toon hoe= dat dit vervat is en in bepaalde ku1tusse en gebruike uitgel~ef word. Om in hierdie doel te slaag is die stof in die hoofstukke soos volg verdeel:
Hoofstuk 2. Analise van die moderne samelewing en die plek van die jeug hierin.
Hoofstuk 3, Faktore wat gelei het tot die ontstaan van die Hippiekul= tus.
Hoofstuk 4. Eienskappe van die lewens- en wereldbeskouing van die Hippie-kultus.
Hoofstuk 5, Misbruik van dwelmmiddels, die woordeskat en taal van die Hippies.
Hoofstuk 6, Godsdiens, musiek en die materiele aspekte van die Hippie= kultus.
1.5 Metodes van ondersoek
In hierdie ondersoek is daar hoofsaaklik gebruik gemaak van die weten= skaplike metode van anal'ise. Op teoretiese wyse is 'n geheel ontleed om sy samestellende onderdele van nader te beskou·. soos byvoorbeeld die eienskappe, aspekte, kenmerke, ens. van die onderhawige groepe. Die bestanddele is dan weer saamgevoeg tot 'n geheel met die doel om kennis te verkry van· die struktuur en funksies en soos hulle met die geheel saamhang. 1)
Bogenoemde is bereik deur gebr~ik te maak van 'n literatuurstudie, dit wil se die bestudering en· samevoeging van inligting uit bestaande bron=
ne soos boeke, brosjures,·wetenskaplike sowel as popu·ler wetenskaplike tydskrifte. Inligting u·it hierdie bronne is dan vervolgens tot 'n eenheidsbeeld saamgevoeg deur sintese.2)
1.6 Omskrywing van enke4e begrippe en terme
Met die oog op die duidelikhei·d van aanbieding van die stof is dit vooraf nodig om begrippe en terme wat in die loop van die werk gebruik sal word in die hieropvolgende gedeelte te omskryf.
Begrippe wat behandel sal ·word is o.a. die volgende: norme, waardes, samelewing, kultuur, sub-kultuur en kontrakultuur, indastrialisasie, sosiale verandering, verstedeliking, kultus, afwykende gedrag, sosiali= sering, statusrolle.
Verdere begrippe of terme wat gebruik word sal in die teks self behan= del word.
1. Stoker, H.G. Beginsels en metodes in die wetenskap, p. 84 - 85. 2. Van der Walt, J.P. Die doel en taak van die Kliniekskool Loop=
1.6.1 Norm
Dit is elke positiewe reel wat 'n·bepaalde wyse van gedrag of handeling voorskryf of verbied.1)
Sosiologies gesien berus die gedrag van indiwidue op bepaalde waardes en norme waardeur die ordelike saamleef van mense in groepsverband weer tot stand gebring word,2)
1.6.2 Waarde
'n Waarde is 'n konsepsie van die gewenste wat gelyktydig in kultuur as kriterium vir seleksie van alternatiewe orientasies bestaan, geinstitu= sionaliseer is in die samelewing en sy deelsisteme, en geinternaliseer is in die persoonlikheid van die lede van hierdie maatskaplike sisteme
en daardeur hierdie persone orienteer en motiveer tot gewenste handelinge. 3) Uit bogenoemde blyk dit dat waardes die grondslag vorm van die mens se
begrip van reg en verkeerd. In die mens se orientasie tot ~n situasie en in die alternatiewe· keuses waarvoor die indiwidu ges'tel wo·rd is waar= des die basiese motiveringselement.
1.6.3 Samelewing
Horton en Hunt omskryf die begrip soos volg:11Society is made up of people who are interacting on the basis of shared' beliefs, customs, values and activities. The common patterns which govern their inter= action make up the cul tu re of society. 114)
1. Van Dijk, R. Mens en medemens. Een inleiding tot de algemene sociologie, p. 570
2. Johnson, H.M. Sociology·- A systematic introduction, aangehaal deur Du Toit, J.B. e.a. Afwykende gedrag. 'n Studie van enkele maatskaplike probleme, p. 3.
3. Joubert, D.D. Die waardekonsep in die sosiologiese teorie, p. 16 - 17.
Maclver definieer samelewing so~os volg: "The system &f socia·1 relation= ships in and through which we live.111)
Samelewing in bree trekke omsluit alle groepe, groepsverhoudinge, han= delinge, gebeurtenisse, interaksie en ander sosiale prosesse en die kul= tuur waarin die mens die aktiewe element is.
