Landgraaf, kindvriendelijk? : verslag van een onderzoek naar de mate van kindvriendelijkheid van de gebouwde omgeving in de gemeente Landgraaf

de mate van kindvriendelijkheid van de gebouwde omgeving

in de gemeente Landgraaf

Citation for published version (APA):

van der Blom, I., & van der Geest, W. G. M. (1986). Landgraaf, kindvriendelijk? : verslag van een onderzoek naar de mate van kindvriendelijkheid van de gebouwde omgeving in de gemeente Landgraaf. Temawinkel, TUE.

Document status and date: Gepubliceerd: 01/01/1986

Document Version:

Uitgevers PDF, ook bekend als Version of Record

Please check the document version of this publication:

• A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can be important differences between the submitted version and the official published version of record. People interested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit the DOI to the publisher's website.

• The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review.

• The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and page numbers.

Link to publication

General rights

Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain

• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal.

If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, please follow below link for the End User Agreement:

www.tue.nl/taverne

Take down policy

If you believe that this document breaches copyright please contact us at:

openaccess@tue.nl

providing details and we will investigate your claim.

18

Technische Universiteit Eindhoven, t.a.v. Temawinkel, Den Dolech 2,

5612 AZ Eindhoven. t' ... -- ~ . '. ~··.·· ·- ~· -· ... -. -;

-_

:~~~~"--~---~j~:.::;-~~~},;fiE{;~~~1~.~.:~L~~~-LANDGRAAF: KINDV~IENDELIJK

?

Verslag van een onderzoek naar de mate van kindvriendelijkheid van de gebouwde omgeving in de Gemeente Landgraaf.

De TUE aanvaardt geen aansprakelijkheid voor schade aan personen en zaken die voortvloeien uit de toepassing of het gebruik van de resultaten van het verrichte onderzoek c.q. uit het opvolgen van

de door de wetenschapswinkels uitgebrachte adviezen, behoudens in geval van grove schûld of grove nalatigheid van de TUE of de betrokken

medewerking van velen. Daarom willen wij deze personen hier noemen: -Joost van Andel en Bert Nauta voor de begeleiding vanuit de T.U.E. -Mariet, Els, John en Dolf die de aanvraag bij de TEMA-winkel indienden. -De gemeentelijke instanties in Landgraaf.

-Alle onderwijzers, onderwijzeressen en leerlingen van de 3 scholen voor het basisonderwijs: O.L.Vrouweschool in Ubach Over Worms, Op Gen Hei in Nieuwenhagen en De Wendel in Schaesbergen.

Iedereen, hartelijk bedankt! Ingrid van der Blom.

Willy van der Geest. juni '86.

H2. Opzet. 2.1 Inleiding 2.2 Criteria 2.3 Puntentoekenning 2.4 Wijkkeuze 2.5 Bevolkingsgegevens 2.6 Bestemmingsplan 2.7 Observaties 2.8 Interviews

H3. Resultaten fysieke inventarisatie 3.1 Oude Heide -woonomgeving

-speelgelegenheden 3.2 Lauradorp -woonomgeving -speelgelegenheden 3.3 Mijnbuurt -woonomgeving -speelgelegenheden H4. Interviewresultaten. 4.1 Oude Heide 4.2 Lauradorp 4.3 Mijnbuurt

HS. Conclusies en aanbeve lingen.

5.1 Oude Heide

5.2 Lauradorp 5.3 Mijnbuurt H6. Nabeschouwing

Literatuurlijst.

Bijlage 1: Voorlopige onderzoeksopzet.

,

,

2: Overzichtskaart wijken.

' '

3: Buurtindeling.

'

'

4: Statistische gegevens.

'

'

5: Inventarisatielijsten.

' '

6: Pun ten toe kenning criteria.

'

'

7: Interviewli j st. 2 2 3 10 10 11 12 12 13 14 14 16 18 19 21 22 23 23 24 25 26 26 27 28 30 31 32 34 36 38 42 54 67

Hl.Inleiding

Bij de wetenschapswinkel van de onderafdeling Techniek en Maatschappij is een aanvraag ingediend door de welzijnswerkers uit de gemeente Landgraaf. Hun vraag was een onderzoek te doen naar de mate van kindvriendelijkheid van de woonomgeving in de gemeente Landgraaf. Deze aanvraag is door 2

studenten van de studierichting Omgevingstechnologie in behandeling genomen. Zij zijn in bun onderzoek begeleid door een wetenschappelijk medewerker van de afdeling Bouwkunde en een wetenschappelijk medewerker van de afdeling Wijsbegeerte en Maatschappijwetenschappen

De doelstelling van dit onderzoek is het verkrijgen van een rapport over de kindvriendelijkheid van de omgeving op grond waarvan eventuele nadere stappen ondernomen kunnen worden (bijv. in de richting van de gemeente). De probleemstelling van dit onderzoek luidt als volgt: "In welke mate is de woonomgeving kindvriendelijk?" Hierbij wordt onder een

kindvriendelijke woonomgeving verstaan: "een omgeving waarin een kind zich op een natuurlijke manier zowel lichamelijk als geestelijk kan ontwikkelen". Dit houdt in dat het kind buiten moet kunnen spelen om ervaringen/ leereffecten op te doen, om sociale contacten te kunnen maken met andere kinderen en volwassenen.

Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van een onderzoeksopzet, welke voor de volledigheid is opgenomen in bijlage 1.

De indeling van dit verslag is als volgt: hoofdstuk 2 geeft een uitleg van de werkwijze/opzet, hoofdstuk 3 bevat de gevonden resultaten van de fysieke inventarisatie, hoofdstuk 4 geeft de aanvullende resultaten van de interviews en hoofdstuk 5 bevat de conclusies en aanbevelingen per wijk.In de bijlage bevindt zich onder andere de onderzoeksopzet de

inventarisatielijst en interviewlijst plus alle tabellen en grafieken waarnaar wordt verwezen. Als laatste zijn een aantal kaarten opgenomen van de gemeente Landgraaf.

H2.0pzet 2.1 Inleiding

De ruimtelijke omgeving speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van kinderen. Zij brengen immers een belangrijk deel van hun vrije tijd buiten door. Dit buiten omvat voornamelijk de school, de woning en de nabije buurt om de woning been. Het is dus van belang dat de direkte omgeving van kinderen goed is ingericht. Het gaat hierbij NIET alleen om aangebrachte speelgelegenheden maar om de totale woonomgeving! Dat hierbij niet alleen de speelgelegenheden van belang zijn, wordt duidelijk als men bedenkt dat vooral jonge kinderen niet zo ver van huis weg mogen. Een uitgangspunt daarom in dit onderzoek is: kinderen moeten in de nabijheid van hun woonomgeving kunnen spelen.

Om te kunnen toetsen of de woonomgeving goed is ingericht, m.a.w. kindvriendelijk is, moeten er criteria worden opgesteld. Een aantal personen/ instanties hebben zich hier al mee bezig gehouden (zie literatuurlijst blz

**).

De resultaten hiervan zijn bestudeerd en het blijkt dat er een zekere overeenkomst is tussen de verschillende

criterialijsten. Aan de hand van al deze lijsten is er een criterialijst opgezet die in §2.2 te vinden is, met aan het eind van de lijst een aantal opmerkingen over de criteria.

§2.3 gaat over de manier waarop de punten zijn toegekend. In §2.4 wordt de wijkkeuze die gemaakt is toegelicht. §2.5 Bevat de gegevens over de

aantallen kinderen (4-12jr.) die in de betreffende wijken wonen. §2.6 Gaat over het bestemmingsplan, §2.7 over de geplande observaties en waarom deze zijn vervangen door de interviews (§2.8)

2.2 Criteria

De criteria zijn opgesplitst in 2 soorten n.l. criteria voor de

woonomgeving en criteria voor de speelplaatsen. De woonomgeving is de totale buurt met uitzondering van de speelplaatsen. Speelplaatsen zijn de speciaal aangebrachte voorzieningen en (trap)veldjes of openbare pleinen/ velden. De criteria voor de woonomgeving en de speelplaatsen staan in tabel 1. Elk van de criteria worden onderverdeeld in een aantal aspekten. Aan deze aspekten worden punten toegekend op een schaal lopend van 1 tot 5. De waarde 1 is het minimum, 5 is het maximum. Beide waarden staan in de criterialijst concreet gedefinieerd. Het geheel van deze aspekten (plus daarbijbehorende punten) geven een waarde voor een criterium. B.v. het criterium veiligheid wordt bepaald door

-verkeersrennnende elementen (een woonerf krijgt dan 5 punten) -buffers (als zowel auto's als fietsers als voetgangers d.m.v. groenstroken, bomen e.d. worden gescheiden: 5 punten)

-conflictsituaties (niet drukke, overzichtelijke wegen: 5 punten) -snelheid (stapvoets rijden

<=

30 km/h dan 4 punten)

Een straat die op deze manier beoordeeld wordt krijgt een hoog punt (19) voor het criterium veiligheid. Hoe hoger het punt hoe veiliger

(kindvriendelijker). Hierbij moet wel steeds naar de spreiding gekeken worden.

