Het recreatief gebruik van Veluwetransferia & P-Veluwe

sĂŶsĞůƵǁĞƚƌĂŶƐĨĞƌŝĂΘWͲsĞůƵǁĞ

,ĞƚZĞĐƌĞĂƟĞĨ'ĞďƌƵŝŬ

ƒ ƒ ƒ ƒ

ƒ

VELUWETRANSFERIA

&

P

Ͳ

VELUWE

ƒ

2

ƒ ƒ ƒ ƒ                                             HetindezenotabeschrevenonderzoekisuitgevoerdinopdrachtvandeprovincieGelderland.

ƒ ƒ ƒ ƒ



  R.Beunen L.deSchutter C.F.Jaarsma                              WageningenUniversiteit DepartementOmgevingswetenschappen LeerstoelgroepLandgebruiksplanning  Oktober2010

ƒ

VELUWETRANSFERIA

&

P

Ͳ

VELUWE

ƒ

4

ƒ ƒ ƒ ƒ REFERAAT

R. Beunen, L. de Schutter en C.F. Jaarsma 2010. Het recreatief gebruik van Veluwetransferia en PͲVeluwe. Wageningen Universiteit, LeerstoelgroepLandgebruiksplanning.



IndeafgelopenjarenheeftdeprovincieGelderlandsamenmetdiversepartnersgewerktaanhetrealiserenvanVeluwetransferiaenPͲVeluwe locaties.HetdoelvandezevoorzieningenisenerzijdsderecreatievebelevingvandeVeluwetevergrotenenanderzijdsnegatieveeffectenop de omgeving zoveel mogelijk te beperken. In opdracht van de provincie heeft Wageningen Universiteit onderzoek gedaan naar de aard en omvangvanhetrecreatiefgebruikvandeVeluwetransferiaenPͲVeluwe.Daarvoorzijnopdiverselocatiesverkeerstellingengehoudenenop12 verschillende locaties in totaal 3410 enquêtes afgenomen onder de bezoekers. In dit rapport worden de resultaten van dit onderzoek gepresenteerd.  Trefwoorden:recreatiemonitoring,Veluwe,Gelderland,mobiliteit,beleving.                     ISBN:978Ͳ90Ͳ8585Ͳ598Ͳ9   

©

2010 LeerstoelgroepLandgebruiksplanning Droevendaalsesteeg3 6708PBWageningen Tel.:0317Ͳ483311 

Wageningen Universiteit aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoekofdetoepassingvandeadviezen.



Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvoudigden/ofopenbaargemaaktdoormiddelvandruk,fotokopie,microfilmofopwelkeandere wijzeookzondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeleerstoelgroepLandgebruiksplanning.

ƒVELUWETRANSFERIA&P

Ͳ

VELUWEƒ      Inhoudsopgave Woordvooraf…….………..….6 Samenvatting………..…10  1 Inleiding………..………14 2 HistorischoverzichtVeluwetransferia&PͲVeluwe………..……18 3 Visieoprecreatieonderzoek………..………..…24 4 Resultaten……….………32 5 Vergelijkingmeteerderonderzoek..……….70 6 Conclusiesenaanbevelingen………74  Literatuur……….…..80 Bijlagen……….…84  Lijstmetfiguren Figuur1Theoretischmodelvanderelatietussenrecreatiefproduct(hetgebied)enconsument(derecreant)...26 Figuur2Onderzoekslocaties....29 Figuur3VerkeersintensiteitenVTPosbankperdag...34 Figuur4EtmaaloverschrijdingskrommeVTPosbank...34 Figuur5AantalbezoekersopdrukstedagenVTPosbank...34 Figuur6AantalmotorvoertuigenpermaandVTPosbank...34 Figuur7VerkeerintensiteitenVTNunspeetperdag...35 Figuur8EtmaaloverschrijdingskrommeVTNunspeet...35 Figuur9PercentageautoverkeerpermaandVTNunspeet...35 Figuur10PercentageautoverkeerperseizoenVTNunspeet...35 Figuur11Aantalgeparkeerdeauto’sophetVeluwetransferiumNunspeetperuurperdag....36 Figuur12Aantalgeparkeerdeauto’sopdePͲVeluwelocatiesperuurperdag....37 Figuur13Percentagerespondentenperleeftijdscategorie....38 Figuur14Gemiddeldegroepsgrootteperlocatie....39 Figuur15Percentagerespondentenmetenzonderkinderen....40 Figuur16Percentagerespondenteninbepaaldegroepssamenstelling....40 Figuur17Herkomstrespondenten....41 Figuur18Kaartendieperlocatiedeherkomstvanderespondententonen....44 Figuur19Gemiddeldereistijdrespondentenperlocatietype....45 Figuur20Verdelingrespondentenoverreistijdcategorieën....45 Figuur21Gemiddeldereistijdrespondentenperlocatie....46 Figuur22Wijzewaaropmenoverhetgebiedheeftgehoordgerelateerdaanbezoekfrequentie....47 Figuur22Redenvoorbezoekperlocatie....48 Figuur23Bezoekfrequentieperlocatie...49

Figuur26Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomseenkortewandelingmaaktperlocatie....53 Figuur27Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomseenlangwandelingmaaktperlocatie....53 Figuur28Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomshorecabezoektperlocatie....54 Figuur29Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomsgaatpicknickenperlocatie....54 Figuur30Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomsdehonduitlaatperlocatie....55 Figuur31Percentagerespondentendataltijd,regelmatigofsomsgaatfietsenperlocatie....55 Figuur32Frequentiegebruikvoorzieningenperlocatietype....56 Figuur34Frequentiegebruikvoorzieningenperlocatie....57 Figuur34Gebruikvoorzieningengerelateerdaanbezoekfrequentie....58 Figuur36Redenomopbepaaldelocatieteparkeren....59 Figuur37Redenomopbepaaldelocatieteparkerengerelateerdaanbezoekfrequentie....59 Figuur37Percentagerespondentendatinbepaaldseizoennaareenlocatiekomt....60 Figuur38Percentagerespondentendatopbepaaldedagnaarlocatiekomt....61 Figuur39Belangrijksteredenommetdeautonaarlocatietekomen....61 Figuur40PercentagerespondentendatPͲVeluwebordvindtopvallen....63 Figuur41PercentagerespondentendatPͲVeluwebordmooivindt....63 Figuur42PercentagerespondentendatPͲVeluwebordinhetlandschapvindtpassen....63 Figuur43Antwoordenopdevraagommendefolderalkende....64 Figuur44Antwoordenopdevraagofdefoldernieuweinformatiebiedt....64 Figuur45PercentagerespondentendatweetdatermeerderePͲVeluwezijn...65 Figuur46PercentagerespondentendatbewustvooreenPͲVeluweheeftgekozen...65 Figuur47Druktebeoordelingperlocatie....66 Figuur48Druktewaarderingperlocatie....66 Figuur50Percentagebezoekersdatbepaaldedruktepositief,neutraalofnegatiefwaardeert....67 Figuur51Gemiddeldcijferperlocatie....68  Lijstmettabellen  Tabel1Overzichtmechanischetellingen...25 Tabel2overzichtvanhetaantalafgenomenenquêtesperlocatie...32 Tabel3Aantalenquêtespertypelocatie...33 Tabel4Intensiteitenenpercentagetenopzichtevanhetwerkdaggemiddelde(100%=279auto’sperdag)...35 Tabel5Overzichtvangebruiktewebsites...47 Tabel6Percentagebezoekersdatweleenseenkorteoflangewandelingmaakt,gerelateerdaanverwachteverblijftijd....50

Tabel 7 Gemiddeld antwoord op een schaal van 1 (helemaal mee eens) tot 5 (helemaal niet mee eens) op de vragen in hoeverre de respondent vindt dat het bord voldoende informatie biedt en de kaart een goed beeld geeft van het gebied....62

Tabel8Aantalmotorvoertuigenperjaarpertelpunt(delocatieszijninBijlage1opkaartweergegeven)....70

ƒVELUWETRANSFERIA&P

Ͳ

VELUWEƒ





Ditrapportishetresultaatvaneenuitgebreidrecreatieonderzoekdatindeperiode2008–2010isuitgevoerdop diverse locaties op de Veluwe. Het resultaat van dit veldwerk had niet tot stand kunnen komen zonder de enthousiastemedewerkingvandebezoekersvandeVeluwe.Velenvanhenhebbengeheelbelangelooshunvrije tijd beschikbaar gesteld voor het beantwoorden van vragen en het invullen van een enquêteformulier. Dankzij henhebbenweeengoedbeeldgekregenvanhetrecreatiefgebruikvandeVeluweendewensenenwaardering vandebezoekers.Daarbijwillenweuiteraardookallestudentenbedanktendiehetveldwerkhebbenuitgevoerd. EvenzogaatonzedankuitnaarDjoycedeBruindievrijwelalleenquêtesinSPSSheeftingevoerd,waardooreen verdereanalysemogelijkwas.HermanJanssenwillenwebedanktenvoorinstalleren,controlerenenhetuitlezen vandetelapparatuurenhetbewerkenvandetelgegevens,ChrisBaltjesvoorhetmakenvanhetkaartmateriaal. Aldezeinspanninghebbenervoorgezorgddatweinditrapporteengoedengenuanceerdbeeldkunnenschetsen vanhetrecreatiefgebruikvandeVeluwetransferiaenPͲVeluwelocaties.Wevertrouweneropdatditbeeldhelpt bijhetevaluerenvandegenomenmaatregelenenbijhetverderontwikkelenvanbeleidomhetrecreatiefgebruik vandeVeluweingoedebanenteleiden.  Dr.ir.R.Beunen Projectleider  

ƒ

VELUWETRANSFERIA

&

P

Ͳ

VELUWE

ƒ

SAMENVATTING

 

De Veluwe is een van Nederlands grootste natuurgebieden. Dankzij de aanwezige natuurͲ en landschapswaardenheefthetgebiedookeenbelangrijkerecreatievefunctie.Inhetkadervandebeleidsnota Veluwe 2010 wil de provincie Gelderland de recreatieve mogelijkheden voor bezoekers van de Veluwe vergroten en verbeteren en tegelijkertijd de negatieve effecten van het recreatief gebruik zoveel mogelijk beperken. Daarvoor worden samen met allerlei partners Veluwetransferia en PͲVeluwe gerealiseerd. De Veluwetransferia zijn locaties waarop meerdere faciliteiten en voorzieningen te vinden zijn, zoals een bezoekerscentrum, horecagelegenheid, fietsverhuur en natuurbelevingactiviteiten. De PͲVeluwe vormen een netwerkvankleinereparkeerplaatsenmetaansluitingopfietsͲenwandelroutes.