1.6.4 Kul tuur
C.A. Ellwood omskryf kultuur so.os :v~_lg: "A collective name for all beha::; viour patterns socially acquired and socially transmitted by means of
symbols; hence a name for all the distinctive achievements of human groups, including not only such items as language, tool-making, industry, art, science, law, government, morals and religion but also the material in= struments or artifacts in which cultural achievements are embodied and by which intellectual cultural features are given practical effects such as buildings, tools, machines, communication devices, art objects, etc., the scientific meaning of the term is therefore quite different from its popular connotation. It includes all that is learned through in= tercommunication. It covers all language, traditions, customs and in= stitutions. As no human groups have ever been known that did not have language, traditions, customs and institutions, culture is the univer= sal distinctive characteristic of· human societies.112)
Bierstedt omskryf kultuur s.o..os vo lg: "Culture is the complex who 1 e that consists of everything we th·ink and do as members of society.113)
Uit die bogenoemde definisies blyk dit dan dat kultu~r· a1~e prestasies van 'n groep insluit en dat dit aangeleerde gedrag is van taal, idees, gewoontes ens. wat van geslag tot geslag oorgedra word. Elke indiwidu se lewenswyse word grootliks bepaal deur hierdie sosiale erfenisse. Van die indiwidu word verwag om by hierdie gevestigde patroon in te pas.
L Maciver, R.M, Society, aangehaal deur Koenig, S. Sociology; an introduction to the science of society, p. 21.
2, Fairchild, H.P. Dictionary of '.Sociology, p. 80. 3. Bierstedt, R. The social order, p. 123.
Roode wys daarop dat kultuur ook as beheerste of verwerkte kultuur be= skou kan word. Natuurvoorwerpe wat deur die mens verwerk word bring materiele kultuur tot stand.
Hout is bv, 'n natuurelement maar as dit verwerk word tot 'n stoel is
dit materiele kultuur. Die begrip is ook van toepassing op nie-ma=
teriele vlak soos menseverhoudings, gedrag en gedragspatrone ens. Dit
vorm dan die nie-materiele of subjektiewe of abstrakte kultuur. 1) Horton en Hunt wys daarop dat alle komplekse samelewings nie 'n uni= forme kultuur besit nie, maar dit bestaan uit 'n aantal subkulture en
kultuurelernente wat deur die oorgrote meerderheid van daardie samele=
wing aanvaar word - dus 'n lewenstyl . Kultuurelemente sluit dinge in soos groet met die regterhand, monogramme, aan die linkerhand van die pad ry, ens.
Subkulture word deur Horton en Hunt omskryf as "clusters of patterns such as these which are both related to the general culture and yet distinguishable from it.112) Subkulture word gevorm deur godsdienstige groepe, immigrantegroepe, jeuggroepe ens,
Volgens Horton en Hunt is sommige sosioloe van mening dat die term kontra-kultuur gebruik moet word om daardie groepe aan te d~i wat nie
alleen te onderskei is binne die raamwerk van die bree kultuur nie,
maar wat ook ontevrede is met die be~taande ku~tuur en dan op allerlei wyses protesteer.3)
Hiervolgens is dit dan gepas om die Hippies as kontrakultuur te omskryf omdat hulle konformeer aan 'n kultuur wat radikaal verskil van die wat
in die meeste westerse lande aangetref en aanvaar word. 1. Roode, C.D. Inleiding tot die sosiologie, p. 39. 2. Horton, P.B.
&
Hunt, C.L. Sociology, p. 55.1.6.5
Te9niek of tesnologie
Volgens Samuel Joseph sluit tegniek die volgende in: "Technology is the
combination or totality of techniques employed by a people or at a given
period
f
or the purpose
ofadaptation to th ir biophy
icalnvironment.
More broadly 1t includes elements of social organization such as eoopa•
ration, division
of
labour, mana;1mtnt
1etc.
An
quilibr1um or adjustment
is attained between a ;1ven nv1ronment with 1ts pottnt1a1 r11ourc11 and
a peopl
e
inhabiting this nv1ronment w1th th11r t chnica1 sk111s and
knowledge.
ul)V1r Banning
11t1gni1k dit ;1h111 van to1;1put w1t1n1k1p
•
pe,2)
Mt
t
to ;epa to
wot1n1k1pp word b dotl d1t 11nvatrd1n; van t1oreti11
k nn1 in d1t vorm van 'n tfin1t1
w
p1tn om dio tk 1w1to1tt van di• m n1
t
or;an1a
er tn
tt
b1h11r1.
