'N EVAUIERING VAN DIE W I M A L E F I S I m
m
s
PI -AKTIWITEITSFROFIEL VAN UITV0EtZEM)E AMTEWW BY HOOF VAN STAF PERSONEEL IN DIE SAWHENDRIK CHRISTOFFEL GROBLJB, B.A. (LO) ; B.A. (LO) HONS.
Verhandeling vwrgelS ter nakwning van 'n gedeelte van die vereistes vir
die g r a d Magister Artilla in Menslike Bewegingslnnde aan die
Potchefstroause Universiteit vir Christelike H&r (Xderwy-s.
Leier : Prof. G.L. Strydan
Hulpleier : Prof. T.S.P. van der Walt
Potchef stroam
DIE INHOUD VAN HIEELDIE GESKRIF IS G W I F I S E Z R D EN DIT OF ENIGE DEEL W A N IS 0- AAN D I E BEPALINGS VAN DIE WET OP DIE BElrEILIGING VAN INLIGTING NO 84 VAN 1982, AXEft DIE ~ I NO 44 VAN 1957. G SOQS ~ G r n I G .
Die suksesvolle afhandeling van hierdie studie sou nie sonder die onbaat= sugtige hulp van sekere individue en instansies moontlik gewees het nie. E% wil hienmee van die geleentheid gebruik maak om my opregte dank en waardering teenoor die volgende uit te spreek, d i k :
Prof. G.L. Strydom van die Depertement Menslike Bewegingskunde aan die Potchefstrcunse Universiteit van CHO vir sy bereidwilligheid om as leier op te tree. Sy vriendelikheid en bereidwilligheid om leiding te gee was vir . my van besondere groot waarde.
Prof. T.S.P. van der Walt van die Depertement Menslike BewegingskLnde van die Potchefstrocrase Universiteit vir CHO wat as hulpleier opgetree het. Sy hulp en leiding met die statistiese verwerking en rekenarisering van die data word opreg waardeer.
Die gewese Hoof van Staf Personeel, luit-t-generaal R.F. Holtshsusen en sy personeel vir hulle bereidwilligheid om nieteenstaande 'n druk werkprogram, as proefpermne op te tree.
Die Suid-Afrikaanse Geneeskundige Diem vir die studieverlof wat aan my
toegeetaan is.
My vriend, Willie van Heerden, vir die tadhndige versorging en proeflees. Mw.
J.
m e r vir die noukeurige tilcwerk.M y broer, Pierre Grobler vir sy bydrae wat hy gelewer het om navorsings= roateriaal te help bekau.
Hev. M. Strydau, eggenote van prof. G.L. Stxydom, vir a1 die gasvryheid en aangeneme etes tydens my besoeke aan die Potchefstmause Universiteit vir CHO.
M y opregte dank aan mgr akoonowrs vir hulle bemoediging tydens my studie. My eggenote, Hanta, vir haar voortdurende inspirasie en beucediging.
Laastens mgr dank aan ens God, t my die veratandelike venrd, krag en gemde gegee het
-
aan Hom die eer.BEPERK ii.
AN EVALUATIC?d OP ZHE MAXIM4L PRYSICAL WORgING CAPACITY AND -MXIVITY P R D F I L G o F ~ A T a u E F O P S P A F F ~ I N ~ S A D F
Flowing from the traditional concept that military tasks demand a high measure of exhausting physical exertion it follows that military personnel must be physically fit. Contemporary warfare has however, changed in many ways and particularly senior personnel are forced into a sedentary life= style. Such persons will therefore of necissaty have to participate actively in physical activities to retain a high degree of physical . preparedness
.
The purpose of this study was to determine the physical activity profile in the work place and after work, it was also designed to establish the maxi= ma1 physical work capacity of executive officers amongst Chief of Staff Personnel in the South African Anuy.
The results show that the executives at Chief of Staff Personnel msintain a sedentary lifestyle at work and after hours. Only 30,8 % of the entire survey group participate in physical activities after work on a regular basis. This sedentary existence is reflected by the poor maximal oxygen consumption values which were achieved ( 2 5 , 6
+
1,l m l.
kg. -Inin-1 ).