Dit rapport geeft een overzicht van de resultaten van het veldwerk dat in 2008 en 2009 is uitgevoerd. Dit onderzoek bestond enerzijds uit verkeerstellingen en anderzijds uit het afnemen van enquêtes onder de autobezoekers. Bij de analyse is onderscheid gemaakt tussen de Veluwetransferia, de PͲVeluwe locaties en overigelocaties.Intotaalzijnop12verschillendelocaties3410enquêtesafgenomen.



De meeste bezoekers komen met een partner of met het gezin, familie of vrienden naar de Veluwe toe. De laatste categorie is iets groter bij Veluwetranferia dan bij de PͲVeluwe of overige locaties. In totaal komt ongeveer30%vandebezoekersmetkinderen.BijhetVeluwetransferiuminNunspeetkomtbijnadehelftvan debezoekersmetkinderen.



Hetmerendeelvandebezoekerskomtvanhethuisadres.Vandegeënquêteerdefietsersgaf30%aanvaneen vakantieadreste komen. Demeeste mensen komenuit de omgeving en hebbengemiddeld zo’n30 minuten gereden.BijdeVeluwetransferiaendePͲVeluweisdegemiddeldereistijd(32minuten)overigenshogerdanbij deoverigelocaties(24minuten).HieruitblijktdatookbezoekersdieverderwegwonendeVeluwetransferiaen PͲVeluwewetentevinden.Eenanderopvallendverschilinreistijdisooktezientussendebezoekersdiemet kinderenkomen(24minuten)endiegenendiezonderkinderenkomen(32minuten).



De meeste mensen geven aan dat ze komen om te wandelen en te recreëren in de natuur. Op de Veluwetransferianoemteendeelvanderespondentenookdatzekomenomtefietsen(mountainbikenopde Posbank en toerfietsen op meerdere locaties). De bezoekers van de Veluwetransferia noemen ook de aanwezigheidvanallerleivoorzieningenalsredenomnaarhetgebiedtekomen.Opdeanderelocatieswordt door veel meer mensen genoemd dat ze de hond komen uitlaten. Veel bezoekers gaan af en toe naar de Veluwetransferia, een kleinere groep komt zeer regelmatig komt en ongeveer 25% voor het eerst. Hier is duidelijkeenverschilmetdeoverigelocatieswaareenflinkegroep(40%)zeerregelmatigkomt.



De meeste ondernomen activiteiten zijn wandelen en het bezoek van horeca. Veel bezoekers (58%) maken daarbijgebruikvandeaanwezigewandelroutes.Anderevoorzieningendieregelmatigdoorbezoekersworden gebruiktzijnhoreca(67%),informatieborden(32%)enspeelweides(27%).Eengrootdeelvandebezoekersvan deVeluwetransferiaendePͲVeluweverwachtzeker2uurteblijven.Ditislangerdanbijanderelocaties.



Aan de respondenten is ook gevraagd waarom ze op een bepaalde locatie parkeren. De bezoekers van de Velulwetransferia en de PͲVeluwe geven daarbij als belangrijkste redenen de aanwezigheid van bepaalde voorzieningenenhetfeitdatheteenstartpuntisvoorallerleiroutes.



Overhetalgemeenzijnderespondentenergtevredenoverderecreatievemogelijkhedenvandeverschillende locaties. De PͲVeluwe borden en de informatie daarop worden goed gewaardeerd. Alles bij elkaar zijn de bezoekerstevreden,ondervindenzeweinighinderenwordtdedrukteoverhetalgemeenpositiefbeoordeeld.



Hetonderzoeklaatziendatelkelocatieeeneigengroepbezoekerstrekt.Deonderzochtelocatieshebbeneen grotegroepvastebezoekers,maardeVeluwetransferiaendePͲVeluwetrekkenooktelkensnieuwebezoekers. Decombinatievandiversevoorzieningendieopéénlocatiewordtaangeboden,speeltdaarbijeenbelangrijke rol. De bezoekers herkennen en erkennen daarmee de inspanningen van de provincie Gelderland om de recreatievemogelijkhedenteverbeteren.



OpbasisvanditonderzoekzijndebezoekersvandeVeluwein4groepenteverdelen:



1. Deeerstegroepiseenzeergrotegroepbezoekersdiemetenigeregelmaateenstukgaatwandelenen dat combineert met een bezoek aan een horeca gelegenheid om koffie te drinken of te lunchen. Zij zoekeneenlocatiemeteengoedebereikbaarheid,diversewandelrouteseneenhorecagelegenheid. 2. De tweede, ook omvangrijke groep, bestaat uit mensen die voor specifieke voorzieningen, zoals een

kabouterpad, een bezoekerscentrum, GPS wandelingen, mountainbike routes en horeca voorzieningen naardeVeluwekomen.VoordezegroepiseenVeluwetransferiumeengeschiktevoorzieningvanwegede goedebereikbaarheidendecombinatievanvoorzieningenenhetfeitdateraltijdwelwattedoenente belevenis.

3. Een derde groep bestaat uit mensen die zeer regelmatig, soms enkele malen per week, in de directe omgevingvanhunwoonplaatsgaanwandelenofdehonduitlaten.Dezegroepheeftweinigbehoefteaan specifiekevoorzieningenenzoektvooraleengeschiktelocatieindedirecteomgevingvandewoonplaats. 4. Tenslotteisernogeenkleinegroeprecreantendiebewustdegrootstedruktemijdendoorofnaareen anderelocatietekomenofdoordeweektegaanrecreëren.Zegaanvaakvoorbepaaldenatuurwaarden naar een gebied. Een deel ervan maakt gebruik van voorzieningen zoals een bezoekerscentrum of een horecagelegenheid,maarzezoekenvooralhuneigenweg.



Eenbelangrijkeconclusievanditonderzoekisdathetruimtelijkconcentrerenvanvoorzieningen,zoalsgoed bereikbare en veilige parkeerplaatsen, wandelͲ en fietsroutes, horecagelegenheden en bezoekersͲ en activiteitencentraeengoedemanierisomeenruimtelijkezoneringterealiserenvanhetrecreatiefgebruik.Het gedrag van de recreanten is voor een belangrijk deel te beïnvloeden door de inrichting van het gebied, het aanbieden van voorzieningen en de communicatie hierover. De ervaringen en inzichten die in de afgelopen jarenzijnopgedaanmetdeontwikkelingvandeVeluwetransferiaendePͲVeluwezijnookinanderegebieden bruikbaar. Veel beleidsmakers en beheerders van natuurgebieden en nationale parken hebben immers vergelijkbare ambities om de recreatieve beleving van die gebieden te verbeteren, maar tegelijkertijd de negatieveeffectenvanhetrecreatiefgebruikzoveelmogelijktebeperken.

 

               



ƒ



I

NLEIDING

ƒ

Inleiding



Voor veel mensen zijn natuurgebieden, nationale parken en nationale landschappen een populaire bestemming om te gaan recreëren. Ze komen af op de aanwezigheid van natuurlijke en cultuurhistorische waarden,eenbreedscalaaanrecreatievevoorzieningenendemogelijkhedenvoorrustenontspanning.Juist dezewaardenkunnenonderdrukkomenstaanalsgroteaantallenbezoekersnaarhetgebiedkomen.Vooral het autoverkeer is daarbij vaak een knelpunt. Druk autoverkeer kan leiden tot parkeeroverlast of conflicten tussenautomobilistenenerzijdsenfietsers,wandelaarsofomwonendenanderzijds.Ookvoorhetgebiedzelf zijndegevolgenparadoxaal.Aandeenekantbiedenrecreatieentoerismemogelijkhedenvooreconomische groei. Aan de andere kant is het niet uit te sluiten dat recreatie en toerisme negatieve invloed hebben op beschermdenatuurͲenlandschapswaardenenopdeleefbaarheid.

Deorganisatiesdieverantwoordelijkzijnvoorhetbeheervandezegebiedenendeplanningvanrecreatieen toerisme, moeten dan ook voorkomen dat het recreatief gebruik van een gebied aan het eigen succes ten ondergaat(Beunenetal,2008).Zijhebbendaarvooreengoedbeeldnodigvandeaardenomvangvanhet recreatiefgebruik.Ditgeeftdirectinzichtinnutennoodzaakvandesturingvanrecreatiestromeneninzichtin de mogelijkheden voor herstel en ontwikkeling van de natuur. Dit beeld kan worden verkregen via een zorgvuldigopgezetrecreatiemonitoringsprogramma,dattevenseenonderbouwdinzichtgeeftinhetsociaal en economisch belang van deze gebieden. Deze informatie is weer van belang voor allerlei discussies over beschermingenontwikkelingvannatuurenlandschap(Regnerusetal,2007).