3)
Btnn1n;
4)
v
r
vo1;
dtur
t1konat
t1or
dtt
ona 1n
'n
"t19n1ok
e
at mp
1dt"
w
r 1d l
f, d1
t
1
1
'n
wlr
ld von n
lv
rk
1r,
vtn
m
produk11 ,
1n
•
t
r
na 1 nA1 h n 1 n v n ;ro11 n • 1fh nk11kht1d
Hi@rdi@
t;ni
W6r
1d wtlrd in
t~ndQ@haY d@Yr
1n @norm@
ftQ@V@@ih
1
w@
rk
en
d@nkkra~vftn w@t@n
k
p11ke @nd
r1otk@r§,ln h
i
e
r
aie
t
e nie e w6
r
@1d h@t die 9
r
@ot 1ndystr1@ tAd ontatein m@t
~
e1e §
@
r
t
i;@ prgb1eme oo
o
.
a,
iondheid g
r
;, ve
r
k@er,
onderw~§gr-Gani
§ i
e en medev r1ntwaord@11kh id
Vindi@ trbe1d@r in di@ ltid1n; ven
diema9
t
kap~~·l
.
r
ti
re
hild, HP
Di
e
tion
r~af §@
e
1o1@;.y,
pJl7
,
2.
o
nnin;,
w
,
M1
e
h @n tn m naon' bijdrtgen tot ean be inning op
mege1iJk
E
htd
n n
9
vAr n
v1n
men1
11Jk 1
v@n
ind@
to
e
hni
h
m11t
e
nt.ppiJ
,
~·
67.
.
V
a
n
F
.
i
tt
n,
I
r
, H
,
De
llliilte
happij
dor
to
@k@m
it
,
p
,
11
6 l
p,
U
L
4.
Oannin • w
,
M eht n nm n
iRlbiJdr1;@n tot eon b11inning op moQ
lijksh den n Qevir n v n men @11jk 1 v@n ind@
teehni~eh@ mAAt§. hAppiJ,1.6.6 Verstedeliking Hieroor lees ons in die 11
Dictionary of sociology": "the process of be=
coming urban; the movement of people or processes to urban areas; the
increase of urban areas, population, or processes.111)
Volgens Banning kom verstedeliking oor die hele wereld voor, by alle
volke wat 1
n sekere hoogte van beskawing en kultuur bereik het. Banning
vervolg deur daarop te wys dat verstedeliking eerstens probleme soos
woningbou, verkeersprobleme, watervoorsiening, ontwikkeling van onderwys,
ens. meegebring het.
Tweedens noem Banning ook die 11geestelike problematiek" van verstedeliking wat as gevolg van latere toepassing in die werk nou 1n bespreking verdien. As eerste probleem noem Banning die begrippe wat oorspronklik deur Karl Mannheim gedefinieer is, naamlik substansiele en funksionele rasionali= tei t.
Onder eersgenoemde begrip verstaan Mannheim die vermoe van die mens om
self die saamhang van verskynsels te deurskou en om op grand daarvan self=
standig te kan handel en oordeel .
Funksionele rasionaliteit sluit alle reelings, voorskrifte, organisasies
van burokrasiee, die leer, filmi ndustrie, kommunikasiemedia, ens. in wat
in die samelewing funksioneer en groot invloed uitoefen op die lewe van die indiwidu, horn vorm en as1
t ware van sy inisiatief ontneem. Volgens Mannheim neem die funksionele rasionalite1t toe in 'n geindustrialiseerde maatskappy en die mens het geen ander keuse as om daaraan te konformeer
nie.
lewe. In die stad word die konsentrasie van ekonomiese magte, handels~
magte en finansiele magte aangetref. Ook die alledaagse lewe van
die gewone mense is vasgevang in die mag van die ekonomie, sodat
behalwe lewensbehoeftes ook ontspanning, vermaak en vryetydsbesteding
objekte van handel gevorm het.
Derdens is die tradisionele gemeenskapsgroepe met hulle intieme mense=
verhoudinge vervang deur saaklike kontraktuele v~rhoudinge, wat een=
saamheid en vereensaming en die gevoel van verlatenheid wat nerens so
groot is as in die stad nie, tot gevolg gehad het.