Tussen haakjes staan de grenswaarden vermeld: als de waarde die wordt toegekend aan een straat groter of gelijk is aan de grenswaarde dan is dat aspekt van het criterium voldoende kindvriendelijk, dat betekent dat er niet direkt of geen aanpassingen aan de omgeving hoeven plaats te vinden. De grenswaarde is door de onderzoekers zodanig vastgelegd dat de situatie die voor het kind ontstaat aanvaardbaar wordt geacht.

tabel 1 Kindvriendelijkheidscriteria WOONOMGEVING criteria a. veiligheid 1 •. verkeer 2 •• water aspekten en puntensysteem 1-verkeersremmende elementen:

1: een niet te smalle straat zonder bochten, drempels en stoplichten welke bovendien een voorrangsweg is

g.w.

(3)

5: een smalle straat met bochten en drempels (b.v. woonerf)

2-buffers: (2)

1: auto's, fietsers en voetgangers zijn niet van elkaar gescheiden

5: wel van elkaar gescheiden d.m.v. tussengebieden 3= woonerf

3-conflictsituaties: (3)

1: onoverzichtelijke, drukke straten waar zich een hoge snelheid voordoet en waar verkeer elkaar ontmoet

5: stoplichten 4-snelheid:

1: snelheid

>

50 km/h treedt op 5: geen autoverkeer mogelijk 1-onoverzichtelijke waterkant:

1: hoge, dichte oeverbeplanting 5: geen beplanting

2-diep/stijl:

1: loodrechte hoek van oever met water

5: ondiepe gedeelten langs de oever, aflopende waterkanten.

(3)

(4)

b. herbergzaamheid 1 •. beschutting tegen fysische invloeden 2 •. intimiteit 1-open/gesloten: (3)

1: niet aaneengesloten bebouwing met veel

tussenruimten, waarbij voortuinen/perken tussen de woningen liggen

5: aaneengesloten bebouwing met weinig open ruimten tussen de blokken in, waarbij het voetpad direkt langs de huizen loopt

2-hoog/laagbouw: 1: geen bebouwing

5: vijf bouwlagen of meer 3-beplanting:

(2)

(3)

1: zowel prive als openbaar is er geen enkele vorm van beplanting aanwezig (stenen straat)

5: wel beplanting aanwezig van voldoende hoogte en dichtheid

1-verspreid-geconcentreerd: (4)

1: lineaire bebouwing zonder binnenruimten

5: verspringende bebouwing waardoor als het ware binnenruimte gesuggereerd wordt

2-hoog/laagbouw: 1: 6 bouwlagen of meer 5: 1 bouwlaag 3-gevarieerdheid bebouwing: (3) (3)

1: in de gehele straat identieke woningen al of niet aan elkaar vast

5: verschillende woningen al of niet aan elkaar vast 4-beplanting:

1: geen beplanting zowel prive als openbaar 5: wel beplanting zowel prive als openbaar 3= heel hoge bomen

c. complexiteit d. manipuleer-baarheid

e. affordantie f. tolerantie

5-variabel per seizoen: (2)

1: altijd ziet de beplanting er hetzelfde uit 5: per seizoen verschillend (bomen, bloemen) 6-straatbreedte (van bebouwing tot bebouwing): (3)

1: straatbreedte

>=

20 meter 5: straatbreedte

<=

4 meter

afwisseling in de omgevingkenmerken, (3~-6)

zie J.v.Andel bijlage 2.2, beoordeeld per foto. veranderingsmogelijkheden van de omgeving (3)

1: fysieke verandering in de woonomgeving door kinderen is helemaal uitgesloten

5: fysieke verandering van de woonomgeving door kinderen is mogelijk

gebruiksmogelijkheden van de omgeving (4) relatie kinderen en verkeersdeelnemers (4)

1: er is geen buffer (groen, afstand) tussen

spelende kinderen en andere verkeersdeelnemers; zij gebruiken dezelfde plek voor bun activiteiten 5: er is wel een buffer aanwezig

g. sociale controle 1-toezicht volwassenen: (3)

1: er is geen toezicht mogelijk

5: er is direkt toezicht mogelijk vanuit de bebouwingvervolg tabel**

SPEELVOORZIENINGEN criteria a. veiligheid l •• speelobjecten 2 •• speelplaats b. herbergzaamheid 1.. beschutting tegen fysische invloeden 2 •• intimiteit aspekten en puntensysteem 1-hoog/laag: 1: hoogte

>=

2 meter 5: hoogte

<=

0.30 meter 2-ondergrond: 1: steen/beton 5: gras/zand 3-uitstekende delen: 1: met scherpe punten 5: geen uitstekende delen 1-begrensd:

1: direkt aansluitend op de openbare weg

5: omheind d.m.v. struiken of hek en tussen de woningen gelegen 1-overdekte plekken: 1: niet aanwezig g.w. (3) (4) (4) (4) (3)

5: er is een of andere vorm van een dakje aanwezig die tegen wind regen en zon beschermt

2-nivo-verschillen: (3)

1: nivo is constant

5: er zijn nivo verschillen zodanig dat ze bescherming geven;

>

0.70 meter

3-dichte omheining: (3)

l: geen beschuttende omheining (laag hek of gras) 5: ingesloten tussen bebouwing

1-kleinschaligheid: (3)

1: niet alles is op kindermaten afgestemd (b.v. bankjes, hekjes, handvaten, bordjes etc.) 5: alles is afgestemd op de kindermaten

c. bereikbaarheid

d. tolerantie

1-toegang: (2)

1: er worden sluitingstijden gehanteerd en je moet betalen

5: de speel voorziening is van alle kanten toegankelijk (geen begin of eind)

1-aansluiting op omgeving:

1: niet aansluitend op voetgangerspaden 5: aansluitend op voetgangersgebieden

(3)

1-deelgebieden voor activiteiten: (3) 1: beplanting of nivoverschillen zijn afwezig 5: kleinere deelgebieden zijn aanwezig door de

nivoverschillen en beplanting

3= door de grootte is er voldoende ruimte voor verschillende activiteiten

4= door groepering en plaatsing van meubilair zijn deelgebieden gecreeerd

e. sociale controle 1-toezicht/aanwezigheid volwassenen: 1: er is geen toezicht mogelijk

(4)

f. complexiteit g. manipuleer baarheid

h. af fordantie

5: er is direkt toezicht mogelijk vanuit de bebouwing

afwisseling in de omgevingkenmerken, zie J.v.Andel

veranderingsmogelijkheden van de omgeving gebruiksmogelijkheden van de omgeving

(4)

(3)

Opmerkingen

-Het begrip veiligheid is als een van de criteria meegenomen. Het zou een logische stap zijn geweest als de gegevens, die via de inventarisatielijst zijn verkregen, gekoppeld zouden worden aan exacte ongevallen cijfers. Dit is niet gebeurd omdat er vanuit is gegaan dat dan de gevaarlijke situaties er NIET allemaal uit zouden komen. Immers, een plaats waar weinig

ongevallen gebeuren , kan best ontzettend gevaarlijk zijn. Kinderen kunnen zich hier juist van bewust zijn, dus geen rare activiteiten plegen 6£ ouders verbieden hun kinderen daar alleen te komen. In dit ondezoek wordt er van uit gegaan dat kinderen er wel zouden moeten kunnen komen.

Deze ongevallencijfers zeggen dus wel iets (ze geven de situaties waar veel ongelukken gebeuren) maar ze zeggen niet alles.

-Bij het criterium veiligheid is het aspekt verkeersintensiteit (hoe druk is een straat) een onderdeel van conflictsituatie. Het is aan te raden om in volgende onderzoeken van verkeersintensiteit een Sde aspekt te maken, aangezien deze toch vrij belangrijk is voor het criterium veiligheid. Het begrip 'druk' moet dan uit de conflictsituaties verwijderd worden (anders wordt de verkeersintensiteit 2 keer meegenomen)

-Bij onoverzichtelijke waterkant (criterium a.2) scoort 'geen beplanting' 5 punten. De achterliggende gedachte hierbij is: een vrij zichtbare oever is voor kinderen veiliger omdat .~ dan zien wat ze doen (en ouders ook). Het gevaar is voor kinderen duidelijk zichtbaar.

-Het aspekt b.1.2 hoog/laag bouw moet ter plekke beoordeeld worden door de onderzoekers. Er kan namelijk niet zonder meer worden gezegd dat 5

bouwlagen of meer een grotere beschutting geeft tegen fysische invloeden. Rond een flatgebouw ontstaan vaak winden. Het hangt dan ook van de vorm enhoogte van een flatgebouw en de omgeving (bomen e.d.)van de flat af hoeveel men voor de beschutting moet rekenen.