De Veluwe is een van Nederlands grootste natuurgebieden. Dankzij de aanwezige natuurͲ en landschapswaardenheefthetgebiedookeenbelangrijkerecreatievefunctie.DeprovincieGelderlandstreeft samen met andere partijen naar een duurzame ontwikkeling van natuur en recreatie op de Veluwe. Een belangrijk aspect hiervan is het in goede banen leiden van het recreatief gebruik, in het bijzonder wanneer daarbijdeautowordtgebruikt.InhetkadervandebeleidsnotaVeluwe2010heeftdeProvinciehetinitiatief genomen tot de realisatie van Veluwetransferia en PͲVeluwe. Het doel hiervan is om de Veluwe beter toegankelijk te maken en tegelijkertijd belastende en onnodige drukte op de natuur te voorkomen. De Veluwetransferia projecten die tot doel hebben de recreatieve druk op gevoelige natuurwaarden te verminderen en de recreant tegelijkertijd faciliteiten en voorzieningen aan te bieden, zoals een bezoekerscentrum, horecagelegenheid, fietsverhuur en natuurbelevingactiviteiten. De PͲVeluwe vormen een netwerk van kleinere parkeerplaatsen met aansluiting op fietsͲ en wandelroutes. De PͲVeluwe zijn vooral bedoeldvoorbezoekersuitderegioendeverblijfsrecreanten.Intotaalzijn6Veluwetransferiaenongeveer30 PͲVeluwelocatiesgepland.SamengaandezedepoortentotdeVeluwevormen.



VoorderealisatieenexploitatievandeVeluwetransferiaendePͲVeluweishetvanbelangomeengoedinzicht tekrijgeninhetgebruikendebelevingvandezevoorzieningendoorderecreanten.DeprovincieGelderland heeft daarom samen met de leerstoelgroep Landgebruiksplanning van Wageningen Universiteit een monitoringsprogrammaopgezet.Hetdoelvanditprogrammaishetonderzoekenvandeaardenomvangvan

hetrecreatiefgebruikendebelevingenwaarderingvanderecreantenopdeVeluwetransferiainNunspeeten opdePosbankenvandediversePͲVeluwelocatiesopdeVeluwe.



Dit rapport geeft een overzicht van de resultaten van het veldwerk dat in 2008 en 2009 is uitgevoerd. Nadrukkelijk wordt hierbij ook een vergelijking gemaakt met onderzoeken die eerder zijn uitgevoerd in het Posbank gebied (Beunen & Jaarsma, 2004; Regnerus, 2005) en in Nunspeet (Beunen & Jaarsma 2004; 2005; Beunen & Van der Veen, 2005) en met drukke recreatieve bestemmingen op andere locaties op de Veluwe, zoals Het Leesten in Apeldoorn (Beunen & Jaarsma, 2007) en het bosgebied bij Heerde. In het volgende hoofdstukkenwordteersteenhistorischoverzichtgegevenvandeconceptenVeluwetransferiumenPͲVeluwe enderoldaarvaninhetprovinciaalbeleidVeluwe2010.Daarnawordtkortdegebruikteonderzoeksmethodiek uiteengezet. Vervolgens worden de belangrijkste resultaten besproken. De nadruk ligt daarbij op een vergelijking van de verschillende locaties die in het onderzoek zijn meegenomen. De resultaten per locatie wordeninafzonderlijkerapportengepresenteerd.



ƒ



I

NLEIDING

ƒ

                

ƒ

H

ISTORISCH OVERZICHT

ƒ

Methoden  DeindeinleidingbeschrevenproblematiekvanautoverkeerinrelatietotnatuurͲenrecreatiegebiedenisopde Veluwealheellangeenonderwerpvanonderzoekenbeleid.Indithoofdstukwordtinhetkorteenhistorisch overzichtgegevenvandebelangrijksteontwikkelingen.Daarmeewordendehedendaagseontwikkelingenen deresultatenvanditonderzoekineenbrederverbandgeplaatst.  De“WerkgroepZandwegenVeluwe”kwamin1974almetvoorstellenomdeontsluitingvandeVeluweaante passen (Jaarsma en Van der Voet, 1976). De aanleiding daarvan was de opening van de autosnelwegen HoevelakenͲZwolle (A28) en HoevelakenͲApeldoorn (A1) met bijbehorende opͲ en afritten, waardoor het gebiedzeerintensiefgebruiktwerddoorzoweldagͲalsverblijfsrecreatie.Dedoordewerkgroepvoorgestelde aanpassingwasgerichtopafsluitingvaneengrootdeelvanhetdestijdsintensiefdoorautoverkeergebruikte net van openbare onverharde zandwegen. Hoewel het afsluitingsplan op een groot aantal juridische hindernissenstuitte,ishetindeloopderjarengrotendeelsuitgevoerd.Dankzijditplanzijndezandwegennu onderdeelvanhetbeschermdnatuurgebiedenkunnenzoookinsamenhangdaarmeewordenbeheerd. 

Een ander markant punt vormt het toeristischͲrecreatief mobiliteitsonderzoek, dat begin jaren ´90 van de vorigeeeuwinopdrachtvan3ministeries(EZ,LNVenV&W),deprovincieGelderland,deprovincialeVVVende VerenigdeAutobusdienstenVADisuitgevoerddoorAdviesͲenOnderzoeksgroepBeke.Deaanleidingvandit onderzoekwasdetoegenomentoeristischͲrecreatievemobiliteit,die“heeftgeleidofzalleidentotproblemen metbetrekkingtotdebereikbaarheidvantoeristischͲrecreatievevoorzieningen,hetmilieu,deleefomgeving, e.d.” (Elands en Beke, 1992). De auteurs wijzen op de overheid, die hierop inhaakt door te streven naar maatregelenenvoorzieningendieeenbijdragekunnenleverenaaneenbeterebereikbaarheidvantoeristischͲ recreatievebestemmingen,zodanigdatdaarmeedegroeivandeautomobiliteitwordtbeperkt.Derapportage van dit onderzoek bestaat uit twee delen. Allereerst wordt in een kadernota het analysekader weergegeven waarbinnen het fenomeen toeristischͲrecreatieve mobiliteit dient te worden geplaatst. Daarnaast wordt een integraal kader geschetst waarbinnen maatregelen, gericht op een ombuiging van de toeristischͲrecreatieve automobiliteittengunstevanhetcollectiefvervoerenlangzaamverkeer,kunnenwordengerealiseerd(Elands en Beke, 1992). Daarnaast zijn acht mobiliteitsdeelplannen opgesteld. Deze deelplannen reiken gebiedsspecifieke mobiliteitsͲoplossingsrichtingen aan voor specifieke typen voorzieningen op de Veluwe. Zij hebben betrekking op verblijfsrecreatiegebieden, toeristische attracties (Arnhem, Apeldoorn, Harderwijk), steden en evenementen, dagrecreatieve gebieden en natuurͲ en bosgebieden (Kootwijkerzand en VeluwezoomͲoost). Laatstgenoemd deelplan, VeluwezoomͲoost, omvat onder meer tellingen van autoͲ en fietsverkeerrondomdePosbank(Elandsetal.,1992).In1995ishiereenvervolgͲonderzoekuitgevoerd,naar de“beweegredenen”vanderecreantendevraaginhoeverredeautodaardeelvanuitmaakt(VanKeekenet al.,1995).

In 1993 is in het Nederlandse verkeersͲ en vervoersbeleid het transferium geïntroduceerd. Deze voorziening was in eerste instantie bedoeld om aan de rand van de grote steden autoverkeer naar het centrum op te vangen,waarnadereismethetopenbaarvervoerwerdvoortgezet.Indeloopderjarenzijnbijdiversesteden transferia aangelegd, met wisselend succes. Sinds 1997 is het transferium concept ook gebruikt voor het opvangen van autoverkeer naar het Noordzeestrand bij Renesse. In de eerste jaren is het gebruik van dit transferiumookonderzocht.Dealgemeneconclusievanditonderzoekisdathetrecreatietransferiumaande verwachtingenvoldoet(Vernooij&Jaarsma,2001).Hetbegriptransferiumisdaarnasteedsvakergebruiktin relatietotrecreatieverkeer(Beunen&Jaarsma,2002).  HetprovinciaalbestuurvanGelderlandheeftin2000hetbegriptransferiumgeïntroduceerdopdeVeluwemet alsdoelderecreatieveverkeersstromenzoveelmogelijkteconcentrerenaanderandvandeVeluwe.De ontwikkelingvantransferiavloeitvoortuitdeambitiesdiezijnverwoordindebeleidsnotaVeluwe2010.Een vandethema’svandezebeleidsnotaishetbewerkstelligenvaneenbetereafstemmingtussenverkeer,natuur enrecreatie.Inmei2000ishetrapport“NatuurtransferiaVeluwe,strategischevisie”uitgebracht(A+TVeluwe, 2000).InditrapportwordteenverkenningvanhetbegripnatuurͲenrecreatietransferiagepresenteerdeneen visiegegevenopdeontwikkelingvandergelijketransferia.Aandehandvandezeeersteideeënheeftde provincieGelderlandhetconceptVeluwetransferiumuitgewerktindevormvaneenprogrammavaneisenen eeneigenhandelsmerk.DedefinitiesendoelenzijndaarnavastgelegdindeStatennotieVeluwetransferiaen hethandboekVeluwetransferia.Debelangrijkstedoelstellingishetterugdringenvanverstoringdoor recreanten.HetVeluwetransferiumwordtgedefinieerdals:  “eenlocatiegelegenaanderandvanhetCentraalVeluwsNatuurgebied(CVN),welkeenerzijdsdienst doetalsopvangvoorgemotoriseerd(recreatie)verkeer,anderzijdsbedoeldisalsentreetotdeVeluwe en daarmee een beginpunt is voor (actieve) beleving van de Veluwse natuur en cultuur. Een Veluwetransferiumbiedthiertoeeengebundeldpakketvandienstenenproductenafgestemdbinnen eenvastgesteldconcept”(ProvincieGelderland,2009).  BelangrijkevoorwaardenvoorhetVeluwetransferiumzijndathet: ƒ aanderandvaneennatuurgebiedligt ƒ goedaangeduideeneenvoudigbereikbareparkeergelegenheidbiedt ƒ aanderandvaneenrecreatieͲc.q.natuurgebiedligt ƒ opkorteafstandvaneenhoofdontsluitingswegligt ƒ bereikbaarisperopenbaarvervoer(busen/oftrein) ƒ eeneenvoudigeenaantrekkelijkeverbindingenmeteenrecreatiedoelbiedt ƒ startpuntvanrecreatieveroutesis ƒ aantrekkelijkeenduidelijkeinformatieoverhetachterliggendegebiedenderecreatiemogelijkheden daarbeidt ƒ horecafaciliteitenbiedt. 