Only five cases in the age group 30 to 39 y q s who participated regularly in physical activities could achieve an average V02 max value of 3 5 , 9 2 2 , 6&.kg.-lmjn-1. 'Ihis must be regarded as unacceptable. ?his group's
average V02 max value differed significantly from all the following groups; sedentary 30 to 39 years old (P<0,01); active and sedentary 40 to
44 years old (P<0,01) ; active and sedentary 50 years+ (P<0,01). Only 6 % of the total experimental group of 81 cases participated effectively in physical activities after work.
From the study it is clear that executives at the C.S.P. showed a lowered physical work capacity which can possibly be ascribed to their sedentary lifestyle. These persons can be the prey of hypokinetic diseases which in turn can harm their productivity and quality of life. Serious efforts will have to be made to improve the personnel's physical condition.
iii.
DIE PHXUEM
EN
DIE DOEL VAN DIE ONDERSOEXDIE NOaDSAAKLIKHEID VAN FISIEKE FIKSHEID VIR OORLOGVOERLffi
-
'N HISRRIESE m I G2.1 Inleiding
2.2 Die Antieke Beskawings 2.2.1 Egipte 2.2.2 Smerie 2.2.3 Babilonie en Asirie 2.2.4 Sjina 2.2.5 Mie 2.2.6 Iran 2.2.7 Israel 2.2.8 Japn 2.2.9 Griekeland
2.2.9.1 Die Hcmeriese Tydperk 2.2.9.2 Die Spitbarme 'IWpexk 2.2.9.3 Die Vr& Atheense Tydperk 2.2.9.4 Die Latere Atheenae Tydperk 2.2.10 Rcme
2.2.11 Samevatting
2.3 Die Middeleeue en V- Moderne Tyd 2.3.1 Die Feodalisme 2.3.2 Die Ridderwese 2.3.3 Die Renaissance 2.3.3.1 Die H-isme 2.3.3.2 Die Horalisme 2.3.3.3 Die Realisme 2.3.4 Samevatting 2.4 Die Moderne Tyd 2.4.1 Lhitsland 2.4.2 Swede 2.4.3 meland 2.4.4 b l a n d 2.4.5 Amerika 2.4.6 Suid-Afrika
iv.
2.4.6.2 Die tydperk 1929 tot 1935 2.4.6.3 Die tydperk 1935 tot 1959 2.4.6.4 Die tydperk 1959 tot 1966 2.4.6.5 Die tydperk van 1966 2.4.7 -vatting
DIE F&X VAN BEDRYFSFIKSHEID IN DIE INWS'IRIE MET SPFSIALE VERWYSING NA DIE UITVOERPlDE AMPPPlAAR IN SEKERE GEVEGSMAGTE
3.1 Inleiding
3.2 Die voordele van gereelde fisieke oefening 3.2.1 Inleiding
3.2.2 Die persoonlike voordeel van gereelde fisieke oef ening
3.2.3 Die waarde van 'n bedryfsfiksheidsprogram vir die
=-w
3.2.4 Die belangrikheid van die uitvoerem.de amptenaax 3.2.4.1 Die waarde van 'n bestuursfiksheidsprogram
vir die uitvoererde emptenaar
3.3 Fisieke fiksheid vir die uitvoererde emptensar
-
die situssie in enkele mili- mgte3.3.1 Inleiding
3.3.2 Die Verenigde State van Amerika 3.3.3 Brittanje
3.3.4 Rusland
3.3.5 Finland 3.3.6 Paraguay
3.3.7 Die Suid-Afrikaanse Weennag 3.3.7.1 Die Suid-Afrikaause f i r 3.3.7.2 Die Suid-Afrikaanse L u g m g 3.3.7.3 Die Suid-Afrikaanse Vloot
3.3.7.4 Die Suid-Afrikaanse Gemx&mdige Diem
4.1 Keuse van proef persone
4.3 Appnraat
4.3.1 Die fietsergameter 4.3.2 Bloednheter
4.3.3 stetoskoop
4.3.4 Termometer
4.3.5 Bepaling van massa
4.3.6 Die elektrokardiograaf
5.1 Inleiding
5.3 Die fisieke aktiwiteitsprofiel gedurende die werksdag 5.4 Die fisieke aktiwiteitsprofiel van amptenare na
werkstyd
5.5 Redes vir nie-deelnaue aan fisieke aktiwiteite na -werk
5.6 Redes vir deelneme aan fisieke aktiwiteite- of artslnnning
5.7 Makaimale fisieke werkvenm6
5.9 Samevatting
6.1 Samevatting
LPS VAN
vi.