-Complexiteit (c) heeft ook een boven grenswaarde gekregen, omdat een te complexe omgeving (>6-7) negatieve gevolgen kan hebben voor de

ontwikkeling van een kind. Dit geldt niet voor de speelgelegenheden, omdat deze juist zo complex en gevarieerd mogelijk moeten worden ingericht om bet voor zoveel mogelijk kinderen (verschillend in leeftijd) aantrekkelijk

2.3 Puntentoekenning

Per buurt (wordt in §2.4 uitgelegd) worden er nu cijfers aan de criteria-aspekten gegeven, de inventarisatielijsten (zie bijlage 5) dienen daarbij samen met dia's als geheugensteun. Bijlage 6 geeft bet resultaat van de puntentoekenning. Deze gaat over de hele woonomgeving en de 'speelplekken'. Dit zijn officiele en onofficiele speelgelegenheden, zoals braakliggende stukken grond, parkeerplaatsen.

In hoofdstuk 3 wordt de woonomgeving per buurt besproekn. De

speelvoorzieningen echter worden in een totaalbeeld, van wat er in de hele wijk te vinden is, behandeld.

2.4 Wijkkeuze

Landgraaf is een vrij nieuwe gemeente (van 1982) die ontstaan is uit bet samenvoegen van drie dorpen: Nieuwenhagen, Ubach over Worms en

Schaesberg. In de oorspronkelijke aanvraag ging bet om heel Landgraaf maar gezien de beperkte tijd die beschikbaar was, moest er een keuze gemaakt worden. Deze is gemaakt door de welzijnswerkers zelf. Zij hebben bet beste beeld van de wijken, weten waar de grootste problemen liggen en dus waar een onderzoek gewenst is. In plaats van een omvangrijk gebied hebben zij de voorkeur gegeven aan drie kleinere wijken zodat elk dorp vertegenwoordigd is:

Oude Heide in Nieuwenhagen Lauradorp in Ubach over Worms Mijnbuurt in Schaesberg.

In bijlage 2 wordt een overzicht gegeven van de wijken zoals ze in de gemeente liggen.

Deze 3 wijken zijn elk onderverdeeld in buurten. Buurten zijn delen van een wijk (Oude Heide, Lauradorp en Mijnbuurt) waarvan gezegd kan worden dat de straten die tot zo'n buurt behoren, voor een aantal eigenschappen, overeenkomsten vertonen (zie bijlage 3). Die eigenschappen zijn soort woning, straatbreedte, straatinrichting e.d. Voor deze buurten zijn via scholen (aan wie gevraagd werd per leerling een briefje in te vullen) de aantallen jongens en meisjes per leeftijd in de betreffende buurt

2.5 Bevolkingsgegevens

De gegevens over het aantal kinderen per buurt zijn verkregen via de scholen in de betreffende wijk. Hierbij is er vanuit gegaan det vrijwel alle kinderen uit de wijk naar die school gaan. De afwijkingen die zullen ontstaan ten gevolge van kinderen die op een geheel andere school zitten

(b.v. Heerlen) worden dus verwaarloosd. De aantallen van 4-jarigen zullen ook niet geheel exact zijn omdat deze leeftijdscategorie niet verplicht is naar school te gaan. Beneden de 4 jaar zijn geen gegevens beschikbaar. In bijlage 4 vindt u de grafieken met de exacte aantallen, hieronder wordt slechts volstaan met een kort overzicht.

Aantallen kinderen per wijk van 4 tot 12 jaar. Oude Heide

In buurt 2,3 en 5 wonen relatief veel kinderen (>25). In buurt 1 en 6 won en tussen de 10 en 25 kinderen. In buurt 4 en 7 won en relatief weinig kinderen (<IO). Totaal 190 kinderen.

Mijnbuurt

In buurt 5 en 6 wonen relatief veel kinderen (>25). In buurt 2,3 en 4 wonen tussen de 10 en 25 kinderen. In buurt 1,7 en 8 wonen relatief weinig kinderen (<10). Totaal 181 kinderen.

Lauradorp

2.6 Bestennningsplan

In dit verslag vindt u geen verhandeling over bestennningsplannen zoals u misschien verwacht na bet bekijken van de onderzoeksopzet. Het is

namelijk in bet tijdsbestek waarin dit onderzoek is uitgevoerd ondoenlijk om deze plannen te bestuderen omdat ze opgedeeld zijn in kleine gebiedjes en al enkele jaren oud zijn. Dit houdt in dat bet bestuderen van een wijk heel wat kaarten nodig zijn plus de daarbij behorende toelichtingen en wijzigingen (welke ook talrijk zijn). Bovendien zal deze bestudering alleen conclusies opleveren over ten eerste bet onrechtmatig gebruik van

'gronden' voor andere doeleinden dan recreatie (indien als zodanig bestempeld), en ten tweede mogelijke locatie over toekomstige

speelvoorzieningen. Deze beide onderwerpen zouden waardevolle informatie kunnen toevoegen maar gezien de beperkte hoeveelheid is tch de prioriteit ergens anders gelegd.

2.7 Observaties

Om de gegevens die via de fysieke inventarisatie verkregen zijn beter te kunnen interpreteren, moeten er observaties uitgevoerd worden die

aanvullende informatie bevatten. Tijdens de observatie moet op de

volgende punten gelet worden: waar kinderen spelen, op welke manier en in welke mate ze de speelvoorzieningen gebruiken (hoe vaak, hoe lang,

met/zonder gebruik speeltoestellen (indien aanwezig)), wie er gebruik van maakt (alleen, groep, leeftijd, jongen/meisje). Dit alles wordt voor alle mogelijke speelvoorzieningen, ook niet officiele zoals parkeerplaatsen,

gras e.d., op systematische manier genoteerd. Daarvoor moet een

observatieformulier worden ontworpen waarin rekening wordt gehouden met de uitvoerbaarheid van de observatie (niet te veel gegevens).

De observaties voor dit onderzoek zijn bij nader· inzien achterwege gelaten omdat de prioriteit bij de interviews lag. Er was voorkeur voor de interviews, omdat daarvan meer aanvullende informatie werd verwacht. Uit de interviews blijkt bet gebruik ook wel in enige mate, inuners de kinderen vertellen waar ze spelen. Het nadeel hiervan is echter dat de kinderen vaak speelplekken vergeten en uit de verhalen ook niet erg blijkt in welke mate en op welke manier ze de speel voorzieningen gebruiken. Maar de interviews geven in ieder geval een indikatie.

2.8 Interview

De interviews zijn met behulp van de literatuur opgezet. Daarna is in iedere wijk een basisschool aangeschreven en gevraagd om medewerking aan deze interviews (welke door alle drie de scholen zondermeer gegeven werd). De medewerking houdt in dat men de onderzoekers een dag lang wil ontvangen en gedurende die dag een kleine ruimte beschikbaar stelt. Deze dag is gebruikt om per klas=leeftijd een jongen en een meisje te

gelijkertijd te interviewen. De jongen en het meisje zitten in dezelfde ruimte maar worden apart geinterviewd. Voor deze 2 interviews is een half uur uitgetrokken. Dat houdt in dat er ongeveer 8 klassen af gewerkt kunnen worden in een dag en alle leeftijden dus vertegenwoordigd zijn. De

vragenlijst zoals in dit onderzoek gehanteerd is opgenomen in bijlage 7. De resultaten hiervan staan in hoofdstuk 4.

H3.Resultaten fysieke inventarisatie

De resultaten worden puntsgewijs behandeld. Dat wil zeggen, alle criteria komen aan bod, vaak met extra informatie over die aspekten die voor bet betreffende criterium van belang zijn.

3.1 Oude Heide woonomgeving

OH 1.(Achter bet Klooster)

De veiligheid van Achter bet Klooster is voldoende: buffers zijn er nauwelijks maar de andere aspekten corrigeren dit. De beschutting is ook voldoende: beplanting zou bier meer kunnen zijn om beschutting te

optimaliseren. De intimiteit van deze buurt ligt duidelijk te laag, alleen de beplanting (voor wat betreft de intimiteit) is net voldoende maar alle andere aspekten zoals gevarieerde, verspreide bebouwing zijn te

laag. De complexiteit is goed, dit is te danken aan de speeltoestellen die de complexiteit mede beinvloeden. Manipuleerbaarheid is enigzins mogelijk (vanwege bet gras) maar is onvoldoende. De affordanties zijn goed (voor een duidelijk beeld van de affordantie zie blz**). Het aantal kinderen dat in achter ' t Klooster woont is bij benadering 14 (van 4 t/m 12 jr). Rekent men de kinderen uit de omgeving (=buurt 2 en 7) mee die ook van deze speelgelegenheid gebruik kunnen maken, dan komt bet aantal op 14+62+4=80!