Daarnaast kunnen aanvullende diensten en producten, zoals fietsverhuur, VVV of souvenirverkoop worden aangebodenophetVeluwetransferium.

ƒ

H

ISTORISCH OVERZICHT

ƒ



In2000isbegonnenmetderealisatievandeeersteVeluwetransferia.VeluwetransferiumNunspeetisin2002 officieel geopend en het Veluwetransferium Posbank in 2007. Wageningen Universiteit is vanaf het begin betrokken bij de ontwikkeling van deze Veluwetransferia. In de periode november 2002 – oktober 2003 zijn verkeerstellingenuitgevoerdopdePosbank(Beunen&Jaarsma,2004a),gevolgddooreenrecreatieonderzoek in 2004 (Regnerus, 2005). Bij het Veluwetransferium Nunspeet is in 2004 een grootschalig onderzoek uitgevoerdnaar de aard enomvang van het recreatiefgebruik(Beunen & Jaarsma,2004b;2005;Beunen en Van der Veen, 2005). Deze onderzoeken dienden destijds als input voor nieuwe ontwikkelingen en zijn nu gebruiktvoordeevaluatievanveranderingeninhetrecreatiefgebruik.



Ineenwerkgroepisvervolgensineenaantalstappenverdergewerktaandetweedecategorietransferia.De provincie heeft in maart 2002 een notitie opgesteld met uitgangspunten, randvoorwaarden en ideeën voor deze kleinschaligere natuurtransferia (Provincie Gelderland, 2002). Deze notitie is besproken in de begeleidingscommissie Natuurtransferia. In de notitie wordt voor het eerst gesproken over PͲVeluwe. In de notitie wordt gesteld dat bezoekers in een gewenste richting te sturen zijn door het slim benutten van de infrastructuurenvoorzieningen.Denotitiestreeftnaareengoedezonering,waarbijPͲVeluweparkeerplaatsen belangrijk zijn. Wandelen en fietsen worden gezien als belangrijkste recreatieve activiteiten. Aangezien de actieradiusvoorfietsengroterisdanvoorwandelen,volstaanparkeerplaatsenaanderandenvandeVeluweof parkeerplaatsengekoppeldaanwoonkernen.Voordewandelaarsisbehoefteaaneenietsfijnmazigernetvan parkeerplaatsen.



Denotitieisbespokenmetdeterreinbeheerders.AanArcadisisgevraagdditverderuittewerkenenaante geven welke parkeerplaatsen op de Veluwe in aanmerking zouden komen om als PͲVeluwe te worden aangewezen.Infebruari2003ishetrapport“LocatievoorstelkleineparkeerplaatsenPͲVeluwe”verschenen.In overlegmetallepartijenistoentotselectievangeschiktePͲVeluwelocatiesgekomen.

Vervolgens is een beschrijving gemaakt van het totale project en een samenvatting van alle gemaakte afsprakenendegeselecteerdeparkeerplaatsen.Derapportagehieroverisinmaart2005uitgebracht,samen met de opgestelde uitgangspunten en randvoorwaarden. Deze eindversie van de randvoorwaarden heeft de statusvaneenwerkrapportgekregen.DePͲVeluwewordenalsvolgtbeschreven(ProvincieGelderland,2009): 

DePͲVeluweiseennetwerkvankleineparkeerplaatsenaanderandenvandenatuurgebiedenopde Veluwe.DitnetwerkisondersteunendaandeVeluwetransferia,deverwachtingisdatderecreanten die eerst een Veluwetransferia bezoeken, daar kennis nemen van het PͲVeluwe concept en het volgende bezoek aan de Veluwe zullen beginnen op een PͲVeluwe. De PͲVeluwe bezoeker is op zoek naarrust,hechtgeenwaardeaanvoorzieningenenwilvanafdeparkeerplaatsenwandelen,fietsenof paardrijden  DerandvoorwaardenwaareenPͲVeluweaanmoetvoldoenzijnalsvolgtgeformuleerd:  ƒ Hetgaatombestaandeparkeerplaatsenaanrandenvannatuurgebieden/terreinelementen. ƒ Deparkeerplaatsisdirectbereikbaarvanafhethoofdwegennet(provincialeNwegen)ofbinnen2,5 kilometervanafeenhoofdontsluitingviaeenverhardedoorgaandeopenbareweg.Ofde

parkeerplaatsenbevindenzichbinnendeinvloedssfeervanwoonkernenenclustersvan verblijfsrecreatie. ƒ DePͲVeluwezijnbedoeldvoordedagrecreantdieeennatuurgerichterecreatievebestedingvoorogen heeft.Inditkaderpassendaaromgeenparkeerplaatsenbijattractiesenzijndeparkeerplaatsen kleinschaligvanopzet. ƒ DeparkeerplaatsdientaangeslotentezijnopwandelͲenfietsroutes,bijvoorkeurhet knooppuntensysteem,ofkanopbestaandewandelͲenfietsroutesaangeslotenworden ƒ Dedirecteomgevingvandeparkeerplaatsmoeteenhogerecreatievebelevingswaardehebbenzoals decombinatievanafwisselendlandschap(hei,reliëfenbos)encultuurhistorischeelementen (landgoed,schaapskooi,molen). ƒ DeverdelingvandePͲVeluwemoetevenwichtigzijn,afstemmingmetnaastliggendegebiedenisnodig omeenevenwichtigeverdelingvandePͲVeluwetegaranderen. ƒ Onderdeelvandevoorstellenzijnvoorstellenvoorcompenserendemaatregelenzoalshetopheffen vanparkeervoorzieningeneldersinhetgebied.  VerderwordtverwachtdateenPͲVeluwelocatiegoedbegaanbaarenonverhardofhalfverhardis.HetGelders Overijssels Bureau voor Toerisme (GOBT) heeft de opdracht gekregen om een uniforme bewegwijzering en bebordingteontwikkelen.Intotaalstaanongeveer30PͲVeluwelocatiesindeplanning.



Aan de hand van het werkrapport is vervolgens verder gegaan met de ontwikkeling van een aantal voorbeeldprojecten,zoalsdePͲVeluwebijLappendekenenVan’tHoffweg.Bijdezevoorbeeldprojecteniseen eigenhuisstijlvandePͲVeluweverderontwikkeld.



In maart 2008 is een evaluatie en voortgang van de PͲVeluwe uitgebracht waarin wordt gesteld dat het netwerk zich voorspoedig ontwikkelt en de realisatie van het plan met instemming wordt begroet. Met het toenemenvanhetaantalPͲVeluwevindteenverdereintegratieplaatsvanPͲVeluweinmarketingactiviteiten, onder meer door het uitbrengen van een publieksfolder. Wageningen Universiteit is toen gevraagd om onderzoek te doen naar het recreatieve gebruik van deze PͲVeluwe. Uit de evaluatie zijn ook een aantal aandachtpunten en knelpunten naar voren gebracht. De burgers moeten beter bij het project worden betrokken en de vergunningstrajecten duren langer dan verwacht. Hierdoor is de streefdatum voor de realisatie van alle locaties verschoven van 1 januari 2010 naar 1 januari 2014. Uit de voortgangsrapportage kwamen ook een aantal kansen. Zo was gebleken dat ook gemeentes in de IJsselvallei en de Gelderse Vallei geïnteresseerd zijn in het PͲVeluwe concept en dat het concept dus wellicht breder getrokken zou moeten wordenomdebeoogdeuniformiteittehandhaven.Daarnaastbleekdathetinteressantwasomkoppelingente maken met nieuwe ontwikkelingen, zoals de ontwikkeling van het fietsknooppuntensysteem Veluwe, Veluws Verleden,GroeneHaltes,VeluweRangerenecologischePoorten(ProvincieGelderland,2008).In2010zijn14 PͲVeluwe’sgereed.

ƒ

H

ISTORISCH OVERZICHT

ƒ



         

ƒ

V

ISIEOPRECREATIEONDERZOEKƒ

RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK

Algemeen

DeleerstoelgroepLandgebruiksplanningheefteenruimeervaringmethetopzettenenuitvoerenvanrecreatieͲ en belevingsonderzoek. Dergelijk onderzoek is ondermeer uitgevoerd in het duingebied Meijendel, de AmsterdamseWaterleidingduinenenopdiverselocatiesopdeVeluwe.Recreatiemonitoringkanverschillende doelendienen.Ineersteinstantiedienthetominzichttekrijgeninhetrecreatiefgebruikvaneengebiedende veranderingen hierin gedurende de tijd. Dit inzicht kan gebruikt worden om te bepalen in hoeverre er knelpunten aanwezig zijn. Vervolgens kunnen op basis hiervan geschikte maatregelen worden bepaald. De verzamelde gegevens kunnen dan dienen als onderbouwing van de noodzaak voor deze maatregelen. Ten slotte kan recreatie monitoring in een later stadium ook gebruikt worden om de genomen maatregelen te evalueren.Bijdiverseprojectenisgeblekendatdeonderzoeksgegevenseenbelangrijkerolhebbengespeeldin discussiesoverdeervarenproblematiekindegebiedenendecommunicatieoverdenoodzaakvantenemen maatregelen.