I. Die fisieke fiksheidskriteria vir die Amerikaanse Vloot I1 Fiksheidstabel vir mans in die SA W r
111 Fiksheidstoetse vir die SA Lugmag
IV Fiksheidstoetse in die SA Vloot
V Vereistes en prosedures by fisieke fiksheidsevaluerings in verskillende weetmagte, met betrekking to senior personeel (uitvoerende amptenare )
VI Berekening van die fisieke aktiwiteitsindeks
VII 'n Kwantifisering van die prominate gesondheidsprobleme by uitvoerende amptenare in HSP
VIII Frekwensieverspreiding van die gemiddelde reistyd na en
van die werk by uitvoerende amptenare in HSP
IX-1 Die reiswgse by uitvoerende amptenare in verskillende
o u d e ~ g r o e p e in HSP
IX-2 'n Klassifisering van die reismse, vir verskillende ouderdams~roepe, by uitvoerende amptenare by IISP X Die gemiddelde werkstyd per vyfdag werksweek (Maanlag
tot Vrydag) asook Saterdag en Sondag vir uitvoerende amptenare in HSP
XI Kwantifisering van die stappatmon by die werk vir uitvoerende amptenare by HSP
XI1 Kwantifisering van hoeveel uitvoerende amptenare in IlSP t r a p by die w e r k Him.
XI11 Kwantifisering van hoe gereeld uitvoerende amptenare
in HSP aan fisieke aktiwiteit of ontspanning deelneem XIV 'n Kwantifisering van die gemiddelde fisieke aktiwi= teitsindeks (saner en winter) van u i t v d e ampte=
nare in HSP, wat gereeld aan fisieke aktiwiteit of ontspanning na werk deelneem
BEPERK v i i .
XV Redes vir nie-deelname a m fisieke aktiwiteit van uitvoerende amptenare by HSP
XVI Die redes vir deelname aan fisieke
aktiwiteit van 'n uitvoerende amptenare by HSP XVII-1 Maksirnale w e r k v e d (watt) by uitvoerende ampte=
nare by LISP 79
. XVII-2 Maksimale fisieke werkvermoL; (watt) by fisiek aktiewe
en sedentere uitvoerende amptenare by HSP 80
XVIII Maksimale suurstofopname (V@ maks in ml. kg. -1min-1) by fisiek aktiewe en sedencre uitvoerende amptenare by
xiii.
LPS VAN ILUsIBASm F I m
1. Die Marquette elektrokardiograaf
ACSM AMEDD APFA WrnI Brn BMDP CFT FAI
w
Hipertensie HSP HT Kkal M l . kg. &in-1 v02 Maks XantelasmaAmerican College of Sports Medicine A m y Medical Department
Army Personal Fitness Assessment
Army Physical Fitness Research Institute Basic Fitness Test
Biomedical Computer Uata Program Combat Fitness Test
Watersug
Elektrokardiogram
Fisieke aktiwiteitsindeks Fisieite werkvermoe
'n Bloeddrukverhoging, verhoogde bloeddruk
Hoof van Staf Personeel
Hartternpo Kilokalorie
Milliliter per kilogram liggaamsmassa per minuut
Die geel lipid-aanpaksels wat pasiente met hiperchole= sterolemie vertoon.
ix.
Die geel lipied-aanpaksel wat op die ooqlede of kornea van pasiente met hipercholesterolemie kan voorkom.
