NN31545,0429
INSTITUUT VOOR CULTUURTECHNIEK EN WATERHUISHOUDING NOTA 429 dd. 15 november 1967
L.
)70GAi ... -.-.-en
Raming van. de behoefte aan openluchtbaden in de provincie Drenthe
ir. H.N-van Lier
Nota's van het Instituut zijn in principe interne communicatiemid-delen, dus geen officiële publikaties.
Hun inhoud v a r i e e r t sterk en kan zowel betrekking hebben op een eenvoudige weergave van cijferreeksen, als op een concluderende discussie van onderzoeksresultaten. In de meeste gevallen zullen de conclusies echter van voorlopige aard zijn omdat het onderzoek nog niet is afgesloten.
Aan gebruikers buiten het Instituut wordt verzocht ze niet in publi-katies te vermelden.
Bepaalde nota's komen niet voor verspreiding buiten het Instituut in aanmerking.
v}<Wff
CENTRALE LANDBOUWCATALOGUS
öwiauoHérjHsaTAw vi:-- ;ir
;iiHK::xH'v-'.:ïjT...ia:)'t[Oöv
T ^ U T - - %V.ib-<:ov • ' . >;: ;U':.ir-^,\r-^>fi:^T4;:i<;, i.;;?ö
. ;.•,<;-:.- •:-./ •: . ..;.v ;| ;.' ; ;;. .: 'f. , ,•: ' ;:>b 1 .!1 ! $% uä V ;-}3 ;>î vjji-s y f
De r u i m t e l i j k e ordening staat in N e d e r l a n d op het ogenblik in het m i d delpunt van de b e l a n g s t e l l i n g . Een b e l a n g r i j k facet h i e r v a n i s de r e c r e a tieve voorzieningen, waa.rvan door een s t e e d s g r o t e r deel van een in o m
-vang +o erlernende bevolking, gebruik wordt gemaakt- N a a r t de vele v o r m e n
V3..-1 r e c r e a t i e speelt de o p e n l u c h t r e c r e a t i e nu r e e d s een z e e r b e l a n g r i j k e
vol er. n a a r het r i - h l a a t a a n s i e n , z a l h a a r b e t e k e n i s in de t o e k o m s t nog
t o e n e m e n (Studies in de U . S . A . wijzen o n m i s k e n b a a r in deze r i c h t i n g ) , Bij het c r e ë r e n van nieuwe o p e n l u c h t r e c r e a t i e g e b i e d e n t r e e d t de a a n -leg van epenluek .bader: op de v o o r g r o n d . Een van de methoden w a a r o p dit gebeurt i s de ombonw van zandwinputten, die in r u i l v e r k a v e l i n g e n worden g e g r a v e n voor do aanleg van landbouwwegen en d e r g e l i j k e , tot strandbaden. De C u l t u u r t e c h n i s c h e Dienst v e r v u l t h i e r b i j een b e l a n g r i j k e taak. D a a r b i j t r e d e n v r a a g s t u k k e n n a a r v o r e n a l s de j u i s t e s i t u e r i n g van z o ' n bad, de c a p a c i t e i t die g e b a s e e r d m o e t zijn op h e t te v e r w a c h t e n bezoek en ó.e i n -r i chii n g s e i G en.
In het k a d e r van een o n d e r z o e k op een z e s t a l b e s t a a n d s o p e n l u c h t baden in de p r o v i n c i e D r e n t h e , w a a r b i j m e t behulp van de v e r z a m e l d e g e gevens s a l worden g e t r a c h t een oplossing te geven voor de b e s t a a n d e v r a a g -stukken, is de v r a a g g e r e z e n hoe groot de behoefte a a n openluchtbaden in de toekom r>t z a l zijn. In het navolgende i s een poging gedaan een r a m i n g op te stellen van. de oshoefte aan deze baden in 1965, 1930 en 2000.
2. ocli.ematT,qçl^e_çpr.gt van de r a m i n t
Het b e z o e k e n van s t r a n d b a d e n (veelal genoemd n a t u u r b a d e n of o p e n luchtbaden) ir. een v o r m ven d a g r e c r e a t i e . Buiten het t o p s e i z o e n , da.t m e e s t -al s a m e n v a l t m e t de bouwvakvakantie ( v e r a n d e r i n g h i e r i n kan in de t o e k o m s t b e l a n g r i j k e wijzigingen inhouden voor wat betreft het bezoekpatroon) w o r d e n de hoogste bezoekcijferr. bijna, altijd in de weekends en m e t n a m e op de z o n -dagen behaald, Zelfs in het topveizoen vallen de m e e s t e top-dagen nog s a m e n m e t de zondagen, alhoewel de w e e r s o m s t a n d i g h e d e n h i e r b i j een duidelijke rol spelen.
Voor de opzet van de r a m i n g z a l , n a a r aanleiding van het v o o r g a a n d e , w o r d e n uitgegaan van het te v e r w a c h t e n gemiddelde - en topbezoek op de zondagen. H i e r b i j ir, gebruik gemaakt van in i e l i t e r a t u u r bekende gegevens
o m t r e n t dm b e s t e d i n g van de v r i j tijd en de r e c r e a t i e in de open lucht (in
het bijzonder gedurende de w e r k e n d e ) .
-- 2
Beschouwen we de provincie Drenthe als een geheel, dan onderschei-den we de volgende onderdelen die bijdragen tot het dagbezoek aan strand-baden:
1. De autochtone bevolking; 2. De verblijfsrecreanten; 3. De inkomende dagrecreanten.
* Om het beeld volledig te maken, hebben we ook nog enkele "aftrek-posten":
4. De uitgaande vakantiegangers (die daardoor verblijfsrecreanten elders worden);
5. De uitgaande dagrecreanten.
Elk van bovenstaande onderdelen zal nader worden bekeken, vooral voor wat de ontwikkelingen betreft.
3. De autochtone bevolking
3. 1. De toename van de bevolking in respectievelijk Nederland, de drie Noordelijke Provincies en Drenthe
Er zijn enkele berekeningen uitgevoerd omtrent de bevolkingstoena-me van Nederland. Het C . B . S . heeft in 1965 hierover reeds resultaten gepubliceerd (zie:'Berekeningen over de groei van de Nederlandse bevol-king in de periode 1965 - 2000' in Maandstatistiek van de bevolbevol-king en de volksgezondheid, april 1965). Door de in 1965 en 1966 opgetreden terug-gang in de huwelijksvruchtbaarheid is het nodig gebleken de berekeningen te herzien (zie:'Aanvullende berekeningen over de Nederlandse bevolkings-groei tot 1980 naar aanleiding van de na 1964 optredende geboortedaling' in Maandstatistiek van de bevolking en de volksgezondheid 15 (1967) 4)
De Tweede Nota over de Ruimtelijke Ordening (1966) hield reeds rekening met de mogelijkheid van daling van het geboortecijfer en komt tot iets lagere cijfers dan de eerste berekeningen van het C . B . S .
