Weerbaarheid, ook tegen plantenvirussen

Hele tekst

(1)!""#$%%#&"'()*++,*-"."/* 01%/-"/2'#344"/. /001(2342/56#713#804(21/9:;17. St i cht i ngVaki nf or mat i eSi er gewassen-Lei den. #$%&&'()*++',--'.+$/)0+%+1) 23-10+14$'&55+1)4$-)/'$+) 50'-0+%$+617)"()8$'&5)91: VFKDGHOĎNPDNHQGRRUVSH: FLƂHNHERGHPEDFWHULÈQRI VFKLPPHOV9RRUNRPHQ YDQLQIHFWLHYLDJHQHWLVFK 4-50%+3+%/+)914-0,--'.+$/) HQ2QGHUGUXNNLQJYDQ YLUXVV\PSWRPHQGRRUPLG: GHOYDQFURVVSURWHFWLHRI 4+'.9%$1%)4-1)/+);++',--': .+$/)4-1)/+)23-10)4-1&$0)/+) ERGHP'H]HVWUDWHJLHÈQ YRRUNRPHQLQIHFWLHPHW YLUXV OLQNV

(2) HQGUDJHQEĎ DDQHHQYLUXVYUĎHWHHOWRI HHQWHHOWZDDUEĎYLUXVLQIHF: WLHVOHFKWVEHSHUNWHVFKDGH JHHIW UHFKWV

(3) . 9LUXVDIEUHNHQV\PSWRPHQRQGHUGUXNNHQHQLQIHFWLHYRRUNRPHQ'LW]ĎQGH (#'"*4-#%-".'"5/*('"*("*6""#$%%#&"'(*2%/*("*01%/-*"/*&"-*-""1-474-""8*-"."/* 2'#344"/*,3//"/*2"#&+."/9*:+84*'4*&"-*%1*('#";-*-+"0%4$%%#9 0DDUWHQGH.RFNHQ,QHNH6WĎJHU //0#123,45322,6#,6#7+-,6.6-,6#89#:2+;)<.653<=. #. eerbaarheid tegen plantenvirussen is nog onontgonnen gebied. Het begrip ’weerbaarheid’ is echter al jaren actueel in de gewasbescherming, bijvoorbeeld in de bodem. Voor een goede weerbaarheid is vaak een combinatie van diverse maatregelen nodig. PPOBloembollen en Wageningen UR Glastuinbouw starten met diverse partners nieuw onderzoek naar een drietal strategieën die een rol spelen bij de weerbaarheid tegen plantenvirussen. Financiering komt vanuit het Ministerie van Economische Zaken en het Productschap Tuinbouw.. 9HUVSUHLGLQJVZĎ]HYHUVFKLOW Een virusdeeltje buiten de plant is een levenloos dingetje. Het komt pas tot leven als het in een plantencel terecht komt. Mits het in tact is. Een beschadigd virusdeeltje kan een plantencel niet meer infecteren. Elk virus kent zijn eigen verspreidingswijze en moment van infectie. Overdracht kan mechanisch door mens en/of machine tijdens gewashandelingen of door insecten, nematoden en schimmels, de zogenoemde vectoren van het virus. Recent onderzoek door PPO Bloembollen laat zien dat potexvirussen bij tulp, lelie en hosta zich ook. ()*+),-.,!. kunnen verspreiden in de bodem zonder tussenkomst van een vector. Percelen en grondgebonden virusvectoren zoals specifieke nematoden en bodemschimmels kunnen weken, maanden of zelfs jaren besmettelijk blijven. Op besmette percelen kunnen vatbare gewassen en onkruiden vanuit de grond geïnfecteerd raken met het virus.. :;&%("*<""#*('2"#4 Virusinfecties veroorzaken vaak economische schade. Symptomen zijn zeer divers, zoals mozaïek op blad of bloem,. kringvlekken, streepvlekken, necrose of groeiremming. Het type symptoom is afhankelijk van het virus, de vatbaarheid of tolerantie van de plant, leeftijd van de plant en teeltomstandigheden. Cultuurgewassen reageren vaak heftig op een virusinfectie. Veel onkruiden daarentegen zijn tolerant voor virus; een infectie veroorzaakt dan geen zichtbare symptomen. Symptoomloze infecties in cultuurgewassen komen ook voor. In dit geval leiden fytosanitaire handelsdiscussies tot economische schade.. !"#$%&'(%)*+'&*#''(,)-).)& Virusvrij uitgangsmateriaal, resistente rassen, bedrijfshygiënische maatregelen en bestrijding van vectoren blijken virusinfecties en economische schade lang niet altijd te kunnen voorkomen. Er zijn drie strategieën ontwikkeld (zie kaders) die mogelijk de weerbaarheid van het gewas en van het teeltsysteem kunnen verbeteren. Ze richten zich op de infectieroute van het virus en symptoomontwikkeling (zie figuur). Sommige strategieën zijn nog concep-. ()*+),-.,#&. ()*+),-.,#%. ?>$#%%,*2'#34(""1-@"4*. =++#,+8"/*'/>";-'". /0#1(""#"&2),2,344%&-*. 6RPPLJHEDFWHULÈQHQVFKLPPHOVLQGHERGHPPDNHQHQ]\PHQGLHKHW RPKXOVHOYDQYLUXVGHHOWMHVGHHLZLWPDQWHONXQQHQDIEUHNHQ'HYLUXV! GHHOWMHV]ĎQGDDUGRRUQLHWPHHULQVWDDWRPLQIHFWLHVWHYHURRU]DNHQHQ RI]HZRUGHQYHUYROJHQVYHUVQHOGYHUGHULQGHERGHPDIJHEURNHQ9LDGLW SULQFLSHNXQQHQYLUXVGHHOWMHVRQVFKDGHOĎNZRUGHQJHPDDNW sLQERGHPRIVXEVWUDDW ]RDOVRGRQWRJORVVXPNULQJYOHNNHQYLUXVHQ F\PELGLXPPR]DÌHNYLUXVYLUXVEĎRUFKLGHHHQK\GUDQJHDNULQJYOHNNHQ! YLUXVEĎKRUWHQVLD