OH 2.(Eendrachtstr., Grotestr., Rinkenslaan, Isidoruslaan, Barbaralaan, Vredestr, Bosheide)

De veiligheid voldoet precies aan de gestelde minimale eisen. De

herbergzaamheid is ook voldoende al zou de beplanting iets meer kunnen zijn. De intimiteit ligt op alle aspekten te laag behalve de hoogte van de bebouwing. De complexiteit is voldoende en de manipuleerbaarheid te

laag: er kan niets veranderd worden. De affordanties zijn voldoende; er kunnen zelfs bal activiteiten plaatsvinden. Hier woont 33% van bet totaal aantal kinderen =62

OH 3.(Kleikoeleweg, Hoogstr., Voortstr., Kampstr., Kruisstr.)

Deze buurt scoort op alle aspekten van de veiligheid te laag, hierbij moet tevens vermeld worden dat (afgezien van de Voortstr) deze straten erg druk zijn. De berbergzaambeid laat ook het een en ander te wensen over, het enige positieve punt bier is de gevarieerde bebouwing. Complexiteit is goed, manipuleerbaarheid is enigzins mogelijk en de affordanties te laag. In totaal wonen er in deze buurt 39 kinderen, dat is 20% van totale aantal kinderen dat in deze wijk woont.

OH 4.(Mgr. Hanssenstr., Mgr. Feronstr., Mgr.Lenunenstr.)

De veiligheid is prima (dankzij o.a. bet woonerf). Er is te weinig bescbutting tegen weersinvloeden. De intimiteit is net acceptabel. De complexiteit is redelijk, de omgeving is niet manipuleerbaar. De affordanties zijn prima, alle basisactiviteiten (1,2,4 en 5) en

balspelen/ imitatiespelen kunnen bier plaatsvinden. Deze omgeving voldoet redelijk aan de kindvriendelijkbeidscriteria, behalve voor de

berbergzaamheid. Het aantal kinderen in deze buurt is 9. OH 5.(Kamperstr., Lambermonstr., Oude Landgraaf (~))

De veiligbeid ligt net onder bet acceptabele, dit omdat er een paar

onoverzicbtelijke kruisingen (vrij druk) in zitten. De berbergzaambeid is ook net te laag zowel wat bescbutting als intimiteit betreft. De

complexiteit ligt aan de lage kant. De manipuleerbaarbeid is er niet en de affordanties zijn ook niet overtuigend. Deze buurt scoort net te laag op de kindvriendelijkbeidsscbaal. Er wonen bier 29 kinderen.

OH 6.(Mgr.Paredisstr., Doornkampstr.)

De veiligbeid is voldoende. Hergbergzaamheid: de· bescbutting is

voldoende, de intimiteit ecbter is te laag (bebouwing te identiek, te weinig beplanting). Complexiteit is te laag, manipuleerbaarbeid is er niet en de affordanties zijn niet overtuigend. Aan de veiligbeidsnormen voldoet deze buurt, maar de andere criteria zijn te laag waardoor deze buurt (waarin 13 kinderen wonen) kindonvriendelijk is.

OH 7.(1213-laan, Oude Heide)

De veiligbeid is te laag (alleen de conflictsituaties ZiJn praktiscb afwezig). De berbergzaambeid is over bet algemeen net te laag (dit is vooral te wijten aan de straatbreedte, deze geeft wel een ruim beeld maar dat is voor de intimiteit niet bevorderlijk). De complexiteit is

voldoende, de manipuleerbaarbeid iets beter door het vele groen. De affordanties zijn te laag. Totaal wonen bier 4 kinderen.

OH 8.(0ude Landgraaf (~), an de Voegelsjtang)

De veiligbeid ligt door bet gebrek aan verkeersrenunende elementen te laag (zelfs drukke straten; bussen e.d.). De bescbutting is voldoende; behalve de straatbreedte scoren alle andere aspekten hoog waardoor intimiteit redelijk is. De complexiteit is goed, de manipuleerbaarheid matig (nogal veel bosjes en gras). De affordanties liggen te laag. Aantal kinderen is 20. Herbergzaamheid en compliteit zijn goed, de rest is te laag waardoor deze buurt te laag scoort voor kindvriendelijkbeid.

Speelgelegenheden

Wat de wijk Oude Heide betreft is er een scbitterend, door huizen

ingesloten speelterrein Al, wat door de buurt zelf wordt onderhouden. Het is een groot grasveld met veel bomen en struiken waardoor deelgebiedjes ontstaan en een aantal speeltoestellen. Verder is er een afgesloten speelplaats (behorende bij de kleuterschool) Bl waar, mits men over het muurtje heenklimt, een prima speelgelegenheid is. Vooral voor bewegings-en balspelbewegings-en. Aansluitbewegings-end ligt er ook ebewegings-en plein C6 met ebewegings-en gedeelte gras waar eveneens veilig (afgesloten, verwijderd van het verkeer) gespeeld kan worden. Verder ligt er langs de Rinkenslaan een langgerekt stuk grasveld Cl, waar kinderen veilig onder toeziend oog van de volwassenen kunnen voetballen e.d. In diezelfde wijk (1213 laan) vindt men onder de flat een strook groen C2, deze lijkt aanzienlijk minder geschikt gezien de ligging aan een nogal drukke kruising. Verder is er nog een zandbak C3 die er een beetje verloren (afgelegen) bijligt. Tussen de flats van

Achter 't Klooster staan veel klimrekken waar iedereen gebruik van kan maken.

Verder zijn er nog twee parkeerplaatsen, te weten aan de Voortstr. Dl en an de Voegelsjtang D2, die als speelgelegenheid gebruikt kunnen worden mits er niet al te veel auto's geparkeerd staan (of men weggestuurd wordt). Als laatste treft men nog een groot stuk braakliggend terrein aan, aan de Voortstr. El. Dit terrein is begrensd door een hek.

3.2 Lauradorp

L 1.(Maastrichterlaan, Kerkstr.)

De veiligheid van deze buurt ligt beneden het aanvaardbare nivo: het zijn drukke wegen waar hard gereden wordt en waar nauwelijks buffers zijn aangebracht. De herbergzaamheid ligt net iets te laag om acceptabel te zijn: de beschutting is alleen voldoende waar het om de bouwhoogte gaat, de intimiteit ontbreekt door te brede straten, te lineaire bebouwing en een straatbeeld welke nauwelijks varieert in de seizoenen. De

complexiteit is te laag, straten zijn niet manipuleerbaar en affordanties zijn er nauwelijks.

L 2.(Past. Jos Petersstr.)

Dit woonerf is erg veilig voor kinderen: drempels en bochten geven een lage snelheid, er is weinig verkeer. De beschutting tegen fysische invloeden is matig, er kan wel bescherming gezocht worden maar niet erg makkelijk door tussenruimte en laagbouw. De intimiteit ligt juist door die laagbouw erg hoog en door de beplanting en het variabele straatbeeld per seizoen. De complexiteit is goed. De manipuleerbaarheid heeft hier de waarde 2 gekregen door de aanwezigheid van het straatmeubilair. De

affordanties liggen vrij hoog omdat hier vrij veel activiteiten kunnen plaatsvinden (zie tabel 4 van bijlage 6, affordantie: woonomgeving). De tolerantie ligt laag als gevolg van de inrichting van deze straat als woonerf, dit wordt ruimschoots gecompenseerd door de veiligheid van deze

straat.

L 3.(Nieuwhagenstr., Groenstr.)

De veiligheid is te laag: hoge snelheid, geen buffer, vrij lange rechte wegen. De beschutting is redelijk vooral vanwege de beplanting (prive). De intimiteit scoort voor deze buurt erg hoog vanwege de laagbouw,

gevarieerde bouw, beplanting en een variabel straatbeeld per seizoen. De complexiteit is goed. Er zijn geen elementen die deze buurt

L 4.(Lindestr., Esdoornstr., Olmestr, Rechtestr.)

De veiligheid is redelijk voor kinderen, de beschutting is hier ook meer dan voldoende (veel beplanting). De intimiteit is net onvoldoende, dit is te wijten aan de identieke lineaire bebouwing. De complexiteit is goed. Er zijn geen elementen tot manipuleerbaarheid. De affordanties liggen aan de lage kant (zie tabel 4 van bijlage 6), er kunnen hier weinig

gevarieerde activiteiten plaatsvinden. De tolerantie is matig, er zijn bier buffers aanwezig.

L 6.(Karel Doormanstr., Past.Schiffelersstr., Burg.Hermansstr.,

Burg.Dr.Geuljansstr., Burg.Dortansstr., Salesianenstr., Gen.Hodgesstr.) De veiligheid is onvoldoende: te hoge snelheid, maar gelukkig niet erg druk. De beschutting is matig; intimiteit te laag, alleen een hoge score voor de laagbouw. De complexiteit is voldoende. Er is geen

manipuleerbaarheid mogelijk. De affordanties en tolerantie zijn aan de lage kant.