Ominzichttekrijgeninhetrecreatiefgebruikvanhetgebiedendebelevingenwaarderingdoordebezoekeris het van belang de relatie tussen het gebied en de bezoeker te onderzoeken (zie figuur 1). Het theoretisch modelindefiguurlaatziendatdaarvoorzowelgegevensoverhetgebruikvanhetgebiedintijdenruimteals gegevensoverdewensenenachtergrondenvandebezoekersverzameldmoetenworden.Hetverzamelenvan dezegegevenskanopdiversewijzewordenuitgevoerd.Wijhebbenervoorgekozenomkwantitatiefonderzoek naar het aantal bezoekers te combineren met kwalitatief onderzoek naar het gebruik en de beleving van bezoekers.Doormechanischetellingentecombinerenmeteenbeperktaantalaanvullendevisueletellingenis een indruk verkregen van het aantal motorvoertuigen en bezoekers aan het gebied, verspreid over de tijd. Daarnaast zijn via een enquêteonderzoek de spreiding van de bezoekers over het gebied, de aard van de recreatieve activiteiten en persoongebonden eigenschappen en wensen en behoeften van de bezoekers onderzocht.



Methoden

Mechanische&visueleverkeerstellingen

De omvang van recreatief bezoek aan natuurgebieden vertoont grote schommelingen in de tijd; het aantal bezoekenisbijvoorbeeldsterkafhankelijkvanhetweer.Voorhetbetrouwbaarbepalenvandebezoekomvang ishetdaaromnoodzakelijkomgedurendeeenlangereperiodetetellen(Jaarsmaetal,2010).Ditkangoedkoop enbetrouwbaardoorhetgebruikvanmechanischetellers.Demechanischetellingenwordenuitgevoerdmet een automatisch telapparaat en over de weg gespannen luchtslangen waarmee auto's en fietsen worden geregistreerd.Eenbeperktaantalvisueletellingendientenerzijdstercontrolevandemechanischetellingen, anderzijdsleverenzeaanvullendeinformatieoverderijrichtingvanhetverkeerenoverhetaantalinzittenden. Dezekwaliteitscontroleisnoodzakelijkomvasttestellenofdemechanischetellerscorrecttellen,dusofelke

autooffietsookalszodaniggeregistreerdwordt.Degemiddeldevoertuigbezettingwordtgebruiktomaande hand van hetgetelde aantal auto’s een betrouwbare inschatting te maken van het aantal bezoekers dat per autonaarhetgebiedkomt.



Deverzameldegegevensgeveninzichtindeaantallenfietsen,auto’senautobezoekersendespreidinghiervan intijdenruimte.Ditinzichtkangebruiktwordenomdenoodzaakengeschiktheidvanmaatregelentebepalen. Eenherhalingvandergelijketellingenofhetlangduriguitvoerenervanheeftalsbelangrijkemeerwaardedat het mogelijk is om onderscheid te maken tussen jaarlijkse fluctuaties, trends en effecten van genomen maatregelen.Hetonderzoekdatvanaf1992doorlopendisuitgevoerdinhetduingebiedMeijendellaatditgoed zien(Jaarsmaetal.,2003;Jaarsmaetal.,2010).



Voor dit project zijn in het Posbank gebied, bij het Veluwetransferium Nunspeet en op de toekomstige PͲ VeluwelocatiesWekeromseZandenBakenbergsewegmechanischeverkeerstellingenuitgevoerd(tabel1).Op de andere onderzoekslocaties was het door de inrichting van het parkeerterrein niet mogelijk om op een betrouwbare wijze mechanisch te tellen. Hier is gecombineerd met het afnemen van de enquêtes steekproefsgewijseenindrukverkregenvanhetaantalgeparkeerdeauto’sopverschillendemomentenvande dag.



Tabel1Overzichtmechanischetellingen

Locatie telperiode eerderuitgevoerdetellingen

VTNunspeet 16april2008totenmet15april2009 1juni2004tot31mei2005) Posbank 1januari2009Ͳ31december2009(tellingenlopennog) 1november2002–31oktober2003

WekeromscheZand (tellingenlopennog)  Bakenbergseweg (tellingenlopennog)   Enquêteonderzoek  HetafnemenvanenquêtesonderdebezoekersvandeVeluwetransferiaendePͲVeluweisgebruiktominzicht tekrijgenindeaardvanhetrecreatiefgebruikendewaarderingdaarvan.Viadegebruikteenquêteszijnde verschillendefactorenuithettheoretischerecreatiemodelinfiguur1geoperationaliseerd.Voorhetonderzoek ishetrecreatieveprocesineenaantalfasenuiteengelegd:  1. behoeftenactualisatie 2. beeldvorming 3. selectie 4. prioritering 5. recreatie 6. herbeleving 

ƒ

V

ISIEOPRECREATIEONDERZOEKƒ  Figuur1Theoretischmodelvanderelatietussenrecreatiefproduct(hetgebied)enconsument(derecreant)  Indeeerstefase,debehoeftenactualisatieontstaatbijderecreantdebehoefteomvoorkorteoflangeretijd dedagelijkseleefomgevingteverlaten.Indezefasezijnhetrecreatiemotiefenhetwensbeeldvanbelang.Het recreatiemotief is de meer fundamentele reden om weg te gaan van de dagelijkse leefomgeving. Het wensbeeldiseenspecifiekerebeschrijvingvanwatderecreantwilgaandoen.

Het recreatiemotief is voor elke recreant anders; iedereen heeft zijn of haar eigen redenen om te gaan recreëreneniedereenervaartvakantieendeplaatswaarmenisanders.Deenepersoonzalbijvoorbeeldop hetstrandgaanliggenalshetwarmweeris,terwijleenanderjuisteentijdstipzaluitzoekenwaaropditzelfde strand verlaten is. Het is echter nog geen concrete beschrijving van wat men wil gaan doen. Deze meer

specifieke beschrijving wordt het wensbeeld genoemd. Dit wensbeeld wordt enerzijds bepaald door eigen behoeften, anderzijds door prikkels van buiten. Het wensbeeld is persoonsafhankelijk: leeftijd, inkomen, beroep, opleiding en leefstijl bepalen bijvoorbeeld voor een groot deel wat een recreant in zijn vrije tijd wil gaandoen.Daarnaastzijnookeerdereervaringenbelangrijk.Alseenrecreanteenpositieveervaringheeftmet een bepaalde vorm van recreatie zal hij of zij eerder geneigd zijn tot een herhaling. Ten slotte is ook het kennisniveauvanbelang;eenrecreantkanalleeneenwensbeeldvormenvanietsalshijofzijvanhetbestaan afweet. Het wensbeeld kan worden beschreven aan de hand van vier kenmerken: substantieel (wat), temporeel(wanneer),ruimtelijk(waar)eninteractioneel(metwie).



In de tweede fase, de beeldvorming, wordt informatie gezocht over producten die het wensbeeld kunnen vervullen. Van elke van deze producten wordt vervolgens een beeld gevormd. Dit beeld wordt enerzijds gebaseerd op persoonlijke ervaringen (waar is men al eens geweest, wat heeft men al eerder gedaan), anderzijds op informatie van anderen. De informatie van anderen kan via persoonlijke contacten (familie, kennissen,etc.)komenofviaallerleimedia(radio,tv,internet,folders,krantenetc.).



Met behulp van de informatie die de recreant heeft en de beelden die hij of zij van de verschillende alternatieven heeft gevormd, wordt vervolgens in fase 3, de selectie, een afweging gemaakt tussen de verschillendealternatieven.Aandehandvanwatderecreantwil,wordteenkeuzevooreenbepaaldproduct gemaakt. Deze keuze houdt niet automatisch in dat men gaat recreëren. Vaak zijn er allerlei beperkingen (constraints)diehetfeitelijkerecreërentegenhouden.Infasevier,deprioritering,gaandezebeperkingeneen rolspelen.Beperkingenkunnenvanuitdeconsumentkomen(geengeld,geentijd),maarzekunnenookvan hetproductafhangen,bijvoorbeeldopeningstijden.Doordezebeperkingenkanhetgebeurendathetvervullen van het wensbeeld een lage prioriteit krijgt en dat allerlei andere activiteiten voor gaan. De wens voor een vakantie naar een ver weggelegen land kan bijvoorbeeld al heel lang bestaan, maar doordat het werk belangrijkergevondenwordt,isergeentijdomdezevakantieookdaadwerkelijktehouden.DoorHågerstrand wordteendrietaltypenconstraintsonderscheiden(Hoogendam,1996):  ƒ capabilityconstraints:eenmensisbeperktintijdenkanzichmaarbeperktverplaatsen. ƒ couplingconstraints:bepaaldeactiviteitenzijngekoppeldaananderenofmoetensamenmetanderen gedaanworden

ƒ authorityconstraints:bepaalde beperkingen ontstaan als gevolg van gezagsverhoudingen.Vanuitde productkant zijn voorwaarden die door de exploitant worden gesteld, zoals bijvoorbeeld de openingstijden.Daarnaastisderecreantafhankelijkvanzijnsocialeomgeving.Ineengezinzullende oudersbijvoorbeeldrekeningmoetenhoudenmetdekinderen.



Ophetmomentdatallebeperkingenzijnopgehevenvindtfase5,derecreatie,plaats.Ophetmomentdatde recreant daadwerkelijk gaat recreëren vindt in feite het hele proces opnieuw plaats, maar dan op kleinere schaal. Het besluitvormingsproces is dan ook toepasbaar op alle keuzes die de recreant maakt tijdens het recreëren.Eenrecreantkiesterbijvoorbeeldvooromeenboswandelingtegaanmaken,vervolgenskiesthijof zijvooreenbepaalderoute,omevenergensietstegaandrinkenetc.Elkekeuzekanwordenbekekenaande handvanhetbesluitvormingsproces.Hetrecreërenkanbeschrevenwordenaandehandvaneensubstantieel

ƒ

V

ISIEOPRECREATIEONDERZOEKƒ

kenmerk (wat wordt gedaan), een temporeel kenmerk (wanneer, hoe vaak en hoe lang), een ruimtelijk kenmerk(waar)eneeninteractioneelkenmerk(metwie)(Hoogendam,1996;Huigen,1986).

Ten slotte worden in fase 6, de herbeleving, alle opgedane indrukken en informatie verwerkt en wordt een waardering aan het product gekoppeld. Ook wordt het wensbeeld van het product bijgesteld. Dit nieuwe wensbeeldkanbijeennieuweafweginginfasetweeendrievanhetprocesvaninvloedzijnomaldannietnog eenkeergebruiktemakenvanhetproduct.