(4) sDDQGHEXLWHQNDQWYDQZRUWHOV ]RDOV3ODQWDJRDVLDWLFDPR]DÌHNYLUXVEĎ OHOLHV

(5) sDDQGHEXLWHQNDQWYDQUXVWVSRUHQYDQVSHFLƂHNHVFKLPPHOV EĎYRRU! EHHOGWHJHQDXJXVWD]LHNEĎWXOS

(6) sHQPRJHOĎN]HOIVWHJHQYLUXVGHHOWMHVGLHDDQGHPRQGGHOHQYDQQHPD! WRGHQYDVWJHSODNW]LWWHQ PHWQDPHYDQWRHSDVVLQJEĎEXLWHQWHHOW

(7) ,QKHWEXLWHQODQG]ĎQHQNHOHZHWHQVFKDSSHOĎNHSXEOLFDWLHVJHVFKUHYHQ RYHUGLWRQGHUZHUS2SEDVLVKLHUYDQJDDQ332%ORHPEROOHQHQ:D! JHQLQJHQ85*ODVWXLQERXZHHQDDQWDOPLFURRUJDQLVPHQWHVWHQWHJHQ YLUXVVHQGLHLQGH1HGHUODQGVHWHHOWHQVFKDGHDDQEUHQJHQ. 'HYDWEDDUKHLGYDQHHQSODQWYRRUHHQVSHFLƂHNYLUXVZRUGWDOV HHQVRRUWVORWVOHXWHOPHFKDQLVPHRSPROHFXODLUQLYHDXEHSDDOG DOVHHQHLZLWLQGHSODQWHQGHHLZLWPDQWHOYDQHHQYLUXVH[DFW RSHONDDUSDVVHQ GHVOHXWHOSDVWLQKHWVORW

(8) GDQLVGHSODQW YDWEDDUYRRUKHWYLUXV0HWPRGHUQHUHVLVWHQWLHYHUHGHOLQJNDQ KHWSODQWHQHLZLWZRUGHQYHUDQGHUGZDDUGRRUKHWYLUXVQLHWPHHU pSDVWp'HSODQWLVGDDUPHHRQYDWEDDUJHZRUGHQYRRUKHWYLUXV GHVOHXWHOSDVWQLHWPHHULQKHWVORW