As gevolg van die tradisionele apvatting dat militsre take 'n ho6 mate van uitputtende fisieke inspanning verg, word verwag dat militsre personeel fisiek fiks moet wees. Ten spyte van die % tempo waartmm die temologie verbeter het en die gepaardgaande meganisasie, het 'n h& peil van fisieke fiksheid 'n voorvereiste vir die moderne Suid-Afrikaanse soldaat gebly (Cilliers, 1979 : 1). Reeds vanaf 1972 is die RSA in 'n uitgerekte lae- intensiteit oorlog of ook genoem guerilla- of onkonvensionele oorlogvoering gewikkel wat % f isieke en psigiese eise aan die veiligheidsmagte stel. Hierdie tipe oorlogvoering berus basies op defensiewe optrede en die insur= gent (terroris) is dus die persoon wat die tyd, plek en aard van die aan= slag kies. Eers nadat terreurdade gepleeg is begin die veiligheidsmagte in
'n
offensiewe rol funksioneer. Uit bogenode is dit duidelik dat die soort van oorlogvoering 'n uitmergelende effek op vend die uitvoerende amptenaar kanM
ardat die bevelstruktuur voortdurend m e t poog om moont= like teikens van terreur en sabotasie betyds te identifiseer en te beveilig(Drabik, & Parker, 1989 : 196; Di Benedetto, 1989 : 259).
Elke lid van die SAW benodig 'n optimale fisieke werkvem& om doeltreffend te kan funksioneer in die onvemagte noodsituasies wat elke dag binne die grense asook op die landagrenae kan opduik. Aangesien die uitvoering van weermagtake speaifieke fisieke vereistes aan die soldaat/uitv&rende ampte= naar stel, is 'n W f isieke werkvermii 'n voorvereiste om te verseker dat die taak suksesvol voltooi sal word. 'n Gebrek aan voldoende fisieke fiks= heid kan daartoe lei dat die soldaat misluk in die uitvoering van sy taak wat tot fisieke en/of psigiese "verwonding" of selfs die dood kan lei. So byvoorbeeld kan die soldaat wat weens 'n gebrek a m fiksheid nie vinnig genoeg sy iruur- en bewegingsdrils uitvoer nie, gewond of selfs gedood raak, of die uitvoerende ampteaaar wat as gevolg van werksdruk en gebrek aan fiksheid 'n hipokinetiese kwaal opdoen. Beide is dan "oorlogsgewondes" wat
'n h& finansiele las op die semelewing plaas.
Die organisssie van die SAW bestaan uit vegtend of te we1 operasionele hooflnrartiere, met verskillende ondersteunende of administratiewe hoof= kwartiere.
By operasionele hoofkwartiere bestean die tendens dat die lede v m hulle operasionele ingesteldheid en verantwoordelikhede, fisiek meer aktief moet wees as wat die geval by administratiewe en organisatoriese hoofkwartiere is. Operasionele hoofkwartiere is egter van administratiewe en organi= satorieee hoofkwartiere vir doeltreffende funksionering afhanklik. Geen
operasionele eenheid kan sonier voldoende fondse, mmekrag, ran-,
ammmisie en wapens, oorlog maak nie en organisatoriese hoofkwartiere met hiervoor sorg
.
Die werksaamhede by 'n administratiewe hooflrrrartier vereis dus uit die aard van die saak nie veel fisieke inspanning nie, en die personeel is in 'n groot mate tot 'n sedent6re leefwyse beperk. Hierdie fisieke onaktiwiteit bring dan ook noodwendige destruktiewe gevolge in die fisieke w e r k v e d en
gesondheid van die personeel by die hoofkwartiere m e e . Laasgenoemde kan beperkend inwerk op die paraatheid van die operasionele hoofkwartiere wat weer op hulle beurt aanleiding kan gee tot gevoelige verliese
-
insluitende lewensverlies. In hierdie qeval is die oorlogsketting dus net so sterk as wat die swakste skakel is.Verskeie studies het aangetoon dat die fisieke aktiwiteite van persone afneem namate hulle ouer word (Kraus & Raab, 1961; RGN-NSC-14, 1982b: 88; Laerum & a r u m , 1982 : 146; Shephard, 1986 : 8). Die sensus opname van 1980 waarna in die RGN-NSO verwys is (RGN-NSQ-1, 198%: 641 het bevestig dat die tendens ook in Suid-Afrika bestaan. Die redes -om mense aan fisieke aktiwiteite deelneem kan hwfsaaklik in twee qroepe verdeel word, naamlik die wat deelneem terwille van prestasie en die wat gesondheids= bevordering voor
o&
het (Pollock e u . , 1978 : 25).Volgens die RGN-NSO (RGN-NS31.1, 1982b: 501 is baie van die deelnemers wat terwille van prestasie deelneem, persone in die jonger oderdomsgroep, dit wil s8 no-lweg jonger as 35 jaar. Volgens Delport
u.,
(1984 : 2) is die bevordering van gesondheid en fiksheid d e w middel van sport en fisieke aktiwiteitsdeelnaus baie belangrik vir die Suid-Afrikaanse man ouer as 35jam. Kanpetisie-sport sped dus nie meer so 'n belangrike rol by die middeljarige nie.