Derks (1967) komt tot cijfers die inliggen tussen die van de Tweede Nota en de aanvullende berekeningen van het C . B . S . Tabel 1 geeft een over-zicht van de verschillende cijfers.
!.>•.•;'ï:j.r.\:-:o a s h . .; «.lai.'.-o • T U :•!;.:!n;v;vj q ->b •••,- r.;-v/:jo.f' .9 .">!•.)'!. '.:• ri • .5 v'iK'OB ! . • ; : • - / ; . ' : 5 ' • • -.?••• -,r;
3
-T a b e l 1. G r o e i van de N e d e r l a n d s e bevolking n a a r 4 b r o n n e n (aantal i n w o n e r s x 1 000 000) p e r 1 j a n u a r i 1. 2. 3-4. C B . S . 1*
Nota Ruimtelijke Ordening D e r k s C B . S . 2* 1965 1 2 , 2 1 2 , 2 1 2 , 2 1 2 , 2 1980 1 5 , 3 -1 4 , 6 1 4 , 4 2000 21 20 18 -* C . B . S . 1 = volgens de e e r s t e b e r e k e n i n g e n (1965) C B . S . 2 = volgens de aanvullende b e r e k e n i n g e n (1967)
Gezien de t o e n a m e van de t o t a l e N e d e r l a n d s e bevolking i s het nodig e x t r a aandacht te b e s t e d e n aan de b e v o l k i n g s s p r e i d i n g . Voor het n o o r d e n van N e d e r l a n d b e s t a a n p r o b l e m e n ten a a n z i e n van het u i t s t e r v e n van de k l e i n e r e dorpen en de minde r.;gunstige mogelijkheden tot u i t b r e i d i n g van de handel en de i n d u s t r i e . De t e n d e n s i s dan ook dat de g r o e i van de b e volking in het n o o r d e n z a l a c h t e r b l i j v e n bij de g r o e i van de totale b e v o l -king. " Het Noorden op weg n a a r 2000" laat h i e r o v e r gegevens zien die in t a b e l 2 zijn opgenomen.
T a b e l 2. G r o e i van de bevolking in de d r i e Noordelijke P r o v i n c i e s indien de huidige t e n d e n s wordt aangehouden (afgeronde cijfers)
1965 1980 2000 Groningen F r i e s l a n d D r e n t h e 500 000 500 000 350 000 600 000 575 000 450 000 750 000 725 000 600 000 Totale n o o r d e n 1350 000 1 6 2 5 000 2 075 000
We zien h i e r u i t dat het a a n t a l i n w o n e r s in 2000 in het n o o r d e n 2 075 000 z a l b e d r a g e n bij een g r o e i die i s g e b a s e e r d op de huidige t e n -dens- In de Tweede Nota wordt voor het n o o r d e n een s t e r k g e s t i m u l e e r d e ontwikkeling v o o r z i e n in het k a d e r w a a r v a n de b e v o l k i n g s g r o e i s n e l l e r z a l v e r l o p e n dan de n a t u u r l i j k e a a n w a s die op zijn b e u r t r e e d s uitkomt boven de huidige t e n d e n s . De t a a k s t e l l i n g h i e r b i j houdt in dat in het j a a r
2000 het n o o r d e n 3 miljoen i n w o n e r s z a l hebben. T a b e l 3 geeft de v e r -schillende "mogelijkheden" weer- (Deze t a b e l i s ontleend aan t a b e l 7 van: Het Noorden op weg n a a r 2000, pag.
Tabel 3. Bevolkingsontwikkeling n o o r d e n d e s lands (aantal i n w o n e r s x 1000) Gebied Groningen F r i e s l a n d D r e n t h e Noorden 1965 500 500 350 1 350 I n w o n e r a a n t a l op b a s i s n a t u u r -lijke aanwas 1980 2000 600 600 425 1 6 2 5 750 800 525 2 075 bij e x t r a p o l a -tie huidige ontwikkeling 1980 2000 6 0 0 575 450 1 6 2 5 750 725 600 2 075 s t e r k g e s t i m u l e e r d e ontwikkeling 1980 725 675 500 1 900 2000 1 200 1 000 800 3 000
Grafiek 1 (bijlage 1) geeft de g r o e i van 1880 - 2000 w e e r .
H i e r u i t blijkt dat de t a a k s t e l l i n g voor Drenthe n e e r k o m t op 800 000 inwo-n e r s iinwo-n 2000. Dit betekeinwo-nt dat D r e inwo-n t h e de g r o o t s t e r e l a t i e v e oinwo-ntwikkeliinwo-ng wat b e t r e f t b e v o l k i n g s g r o e i , z a l v e r t o n e n . E r i s dan een v e s t i g i n g s o v e r
-schot nodig van 230 000 m e n s e n . Bij onze b e r e k e n i n g e n gaan we uit van de 3 a l t e r n a t i e v e mogelijkheden z o a l s die in t a b e l 3 zijn w e e r g e g e v e n . Het zij h i e r nog o p g e m e r k t dat deze c i j f e r s zijn g e b a s e e r d op 20 miljoen i n -w o n e r s in N e d e r l a n d in 2000. Voor elk a l t e r n a t i e f -wordt v e r v o l g e n s een
c o r r e c t i e t o e g e p a s t op b a s i s van de j o n g s t e b e v o l k i n g s p r o g n o s e s voor N e d e r l a n d . T a b e l 4 geeft d e z e a a n t a l l e n v o o r ons land w e e r (18 m i l j o e n i n w o n e r s ) .
T a b e l 4. B e v o l k i n g s g r o e i in N e d e r l a n d volgens oude en nieuwe b e r e k e n i n g (inwoner a a n t a l x 1000) N e d e i (oud) N e d e i (oud) •land land N e d e r l a n d (nieuw) Aantal C . B . S . 1 Index Aantal 2e Nota R. O. Index Aantal D e r k s Index 1965 12 200 100 12 200 100 12 200 100 1980 15 3Q0 125 15 000 123 14600 119 2000 21 000 170 20 000 164 18000 147 Het a a n t a l in de Tweede Nota R u i m t e l i j k e Ordening 1980 i s b e r e k e n d via de index aan de hand van de volgende e v e n r e d i g h e i d :
jaar 1965 .ir index luÖ jaar 1965 1980 1980 2000 index 100 166 2000 C.B.S. 1 (x-100) : (164-100) = (125-100) : (170-100) 2e nota R. O. levert x = 123 x 164
5
-Het i n w o n e r a a n t a l in 1980 b e d r a a g t dan 1 , 2 3 x 1 2 , 2 = 15 miljoen. Voor de 3 a l t e r n a t i e v e n v o o r het n o o r d e n (1 = n a t u u r l i j k e a a n w a s , 2 = e x t r a p o l a t i e huidige ontwikkeling en 3 = s t e r k g e s t i m u l e e r d e ontwikke-ling) p a s s e n we deze c o r r e c t i e toe door op dezelfde m a n i e r de i n d i c e s t e b e r e k e n e n . B a s i s h i e r v o o r zijn de a a n t a l l e n van de Tweede Nota R . O -en D e r k s uit t a b e l 4.