Speelvoorzieningen

In deze buurt bevindt zich een groot grasveld (aan de Esdoornstr.) Al, bier kunnen v;el activiteiten plaatsvinden, het nadeel is dat het geen berbergzame plek is, bovendien staat het grasveld op de nominatie om te verdwijnen. Verder is er nog een groot grasveld A2 dat gedeeltelijk is

ingericht als speeltuin A3 (aan de Dortansstr.). Dit is een ideale

speelvoorziening voor kinderen, veilig (behalve de toestellen maar er is controle door de buurt), manipuleerbaar en veel activiteiten mogelijk. Verder zijn er nog 2 schoolpleinen die na schooltijd afgesloten zijn (Bl, B2, zie tabel 2 van bijlage 5). Bij het oratorium bevindt zich een

gecombineerd grasveld CS-plein B3, zeer veilig maar gras is nauwelijks te gebruiken vanwege de hondepoep. Voor de kerk aan de Maastrichterlaan ligt een grasstrook (C2) en een plantsoen (Cl). Deze kunnen wel door kinderen gebruikt worden maar er zijn geen aantrekkelijke elementen (voor hun activiteiten) te vinden. Verder is er een groot sportveld C6 alleen toegankelijk voor leden. Dan zijn er nog 2 kleine grasveld-plantsoentjes langs de Esdoornstr. C3 en de hoek Groenstr.West en Nieuwenhagenstr. C4. Zij zijn niet erg bedoeld voor kinderen, ze zijn te open en niet

Dan zijn er nog 3 parkeerplaatsen DI, D2, D3 waar gevoetbald kan worden. Als laatste kan nog vermeld worden dat er een open stuk grond aan de Salesianenstr. El is waarop hoogstwaarschijnlijk een gedeelte van de nieuwe nog te bouwen basisschool komt.

3.3 Mijnbuurt M 1.(Hofstr.)

De veiligbeid ligt net te laag, vooral door gebrek aan verkeersremmende elementen en de boge snelbeid, conflictsituatie zijn bier nauwelijks omdat dit een brede overzicbtelijke weg is. De herbergzaamheid ligt veel te laag: zowel de bescbutting als de intimiteit door gebrek aan

bebouwing. De complexiteit ligt te laag, manipuleerbaar ligt iets hoger vanwege de mogelijke activiteiten met de natuur, de affordanties liggen daardoor ook vrij boog. Sociale controle is hier niet mogelijk. Kortom de dijk langs de weg is prima speelterrein, veilig vanwege de buffers, maar de straat zelf is onaantrekkelijk: laag, wijd en gevaarlijk. Er wonen bier geen kinderen.

M 2.(Wendelstr., Kerkraderweg)

De veiligheid is bier slecht. De beschutting en intimiteit dus herbergzaamheid is te weinig. De complexiteit is goed maar

manipuleerbaarheid is er niet mogelijk. De affordanties ook nauwelijks. Kortom een kindonvriendelijke buurt, waarin 12 kinderen wonen.

M 3.(Eikske, Maarten Trompstr., Mir.hie! de Ruyterstr., Piet Heinstr., Jan van Galenstr., Job.Evertsenstr.)

Deze buurt is veilig, biedt voldoende beschutting en intimiteit door de beplanting. De complexiteit is goed alleen een lage waarde voor de manipuleerbaarheid. De affordanties liggen wel weer hoog, veel

activiteiten zijn mogelijk omdat het rustige straten zijn. Deze buurt is zeker kindvriendelijk en heeft 16 kinderen.

M 4.(Honingmanstr., Mijn Carlstr.)

De veiligheid is prima vooral door de afwezige conflictsituaties. De herbergzaamheid is verdeeld: beschutting is te laag volgens de norm, intimiteit is ruim voldoende. Dit laatste is vooral te danken aan de verspreidbeid en de gevarieerdheid van de woningen. De complexiteit is goed, manipuleerbaarheid niet en de affordanties zijn redelijk. Een kindvriendelijke buurt met 22 kinderen

M 5.(koempel, Zeverij)

De veiligheid is goed: de afwezigheid van conflictsituaties (positief) compenseert de afwezigheid van verkeersrenunende elementen (negatief). De herbergzaamheid is te laag: te lineaire, identieke bebouwing en weinig groen. De complexiteit is onvoldoende, manipuleerbaarheid niet mogelijk en affordanties zijn redelijk. Kindonvriendelijke maar veilige buurt waarin 46 (!) kinderen wonen.

M 6.(Stempel, Mijnlamp, Pungel, Houwer, Sleper)

De veiligheid goed vooral door de verkeerrenunende elementen en

afwezigheid conflictsituaties. De herbergzaamheid is goed: vooral door de smalle straten. De complexiteit is goed maar de manipuleerbaarheid is te laag. Affordanties zijn ruim voldoende. Een kindvriendelijke buurt met 85

(!) kinderen. Speelvoorzieningen

In deze buurt bevindt zich een speelweide Al voor kinderen tot en met 12 jaar. Het is een vrij grote ruimte waar verschillende speeltoestellen zijn aangebracht. Voor iedere leeftijdscategorie is er wel wat. De buurt houdt toezicht op deze speelplaats, welke bovendien als voordeel heeft dat het ingesloten is door de bebouwing. Verder zijn er twee

schoolpleinen (Bl en B2). Het grootste plein B2 bestaat alleen uit steen zonder enig speelobject en door middel van een hek afgesloten van de weg. Het andere plein Bl is kleiner en bestaat voor de helft uit gras (andere helft steen), bovendien bevindt zich er een grote zandbak voor kleuters. Dit laatste schoolplein is herbergzamer en intiemer omdat dit plein ingesloten ligt tussen hoge bomen. Er is bier tevens een groot stuk gras te vinden, langs de Pungel Cl en de Stempel C2. Dit is een glooiend veld waarop enkele speelobjekten zijn aangebracht (palen, klimrekken e.d.). Het nadeel van dit veld is : de hondepoep die over bet hele veld

verspreid ligt. Verder is het een aantrekkelijk terrein. Langs de Hofstr. C3 ligt een hoge dijk waar kinderen goed kunnen spelen, activiteiten met de natuur, ongestoord door de bosjes struinen e.d. Dan zijn er nog enkele plantsoentjes (C4, C5, C6, C7 en C8) en een aantal parkeerplaatsen Dl t/m D5 waar gevoetbald kan worden.

H4 Interviewresultaten 4.1 Oude Heide.

Bijna alle kinderen gaan bet liefst naar de speeltuin aan de overzijde van de Kleikoeleweg, omdat er zoveel speeltoestellen staan. Ook bet Kleikoelebos is een zeer geliefd plekje omdat ze daar lekker kunnen rommelen, butten bouwen, klimmen en vooral de oudere kinderen vinden bet prettig dat er niemand zegt wat wel en niet mag. Toch zijn er kinderen die niet alleen naar het bos toe durven, omdat het er donker is en ze bang zijn voor verdwalen. Meestal gaan ze er met het hele gezin naar toe. De meeste kinderen mogen niet alleen de Kleikoeleweg oversteken en de Hoogstraat wordt ook genoemd als een gevaarlijke straat. Oudere kinderen spelen soms in de heuvels bij de Moltweg en er wordt ook gespeeld op het kerkhof aan de Voegelsjtang en het ommuurde schoolplein aldaar. Achter 't Klooster wordt ook gespeeld met name omdat je daar nooit wordt

weggestuurd en er speeltoestellen staan. De Doornkampstraat en de

Barbaralaan trekken ook veel kinderen aan omdat daar veel kinderen wonen. Over Achter 't Klooster wordt geklaagd dat de klimrekken te laag, los en wiebelig zijn en dat er hondepoep ligt. De kinderen zeggen dat het

geplaatste bordje 'VERBODEN VOOR HONDEN' gewoon weggehaald is en dat het nu weer vol ligt met hondepoep. De speelweide achter Oude Heide wordt door een aantal kinderen genoemd als speelplek. Ongeveer de helft van de geinterviewde kinderen wil wel een nieuwe speelplek met onder andere crossbaan, zwembad, glijbaan, schommel, hutten bouwen, voetbaldoelen, goede verstopplaatsen, rolschaatsbaan, veilige klimrekken, speelgoed wat je niet mee naar huis hoeft te nemen en geen hondepoep.

4.2 Lauradorp

Zelfs de oudere kinderen vinden de Maastrichterlaan oppassen geblazen. Velen mogen bier niet alleen oversteken. De Nieuwenhagerstraat en de Hovenstraat worden als gevaarlijk genoemd. Alle geinterviewde kinderen spelen geregeld in de speeltuin en bet merendeel is daar lid van. De oudere kinderen gaan ook vaak de wijk uit zoals naar bet Rimburgse hos, de Holle Gracht, bet bos achter de Nieuwenhagerstraat, de wei achter de school aan de Salesianenstraat en bet schoolplein aan de Lindestraat, omdat ze op die plekken veel ruimte hebben, lekker kunnen rommelen en crossen. Zij vinden bun eigen buurtje vaak te saai. Voor de speeltuin voelen sommigen zich te oud. De jongere kinderen blijven dicht bij huis om daar met andere kinderen te spelen, maar er spelen er ook op bet Julianaplein en op de Hof (parkeerpleinen). Zij mogen alleen met bun ouders naar de speeltuin. Het officiele speelterrein voor de jeugd wordt maar heel weinig genoemd en dan alleen nog om te voetballen. Ongeveer de helft van de kinderen heeft geen behoefte aan nieuwe speelplekken maar zouden wel willen dat er wat meer speeltoestellen in de wijk zouden komen, zoals in de speeltuin staan. Kinderden die wel een nieuwe speelplek willen hebben, willen daarin schommels, voetbalgelegenheid, klimobjekten en 'speeltoestellen'.