Hierdie verlaging in fisieke deelnameprofiel kan een van die aanleidende oorsake wees wat hipokinetiese degenerasie by die mens tot gevolg het (Strydom, 1983 : 3). Vir enige groot maatskappy, insluitend die SAW, kan die hipokinetiese siektetoestande produktiwiteit benadeel.
Verskeie studies wat elders in die e e l d gedoen is, het getoon dat 'n svwk
fisieke toestand met aspekte soos werkafwesigheid, verhagde produktiwiteit
en vr& ongeskiktheid verband hou (Koerner, 1973 : 707; Striimpher, 1983 : 33; Shepard 1984 : 166). Hierdie studies wys egter ook op sekere voordele wat fisieke fiksheid vir die maatskappy en die individu self inhou, byvoor= beeld verhoogde aerobiese ve-, verlaging van ho& bloeddruk en verhoogde werksproduksie
.
Die belegging wat veral in die korps van uitvoerende amptenare genaak word beloop moot bedrae. Bedrae van ongeveer $600,000 in Kanada en ongeveer R200,OOO indie RSA is a1 genoem (Delport
u.
,
1984 : 2).
K d i g e s in die SAW bereken dat die koste verbonde om 'n administratiewe offisier op te lei ongeveer R200 000 en die van 'n vegtervli&er ongeveer R11 miljoen beloop. By die h&r range mag dit heelwat meer beloop.Aangesien die uitvoerede amptenaar 'n be-ike skakel in die oorlog= masjien is, poog die SAW tans, om d e w middel van 'n program van verpligte fiksheidstoetse, die amptenaar in 'n goeie gesondheidstoestand te hou. Elke eenheid moet kvwrtaalliks fiksheidstoetse af18, waarna die gemiddelde slaagsyfer na die afsonderlike weamagsdeel se hoofkrarrtier gestuur word. Ongereelde deelnaus aan fisieke aktiwiteite en sedentSre leefstyl van per= soneel in 'n administratiewe hoofkwartier, hou dus die g e m in dat lede, veral di8 bo die ouderdom van 30 jaar, hulle tydens die afle van
'n
f i b = heidstoetsbattery kan wreis. Alhoewel geen amptelike statistieke beskik= baar is nie, het dam reeds gevalle voorgekom w a a r middeljarige personeel tydens die afls van fiksheidstoetse gesterf het.Dit is opsigself 'n onbevredigende toestand en meer gesofistikeerde toets= metodes sal moet geskep word. Die tekort aan opgeleide mannekrag amok die hoG onkostes verbonde aan die opleiding tot op die vlak van uitvoerende amptenear, bring mee dat die kwalitatiewe funksionering van die korps van personeel so ver as rooontlik behou moet word.
Verskillende navorsers het getwn dat mense wat oor 'n Doter fisieke fib= heid beskik of wat azn harde fisieke aktiwiteite blootgestel is 'n laer insidensie aan korongre hartsiektes toon en werksdruk beter kan verwerk as diegene wat 'n sedent6re leefwyse voer (Paffenbarger e t . , 1984 : 314; Shephard 1986s: 232; Strydom
u.,
1987 : 34).Deelname aan fisieke aktiwiteite is 'n relatiewe begrip en behwrt ge= kwantifiseer te word. Die American College of Sports Medicine (1986 : 34) kwalifiseer die beginsels van fisieke aktiwiteitsdeelname kortliks as volg: Die frekwensie van inoefening behwrt 3 tot 5 keer per week vir 'n tydsduur van 20 tot 30 minute teen 'n intensiteit van 60% tot 70% van die individu se funksionele kapasiteit, te geskied. Indien hierdie beginsels nagekom word, behoort die individu die nodige gewenste gesondheidsvoordele wat met fisieke aktiwiteitsdeelname g e m gaan, te bereik.