T a b e l 5 B e v o l k i n g s g r o e i in D r e n t h e volgens oude en nieuwe b e r e k e n i n -gen n a a r e v e n r e d i g h e i d van N e d e r l a n d (inwoneraantal x 1000)
A l t e r" 1 9 6 5 „ 19 8 0 2000
natief " "Noorden" G e c o r r . "Noorden" G e c o r r .
1 2 3 V e r m . Aantal Index Aantal Index Aantal Index factor 3 4 2 , 2 8 100 342, 28 100 3 4 2 , 2 8 100 A 425 1 2 4 450 132 500 1 4 6 119 123 Ä 411 120 438 1 2 8 482 141 ind. 525 1 5 3 600 1 7 5 800 2 3 4 147 Ï 5 4x 472 137 540 1 5 8 720 210 ind.
Grafiek 2 geeft de v e r s c h i l l e n t u s s e n 1, 2 en 3 w e e r (zie bijlage 2). 3. 2. De v e r d e l i n g van de bevolking o v e r stedelijk en o v e r i g gebied
Uit onderzoekingen i s gebleken dat e r v e r s c h i l l e n b e s t a a n in r e c r e a -t i e g e d r a g -t u s s e n m e n s e n die in s-tedelijke gebieden wonen en m e n s e n die in de p l a t t e l a n d s g e b i e d e n wonen (Wippler, 1966 en C . B . S . , 1966). Het i s d a a r o m nodig b o v e n s t a a n d e c i j f e r s n a d e r in t e delen in stedelijke gebieden en o v e r i g e gebieden. Een en a n d e r i s u i t g e w e r k t in t a b e l 6 (getallen o n t -leend a a n : Het Noorden op weg n a a r 2000).
T a b e l 6. V e r d e l i n g van de bevolking van D r e n t h e o v e r stedelijk en o v e r i g gebied voor de c i j f e r s uit "het N o o r d e n " en de g e c o r r i g e e r d e c i j f e r s (inwoners aantal x 1000) Alternatief 3 Stedelijk gebied P e r c e n t a g e Overig gebied P e r c e n t a g e T o t a a l Alternatief 2 Stedelijk gebied P e r c e n t a g e Overig gebied P e r c e n t a g e T o t a a l Alternatief 1 Stedelijk gebied P e r c e n t a g e Overige gebi ed P e r c e n t a g e T o t a a l 1965 126 3 6 , 8 216 6 3 , 2 342 126 3 6 , 8 216 6 3 , 2 342 126 3 6 , 8 216 6 3 , 2 342 1980 Noorden" 260 5 2 , 0 240 4 8 , 0 500 -450 -425 G e c o r r . 240 4 9 , 8 242 5 0 , 2 482 202 4 6 , 0 236 5 4 , 0 438 180 4 3 , 7 231 5 6 , 3 411 2000 ' N o o r d e n " 510 6 3 , 8 290 3 6 , 2 800 -600 -525 G e c o r r . 436 6 0 , 7 2 8 4 3 9 , 3 720 289 5 3 , 6 251 4 6 , 4 540 232 4 9 , 3 240 5 0 , 7 472 De c i j f e r s zijn b e r e k e n d door i n t e r p o l e r e n t u s s e n p e r c e n t a g e s , w a a r -bij s t e e d s het nauwst a a n s l u i t e n d e i n w o n e r s a a n t a l m e t bekende v e r d e l i n g a l s uitgangspunt dient Uit de zo nieuw v e r k r e g e n p e r c e n t a g e s w o r d e n de u i t -eindelijke v e r d e l i n g e n o v e r stedelijke en o v e r i g e gebieden b e r e k e n d . 3. 3. De d a g t r e k
De volgende stap i s te bepalen hoe groot het p e r c e n t a g e van de m e n s e n van de o n d e r s c h e i d e n k l a s s e n (stedelijk en overig) en v o o r de o n d e r s c h e i d e n e j a r e n ( 1 9 6 5 , 1980 en 2000) is, dat d a g r e c r e a t i e in de openlucht bedrijft.
In t a b e l 7 zijn een a a n t a l r e s u l t a t e n van onderzoekingenjdie in deze richting zijn gedaan, opgenomen. H i e r b i j zijn de r e s u l t a t e n g e r a n g s c h i k t n a a r volgorde van de tijd w a a r i n het o n d e r z o e k i s u i t g e v o e r d .
V C i - i S " ; ï
:- V O ': r{.j.-(
7
-T a b e l 7. R e s u l t a t e n van onderzoekingen betreffende de d a g t r e k op zondagen
B r o n l . R . N . P . P e r i o d e van o n d e r z o e k z o m e r 1965 P l a a t s van o n d e r z o e k A m s t e r d a m H i l v e r s u m R o t t e r d a m Z a a n d a m T r e k van n a a r buiten in % de bevolking 27 44 20 30 2. D. E . T. I. schatting z o m e r 1959 3- Gem. R ' d a m z o m e r '61 4. C . B . S . z o m e r 1963 5. R . N . P . z o m e r 1964 6. Wippler z o m e r 1965 T o t a a l 4 steden + 30 Stedelijk gebied 33 R o t t e r d a m 3 0 , 6 N e d e r l a n d 35 R o t t e r d a m 25 Stad Groningen 41 p l a a t s e n > 10 000 inw. 45 id. 1 000 - 10 000 inw. 39 id. <1 000 inw. 33 Bevolking P r o v . Groningen 39
H i e r u i t blijkt wel dat e r over het a l g e m e e n een stijgende lijn (in de tijd) i s w a a r te n e m e n in de d a g t r e k (die o v e r i g e n s s a m e n v a l t m e t de s t e r k e t o e -n a m e va-n het autobezit). E-nkele getalle-n spri-nge-n e r uit z o a l s R o t t e r d a m
1961 en 1964 die r e s p e c t i e v e l i j k 3 0 , 6 en 25 p r o c e n t aangeven. Dat h i e r u i t a f n a m e zou zijn te c o n c l u d e r e n i s niet j u i s t . De afbakeningen bij de v e r s c h i l lende o n d e r z o e k i n g e n van wat m e n v e r s t a a t o n d e r de d a g t r e k v a l l e n niet a l -tijd s a m e n .