4.3 Mijnbuurt

De Mijnlamp, de Pungel, de Houwer en de Sleper worden veel bezocht door de kinderen omdat er zoveel kinderen wonen en je er op straat kan spelen want de auto's rijden er langzaam. Ook de in dit gebied liggende

parkeerterreinen worden wel gebruikt. De oudere kinderen spelen bier liever dan in de speeltuin bij de Zeverij, omdat de meeste

speeltoestellen daar voor kleine kinderen zijn en alles snel bezet is. Alle kinderen klagen over hondepoep; het grote grasveld (speelweide tussen Koempel en Pungel) wordt om die reden door bijna geen enkel kind bezocht. Kinderen uit het oude gedeelte blijven meer in hun eigen buurtje omdat er in de nieuwe wijk vervelende andere kinderen zijn die pesten. Zij klagen over het veldje bij de Trompstraat en het Eikske; dit is het enige en leukste plekje in de buurt, maar ligt vol met poep. Sommige andere kinderen gaan naar de Steenberg/skibaan, maar voor de meeste kinderen geldt dat ze daar met het hele gezin naar toe gaan. De

Wendelstraat, de Hofstraat, Hoofdstraat en Honingmanstraat zijn straten waar veel kinderen niet mogen komen of oversteken. Het schoolplein wordt saai gevonden. De meeste kinderen willen wel een nieuwe speelplek waar je alles kan doen; zowel jonge maar vooral oudere kinderen moeten er goede speeltoestellen vinden die goed onderhouden worden. Het liefst van alles willen zij een grasveld zonder hondepoep.

H5 Conclusies en aanbevelingen 5.1 Oude Heide

1 De speelvoorzieningen zijn te ongelijkmatig verdeeld:

ten noorden van de Voortstraat, buurt 1, 2, 7 en 8 hebben alle

officiele speelterreinen; ten zuiden van de Voortstraat, buurt 3, 4, 5 en 6 bebben niets, er is bier zelfs geen parkeerterrein om te

voetballen. En dat terwijl er nauwelijks verscbil is tussen bet aantal kinderen wat boven (100) of onder (90) de Voortstraat woont.

2 Alle buurten van Oude Heide bebben een veel te lage waarde voor manipulatie. Aanbevolen kan worden om een aantal plekken te creeeren waar kinderen met materialen kunnen omgaan (b.v. butten bouwen). Dit gecombineerd met zand en dergelijke (natuurlijke materialen) en andere ruwe materialen als banden, touw, kratten, pallets. Dit alles moet geen statiscb beeld geven, bet moeten 'aanrommel'-ruimtes worden

3 Uit de interviews blijkt een grote voorkeur voor bet hos. Hierbij moeten ecbter drukke straten worden overgestoken waardoor kinderen er vaak niet (alleen) been mogen. Aanbeveling: een aantal veilige

oversteekplaatsen maken zodat bet hos beter en veiliger bereikt kan worden.

4 Uit de affordantielijst van de woonomgeving kan worden opgemaakt dat vanaf activiteit 6 (beweging met vast materiaal, balspel, imitatiespel en construktiespel) deze niet of nauwelijks kan plaatsvinden.

Aanbeveling: naast bet al genoemde punt 2 zouden er meer klimrekken, paaltjes, muurtjes geplaatst kunnen worden; straten moeten veiliger gemaakt worden zodat ook balspellen en imitatiespellen op straat kunnen plaatsvinden.

5 Zeer opvallend, zowel bij de inventarisatie als de interviews: bijna alle grasvelden liggen vol met bondepoep. Hier moet iets aan gedaan worden. Aanbeveling: bordjes met verboden voor bonden en

bondeliefbebbers bewust maken van dit probleem.

6 De speelplekken die er zijn (of komen gaan) meer besloten (intiemer) maken middels bomen, struiken, beuvels, kuilen enz

5.2 Lauradorp

1 De veiligheid van de straten die het gebied omsluiten, is niet voldoende. Het verdient daarom aanbeveling om te zorgen dat vooral de jongere kinderen binnen het gebied naar hartelust kunnen spelen. 2 Uit de interviews is gebleken dat oudere kinderen hun vertier nogal eens buiten de wijk zoeken, m.n. bij natuurplekken zoals 't Rimburgse Bos, de Holle Gracht en het bos achter de Nieuwenhagenstraat. Aanbevolen wordt om ter hoogte van die plekken veilige oversteekplaatsen aan te

brengen vanuit bet binnengebied naar bet buitengebied.

3 Uit punt 2 blijkt ook al dat er eigenlijk een gebrek is aan plekken waar kinderen kunnen aanrommelen met natuurlijke materialen. Voor de

jongere kinderen zouden deze mogelijkheden bet liefst !n het gebied opgenomen moeten worden. Er zou gedacht kunnen worden aan een wat ruiger terrein met een bouwspeelplaats; bijvoorbeeld op terrein A2, waar tevens toezicht vanuit de speeltuin aanwezig is.

4 Het 'officiele speelterrein' Al aan de Esdoornstraat kan veel

aantrekkelijker zijn voor de jeugd indien er eenvoudige voetbaldoelen of baskets geplaatst worden. Op deze manier zou zo'n veld veel meer

betekenis krijgen en ideaal om echt te voetballen en/of basketballen. 5 De huidige speeltuin is alleen op bepaalde tijden geopend. Kinderen spelen echter buiten die tijden 66k graag buiten op klimrekken, schommels etc. Uit de interviews blijkt dat dit in de rest van de wijk niet zo goed kan. Aanbevolen wordt om wat meer speeltoestellen verspreid in de wijk aan te brengen, in wat rustiger gebieden. Past.Petersstraat, bet

plantsoenCl en bet grasveldje C3 lenen zich bier prima voor.

6 De straten zijn over bet algemeen lineair en geven een strakke en kille indruk. Alleen de prive-tuinen geven wat kleur aan bet geheel. Het

straatbeeld zou echter veel levendiger kunnen worden , indien her en der wat bomen geplaatst zouden worden. Dit zou de complexiteit ten goede kunnen komen.

5.3 Mijnbuurt

1 Het feit dat de dijk langs de Hofstraat een leuke ronunelplek is, doet niets af aan het feit dat hiervan niet veel kinderen gebruik zullen maken. Uit interviews blijkt n.l. dat de meeste kinderen hier niet mogen komen van hun ouders. Het verdient dus aanbeveling om wat meer

gelegenheid in de Mijnbuurt zelf te bieden voor activiteiten met

natuurlijke materialen in wat ruigere gebieden. Gezien de grootte van de groene weiden zou daar zonder al te veel moeilijkheden een gedeelte voor bestemd kunnen worden.

2 De speeltuin aan de Zeverij wordt druk bezocht en hoog gewaardeerd. Het probleem is echter dat deze qua maatvoering e.d.vooral op kleine kinderen is afgestemd. Omdat er prima toezicht is vanuit de omliggende bebouwing voldoet deze plek dus wel voor kleine kinderen. Het verdient echter

aanbeveling om wat meer speeltoestellen voor de wat oudere kinderen in de wijk op te nemen. Door de grotere actieradius van deze kinderen kan dit verspreid plaatsvinden.

3 De verkeersveiligheid van de straten is in het algemeen goed. Door bochten en versmallingen zullen hoge snelheden nauwelijks optreden. Het ontbreekt echter wel aan wat meer openbaar groen in de straten zelf. Met name in de Koempel zouden bomen van enig formaat de complexiteit sterk verhogen.(De wijk is echter nog vrij nieuw, zelfs niet helemaal af; men moet het groen ook de tijd geven.)

4 De groene weiden Cl en C2 zijn van een dusdanig formaat dat menig andere wijk in Landgraaf er jaloers op zou zijn, ware het niet dat ze in feite onbruikbaar zijn door de vele hondepoep. In principe zouden bijna alle activiteiten hier plaats kunnen vinden (veilig, vlak en glooiend, enkele speelobjecten, centraal etc.), maar geen enkel geinterviewd kind speelt er nog. Hier ligt duidelijk een taak voor de gemeente en de

wijkraden. Deze zouden de hondenbezitters moeten wijzen op hun a-sociale gewoonten en strenger op moeten treden.