Het hele besluitvormingsproces kan op verschillende schaalniveaus bekeken worden. Ook de tijdsduur loopt uiteenvaneenlangevakantieendevoorbereidingdaarvantothetroutegedragtijdenseenwandelinginhet bos.Daarnaastishetvanbelangdatdeverschillendebesluitenelkaarkunnenbeïnvloeden.Hetbezoekaaneen tentoonstellingovereenbepaaldlandkanbijvoorbeeldleidentoteenvakantieindatland. Inhetonderzoekzalmetbehulpvanenquêtesinzichtwordenverkregenindeverschillendefasenvanhet recreatieveprocesendefactorendiehierineenrolspelen.Daarvoorwordenindeenquêteeninde beschrijvingvanderesultatendevolgendeaspectenbehandeld:  ƒ karakteristiekvandebezoekers ƒ wensenvandebezoekers ƒ recreatiefgebruikdoordebezoekers ƒ waarderingenbeleving 

Voor dit onderzoek zijn op de twee gerealiseerde Veluwetransferia en op 4 PͲVeluwe locaties enquêtes afgenomen(ziefiguur2).DelocatiesBakenbergsewegenWekeromscheZandwordenindenabijetoekomst ingerichtalsPͲVeluweenzijninhetkadervaneen0Ͳmetingmeegenomeninditonderzoek.BijApeldoornen HeerdezijntoekomstigeVeluwetransferiageplandeninhetkadervaneenvooronderzoekisindeomgeving van deze plaatsen onderzoek gedaan naar het recreatief gebruik. Daarnaast zijn ter vergelijking enquêtes afgenomenbijhetPaviljoendePosbankenhetKootwijkerzand.Deresultatenvandeenquêtesopdezelocaties zijn vergeleken met die van de Veluwetransferia en PͲVeluwe om zo een goed beeld te krijgen van het specifieke gebruik van deze voorzieningen. In totaal zijn op 12 verschillende locaties in ten minste 2 verschillende seizoenen enquêtes afgenomen onder de autobezoekers. De gebruikte enquête bestond uit 2 delen.Debezoekerszijnbijaankomstophetparkeerterreinbenaderdmethetverzoekomantwoordtegeven opdevragenvandeel1.Zehebbendaarnadeel2meegekregenmethetverzoekditintevullenenbijvertrek in te leveren. Op de PͲVeluwe Lappendeken en Van ’t Hoffweg zijn daarnaast ook fietsers geënquêteerd. Hiervoor is een aangepaste vragenset gebruikt. De enquêtes zijn verwerkt en geanalyseerd met statische software.       



 Figuur2Onderzoekslocaties.

ƒ

V

ISIEOPRECREATIEONDERZOEKƒ

         

ƒ R

ESULTATEN

ƒ

TNNTWIKKELING



Indeperiode2008Ͳ2009zijnverspreidover12locaties3410enquêtesafgenomenonderbezoekersaandePͲ VeluweendeVeluwetransferia(tabel2).Eengrootdeelvandebezoekersheeftmeegewerktaandeenquête die uit twee delen bestond. Vrijwel iedereen die is benaderd, heeft meegewerkt aan het eerste deel van de enquêteen62%vandemensenheeftookdeel2ingevuld.



Tabel2overzichtvanhetaantalafgenomenenquêtesperlocatie

Locatie Datavanenquêteweekend Aantalenquêtes* %Deel2ingevuld

Veluwetransferium Posbank  23/24mei2009 15/16augustus2009 17/18oktober2009  719(291) 40% Veluwetransferium Nunspeet  31mei/1juni2008 13/14september2008  417(308) 74% PͲVeluweLappendeken   10/11mei2008 30/31augustus2008 18/19oktober2008  453(324) 72% PͲVeluweVan’tHoffweg  14/15juni2008 11/12oktober2008  60(38)  63% PͲVeluweDrieseberg1  9/10mei2009 29/30augustus2009  123(73) 59% PͲVeluwePoolseweg  9/10mei2009 29/30augustus2009  108(67) 62% Bakenbergseweg  24/25oktober2009  102(64) 62% WekeromscheZand  24/25oktober2009  50(33) 66% PaviljoendePosbank  23/24mei2009 15/16augustus2009 17/18oktober2009  496(288) 58% Kootwijkerzand  14/15juni2008 11/12oktober2008  221(169) 76% omgevingHeerde2  6/7juni2009 10/11oktober2009  331 n.v.t. HetLeesten,Apeldoorn  20/21oktober2007  271(209) 77% Fietsenenquête3  14/15juni2008  59 n.v.t. Totaal  3410(1864) 62%**

ToelichtingbijTabel2:

*Aantaldeel1afgenomendoorenquêteursentussenhaakjesaantaldatlaterdeel2heeftingevuld

** In de omgeving van Heerde is een korte lijst met vragen gebruikt en bestond de enquête uit 1 deel. Ook de fiets enquêtesbestondslechtsuiteendeel.Dezeenquêteszijnnietmeegenomenindeberekeningvanhetpercentage.  1 OngeveerdehelftvandeenquêtesvanPͲVeluweDriesebergzijnafgenomenbijhetnabijgelegenRestaurantBoshuis(66 intotaal)omdatopdeenquêtedagenbleekdatveelrecreantendaarparkeerdenennietophetPͲVeluweterrein. 2

 De enquête die in de omgeving van Heerde is afgenomen, bestond slechts uit een deel en de opzet was dan ook iets andersdanbijdeanderelocaties;hetmerendeelvandevragenwaswelhetzelfde.

3

DeenquêtesonderdefietserszijnafgenomenbijdePͲVeluweHoutvester‘tHoffwegenLappendeken.Opdezelocaties blekenaardigwatfietserstestoppenvooreenrustpauzewaardoorheteenvoudigwasomzeommedewerkingaande enquêtetevragen.

De enquêtes zijn gelijkmatig verdeeld over de verschillende typen locaties die in dit onderzoek zijn meegenomen(tabel3).Inditverslagwordteenvergelijkinggemaakttussendezetypenlocatiesendaarnaast eenoverzichtgegevenvandeverschillentussenalleonderzoekslocaties.



Tabel3Aantalenquêtespertypelocatie Typelocatie # % Veluwetransferia 1136 33% PͲVeluwe 1150 34% overigelocatie 1124 33%  VerkeersͲenbezoekersaantallen  Posbank  In2009ishetautoverkeerinhetPosbankgebiedop7locatiesmechanischgeteld.Indezeparagraafwordende belangrijksteresultatenvandezetellingengepresenteerd.Daarbijisgekekennaarhettotaleverkeernaarhet gebiedeniseenvergelijkinggemaakttussendetelpunten.Aandehandvandetelpuntenwordteenbuitenring eneenbinnenringonderscheidenomzoeenonderscheidtemakentussenhetverkeernaarhetgebiedenhet verkeerdatnaarhetcentrumvanhetgebiedrijdt.Eencomplicatiebijdievergelijkingenisdatmensenviahet gebiednaareenbepaaldeparkeerplaatskunnenrijden.Zewordendaardoor2maalgeteldopdebuitenring(bij aankomst en vertrek) en 4 maal op de binnenring. Daardoor is het niet mogelijk om de tellers van de binnenring bij elkaar op te tellen om zo het totale verkeer in het gebied te bepalen. De vergelijking van de resultaten geeft wel een indicatie van het doorgaand verkeer, maar dit aantal is een overschatting van het werkelijkeaantal,datietslagerzalzijn.Intotaalzijn465.000inkomendeauto’sgeteldin2009.Ietsmeerdande helft (55%) van alhet verkeer naarhet gebied komt viade Schietbergseweg in Rheden. 60% van dit verkeer gaatnaarhetbezoekerscentrum.Ditis30%vanalhetverkeernaarhetPosbankgebied.Opjaarbasisgaathet danom150.000auto’senongeveer300.000bezoekers.38%vanhetverkeerdatviadeSchietbergsewegbij Rhedenhetgebiedbinnenkomt,rijdtdoorrichtinghetPaviljoendePosbank.

ƒ R

ESULTATEN

ƒ

Metbehulpvanvisueletellingenisdegemiddeldevoertuigbezettingbepaald.Aandehandhiervanishetaantal motorvoertuigenomgerekendnaarhetaantalbezoekers.In2009washetaantalbezoekersdatmetdeauto naarhetgebiedkomt965.000.  Figuur3laatziendatergroteverschillenzijntussendedagenenseizoen.Opdedrukstedagenzijntussende 3.000en4.000motorvoertuigenperdaggeteld.Vooraldezondageninhetnajaarzijndruk,maarookenkele zondagenindewinterenhetvoorjaar.Dedrukstedagwas18oktobermet4.200inkomendemotorvoertuigen. Dit betekent meer dan 10.000 bezoekers op één dag. Op de 20 drukste dagen zijn in ieder geval meer dan 3.000motorvoertuigengeteld,watneerkomtop7.000ofmeerbezoekersperdag.   Figuur3VerkeersintensiteitenVTPosbankperdag. Figuur4EtmaaloverschrijdingskrommeVTPosbank Figuur5AantalbezoekersopdrukstedagenVTPosbank Figuur6AantalmotorvoertuigenpermaandVTPosbank  

Nunspeet



 DeresultatenvandeverkeerstellingeninNunspeetzijnlastigteinterpreteren.Doordatveelauto’sscheefover de telslang rijden en daardoor dubbel worden geteld, moeten de resultaten van de automatische teller met een lage tellercoëfficiënt gecorrigeerd worden. Echter de visuele tellingen laten zien dat ook de

Posbankgebied, motorvoertuigen 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 4500

jan-09 feb-09mrt-09 apr-09 mei-09 jun-09 jul-09 aug-09 sep-09 okt-09 nov-09 dec-09 maand a u to 's pe r etm a a l