Op grond van de gegevens uit t a b e l 7 w o r d e n v o o r de d a g t r e k p e r c e n -t a g e s aangehouden die o v e r e e n s -t e m m e n m e -t de o n d e r z o e k i n g e n op di-t gebied. D a a r e r gedurende de z o m e r p e r i o d e . M e e s t a l een of m e e r d e r e zondagen zijn m e t z e e r gunstige w e e r s o m s t a n d i g h e d e n welke leiden tot een z e e r g r o t e d a g -t r e k , zal in de v e r d e r e b e r e k e n i n g e n s -t e e d s een o n d e r s c h e i d worden gemaak-t voor "gemiddelde d a g e n " en "topdagen". T a b e l 8 geeft de v e r s c h i l l e n d e p e r c e n t a g e s
T a b e l 8. Schatting van de p e r c e n t a g e s van de m e n s e n die p a r t i p i c e r e n in z a n -d a g s t r e k , o n -d e r s c h e i -d e n voor twee gebie-den, twee s i t u a t i e s en 3 j a r e n .
1965 g e m . top 1980 g e m . top 2000 g e m . top
—w
Stedelijke gebieden Overige gebieden 33 30 40 35 3 6 , 5 35 45 40 40 40 454. De v e r b l i j f s r e c r e a n t e n
Uit tellingen van de P . P . D. in D r e n t h e blijkt dat ten a a n z i e n van de s l a a p p l a a t s e n voor de p r o v i n c i e D r e n t h e voor 1965 geldt, dat e r in t o t a a l E'v'4-22 s l a a p p l a a t s e n w a r e n m e t 1 384 858 o v e r n a c h t i n g e n . Een specificatie h i e r v a n geeft t a b e l 9 (ontleend aan gegevens van de P . P . D . ).
Tabel 9- Aantal s l a a p p l a a t s e n en o v e r n a c h t i n g e n van v e r b l i j f s r e c r e a n t e n p e r a c c o m o d a t i e v o r m in D r e n t h e voor 1965 1. 2. o Ü* 4. 5. 6. 7. 8. 9-A c c o m o d a t i e h o t e l s p e n s i o n s k ä m e rve r h u u r k a m p h u i s je s z o m e r h u i s j e s z o m e r h u i z e n k a m p e e r b o e r d e r i j e n kamphuizen k a m p e e r en c a r a v a n -t e r r e i n e n T o t a a l Aantal s l a a p p l a a t s e n 2 316 1 6 7 3 1 0 5 4 3 983 6 620 1 275 3 282 1 943 35 276 57 422 Aantal overnachtingen 175 724 81 097 8105 330 742 1 0 6 7 4 3 871 37 093 89 726 647 226 1 384 858 Opm. : Voor 1966 w a r e n deze c i j f e r s r e s p e c t i e v e l i j k 59 463 en 1 828 996.
Hoe dit zich in de t o e k o m s t zal ontwikkelen i s m o e i l i j k te v o o r z i e n , t e -m e e r d a a r de P . P . D . van Drenthe a f r e -m -m i n g van de n a t u u r l i j k e ontwikkeling beoogt door l i m i t e r i n g van het a a n t a l s l a a p p l a a t s e n m e t het oog op o v e r b e z e t -ting van de r e c r e a t i e r u i m t e n . De ontwikkeling van de l a a t s t e 10 j a r e n w a s v r i j s t o r m a c h t i g . In t a b e l 10 i s dit opgenomen, v/aarbij t e v e n s de geplande of v e r w a c h t e a a n t a l l e n voor de t o e k o m s t , z o a l s die in de b e r e k e n i n g zijn opgeno-m e n , zijn v e r opgeno-m e l d .
Tabel 10. G e r e a l i s e e r d e en te v e r w a c h t e n ontwikkeling van het a a n t a l s l a a p -p l a a t s e n in D r e n t h e (cijfers ontleend aan o. a. F a c e t S t r e e k -p l a n voor D r e n t h e , 1965)
J a a r Aantal s l a a p p l a a t s e n Stijging G e m . stijging p e r j a a r 12 000 2 400 17 598 5 866 9 824 9 824 2 021 2 021 -15 537 - 1726 10 000 2 000 40 000 2 000 } X.CO u u u 1956 1961 1964 1965 1966 '975 1980 2000 18000 30 000 47 598 57 422 59 463 " 75 000 85 000 125 000
3
De l a a t s t e c i j f e r s zijn g e b a s e e r d op een stijging van 2000 s l a a p p l a a t s e n p e r j a a r , een getal dat a a n v e c h t b a a r i s gezien de r e s u l t a t e n o v e r de j a r e n 1964 en 1965, m a a r w e e r wel b e t e r a a n s l u i t bij de p e r i o d e 1956 tot 1961 en het g e s t e l d e doel van de P . P . D .
E r valt t e b e c i j f e r e n dat in het h o o g s e i z o e n elke s l a a p p l a a t s gemiddeld o n g e v e e r 30 o v e r n a c h t i n g e n heeft ofwel e e n d e r d e van de tijd b e z e t i s . A a n g e -zien e c h t e r de b e z e t t i n g e n in de w e e k e n d s s t e r k oplopen en in de topweekends
zeli 100% b e d r a g e n houden wij voor de b e r e k e n i n g van het a a n t a l verblijf s r e
c r e a n t e n voor de topweekends aan een volledige b e z e t t i n g van alle s l a a p -p l a a t s e n . Stel dat e r van de twaalf w e e k e n d s in h e t h o o g s e i z o e n twee to-pweek- topweek-ends zijn, w a a r b i j de v e r b l i j f s r e c r e a n t e n gemiddeld 3 o v e r n a c h t i n g e n hebben. Dan v e r g t dit in t o t a a l 6 overnachtingen. Als we e r v a n uitgaan dat de helft van het a a n t a l o v e r n a c h t i n g e n in het h o o g s e i z o e n door de week en in het v o o r - en n a seizoen p l a a t s v i n d t , komen we tot de volgende v e r d e l i n g (tabel i l ) .