Het verdient aanbeveling om dit wat grootschaliger aan te pakken,

bijvoorbeeld in de hele gemeente tegelijk. Met behulp van gebodsborden en verbodsborden moet voor iedereen duidelijk gemaakt warden waar men het niet op prijs stelt hondenpoep aan te treffen en waar speciaal

gelegenheid wordt geboden on de bond uit te laten. Het is in ieder geval overduidelijk dat dit probleem zich niet beperkt tot de wijken Oude Heide, Lauradorp en Mijnbuurt, maar in de totale gemeente ervaren wordt. Zoals bet er nu voorstaat laat men in de Mijnbuurt unieke mogelijkheden liggen.

5 Het scboolplein B2 wordt veelal als saai ervaren door de kinderen. Hier is vrij gemakkelijk iets leuks van te maken, zelfs al met eenvoudige middelen:binkelbanen, wat bomen, knikkerpotten, gekleurde tegels, paalkoppen in diverse hoogten, gekleurde bankjes etc. Het plein krijgt daardoor een wat intiemer karakter en biedt veel meer mogelijkheden door de verschillende deelgebiedjes die er dan ontstaan.

H6.Nabeschouwing

-De criterialijst is uitgewerkt in een invertarisatieformulier. Een

inventarisatieformulier is een formulier dat op locatie wordt gebruikt om alle aspekten die voor de criterialijst nodig zijn, op een

overzichtelijke manier te kunnen noteren. Toch blijkt bij gebruik van deze inventarisatieformulieren dat ze niet voldoen.

Ten eerste was de ruimte voor aangebrachte speelgelegenheden niet groot genoeg; als er al een speelvoorziening werd aangetroffen, was de

beschikbare ruimte niet groot genoeg om alle informatie over die speelvoorziening kwijt te kunnen.

Ten tweede is de categorie openbare ruimtes/ gebouwen overbodig. Deze wordt vaak bij speelgelegenheden getrokken.

Als laatste blijkt de woonomgeving op de volgende punten moeilijk

eenduidig te beoordelen: conflictsituaties, herbergzaamheid (verspreid/ geconcentreerd, open/ gesloten, kleurrijk/ grauw en variabel per

seizoen). De affordanties werden later ingevuld.

Het is aan te raden om bij eventuele vervolg onderzoeken, een nieuwe inventarisatielijst te maken die gebaseerd is op de criterialijst van tabel 1 (de inventarisatielijst zoals opgenomen in dit verslag is nog een afleiding van de oude, on·Dlledige criterialijst.

-Wil men, voor vervolgonderzoeken, op een zelfde beoordelingsnivo

terechtkomen als in dit onderzoek (d.w.z. dezelfde punten toekennen aan al beoordeelde situaties) dan is het raadzaam om aan de hand van dia's te oefenen, of ter plekke de situaties beoordelen en de criterialijst in te vullen voor een aantal buurten. Dit oefenen moet net zolang uitgevoerd worden tot dat de ingevulde criterialijst overeenkomt met de cijfers uit bijlage 6.

Literatuurlijst

Om meer vertrouwd te raken met een kindvriendelijke omgeving en de

bijkomende problematiek, is ter orientatie de volgende literatuur gebruikt: -Andel, J. van;(l978) Kinderen en de woonomgeving.

Rotterdam. Stichting Ruimte.

-Andel, J. van;(1985) Woonomgeving en kinderen. Belmond. Dissertatiedrukkerij Wibro.

-Bakers, B. ;(1981) Speeldingen Rotterdam. Stichting Ruimte.

-Dansen, E. Zeeuw, J. de Lemmen, P.;(1981) Kinderen kiezen zelf. Rotterdam, Stichting Ruimte.

-Mulderij, K. Bleeker, H.;(1982) Kinderen buiten spel. Deventer. Van Loghum Slaterus B.V.

-Nederlandse Vereniging Bescherming Voetgangers. Een veiliger weg naar school. Nederlandse Vereniging Bescherming Voetgangers.

-N.U.S.O. e.a. ;(1975) Informatiemap Bouwspeeltuinen. Amsterdam/Rotterdam. Stichting Ruimte.

-Stichting Ruimte;(1980) Speelplekken in de buurt ontdekken. Rotterdam. Stichting Ruimte.

-Stichting Ruimte. Informatiemap Schoolspeelplaatsen. Rotterdam. Stichting Ruimte.

-Stichting Ruimte. Informatiemap Spelen met wonen. Rotterdam. Stichting Ruimte.

-Stichting Ruimte. Diverse infobulletins. Rotterdam. Stichting Ruimte.

Voorlopige onderzoeksopzet Probleemomschrijving

In de gemeente Landgraaf heerst onduidelijkheid over de

kindvriendelijkheid van de gebouwde omgeving. De welzijnswerkers zijn echter van mening dat de bestaande speelvoorzieningen onvoldoende en/of van slechte kwaliteit zijn. Zij hebben de wetenschapswinkel van de afdeling Techniek en Maatschappij benaderd met de vraag om een

uitgebreide inventarisatie te verricbten die naast de fysieke dimensie , ook de gebruiks en beleving aspekten omvat. Zij verwachten een rapport met de gevonden resultaten en eventuele aanbevelingen voor verbetering van de speelgelegenbeden.

Onderzoeksmetbode

Fase 1 De voorbereiding

-bet verzamelen van gegevens en materiaal over de gemeente Landgraaf (plattegronden, bestaande onderzoeksresultaten, bestemmingsplan, bevolkingsgegevens)

-een beperkt literatuuronderzoek teneinde beter de criteria voor een kindvriendelijke omgeving te kunnen vaststellen.

-een eerste kennismaking met de welzijn 1erkers en een keuze maken van de buurt in overleg met de welzijnwerkers

-bet bestuderen van het bestemmingsplan (met name de daarop aangegeven speelvoorzieningen) en de bevolkingssamenstelling en het maken van gestandaardiseerde inventarisatielijsten

Fase 2 Een fysieke inventarisatie van de speelvoorzieningen op locatie -per speelvooziening (inclusief schoolterreinen, veldjes, parken, e.d.) de gestandaardiseerde inventarisatielijst invullen.

-de betreffende voorziening coderen en op kaart aanbrengen. -de speelvoorziening fotograferen.

-een tussentijdse verwerking van de gegevens om bet gebeel overzicbtelijk te bouden. Tevens vindt er een terugkoppeling plaats naar bet bestemmingsplan.

Fase 3 Het verkrijgen van een globale indruk van het gebruik van de omgeving

-het opmerken van niet-officiele speelplekken en gevaarlijke verkeerssituaties.

-wordt de speelvoorziening gebruikt: opwelke manier en in welke mate

-wie maakt er gebruik van: jongen/meisje; individu/groep; leeftijdscategorie

-een tussentijdse verwerking van fase 3 met terugkoppeling naar f ase 2

-conclusies:het toetsen van de woonomgeving aan de inmiddels vastgelegde criteria voor een kindvriendelijke woonomgeving. Fase 4 Een psychologische inventarisatie d.m.v. enqueteren en/of interviewen

-wat vinden de kinderen van de speelvoorzieningen (klachten, wensen, waarderingen)

-wat vinden de volwassenen ervan (ouders).

-wat vinden sleutelfiguren ervan (de gemeente, welzijnwerkers, scholen, etc.)

Fase 5 Afsluiting van het onderzoek d.m.v. een eindrapport

-eindconclusies, waarin uitspraak wordt gedaan in welke mate de buurt kindvriendelijk is.

-een beschrijving van het verloop van het onderzoek en de

onderzoeksresultaten in een rapport (tekst, tabellen, tekeningen) -een eindgesprek met de welzijnswerkers waarin het hele onderzoek geevalueerd wordt.

Overzichtskaart wijken Oude Heide in Nieuwenhagen Lauradorp in Ubach Over Worms Mijnbuurt in Schaesberg

Buurtindeling Oude Heide 1 Achter 't Klooster 2 Eendrachtstraat Rinkenslaan lsidoruslaan Barbaralaan Vredestraat Grotestraat Bosheide 3 Hoogstraat Kleikoeleweg Voortstraat Kruisstraat Kampstraat Lauradorp 1 Maastrichterlaan Kerkstraat 2 Past.J.Petersstraat 3 Nieuwenhagerstraat Groenstraat-West 4 Lindestraat Olmenstraat Rechtestraat Esdoornstraat 4 Mgr.Lennnenstraat Mgr.Hanssenstraat Mgr.Ferronstraat 5 Lambermonstraat Kamperstraat

~ Oude Landgraaf (onder Voortstr.)

6 Doornkampstraat Mgr.Paredisstraat

7 Oude Heide 1213-laan

8 an de Voegelsjtang

~ Oude Landgraaf (boven

6 Burg.Hermansstraat Burg.Geuljansstraat Burg.Dortansstraat Past.Kaulhausenstraat Past.Schiffelerstraat Salesianenstraat Gen.Hudgesstraat Karel Doormanstraat Voortstr.)

Mijnbuurt 1 Hofstraat 4 Honingmanstraat Mijn Carlstraat 2 Wendelstraat Kerkraderweg 5 Koempel Zeverij 3 Eikske

Maarten Trompstraat 6 Stempel

M.de Ruyterstraat Mijnlamp

P.Heinstraat Pungel

J.Evertsenstraat Houwer

,....