Totale Posbank Gebied

0 500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500 4,000 4,500 0 25 50 75 100 125 150 175 200 225 250 275 300 325 350

n-de drukste dag

# m o to rv oe rtui ge n Posbank gebied 10,356 9,880 9,472 9,332 9,061 8,564 8,345 8,220 7,739 7,695 7,408 7,394 7,350 7,204 7,204 7,030 7,008 6,981 6971 6944 0 2,000 4,000 6,000 8,000 10,000 12,000 1 da tu m aantal autobezoeken 31-mei-09 30-aug-09 13-sep-09 16-aug-09 26-jul-09 21-mei-09 23-aug-09 12-apr-09 19-apr-09 22-mrt-09 27-sep-09 6-sep-09 13-apr-09 8-nov-09 1-jun-09 25-okt-09 4-okt-09 20-sep-09 25-jan-09 18-okt-09 0 10,000 20,000 30,000 40,000 50,000 60,000

januari februari maart april mei juni juli augustusseptember oktober novemberdecember

# mo to rv o e rtu ig e n

tellercoëfficiëntopdeverschillendewaarnemingsdagengroteverschillenvertoont,waardoorhetonmogelijkis ombetrouwbareberekeningentemaken.Gemiddeldisdecoëfficiënt0,5endiewaardeisdanookgehanteerd voor de berekeningen. Daarnaast is een van de toegangen tot het parkeerterrein vanwege werkzaamheden enigetijdafgesloten.Opdezetoegangisdanooknietgeteld,maarhetwassomswelmogelijkomviadieplek hetterreinoptegaanofteverlaten.Ditallesmaakthetlastigomeenbetrouwbaarbeeldtegevenvanhet aantalauto’senbezoekers.Welkunnendeverschillendedagenenseizoenenmetelkaarvergelekenworden. Daarbijvaltopdathetverschiltussendedagtypenrelatiefkleinis.Zondagenenzaterdagenzijngemiddeldiets drukker dan werkdagen. Het parkeerterrein wordt, zoals ook al uit eerder onderzoek was gebleken ook doordeweeksintensiefgebruikt(Beunen&Jaarsma,2005).



Tabel4Intensiteitenenpercentagetenopzichtevanhetwerkdaggemiddelde(100%=279auto’sperdag)

seizoen werkdag zaterdag zonͲ/feestdag alledagen %zaterdag %zondag %totaal

voorseizoen 288 310 401 314 108% 139% 109% hoogseizoen 376 381 370 376 101% 98% 100% naseizoen 260 340 352 284 131% 135% 109% winterseizoen 190 238 223 203 125% 117% 107% perjaar 279 317 340 295 114% 122% 106% Figuur7VerkeerintensiteitenVTNunspeetperdag Figuur8EtmaaloverschrijdingskrommeVTNunspeet Figuur9PercentageautoverkeerpermaandVTNunspeet Figuur10PercentageautoverkeerperseizoenVTNunspeet  Veluwetransferium Nunspeet 0 200 400 600 800 1000 1200 1400

apr-08 mei-08 jun-08 jul-08 aug-08 sep-08 okt-08 nov-08 dec-08 jan-09 feb-09 mrt-09 maand a u to 's pe r et m aal

Veluwetransferium Nunspeet, 16 april 2008 - 14 april 2009

0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1 50 99 148 197

n-de drukste dag

aantal auto's dag n 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12%

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

pe rc ent a ge v an j aar be zoe k 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

voorseizoen hoogseizoen naseizoen winterseizoen

pe rcen tage van jaa rbez oek

ƒ R

ESULTATEN

ƒ

Figuur11Aantalgeparkeerdeauto’sophetVeluwetransferiumNunspeetperuurperdag. 





0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 9.00 10.00 11.00 12.00 13.00 14.00 15.00 16.00 17.00 zaterdag31ͲmeiͲ08 zondag1ͲjunͲ08 zaterdag13ͲsepͲ08 zondag14ͲsepͲ08

PͲVeluwe



Op de meeste PͲVeluwe locaties is het door de inrichting van het parkeerterrein niet mogelijk om met mechanischetellersopeenbetrouwbaremaniertetellen.Inplaatsdaarvanisgecombineerdmethetafnemen van de enquêtes elk uur het aantal geparkeerde auto’s geteld. Dit geeft een beeld van de omvang van het gebruikopdezedagen.Vanwegededagmetingenheefthetweereengroteinvloedopdegeteldeaantallen. Tochgevendebeschikbaregegevenseengoedeindicatievandeverschillenperlocatie.Ingrotelijnenhebben de locaties een zelfde patroon. Het aantal bezoekers loopt gestaag op tot ongeveer 15:00Ͳ16:00 uur. Hierna volgt een sterke afname. Verder valt op dat PͲVeluwe Lappendeken een stuk drukker is dan de andere PͲ Veluwelocaties.



Figuur12Aantalgeparkeerdeauto’sopdePͲVeluwelocatiesperuurperdag. 

OpdeWekeromscheZandenBakenbergewegzijnin2010mechanischetellersgeïnstalleerdomeenbeeldte krijgen van de verkeersomvang voor de ontwikkeling naar een PͲVeluwe. De terreinen zijn ondertussen opnieuwingerichtendeverkeertellingenlopennog.Eenbetrouwbarevergelijkingvandeaantallenvoorenna herinrichtingvraagtkanalleenopbasisvaneentellingoverlangeretijdsperiode.Deresultatenzijndanooknog nietmeegenomenindezerapportage.



0 5 10 15 20 25 30 35 40 9.00 10.00 11.00 12.00 13.00 14.00 15.00 16.00 17.00 PͲVeluweLappendeken zaterdag10ͲmeiͲ08 zondag11ͲmeiͲ08 zaterdag30ͲaugͲ08 zondag31ͲaugͲ08 0 5 10 15 20 25 30 35 40 9.00 10.00 11.00 12.00 13.00 14.00 15.00 16.00 17.00 PͲVeluweVan'tHoffweg zaterdag11ͲoktͲ08 zondag12ͲoktͲ08 zaterdag14ͲjunͲ08 zondag15ͲjunͲ08 0 5 10 15 20 25 30 35 40 9.00 10.00 11.00 12.00 13.00 14.00 15.00 16.00 17.00 PͲVeluweDrieseberg zaterdag9ͲmeiͲ09 zondag10ͲmeiͲ09 0 5 10 15 20 25 30 35 40 9.00 10.00 11.00 12.00 13.00 14.00 15.00 16.00 17.00 PͲVeluwePoolseweg zaterdag9ͲmeiͲ09 zondag10ͲmeiͲ09

ƒ R

ESULTATEN

ƒ

Karakteriseringrecreant:



Leeftijd  Alsonderdeelvandeenquêteisderespondentengevraagdnaarhunleeftijd.Deresultatengevengeenbeeld van de gemiddelde leeftijd van de bezoeker omdat slechts één persoon per groep is geënquêteerd en bij gezinnen is dit vaak een van de ouders. De vergelijking tussen de locaties is interessant omdat het wel een beeldgeeftvandeverschilleninleeftijd.Ingrotelijnenvertoontdeleeftijdsverdelingvandebezoekersopde verschillende locaties eenzelfde patroon. De leeftijdscategorieën 40Ͳ49 en 50Ͳ65 scoren bij de alle locaties ongeveer even hoog (zie grafiek 1). De Veluwetransferia Nunspeet en Posbank en ook het Kootwijkerzand vormeneenuitzondering.Waarschijnlijkwordtditveroorzaaktdooreenrelatiefgrotegroepjongeoudersmet kinderen. De PͲVeluwe Van ’t Hoffweg en Drieseberg worden relatief gezien door oudere leeftijdsgroepen bezocht.Defietserszijnvooralmensenvanhogereleeftijd.Hetmerendeelistussende50en65jaar(42Ͳ46%), terwijlookeengrootgedeeltetussende65en79jaaris(26Ͳ32%). Figuur13Percentagerespondentenperleeftijdscategorie.  Groepsgrootteensamenstelling  UithetonderzoekisgeblekendateengrootdeelvandebezoekersmetzijntweeënnaardeVeluwekomt.Inde meeste gevallen is dit gezamenlijk met de partner. Bij grotere groepen komen meestal kinderen mee. De gemiddeldegroepsgroottebedraagt2,7.Ditgemiddeldeisbijdelocatietypenhetzelfde,maarhetvertoontwel 9% _5% 7% 9% 8% 4% 3% 5% 9% 6% 4% 8% 13% 7% 0% 7% 26% 19% 19% 26% 26% 18% 7% 19% 13% 19% 16% 21% 28% 20% 12% 21% 28% 30% 32% 29% _26% 34% 31% 24% 32% 27% 34% 25% 33% 22% 50% 30% 26% 33% 31% 26% 25% 33% 38% 33% 33% _35% 40% _32% 23% 35% 28% 30% 11% 13% 10% 10% 13% 10% 19% 20% 11% 11% 6% 12% 3% 14% 9% _11% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 80jaarofouder 65Ͳ79jaar 50Ͳ65jaar 40Ͳ49jaar 30Ͳ39jaar 15Ͳ29jaar