T a b e l 1 1 . G e r a a m d e v e r d e l i n g van het gemiddelde a a n t a l (= 30) o v e r n a c h t i n -gen p e r s l a a p p l a a t s o v e r de o n d e r s c h e i d e n e p e r i o d e n
P e r i o d e totale bezetting g e -P e r c e n t a g e van de
d u r e n d e hoogseizoen
ove r n a c h t i n g e n / slaapplaats-1. v o o r s e i z o e n ,
hoogsei-zoen door de week en n a s e i z o e n 2. Topweekends 3. gemiddelde weekends T o t a a l 50 20 30 100 15 6 9 30
Van de twaalf weekends in het h o o g s e i z o e n zijn e r dus 10 w e e k e n d s w a a r i n gemiddeld p e r weekend o n g e v e e r 1 o v e r n a c h t i n g p l a a t s vindt. Stel dat e r n o r m a a l in z o ' n weekend 2 k e e r o v e r n a c h t w o r d t , dan houdt dat in dat gedurende de helft van het a a n t a l " g e m i d d e l d e " w e e k e n d s de v e r b l i j f s r e c r e anten a l l e s l a a p p l a a t s e n vol m a k e n . Of a n d e r s gezegd: gedurende de " g e m i d d e l d e " weekends i s de helft van het a a n t a l s l a a p p l a a t s e n b e z e t . In de b e r e k e ning houden we dan ook voor de gemiddelde situatie a l s a a n t a l v e r b l i j f s r e c r e anten aan de helft van het totale a a n t a l s l a a p p l a a t s e n . We k o m e n dan tot g e -t a l l e n die a a n m e r k e l i j k l a g e r zijn dan die welke door de P . P . D. van D r e n -t h e in 1958 (in de nota ower de r a m i n g van de benodigde a c c o m o d a t i e ten behoeve van v a k a n t i e b e s t e d i n g en t o e r i s m e ) w o r d e n genoemd. H i e r i n houdt de P . P . D . tot t e n m i n s t e 400 000 v e r b l i j f 3 t o e r i s t e n in 1980. A l s wij e r v a n uitgaan dat
10
gemiddeld elke v e r b l i j f s r e c r e a n t 12 dagen in D r e n t h e d o o r b r e n g t ( v e r o n d e r stelling van de P . P . D. voor 1980) en elke s l a a p p l a a t s gemiddeld 30 o v e r n a c h tingen t e l t , dan k o m e n we aan ten hoogste 2, 5 x 85 000 = 212 500 v e r b l i j f s
-r e c -r e a n t e n .
Moeilijker i s te b e p a l e n welk p e r c e n t a g e van de v e r b l i j f s r e c r e a n t e n zich a l s " d a g j e s m e n s e n " gaan g e d r a g e n , in die zin, dat ze hun v a k a n t i e v e r -blijf v e r l a t e n om e l d e r s d a g r e c r e a t i e te gaan b e d r i j v e n ( t o u r r i j d e n , t r e k k e n in de n a t u u r , b e z o e k aan a t t r a c t i e p i n t e n , enz. ). Voor v a k a n t i e g a n g e r s die in h o t e l s , p e n s i o n s en d e r g e l i j k e verblijven z a l dit hoog zijn, voor p e r s o n e n die op goed g e o u t i l l e e r d e r e c r e a t i e c e n t r a ( b . v . k a m p e e r t e r r e i n e n m e t o p e n -luchtbad, m a n e g e , e. d. ) zal dit laag zijn.
De P . P . D. gaat e r v a n uit (schatting I960) dat t w e e d e r d e van de v e r -b l i j f s r e c r e a n t e n dagtochtjes m a k e n . Onderzoekingen van K e r s t e n s wijzen uit dat 75 à 80% van de v e r b l i j f s r e c r e a n t e n m e e r dan 1 u u r het t e r r e i n v e r laten, w a a r v a n e c h t e r w e e r 10% niet l a n g e r dan 2 u u r wegblijft (nog n i e t g e p u b l i c e e r d o n d e r z o e k ) . B e l a n g r i j k i s ook hoe s t e r k de outillage van k a m p e e r -en c a r a v a n t e r r e i n e n in de t o e k o m s t z a l t o e n e m e n . Wordt in het geheel e-en
s t r a n d b a d opgenomen dan m o e t e n we bij onze r a m i n g de v e r b l i j f s r e c r e a n t e n die dit bad bezoeken beschouwen a l s d a g j e s m e n s e n .
In t a b e l 12 zijn de p e r c e n t a g e s w e e r g e g e v e n die op grond van bovenstaande zijn a a n g e n o m e n .
T a b e l 12. Aantal s l a a p p l a a t s e n , v e r b l i j f s r e c r e a n t e n en'verblijf sdagj e s m e n -s e n " op zondagen voor D r e n t h e in 1965, 1980 en 2000.
Aantal slaapplaatsen verm. factor
Aantal verb, recreanten Percentage dat deel-neemt aan dagtrek op zondag Idem in aantal 1965 gem. top 57 422
£ 1
28 711 57 422 60 60 17 400 34 400 gem. 1 ï 2 42 500 50 21250 1980 top 35 000 1 85 000 50 42 500 gem. 2000 top 125 000 ï 2 62 500 40 25000 1 125 000 40 50 000Het i s duidelijk dat de v e r b l i j f s r e c r e a n t e n een b e l a n g r i j k e rol kunnen spelen.
5. De " i n k o m e n d e " d a g r e c r e a n t e n
H i e r v o o r zijn geen exacte c i j f e r s bekend. Dit i s j a m m e r t e m e e r d a a r deze p o s t in D r e n t h e v r i j grote v o r m e n a a n n e e m t . Het o v e r g r o t e deel van
11
deze d a g r e c r e a n t e n komt uit Groningen en wel v o o r n a m e l i j k uit de s t e d e -lijke c e n t r a : Groningen, H o o g e z a n d - S a p p e m e e r , V e e n d a m , W i l d e r v a n k , Stadskanaal, en d e r g e l i j k e .
Voor I 9 5 9 schat h e t D. E . T. I. op topdagen het a a n t a l d a g j e s m e n s e n op 70 000. K i e r v a n zouden e r 25 000 D r e n t h e n en 45 000 n i e t - D r e n t h e n . z i j n , v o o r n a m e l i j k d a g j e s m e n s e n uit de p r o v i n c i e Groningen (beide getallen
geba,-s e e r d op geba,-stedelijk gebied). Op grond van eigen o n d e r z o e k i geba,-s komen v a geba,-s t te staan dat op b e p a a l d e s t r a n d b a d e n in het oostelijk gedeelte van D r e n t h e het bezoek voor de helft uit d a g j e s m e n s e n uit de p r o v i n c i e Groningen bestond. We gaan in onze r a m i n g uit van een gelijke v e r d e l i n g over D r e n t h e n en n i e t - D r e n t h e n in 1959- Voor 1965 s c h a t t e n we dat het a a n t a l d a g j e s m e n s e n voor 60% uit D r e n t h e n en 40% uit n i e t D r e n t h e n b e s t a a t (verblijf s r e c r e a n -t e n nie-t m e e g e r e k e n d ) . Hoe di-t zich in de -t o e k o m s -t zal on-twikkelen i s
m o e i l i j k te v o o r z i e n . Het hoge p e r c e n t a g e n i e t - D r e n t s e . d a g j e s m e n s e n z a l gehandhaafd blijven indien:
1. D r e n t h e niet o v e r v o l r a a k t en de ontwikkeling van d a g r e c r e a t i e - p r o j e c t e n van f o r m a a t niet achterblijft bij de behoefte»'
2. De h e r k o m s t g e b i e d e n van de d a g j e s m e n s e n zelf geen s t e r k e ontwikkeling d o o r m a k e n t e n a a n z i e n van de a a n l e g van g r o t e d a g r e c r e a t i e p r o -j e c t e n .