I 8 7 6 5 4 3 2 1 Oude Heide 1 4 5 6 7 8 9 10 11 12 - jongen cmeisje Oude Heide 3 Oude Heide 2

_u_

4 5 6 7 8 9 10 11 12

---->

leeftijd Oude Heide 4 8 7 6 5 4 3 2 1

~ --~

•--

_1J_~_11_

_______

1L_1L11111 __

~

_____

a

__ _

4 5 6 7 8 9 10 11 12 4 5 6 7 8 9 10 11 12

I I I 8 7 6 5 4 3 2 1 8 7 6 5 4 3 2 1

Oude Heide 5 Oude Heide 6

ht_~~-a_ ~-11-~

_______

a_~_.

__

l]_IJ __

~_l]_ll

_____ _

4 5 6 7 8 9 10 11 12 Oude Heide 7 4 5 6 7 8 9 10 11 12 - - - - ) leeftijd Oude Heide 8

--~---a

_______ , _______________

~d-~-

_1J_11_1 _____

~

4 5 6 7 8 9 10 11 12 4 5 6 7 8 9 10 11 12

8 7 6 5 4 3 2 1 8 7 6 5 4 3

,

_...

____________________________________ _[J ____

~_l]_~_IJ

____

~--4 5 6 7 8 9 10 11 12 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Mijnbuurt 3 Mijnbuurt 4

---~---~~---l]

_

_[J _______

IJ ___

~----~-IJ

_

_[J_~~-4 5 6 7 8 9 10 11 12 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Mijnbuurt 5 _Mijnbuurt6 12 11 ... 10 9 8 7 6 5 4 3

-~-

]_

]_

]_

2

-l

_[IL_ ---

_n

1 4 5 6 7 8 9 10 11 12 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Lauradorp 17 11 15 15 13 10 15 10 16 16 18 13 21 _{totaal aantal}

---1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 _leeftijd

Inventarisatielijst wijk

breedte: straat stoep

woningen: aantal type

I

hoog

I

laag

I

tu in

I

groot

I

klein

l

parkeergelegenheid

I

LW

I

pp

I

G

I

N

I

bruikbaar als speelgelegenheid: beplanting

aangebrachte speelgelegenheid grootte

ondergrond

I

nee

I

speeltoestellen (wat, hoeveel) begrensd

(on)toegankelijk openbare ruimten/gebouwen

wat

grootte omliggende grond begrensd (on)toegankelijk bijzonderheden WOONOMGEVING verkeersretIUDende elementen buffers conflictsituaties snelheid water wel niet wel niet wel niet hoog

I

laag

I

bereikbaar

I

niet bereikbaar

I

diep

I

ondiep

I

herbergzaamheid en complexiteit manipuleerbaarheid affordanties bijl 2.4 toezicht volwassenen Toe lichting verspreid

I

geconcentreerd

I

open gesloten bebouwingl hoog laag bouw

I

kleurrijk

I

grauw (materialenvariaties)I gevarieerde,identieke bebouwing

, ,

verschillende funk ties een

won en werken

_I

winkels

I

verkeer variabel

_I

hetzelfde per seizoen straatmeubilair aanwezig

I

afwezig

I

groot klein

I

indien groot: waardoor 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 lmogelijk niet mogelijk

I

straten: de straten die samen een buurt vormen

soort: W= woonerf, D= drempels, VG= voetgangers gebied, E=

eenrichtingsverkeer, GA= gesloten voor auto's, N= normaal parkeergelegenheid: LW= langs weg, PP= parkeerplaats/havens, O/G=

oprit/garage, N= niet aanwezig

beplanting: P= perkje, LB= losse bome.n, G= gr as, N= niet aanwezig aangebrachte speelgelegenheid: grootte in vierkante meters

bijzonderheden:

ondergrond b.v.gras, zand, stenen, enz. begrensd door middel van hek, beplanting toegang:mogen/kunnen kinderen er gebruik van maken

aspekten die niet elders zijn opgenomen in de standaardlijst

verkeersrenunende elementen: b.v. bochten, drempels

buffers: b.v. beplanting tussen de verschillende weggebruikers in conflictsituaties: gevaarlijke situaties

herbergzaamheid en complexiteit: verspreidde of geconcentreerde bouwmassa

kleurrijk:grote verscheidenheid aan materiaalgebruik

variatie: veel verschillende ontwerpen voor de huizen

funkties die men aantrefd aankruizen seizoen: is de inrichting zodanig dat er geen verschil is tussen de seizoenen straatmeubilair: bankjes, muurtjes, paaltjes, bielzen e.d. waar kinderen gebruik van kunnen maken tijdens het spelen

manipuleerbaarheid: de mogelijkheid om zelf actief om te gaan met onderdelen van de omgeving en deze te veranderen affordanties: de verschillende gebruiksmogelijkheden van de omgeving,

onafhankelijk van de ervaring of waardering van de waarnemer

Speelvoorzieningen speelgelegenheid complexiteit bijlage 2.2 manipuleerbaarheid bijlage 2.3 affordantie bijlage 2.4 beheerder/begeleider toezicht volwassenen opsplitsbaar in kleinere deelgebieden aansluitend voet-gangerspaden drukke staten beschutte plekken 1 2 3 4 5 6 ja 7 1 8 2 9 3 10 4 11 5 12 6 nee ja 7 1 7 8 2 8 9 3 9 10 4 10 11 5 11 12 6 12 nee ja nee ' 1 7 1 7 1 7 2 8 2 8 2 8 3 9 3 9 3 9 4 10 4 10 4 10 5 11 5 11 5 11 6 12 6 12 6 12

'~

tabel 2

speelvoorzieningen, codes verwijzen naar plattegrond. Oude Heide code Al Bl Cl C2 C3

cs

C6 Dl D2 El straatnaam oppervlak (m2) tussen Oude heide en Oude landgraaf 80x30 an de Voegelsjtang 30x30 Rinkens laan 90xl0 1213-laan lOx? Kleikoeleweg 30x30 Achter 't Klooster 20x30 x 8(velden) Hoogstr, an de Voegelsjtang 100x20 Voortstraat 20x30 an de Voegelsjtang 30xl0 Voortstraat 80x20 beschrijving toegankelijkheid

-door groen omgeven speelweide met houten speelrekken en hoekjes; gelegen tuusen de huizen

-verboden voor honden;toegankelijk voor iedereen maar speciaal voor de jeugd -stenen plein omgeven door school en hoge muur, zandbakje en fietsenstalling

-niet toegankelijk

-grasplantsoen tussen voetpad en parkeerstrook -altijd voor iedereen

-grasplantsoen tussen flats en voetpad -altijd voor iedereen

-grasplantsoen met zandbak en PTT huisje omgeven door bomen, bebouwing en bos -altijd voor iedereen

-grasplantsoen met klimrekken, paaltjes, bankjes, baskets omgeven door flats en parkeerplaatsen

-altijd voor iedereen

-kerkerf van stoeptegels en grind, omring door kerk, kerkhof en schoolmuur; enkele losse bomen -altijd voor iedereen

-stenen parkeerterrein door garages omgeven -altijd voor iedereen

-stenen parkeerplein met smalle grasstrook, daarnaast vrij druk

-altijd voor iedereen

-open veld, deels gras, deels

zand/steen/bossen; omheind door hek en eigen terrein

tabel 2, vervolg Lauradorp code straatnaam oppervlak (m2) Al Esdoornlaan 50x60 A2 Burg.Dortansstr. 30x60 A3 Burg.Dortansstr. 40x30 Bl Lindestraat 40x30 B2 Salesianenstr. 60x70 B3 Maastrichterlaan 10x30 Cl Maastrichterlaan 40x60 C2 Maastrichterlaan 120x20 C3 Olmestraat 50x20 C4 Groenstr.-West 40xl0 beschrijving toegankelijkheid

-grasveld door hekken omheind -niet onder schooltijd

-grasveld met goal, verhard pad; omheind door hekken en bomen

-altijd voor iedereen; verboden voor honden -speeltuin met uitgebreide speeltoestellen; ondergrond gras

-voor kinderen t/m 12 jaar, fl.SO per keer of lidmaatschap flO,- per jaar; er worden

sluitingstijden gehanteerd

-stenen schoolplein met hekken omheind -alleen voor leerlingen

-gedeeltelijk stenen schoolplein met fietsenstalling

-alleen voor leerlingen

-stenen plein naast grasveld omringd door sportveld, gemeenschapshuis en hekken -alleen als gemeenschapshuis open is

-plantsoen met gras, bomen, telefooncel en enige struiken

-altijd voor iedereen

-grasstrook langs de weg, struiken aan de bebouwde zijde

-altijd voor iedereen

-gras, enkele bomen en struiken omringd door parkeerplaatsen en woningen

-altijd voor iedereen

-hellende grasvlakte met wat struikjes omringd door weg en parkeerplaatsje