Vierdens het verstedeliking, indiwidualisering en isolering dit te=
weeg gebring dat allerlei instansies soos die skool, fabriek, bendes.
ens. die opvoeding, leiding en werksaamheid van die ouers weggeneem
het. Uithuisigheid neem toe sodat die 11nuwe moraal11 met grater vry=
hede aanbreek.
Verstedeliking het 'n verskerping in sosiale teenstellings en konflikte
gebring. l)
1.6.7 Industrialisasie
Kathrine du Pre Lumpkin2) beskryf industrialisasie as die proses van teg=
niese ontwikkeling deur die gebruik van die toegepaste wetenskappe.
'n Eerste karaktertrek van industrialisasie is die grootskaalse pro=
duksie deur gebruikmaking van masjinerie om sodoende 'n groat mark te skep van verbruikersgoedere deur middel van gespesialiseerde arbeid. 1. Banning~ W. · Moderne maatschappij-problemen, p. 70-74.
'n Tweede kenmerk van industrialisasie is urbanisasie, l)
Aan laasgenoemde begrip sal hier nie verder aandag bestee word nie aan= ges i en dit reeds voorheen breedvoeri g behande 1 is, Vol gens 11Di ctionary of sociology" kan die term industrialisme gebruik word om daardie stadium van ver gevorderde tegnologiese ontwikkeling aan te dui wat gekenmerk word deur grootskaalse meganisasie in die landbou, waar kommunikasie en vervoer 'n maksimum ontwikkeling bereik het en waar merkbare verande= rings aangebring is ten opsigte van sosiale gebruike, normes en waardes
. d. . 1 2 ) 1n 1e ges1ns ewe.
1,6.8 Sosiale verandering
"Social change refers to a modification in established patterns of in= terhuman relationships and standards of conduct.113)
Kingsley Davis verstaan hieronder: 11By social change is meant only such alterations that occur in social organization - that is the structure and functions of society. ,A)
(Vir sosiale struktuur - kyk 1.2)
'n Sosiale funksie is daardie aktiwiteit wat deur 'n georganiseerde groep in 1
n samelewing uitgevoer word met die oog op die voordeel van die lede van daardie samelewing.5)
L Fairchild, H.P. Dictionary of sociology, p. 155.
2. Ibid,, p. 155.
3, Lundberg, G.A. e.a. Sociology, p. 675. 4, Davis, K_. Hu_m_a_n SC?c_i ety, p. 623.
Davis wys verder daarop dat sosiale verandering deel vorm van 'n breer
kategorie nl, kuituurverandering. Laasgenoemde sluit alle veranderinge
in, in enige aspek van kultuur socs byvoorbeeld kuns, wetenskap, teg= 1)
nologie, ens.
Horton en Hunt noem drie prosesse wat met sosiale verandering gepaard gaan, naamlik ontdekking, uitvinding en diffusie.2)
Onder hierdie begrippe verstaan Roode die volgende:
Ontdekking: Ontdekking dui op die blootlegging en bekendstelling van
iets wat neg altyd bestaan het.
Uitvinding: Dit verwys na die daarstelling van iets wat in die be= sondere vorm neg nie voorheen bestaan het nie,
Diffusie: Dit is die proses van verspreiding van kultuurinhoud van een gemeenskap na 1n ander en van een geografiese gebied na 'n ander.3)
Die tempo waarteen sosiale verandering plaasvind, word volgens Koenig
bepaal deur die tegnologiese vooruitgang van 'n samelewing. In same=
lewings met 'n groot akkumulasie van materiele kultuur vind uitvindings
en ontdekkings op groot skaal plaas en sosiale verandering is dus snel.
In kulture met 'n klein akkumu1asie van materiele kultuur is die ver=
andering stadig. Koenig haal Ogburn aan en wys daarop dat die veran= dering sneller plaasgevind het in die materiele aspekte van kultuur,
byvoorbeeld masjinerie, gebru1ksmateriaal, vervaardiging van goedere en vervoer, as in die nie-materiele aspekte socs menseverhoudinge, gewoontes en opvoeding.
L Davis, K. Human society, p. 623.
2. Horton, P.B.
&
Hunt, C,L. Sociology, p. 456,Aangesien die verskillende aspekte van kultuur nie teen dieselfde tern=
po ontwikkel het nie, het daar 1
n agterstand (11
lag11
) ontstaan van die
een ten opsigte van die ander. Die n1e-materiele aspekte moes hulle dus aangepas het om sodoende die balans te handhaaf.