Na aanleiding van die bostaanje bespreking kan samevattend beweer word dat dam tans g e m wetenskaplike inligting oor die fisieke aktiwiteitsdeel= namepatroon vir die korps van uitvoerende amptenare in die SAW beskikbaar is nie. Die huidige situasie met betrekking tot fiksheidevaluasie is ook nie bevredigend nie. Irdien hierdie toestand gehandhaaf word kan dit 'n
srrak akakel veroorseak mt die oologmasjien skade kan befikken. Dit is daarom van dringende belang dat 'n wetenskaplike ondersoek na die kwaliteit
van fisieke aktiwiteitsdeelnsme as& die fisieke werksvemoi4 van uitvoe~ ende amptenare by 'n administratiewe hoofkwartier geloods sal word, ten einde wetenakaplike inligting te versamel om sodoende toekwmtige en strategiese beplanning te kan doen.
Die doe1 van die studie is can die fisieke aktiwiteitsprofiel en fisieke werksvemoS van uitvoerende amptenare by 'n tipiese administratiewe hoofkwartier te dersoek. Die ondersoek kan in die volgende doelstellings saaagevat word, naamlik:
a. Die bepaling en kwantif isering van fisieke aktiwiteite geduwde werksure.
b. Die bepaling en krwntifisering van fisieke aktiwiteite na werk. c. Cntleding van redes vir deelname en nie-deelname aan fisieke
aktiwiteite.
DIE VAN mSIBgE FIJ[SIIEID VIR
2.1 Inleiding
Oorlogmak, handearbeid, jag, dans en spele was aktiwiteite wat 'n bydrae gelewer het tot die primitiewe mens se goeie fisieke ontwikkelim. Die beskawing en ontwikkeling van die tegnologie het egter die harde fisieke
arbeid van die primitiewe men8 stelselmatig begin vervang (Rice
u.,
1969 : 3). Die mssjien, wat weinig h a g en behendigheid verg om te ge= bruik, het die ruwe gereedskap van die primitiewe mens tans byna geheel en a1 vervang (Blakeslee & Stamler, 1963 : 106). Tog hetdie era en wyse waarop die primitiewe mens sy liggaam gebruik het, 'n blywende in= druk op die moderne beskawing gelaat. In die res van die hmfstuk sal daar aamlag gegee w o r d aan die noodsaaklikheid van fisieke fiksheid in oorlogvoering s o w wat ditby enkele gemeenskappe in die verloop van die geskiedenis opgeteken is.
2.2 Die Antieke Eleskawinas 2.2.1 EF(iPte
Die eerste tekens van -wing
in
eipte dateer uit die jaar 1 500 vC (Riceu.,
1969 : 4). Egipte was ryk a m vrugbare landbougrond in die riviwalleie waar voldoende voedsel van geslag tot geslag op dieselfde plek verbou kon word. Terwyl Egipte van 'n primitiewe beskawing tot 'n beskaafde volk ontwikkel het, het fisieke aktiwiteite en liggaamlikeopvoeding 'n belangrike deel van hulle kultuur geword (Van Eden
u.,
1956 : 13). Die Egiptenare was nie 'n veglustige volk nie en het d a m nie veel aandag aan fisieke en milisre opleiding vir die burgers geskenk nie. Min is oor die fisieke en militcre opleiding in Egipte bekend. Van Eden
a.,
(1956 : 16) dui egter aan dat soldate in die krygskuns en dril d e w ouer huursoldate opgelei is. Dit word ook beweer dat soldate milit&e opleiding met verskillende spele en sportsoorte soos stoei, swem en giumastiek aangevul het (Riceu.
,
1969 : 4 ).
Sodoende is vaardig= hede wat tydens oorlogvoering van nut kon wees, ontwikkel. Van Dalen &.