Indien beide punten j u i s t de a n d e r e kant opgaan, zal dit tot gevolg hebben dat het p e r c e n t a g e n i e t - D r e n t s e d a g j e s m e n s e n s t e r k kan dalen. Op grond van deze v e r o n d e r s t e l l i n g e n k o m e n we tot de volgende r a m i n g (tabel 13).
T a b e l 13. R a m i n g van de p r o c e n t u e l e v e r d e l i n g d a g j e s m e n s e n op zondagen over D r e n t h e n en n i e t D r e n t h e n (verblijf s r e c r e a n t e n niet m e e -g e r e k e n d ) . 4 . LE * 2 . 3. De D r e n t h e n 1960(D.E. Sted. gebie 35 N i e t - D r e n t h e n 65 ,r , n i e t - D r . . 0 Verh—— 1,8 D r . ! " u i t g a a n d e " T. d. I . ) vakantie gang e r s 1965 gem. top 60 40 0 , 6 7 55 45 0 , 8 ' . Schattingen v o o r : 1980 2000 gem. top gem. top
65 35 0 , 5 3 6 2 , 5 3 7 , 5 0,60 70 30 0 , 4 3 70 30 0 , 4 3
Ook h i e r o v e r i s weinig bekend. Op h e t ogenblik i s dat a a n t a l niet groot, m a a r we gaan e r van uit dat het in de t o e k o m s t , door de stijging
12
-van de w e l v a a r t en het autobezit nog z a l t o e n e m e n . Voor onze b e r e k e n i n g e n i s h e t nodig te weten hoe groot het p e r c e n t a g e van de bevolking van Drenthe i s dat op een w i l l e k e u r i g e zondag e l d e r s op vakantie is«
De R i j k s d i e n s t v o o r het Nationale P l a n , v e r m e l d t dat in I 9 6 0 45% van de N e d e r l a n d e r s hun vakantie buiten hun woonplaats d o o r b r e n g e n . N e m e n we nu aan dat de gemiddelde vakantie 12 dagen omvat (aanname D. E. T . I . ) en het hoogseizoen 8 p e r i o d e n van 12 dagen heeft dan i s op een gemiddelde zondag o n g e v e e r 4% van de bevolking buiten hun woonplaats op v a k a n t i e . Voor de b e r e k e n i n g n e m e n we aan dat de helft h i e r v a n buiten de p r o v i n c i e gaat. In t a b e l 14 zijn de p e r c e n t a g e s opgenomen voor 1965, 1980 en 2000. Voor topdagen zijn wat h o g e r e p e r c e n t a g e s a a n g e n o m e n o m dat deze m e e s t a l vallen binnen de v r i j k o r t e p e r i o d e w a a r i n de m e e s t e m e n sen hun vakantie houden ( s t e e d s m e t 1, 5 v e r m e n i g v u l d i g e n ) De zo w e e r g e -geven p e r c e n t a g e s zijn " m o m e n t o p n a m e n " die zich gemiddeld en op een topdag kunnen
voordoen-" U i t g a a n d e voordoen-" d a g r e c r e a n t e n .
Het a a n t a l " u i t g a a n d e " d a g r e c r e a n t e n wordt o v e r het a l g e m e e n v r i j la ag g e s c h a t . Enige t r e k i s w a a r te n e m e n n a a r I J s s e l m e e r , de nieuwe
p o l d e r s , V e l u w e m e e r en G a a s t e r l a n d ( F r i e s e m e r e n g e b i e d ) Voor de t o e -k o m s t wordt geen s t e r -k e ontwi-k-keling v e r w a c h t . In t a b e l 14 zijn , v r i j
a r b i t r a i r , wat p e r c e n t a g e s aangenomen.
T a b e l 14. P r o c e n t e n van de bevolking van D r e n t h e die op een zondag b u i -t e n D r e n -t h e op vakan-tie of dag-toch-t zijn (scha-t-tingen)
1 9 6 0 1965 1980 2000
gem- top gem- top gem- top
Vakantie 2 2 3 4 6 8 12
D a g t r e k 2 2 3 3 4 5 7 Bij het b e r e k e n e n van de d a g t r e k w o r d e n de uitgaande v a k a n t i e g a n
-g e r s van het a a n t a l i n w o n e r s af-getrokken (waarbij e r v a n wordt uit-ge-gaan dat o n g e v e e r t w e e d e r d e van de v a k a n t i e g a n g e r s uit stedelijk gebied en e e n -d e r -d e uit o v e r i g gebie-d komt), t e r w i j l -de uitgaan-de -d a g t r e k van -de -d a g t r e k van de D r e n t h s e bevolking wordt afgetrokken (waarbij de helft uit stedelijk gebied en de helft uit het o v e r i g gebied k o m t ) . In een s c h e m a t i s c h e b e n a d e -r i n g k -r i j g e n we h e t volgende :
13
Bevolking Drenthe
l-Uitgaande vakantiegangers
1 =
"Potentieel" voor de dagtrek
! I l ' "
-Dagtrek Drenthse bevolking
.<-- >•
Uitgaande dagtrek ^ • Inkomende dagtrek
+
• •<-•
r-Dagtrek door bevolkingi
I +
Dagtrek verblijf s recreanten
Totale dagtrek in Drenthe
Behoefte aan openluchtbaden in Drenthe
8. Openluchtbaden
Voor elke post kunnen we de gevonden cijfers invullen. De laatste stap die gedaan moet worden is te bepalen hoe groot het percentage is van de dag-trek dat bezoek brengt aan openluchtbaden. Uit eigen onderzoek kwam naar voren dat op een topdag in Drenthe rond 30000 bezoekers de 6 strandbaden bezochten waar het onderzoek plaatsvond. Stellen we dit op de helft van het totale aantal zwemgelegenheden, dan wil dit zeggen dat ongeveer 25% van alle dagjesmensen een zwemgele genheid hebben opgezocht. In de U.S.A. vermeldt het O. R. R . R . C , -rapport (1962) dat "swimming" op de tweede plaats komt wat betreft de activiteiten in de openlucht gedurende de zomer I960 (met 15% van alle "openlucht zomer recreatie"), terwijl voor het jaar 2000 wordt verwacht dat het in de U.S.A. de belangrijkste vorm van open-luchtrecreatie zal zijn (met ca. 20% van alle openlucht zomerrecreatie) (Zie ook het artikel van Lovelace, 1966). Op grond van deze onderzoekingen komen we voor wat betreft het bezoek aan strandbaden (indien deze althans in voldoende mate aanwezig zijn, i m m e r s het percentage van de dagjesmensen