In gevalle waar daar sprake is van 1
n stadige verandering sal die ag= terstand kleiner wees of gladnie bestaan nie, omdat die nie-materiele aspekte makliker kan byhou. Industrialisasie het 'n te skielike ver=
andering gebring en moontlik kom die agterstand daarvandaan.1)
1.6.9 Massasamelewing
Van Dijk stel dit so dat die moderne maatskappy na die feitlike situ= asie massaal is na die getal mense waardeur dit gevorm word, massaal
in die produksie van goedere, in die intensiteit van verkeer, in die verspreiding van nuus en kenn1s maar sosiologies gesien veral massaal deurdat die mens in hierdie samelewing staan te midde van, en gebonde
is aan, en beinvloed word deur tallose tussenmenslike verhoudinge.
Die mens word dus oorstroom deur 'n stortvloed van gedagtes, idees
en ideale.
Dit word vir die moderne mens jn probleem hoe hy, te midde van die veelheid, homself moet wees sonder om te ontaard in die sogenaamde
massamens wat Van Dijk tipeer as iemand wat geen gerigtheid in die
lewe meer het nie omdat hy 1n die veelheid van teenstrydige norme,
idees en idea e homself verloor het. Die massamens is die mens son=
der 1
n indiwiduele eieheid, sonder inisiatief en oorspronklikheid.2)
1. Koenig, S, Sociology; an introduction to the science of society,
p. 288.
2. Van D.Jk, R. Mens en medemens. Een inleiding tot de algemene
Dit blyk dus dat die massifikasie van die samelewing ten nouste saam=
hang met industrialisasie en verstedeliking,
1.6.10 "Establishment" of "System"
Hiermee word bedoel die omvangryke, organisatoriese struktuur wat die
kapitalistiese, liberaal-demokrat1ese Amerika vandag kenmerk: die hele
ontsaglike kompleks van "big government, big business, big union, big
debt and big educational institutions.111)
1.6.11 Statusse
Struktureel gesien, bestaan al le vorme van groepslewe uit "statusse"
of posisies wat deur indiwidue beklee word. Dinamies en funksioneel
gesien behels hierdie posisies sekere aktiwiteite en verpl igtinge, met
ander woorde, 'n rol wat gespeel moet word.2)
1.6.12 Sosialisering
As sosiaal-sielkundige begrip dui dit op die proses waardeur die indi=
widuele persoonlikheid in die groepslewe ingeskakel word.
Dit besit die volgende kenmerke:
Dit is 'n leerproses wat nooit ophou nie, omdat die indiwidu homself
voortdurend moet skik en aanpas by veranderde omstandighede.
1. Duvenage, S.C.W. Die opstandige student - 'n analise en evaluering
van studenteaktivisme in die Verenigde State van Amerika, p. 186.
2~ Du Toit, J.B. e.a. Afwykende gedrag. 'n Studie van enkele maat=
Dit behels die aanleer van statusrolle. Uit die oogpunt van die same= lew1ng behels die proses die oordraging van sosiaal-kulturele lewens=
patrone waarby op verantwoordelike wyse aangepas moet word.
Sosialisering begin primer by die ges1n en e1ndig by die graf. l)
L6.13 Kultus
Onder die begrip kultus verstaan die "Oxford Engl ish Dictionary11 :
11
Devotion to a particular person or thing, now especially as paid by a body of profesional adherents.112)
Daar 1t1ord volstaan by hierdie omskrywrng van kultus aangesien dit blyk dat die meeste werke oor die sosiologie die begrip hanteer spesifiek
in 1
n godsdienstige betekenis en inhoud.
L Du Toit, J.B. e.a. Afwykende gedrag. 'n Studie van enkele maatskap=
like probleme, p. 7 - 8.
2. The Oxford English dictionary; being a corrected re-issue with an introduct·on, supplement, and b1b1iography of a new English dictio=
HOOFSTUK 2
ANALISE VAN DIE MODERNE SAMELEWING EN DIE POSISIE
VAN DIE JEUG HIERIN 2.1 Inleiding
Kelly stel dit so dat om die huidige gedrag van die jeug te begryp dit
nodig is om die toestande wat in die geTndustrialiseerde samelewing
heers te ondersoek omdat die mate van ontevredenheid onder die jeug
wys op inherente defekte in hierdie samelewing. l)
Gedurende die sestiger jare van hierdie eeu het die Hippies as nuwe
subkultuur hulle verskyning gemaak in feitlik alle Westerse lande.2)
Soos in die vorige hoofstuk gemeld word, word hierdie groep gekenmerk
deur hulle onttrekking uit die samelewing. Hierdie hoofstuk sal dan
gewy word aan die faktore wat moontlik 'n rol daartoe speel dat hier=
die groep jeugdiges, eerder as om by die bestaande kulture in te pas,
subkulture stig waarbinne hulle dan geborge voel. Hierdie metode is
wat Banning noem "interdependent denken,113) Die sosiologiese impli=
kasie hiervan is dat dit wys op die onderlinge samehang van verskyn=
sels in die samelewing, dus dat die 1ewensgebiede in die samelewing
verbonde is en mekaar wedersyds beTnvloed.