(9) 'H]HVWUDWHJLHZHUNWDQGHUV GDQJHQHWLVFKHUHVLVWHQWLHWHJHQHHQSODQWHQYLUXV%ĎUHVLVWHQWLH UHDJHHUWGHSODQWPHWHHQDIZHHUV\VWHHPSDVQDGDWGHPROH! FXODLUHLQWHUDFWLHWXVVHQSODQWHQYLUXVFRPSRQHQWHQWRWVWDQGLV JHNRPHQ 'HPRJHOĎNKHGHQYRRUWRHSDVVLQJYDQGH]HWZHHGHVWUDWH! JLHKDQJHQDIYDQGHEHVFKLNEDUHJHQHWLVFKHLQIRUPDWLHHQ GHYHUHGHOLQJVPRJHOĎNKHGHQYDQHHQJHZDV'H]HYRUPYDQ UHVLVWHQWLHYHUHGHOLQJ]DOGDDURPKHWHHUVWHWRHSDVEDDUZRUGHQEĎ JHZDVVHQ]RDOVWRPDDWHQDDUGDSSHO. Q!'RRUPLOGHLQIHFWLH. !". tueel, andere worden voor sommige plant/ virus-combinaties in de praktijk al toegepast. De wetenschappelijke onderbouwing en de toepasbaarheid in de glastuinbouw, bollen- en vaste plantensector, verschilt per maatregel. Een combinatie van alle genoemde maatregelen zal uiteindelijk nodig zijn voor een optimale virusbestrijding. Dit vergt een systeemaanpak, waarbij ook aandacht is voor weerbaarheid tegen andere ziekten en plagen. <. 9DNEODGYRRUGH%ORHPLVWHUĎ!"#$%"!&'. 9DQYHUVFKLOOHQGHYLUXVVHQ]ĎQ]ZDNNHHQ DJUHVVLHYHYLUXVVWDPPHQEHNHQG.XQVWPD" WLJHEHVPHWWLQJPHWHHQ]ZDNNHYLUXVVWDP #$$%&!'(()#**+,!$$+!,-./&((.0(1$!2+%$3" WLH,QHHQODWHUVWDGLXPNDQGH]HEHVPHW" &2+#!4(5$+'2$+!2+%$3&2$!.$&!$$+!*#)$,,2$5$! VWDPYDQKHW]HOIGHYLUXVYRRUNRPHQ 'H]HYRUPYDQEHVFKHUPLQJZRUGWRRNZHO FURVVSURWHFWLHJHQRHPG'H]HVWUDWHJLH ZHUGVLQGVGHMDUHQpYDQGHYRULJHHHXZ 2+!6$'$)0*+'!(/!#)(&$!,37**0!&$#$+!&(.*" WHQPR]DÌHNYLUXVEĎWRPDDWWRHJHSDVWWRWGDW HUUHVLVWHQWHUDVVHQRSGHPDUNWNZDPHQ 2QODQJVZHUGGH]HYRUPYDQEHVFKHUPLQJ ZHHUDFWXHHOEĎSHSLQRPR]DÌHNYLUXVLQ WRPDDW0DDURRNYRRUDQGHUHJHZDVVHQ ]ĎQHUPRJHOĎNKHGHQ. 9DNEODGYRRUGH%ORHPLVWHUĎ!"#$%"!&'. 9DQZHJHGHNXQVWPDWLJHLQIHFWLHPHWHHQ ]ZDNNHYLUXVVWDPNDQGH]HVWUDWHJLHQLHW ZRUGHQWRHJHSDVWEĎYHUSOLFKWHOHYHULQJYDQ YLUXVYUĎXLWJDQJVPDWHULDDO'LW]DOPHWQDPH LQGHEORHPEROOHQVHFWRUHHQEHSHUNLQJ]ĎQ Q!'RRUH[WHUQHIDFWRUHQ (HQWROHUDQWHSODQWYHUWRRQWEĎLQIHFWLH ZHLQLJYLUXVV\PSWRPHQ+LHUGRRUEOĎIWGH HFRQRPLVFKHVFKDGHEHSHUNWRQGDQNVGDW HUVSUDNHLVYDQHHQYLUXVLQIHFWLH7ROHUDQWLH WHJHQYLUXVVHQLVYDDNJHQHWLVFKEHSDDOG PDDUVRPVRRNQLHW ,QIHFWLHPHW3ODQWDJRDVLDWLFDPR]DÌHNYLUXV 3O$09

(10) EĎOHOLHLVVRPVV\PSWRRPORRV WHUZĎORQGHUDQGHUHWHHOWRPVWDQGLJKHGHQ NOLPDDWHQVXEVWUDDW

(11) MXLVWZHOKHIWLJH V\PSWRPHQRQWVWDDQ,QIHFWLHYDQWDEDNV" UDWHOYLUXVEĎSLRHQURRVYHUWRRQWVRPVZHO. HQVRPVKHOHPDDOJHHQYLUXVV\PSWRPHQ :DDUVFKĎQOĎN]ĎQHUH[WHUQHIDFWRUHQGLH GHV\PSWRRPRQWZLNNHOLQJEHÌQYORHGHQ$OV HHQWHOHUKLHUJHULFKWRS]RXNXQQHQVWXUHQ GDQ]RXHHQEHVPHWWHSDUWĎZHLQLJRIJHHQ ,-./&(.$+!5$)&(+$+!$+!'**)'(()!&(37!+(#! YHUNRRSEDDU]ĎQ ,QGHZHWHQVFKDSSHOĎNHOLWHUDWXXU]ĎQ '25$),$!4('$.#$4(+'$+!.23)("()#*+2,.$+! EHVFKUHYHQGLHHHQV\PSWRRPRQGHUGUXN" NHQGHIIHFWKHEEHQ332%ORHPEROOHQ HQ:DJHQLQJHQ85*ODVWXLQERXZJDDQ GHUJHOĎNHPLFURRUJDQLVPHQVFUHHQHQRS KXQYHUPRJHQRPV\PSWRRPRQWZLNNHOLQJ WHRQGHUGUXNNHQEĎHHQDDQWDOEHODQJUĎNH JHZDVYLUXVFRPELQDWLHVLQ1HGHUODQGVH WHHOWHQ. !".

(12)

No results found