grote verschillen tussen de enquête locaties (zie tabel 2). Het Veluwetransferium Nunspeet heeft met 3 personen een hoge gemiddelde groepsgrootte (49% heeft kinderen mee) net PͲVeluwe Lappendeken (2,9) (36%heeftkinderenmee)enhetKootwijkerzandmeteengemiddeldevan3,2(47%heeftkinderenmee).Ook het Veluwetransferium Posbank wordt door relatief veel gezinnen bezocht, op het transferium is de gemiddeldegroepsgrootte2,7personenenkomt31%vanderespondentenmetkinderen.OokbijhetPaviljoen isdegemiddeldegroepsgrootte2,7personenenkomt26%vanderespondentenmetkinderen.   Figuur14Gemiddeldegroepsgrootteperlocatie.  Degemiddeldegroepsgroottewordtvooralbepaalddoordeaanwezigheidvangezinnenmetkinderen.Hierbij valtopdatopdeVeluwetransferiagemiddeldmeermensenmetkinderenkomen(37%t.o.v.30%opdeandere locaties). Met name het Veluwetransferium Nunspeet (49%), het Kootwijkerzand (47%) en het Wekeromse Zand (44%) zijn locaties waar veel mensen met kinderen naar toegaan. Het Veluwetransferium, is meer dan anderelocatieseenbestemmingwaarmensenmethetgezin,familieenvriendenheengaan.Hetpercentage mensendatalleen of metpartner ligt hier dan ook lager dan bij de PͲVeluwe en overige locaties.Tussen de onderzochte locaties zijn uiteraard grote verschillen te zien. Met name PͲVeluwe ’t Hoffweg trekt vooral mensen die met hun partner komen (69%). Bij PͲVeluwe locatie Lappendeken komen in vergelijking met de anderePͲveluwelocatiesmeermensenmethetgezinoffamilie. 2,5 2,5 3,2 2,7 2,7 2,4 2,6 2,6 2,4 2,9 3 2,7 2,7 2,7 2,8 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 HetLeesten,Apeldoorn omgevingHeerde Kootwijkerzand PaviljoendePosbank WekeromseZand Bakenbergseweg PͲVeluwePoolseweg PͲVeluweDrieseberg PͲVeluweVan'tHoffweg PͲVeluweLappendeken VeluwetransferiumNunspeet VeluwetransferiumPosbank overigelocaties PͲVeluwe Veluwetransferia

ƒ R

ESULTATEN

ƒ

 Figuur15Percentagerespondentenmetenzonderkinderen.



Figuur16Percentagerespondenteninbepaaldegroepssamenstelling.    37% 29% 31% 37% 31% 49% 36% 10% 20% 29% 23% 44% 26% 47% 27% 26% 63% 71% 69% 67% 69% 51% 64% 90% 80% 71% 77% 56% 74% 53% 73% 75% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% zonderkinderen metkinderen 6% 7% 12% 9% 7% 5% 5% 6% 9% 10% 12% 6% 8% _4% 19% 15% 28% 44% 37% _36% 30% 25% 40% 69% 48% 45% _39% 45% 41% 27% 39% 42% 26% 22% 26% 25% 22% _33% 27% 8% 11% 25% 16% 36% 22% 36% 24% 26% 23% 18% 12% 17% 21% 26% 20% 12% 21% 10% 12% 6% 15% 19% 9% 9% 15% 9% 10% 11% 19% 8% 8% 6% 9% 9% 18% 4% 12% _11% 7% 7% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% metiemandanders,nl metkennissen/vrienden metfamilie metgezin metpartner alleen

Herkomstenreistijd 

Gevraagd naar de herkomst, geeft een grote meerderheid van de respondenten aan van de thuislocatie te komen (86%) (zie figuur 4Ͳ15). De overige categorieën worden slechts af en toe genoemd. Het percentage respondenten wat van een camping, bungalowpark of hotel uit de omgeving komt vertoont redelijke verschillen tussen de locaties. Voor een deel zal dit samenhangen met het seizoen waarin de enquêtes zijn afgenomen.NaarverwachtingzijnindezomermaandenmeermensenopvakantiedaninhetvoorͲofnajaar. Opvallendisverderdatindeenquêtedieisafgenomenonderdefietsersisgeblekendatongeveereenderde deel(32%)afkomstigisvaneencampingofhotelindeomgeving.Hetlijkterdusopdatvakantiegangersmeer defietsenminderdeautogebruikenomdeVeluweteontdekken.  Figuur17Herkomstrespondenten.      84% 86% 88% 86% 86% 79% 90% 88% 80% 82% 96% 96% 80% 84% 89% 94% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% anders,nl camping,bungalowparkofhotel vanaffamilie,kennissen,vrienden woonplaats

ƒ R

ESULTATEN

ƒ



HerkomstbezoekersVeluwetransferiumPosbank HerkomstbezoekersVeluwetransferiumNunspeet





HerkomstbezoekersPͲVeluweDrieseberg HerkomstbezoekersPͲVeluwePoolseweg 



HerkomstbezoekersBakenbergseweg HerkomstbezoekersWekeromseZand 

ƒ R

ESULTATEN

ƒ

 HerkomstbezoekersPaviljoendePosbank HerkomstbezoekersKootwijkerzand   HerkomstbezoekersomgevingHeerde HerkomstbezoekersHetLeesten,Apeldoorn  Figuur18Kaartendieperlocatiedeherkomstvanderespondententonen.

Dekaartjeslatenzienwaardebezoekersvandaankomen.Bijeenaantallocatiesishetaantalrespondenten hogerwaardoorerookmeerstippenopdekaartstaan.HetvaltvooralopdatdebezoekersvandePosbank locatiesuithethelelandkomen.Datgeldtook,zijhetinminderemate,ookgeldtvoorhetVeluwetransferium Nunspeet en de PͲVeluwe ’t Hofweg, Drieseberg en Poolseweg. Ook het Kootwijkerzand, het Leesten bij ApeldoornendeomgevingHeerdetrekkenbezoekersvanverderweg.AlleenhetWekeromsezanden,iniets minderematedeBakenbergsewegwordenvooralvanuitnabijgelegenplaatsenbezocht.  EengrootdeelvanderecreantenopdeVeluwekomtuitdedirecteomgeving.Ongeveer40%vandemensen heeftminderdan15minutenreistijd.DelocatiesdiedeeluitmakenvanhetVeluwetransferiaendePͲVeluwe netwerktrekkenookbezoekersvanverderweg.DitblijktuitdegemiddeldereistijddievoorVeluwetransferia enPͲVeluwe9minutenhogerisdanvoordeoverigelocaties. Figuur19Gemiddeldereistijdrespondentenperlocatietype. Figuur20Verdelingrespondentenoverreistijdcategorieën. 23 32 32 0 5 10 15 20 25 30 35 overigelocaties PͲVeluwe Veluwetransferia gemiddeldereistijdinminuten 42% 37% 55% 45% 39% 51% 28% 35% 30% 31% 32% 33% 19% 18% 11% 16% 19% 11% 11% 9% 4% 8% _10% 6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% >60min. 31Ͳ60min. 16Ͳ30min. 0Ͳ15min.

ƒ R

ESULTATEN

ƒ

Ongeveer30%vandemensenislangerdan30minutenonderweg.Voordeoverigelocatiesgeldtdat,gezien dehogeregemiddeldereistijd,alleenPaviljoendePosbankookrelatiefveelmensentrektdievanverderweg komen. De locaties Bakenbergse Weg, Wekeromsche Zand en het Leesten bij Apeldoorn trekken relatief de meeste mensen uit de directe omgeving en de gemiddelde reistijd ligt hier dan ook onder de 20 minuten.Opvallendisverderhetverschilinreistijdtussenmensendiezonderkinderenkomen(32minuten)en mensendiemetkinderenkomen(24minuten).BijhetVeluwetransferiumNunspeetisditverschilnoggroter, waarbijtezienisdatmensenmetkinderengemiddeldmaar19minutenrijdenenmensenzonderkinderen35 minuten. Figuur21Gemiddeldereistijdrespondentenperlocatie.  23 29 21 27 42 37 24 26 20 21 30 37 18 27 38 32 35 38 20 22 27 35 27 32 38 27 19 14 19 23 29 14 29 34 19 14 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 HetLeesten,Apeldoorn omgevingHeerde Kootwijkerzand PaviljoendePosbank WekeromseZand Bakenbergseweg PͲVeluwePoolseweg PͲVeluweDrieseberg PͲVeluweVan'tHoffweg PͲVeluweLappendeken VeluwetransferiumNunspeet VeluwetransferiumPosbank reistijdinminuten alle bezoekers zonder kinderen met kinderen

Informatieoverhetgebied 

De meeste bezoekers geven aan dat ze het gebied kennen omdat ze vaker in het gebied te komen of in de buurttewonen.Vandebezoekersdievoorheteerstopeenbepaaldelocatiezijn,geefteenflinkdeel(21%) aan dat ze via familie, vrienden of kennissen van het gebied hebben gehoord (figuur 21). Ook gebruikt deze groepvakerhetinternetenfolders.Debekendheidviadegangbaremediazoalsfolder,krant,Staatsbosbeheer of de VVV ligt laag, gemiddeld noemt 5% van de respondenten een van deze informatiebronnen. Weinig respondentengevenaaninformatieover hetgebiedtehebbenviawebsites.Alswebsiteswordengenoemd, danbetrefthetveelverschillendewebsites(zietabel5).



Figuur22Wijzewaaropmenoverhetgebiedheeftgehoordgerelateerdaanbezoekfrequentie. 

Tabel5



Overzicht



vangebruiktewebsites



www.staatsbosbeheer.nl(14x) www.mtbroutes.nl(8x) www.natuurmonumenten.nl(6x) www.landalgreenparks.nl www.google.nl(5x) www.eropuitkinderen.nl maps.google.nl(3x) www.carolinahoeve.nl www.anwb.nl(2x) www.zuiderzeepad.nl www.geocaching.nl(3x) www.onderweg.nl www.wandelen.nl  www.fiets123.nl(2x) www.gsnel.nl  www.fietsen.nl www.ATBroute.nl(2x) www.dagjeuit.nl www.ontrack.nl(2x) www.boshuis.nl www.weekendjeweg.nl www.geolocation.nl www.eindhovensdagblad.nl www.lekkerfietsen.nl www.rheden.nl www.ns.nl 40% 50% 17% 5% 8% 21% 35% 25% 6% 7% 10% 14% 5% 11% 4% _7% 25% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% anders,nl gewooneenbekendeplaats viainternetsite viafoldersofhetVVV ikwoonindebuurt uitdekrantoftijdschrift viafamilie,vriendenofkennissen ikkomervakerenkenhetgebied