1 4 -d a t s t r a n -d b a -d e n z a l b e z o e k e n h a n g t s t e r k af v a n -d e g e b o -d e n m o g e l i j k h e -d e n ) , t o t d e v o l g e n d e p e r c e n t a g e s ( m e n b e d e n k e h i e r b i j d a t s t r a n d b a d e n m e e r b i e -d e n -d a n " j u s t s w i m m i n g " ) : - v o o r 1 9 6 5 r e s p e c t i e v e l i j k 20% ( g e m i d d e l d e s i t u a t i e ) e n 30% ( t o p d a g ) - v o o r 1 9 8 0 " 2 5 % " e n 3 5 % " - v o o r 2000 " 30% " e n 40% " i^aanj D e p e r c e n t a g e s g e v e n dus*"welk d e e l v a n d e d a g j e s m e n s e n s t r a n d b a d e n b e -z o e k e n . U i t h e t s c h e m a b l i j k t d a t h e t b e z o e k a a n s t r a n d b a d e n v a r i e e r t v a n 38 000 p e r s o n e n v o o r e e n g e m i d d e l d e t o e s t a n d i n 1 9 6 5 t o t t e n h o o g s t e 197 000 p e r s o n e n in 2 0 0 0 ( z i e p a g . 1 5 ) . In d e b i j l a g e n III e n IV z i j n d e r e s u l t a t e n , z o a l s d i e u i t h e t s c h e m a n a a r v o r e n k o m e n , n o g m a a l s i n e e n g r a f i e k w e e r g e g e -v e n ( g r a f i e k 3 e n 4 ) . G a a n w e e r -v a n u i t d a t a l t e r n a t i e f 2 in 1 9 8 0 e n 2 0 0 0 de m e e s t w a a r s c h i j n l i j k e b e n a d e r i n g i s d a n w i l d i t v o o r 1 9 8 0 z e g g e n d a t " g e m i d d e l d " 6 3 000 p e r s o n e n i n D r e n t h e e e n b e z o e k z u l l e n b r e n g e n a a n e e n s t r a n d -b a d , t e r w i j l d i t o p e e n t o p d a g g e l d t v o o r 1 2 0 000 p e r s o n e n . In 2 0 0 0 i s d i t r e s p e c t i e v e l i j k 94 000 e n 1 5 2 000 p e r s o n e n . A l s w e d e t o p c a p a c i t e i t v a n e e n s t a n d b a d s t e l l e n o p 12 000 p e r s o n e n d a n h e e f t D r e n t h e i n 1 9 8 0 b e h o e f t e a a n c i r c a 10 s t r a n d b a d e n , w a a r b i j w e a a n v a a r -d e n -d a t g e -d u r e n -d e e n k e l e " e x t r e e m g o e -d e -d a g e n " e e n o v e r b e z e t t i n g o p t r e e -d t . D e " g e m i d d e l d e " b e z e t t i n g b e d r a a g t d a n c a . 6 0 0 0 p e r s o n e n . V o o r 2 0 0 0 h e e f t D r e n t h e b e h o e f t e a a n 12 t o t 1 3 b a d e n . A l s e r 12 z i j n i s d e k a n s v a n o v e r b e z e t t i n g w a t g r o t e r . D e " g e m i d d e l d e " b e z e t t i n g l i g t r o n d d e 7 0 0 0 p e r s o n e n . M e t d e v a s t s t e l l i n g v a n h e t a a n t a l b e n o d i g d e o p e n l u c h t b a d e n in D r e n t h e , t r e e d t m e t e e n n a a r v o r e n d e v r a a g w a a r d e z e g e s i t u e e r d m o e t e n w o r d e n , z o -d a n i g -d a t -d e c a p a c i t e i t i s a f g e s t e m -d o p h e t w e r k e l i j k o p t r e -d e n -d e b e z o e k . H e t i s n o d i g h i e r v o o r e e n g r o n d i g o n d e r z o e k t e d o e n n a a r d e r e l a t i e b e z o e k a f -s t a n d , i n d i e n m e n a l t h a n -s in de t o e k o m -s t e e n f u n d a m e n t e e l a n t w o o r d w i l k u n n e n g e v e n op de v r a a g b e t r e f f e n d e d e j u i s t e s i t u e r i n g e n c a p a c i t e i t v a n n i e u w e s t r a n d b a d e n -166
;--f;
' :;D
iU)Q
15 N O I A I A J f d-0 d-0 c j • ft m r O l«N • P e d-. CU CM 60 I - H rH 00 f - l o d -C J t - t . .* I A C— CM N O c— O J o O C J L A NO rH I A C J -• 1 d- 1 -• ~ I A CV) I A ON c— C J d-r - t o * - l o t - t c— 1 * C J 1 1 f" I •""* 1 I A •* t - H N O CM t - H d d -• = ) -• 00 00 I A o U N i r i C J d-O N J -I A rH d" c— O N •-H d~ C J r H O O o C J O N C J 0 0 C J rH L A . C J _ O . I A O C J • P e NO • CU i - t ba C J I A C J o dr-C J ca. ON - O r t • P E CM U- CU r H b O O • - t N O NO CM r H J * C J I A I A rH CD 1
°
~ rH .* C J O N I A rH C J O I A C J IA O 00 o o L A O 00 I A CJ L A rH I A C— C J J " J -C J O N O rH 00 1 O N 1 c— o CM I A O N t — 0 0 CM L A C J C J rH I A d-O N O r-l CJ I A O N O O N CM O I A O * I A N O I A r H O CM CM d -I A CM 0 0 0 0 L A O N I A 00 rH CM C O d-I A CM i n CM O N c— CM .* 00 < X. w BB o co W E H P H W O ES W O O 00 O N I - H I A CM rH O d -C J C J o C J o 00 rH O . _ o C J d--CM • p . S CU bO o r H N O O, CO •- O N O I A -CM • P S . eu W a rH I A J C J r ° +> e • - CU bO L A t — I A l A I A L A I A L A I A O I A CM t — I A CM d-O N rH l — O N rH I A t — t - t L A C— t - t t — h-N CM O N I A CM CO CM CM I A I A CM N£> C J C J CO CM CM I A O t - t C— CO c— 0 0 CM 0 0 C — dr N O L A O N 1 * 1œ
1