L Kelly, K.D. Youth, humanism and technology, p. 3.
2. Pasadena. Ambassador College. Hippies, hypocrisy and happiness,
p. 5.
2.2 1
n Kort oors1g oor die opkoms van die moderne
geTndustrialiseerde samelewing
Met die uitvinding van die stoommasjien deur James \~att in 1767 het
daar ekonomiese en sosiologiese implikasies gekom wat vandag nog voort=
duur. Tegnologiese prestasies het mekaar opgevolg en steeds groter af=
metings aangeneem.1)
Een van die uitvloeisels van bogenoemde prestasie is dat dit gelei het
tot die Industriele Revolusie, dit wil se, die toepassing van meganiese
kragte, wat aanvankl ik verkry 1vord vanaf stoom en later elektrisiteit
en kernkrag, in die produksie van mater1ele goedere sowel as in die land=
bou en vervoer.2)
As gevolg van die Industriele revolusie het die moderne fabriekswese
(die sisteem van vervaardiging wat gekenmerk word deur die gebruik van
krag aangedrewe masjinerie, wat in besit is van een of meer ondernemers
wat bepaalde mense huur teen 1
n vergoeding om die masjinerie te hanteer.) 3)
sy beslag gekry.
Onderneminge, eers indiwidueel en later as maatskappye, het groter en
groter gegroei en is gestimuleer deur die ekonomiese winsmotief. Steeds
meer en meer mense het in diens van die ondernemings getree en die on=
dernemings het 1
n massale karakter begin aanneem. Nie alleen is die
groei van stede hierdeur gestimuleer nie, maar ook 1
n tipiese twintig=
ste eeuse verskynsel, naamlik die grootstad, met sy verkeer, uitbrei=
ding, saaklikheid en onpersoonlike menseverhoudinge, het na vore getree.
Nuwe masjinerie het arbeidskragte op plase vrygestel en met die vermeer=
dering van landbouprodukte het surplusvoedsel vir stede beskikbaar ge=
word. 1. 2. 3" Theron, J.A.L Ogburn, W.F,
&
Fairchild, H.,P.Enkele grond rae in die bedryfsosiologie, p. 11,
Nim off, M.F. Sociology, p. 473.
Die aanwins van die wereldbevolking, die ontwikkeling van kommunikasie en vele ander magte het daartoe meegewerk dat daar 'n krisis op talle
gebiede ontstaan het. Die eis van aanpassing by die snel veranderde toestande skep die agtergrond vir die beplanningstendens wat voortvloei
uit die humanistiese beheersingsideaal-beplanning, met die oog op 'n betroubare samelewing en 'n beheerste toekoms. l)
2.3 Karakter van die moderne geindustrialiseerde same1ewing
Die moderne samelewing verskil van die voorafgaande agrariese en han=
delsmaatskappy deurdat dit op die industrialisme steun. 2)
Die karakter van die moderne geindustrialiseerde samelewing hou vir
Banning verband met die volgende aspekte:
2.3.1 I~dustrialisme as nuwe produksiestelsel
Masjiene, aanvanklik deur stoom aangedryf en later deur e1ektrisiteit, verrig nou die meganiese arbeid en die menslike arbeid kom nou neer
o~ bediening van, en saamwerk met die masjien. Hierdie produksiewyse
in sy uiterste vorm word vernaamlik in die fabriek aangetref, waar
menslike denk- en _organisasievermo~, tegniek, kapitaal en arbeid tot
'n geheel gekoordineer word.
Hierdie produksiewyse kom ook buite die fabriek voor, byvoorbeeld die
meganisasie in landbougeb1ed. Die industriele produksiestelsel bring
'n nuwe tipe menseverhouding mee.
1. Jorctaan, P.J. Enkele aspekte van die gesin in die industriele wereld, p. 37