-• 1 O N 1 CJ 1 00 1 ° 1 O N 1 ° 1 00 00 0\ rH t - t e— rH co t — !-H L A r H C O N O t - t d-rH L A d-I A I A I A CM - t i - H O I A I A I A d - C— I A I A 0 0 LA CJ CO - l O NO C— .3-t-t CJ LA r-CJ ON NO N O O rA I A d-O N .* t A O CM r H CM 0 0 O N C J CM t - t C J O L A C J I A M 3 r H c— CM CM d-I A t - t I A (TN O t - t L A I A CM O N L A L A N O O N t - t N O CM r-l N O t-t . CM O . I A O ' - P 6 C J . 4> b O CM t - t I A C J rH d-CM rH d-rH CM L A rH C J O N d-rH d-L A ^ I L A 1 N O d-C J rH N O O t - t CM r H O o rH O N r H CM J -I A I A L A CM L A c— CJ t -CJ ON o o o 1—1 « co CU rH rH cd "~-" r H CU <U •O r 4 CU •o c o i-H CU J 3 cd E H J 3 CU o • p CO CU £ • p c CU F H o bO C • H X rH O > CU m N O £) CU o > o 1 J 3 CU O • p CO —» 1 CU • H • P c m t> CU •o a cd cd bO • p • H P d -rH & CU C9 > O CO U CU Ms
bO rü CU o • p co II — > rH 0 1 1) • H • P c eu • p O O H 1 ja CU C S > O • • j a 4> • i - O (+> ' C O 0> 10 JS • p C cu i n O M CU V . r . —> +> bO . cd R 00 • X> CU CS • > o b O fi • H a rH O > CU . x> rH cd cd • p o EH 1 • r° CU CS CU • p co CU •o c cd cd 0 0 4 J >- H * p * rH • J 3 CU O • > O r * CU £ H - P bO cd • O r H cd cd • p o E H •+• CU •O c cu a oa
H I A rH M <u u • p bO cd •a bO c • H X rH O > CU x> u o o •o M II CU - * "< • p bO cd O + ~~, c <u - p c cd CU F H o CU u 10 <M '-s • H rH, j a ( H CU > a CU r . • P bOs
C J r H cu J3 • P C CU u o c • H JM CU U *> 60 H •O II CU > r H cd • p o E H £ CU • O cd J 3 • O a cd h j j 10 a cd cd .. X CU —^o ^ N CU m16 -9- L i t e r a t u u r
B O B B E R T , F . en H. TER HEIDE - 1967. De v e r v a a r d i g i n g van r e g i o n a l e b e v o l k i n g s p r o g n o s e s . Stedebouw en V o l k s h u i s v e s t i n g no. 9-CENTRAAL BUREAU VOOR DE STATISTIEK - 1965. B e r e k e n i n g e n over de
g r o e i van de N e d e r l a n d s e bevolking in de p e r i o d e 1965 - 2000. M a a n d s t a t i s t i e k van de bevolking en de volksgezondheid. ' s G r a -venhage.
1967. Aanvullende b e r e k e n i n g e n over de N e d e r l a n d s e bevol-k i n g s g r o e i tot 1980 n a a r aanleiding van de n a 1964 o p t r e d e n d e geboortedaling. M a a n d s t a t i s t i e k van de bevolking en de v o l k s -gezondheid 15. 4. ' s - G r a v e n h a g e .
1966. Vrije t i j d s b e s t e d i n g in N e d e r l a n d 1962-1963. In het bijzonder de delen 6 en 8. ' s - G r a v e n h a g e .
DRENTS ECONOMISCH TECHNOLOGISCH INSTITUUT I960. De e c o n o m i -sche b e t e k e n i s van het t o u r i s t e n b e z o e k voor de p r o v i n c i e D r e n t h e . A s s e n .
LOVELACE ELDRIDGE - 1966. The Automobile and R e c r e a t i o n . Uit : Traffic Q u a r t e r l y voll xx 4
OUTDOOR RECREATION RESOURCES REVIEW COMMISSION - 1962. Study r e p o r t 19"- National R e c r e a t i o n Survey ; en Study r e p o r t 20: P a r t i c i p a t i o n in outdoor r e c r e a t i o n : f a c t o r s affecting demand among a m e r i c a n a d u l t s . Washington D . C .
PROVINCIALE BESTUREN van Groningen, F r i e s l a n d en D r e n t h e - 1967. Het Noorden op weg n a a r h e t j a a r 2000. A s s e n .
PROVINCIALE PLANOLOGISCHE DIENST van D r e n t h e - 1967. Accomodatie van de v e r b l i j f s r e c r e a t i e op 111966 en h e t a a n t a l o v e r n a c h -tingen door v e r b l i j f s r e c r e a n t e n o v e r 1965 in D r e n t h e (niet g e p u b l i c e e r d ) .
1965. F a c e t S t r e e k p l a n voor N a t u u r s c h o o n en R e c r e a t i e voor D r e n t h e - A s s e n .
1958. R a m i n g van de benodigde a c c o m o d a t i e t e n behoeve van v a c a n t i e b e s t e d i n g en t o u r i s m e . Nota dd. 22 n o v e m b e r RECREATIE IN DE OPEN LUCHT - 1961. Enige behoeften en gewoonten van
de R o t t e r d a m s e bevolking. Afd. S t r u c t u u r o n d e r z o e k en p r o -g r a m s t u d i e van de -g e m e e n t e R o t t e r d a m .
RIJKSDIENST VOOR HET NATIONALE PLAN 1961. M e n s e n op zondag. P u -b l i k a t i e n r . 14. ' s - G r a v e n h a g e .
I 9 6 6 . Z o n d a g s b e s t e d i n g R o t t e r d a m z o m e r 1964. ' s G r a v e n -h a g e .
17
RIJKSDIENST VOOR H E T NATIONALE PLAN - 1962. R e c r e a t i e r u i m t e n in N e d e r l a n d . ' s - G r a v e n h a g e .
TWEEDE NOTA OVER DE RUIMTELIJKE ORDENING IN NEDERLAND - 1966. ' s - G r a v e n h a g e .
W I P P L E R , R. - 1 9 6 6 . Vrije tijd buiten. Groningen.
•o a-•z-, TS Bijlage I i4 •ö • \ c o \ \ \ \ \ \ O fa Q
W \
W \
\ \ \ \ \ ö oa
[§ o CM O O CO . i n • o O •IC\ \ o oY
o ' C M 1—i—i—I 1 r-O . O »o ONIS s
o m ^t- ^ OJ 018
Bijlage I I c eu u cd u cd (d -~a •P CU £ h cd cd C •ü
s
r H P <ü •Ö 0) b O Z <U 5 ft O ö CU o o s +» <U K n c bO r-H o > (05
c O) h oa
• H 0> ofit
W 0°ä
^ o > $ CM J« 0) • H tw tö h CSS
> 13 • H CU•s
• H • ö 0) ?-. ö CU > <u (U cdg
C O bO C Ö OJ X Cj) h Q> . Q <U •H 0) a> bO • H h h O O <1> bO cuBijlage III
•S
a
I
+» «s *
il
II
•H & +> O «0 » •S OJa
il
Aï 0> •ri U O fi O O . O o (M O o •o© m5 S
8
»8
S
&S
© «oBijlage IV c S -o cd