(1956 : 15) bsweer verder dat jongelinge na milisre skole gestuur is waar hulle uitplttende opleiding in die bantering van wapens, ontwik= keling van krag, spoed, soepelheid en lenigheid ondergaan het. Hulle het ook gestoei, geswem en oorlogsdanse beoefen. Stoei was 'n bogs ontwik= kelde kuns in Egipte en is deur krygers vir fisieke kondisionering gee= bruik, terwyl dit ook as vermaak vir die volk, hoog aangeslaan is. DieEgiptenare het b an twee redes aan fisieke aktiwiteite deelgeneem,
d i k , eerstens an doeltreffend oorlog te kan maak en tweedens om hulle sport effektief te kon beoefen.
Sumerie is as die voorloper vir Babilonie in Mesopohmif beskou (Rice
d.,
1969 : 4 ) . Geen bewyse is beskikbaar wat aantoon dat Slrmerie 'n eiefisieke fiksheidsprogram ontwikkel het nie. Belangstelling in stoei en visvang as aktiwiteite an die W l u i gedurende vredestyd fiks te hou, dui op hulle belangstelling in fisieke fiksheid (Rice
u,
1969 : 5).Fisieke aktiwiteitsdeelname was hier op ontgpa~ing vir die h&lui ge= mik. Moontlik lcan dit as 'n eerste geskiedkundige "bestuursfiksheids= program" gesien word.
Hierdie volke het nie soveel waarde aan sport en spele as die Egiptenare geheg nie. Hulle het net soos die Sumeriers nie net vir kos gejag nie, maar ook hulle wapenbehendigheid op hoe vlak gehandhaaf. bar is bewyse dat boks en stoei as aktiwiteit vir kompetisies gebruik is. Swem het 'n belangrike rol gespeel mar is grotendeels vir die plesier beoefen. Op hierdie wyse het dit tog die kern van fisieke oefening vir krygers gevorm
(Rice
u.,
1969 : 5). O p s d kan qesB word dat die Babiloniers en Assiriers aan fisieke aktiwiteite deelgeneem het sodat hulle goed kon oorlog mask, om die behoefte aan onderlinge kcmpetisie te kon bevredig en om te o n t s ~ .Sjina is een van die owtste beskawings indie w6reld. Alhoewel dear 'n mate van militarisme geheers het, het die Sjinese nie soveel aardag aan fisieke opleiding geskenk as wat in ander M t u r e die geval was nie. Miliere diem was as 'n noodsaaklike erare1 in plaas van 'n nasionale ideaal beskou. Die Sjinese het eerder na 'n rype ouderdcm en geleerdheid gestreef as an aan uitputtende fisieke oefening deel te neem. Van W e n
u.,
(1956 : 23) beakryf die Sjinese se siening van die nasionale ideaal as volg". .
.
the aged scholar who was rewarded by an absence of physical labour".Gedurende die vr& ontwikkeling van die Sjinese M t u u r het die leerplan vir skole hwfsaaklik uit die bestudering van die Sjinese literatuur bestaan. Nasionale leiers moes egter oar 'n mate van mili* wardig= heid beskik (Gordon, 1985 : 5). In later jare het die regering egter speaiale eksamens wat uit spesifieke oefeninge bestaan het, vir krygs= manne ingestel. Die Sjinese soldate hoef nie meer w r so 'n breedvoerige kennis van die literatuur te beskik nie. Laurie (1900 : Evaluation of the South African Army physical training progr- : Fitness attained and injuries sustained, soos aangehaal deur Gordon 1985 : 6) beweer: "For the military service a very smll lotowledge of literature is needed. The special examination consists of physical exercises
-
the lifting of heavy weights, drawing the long bow, and the drill with the sword".M g e sportsoorte is later ontwikkel as nuttige voorbereiding vir die ontwikkeling van militcre -id. 'n Primitiewe tipe voetbel, boks, jiu-jitsu en stampery was baie gewild (Gardiner, 1930 : 15). Van Dalen
u.,
(1956 : 26) beweer dat die Sjinese se behendigheid met stryd= wah?ns, aan hulle die nodige beweeglikheid vir vele oonrinnings verskaf het. Ook boogskiet in verskeie vorme is beoefen. Die kruislxmg is reeds ongweer een eeu voor Christus a1 gebruik en boogskiet vanaf 'n perd se rug gedurende die T'ang-regering (618-
907 nC) voorgekom. Tussen 618 enstyle van swaardgevegte gelei het. Ongeveer 494 nC is klipgooi as deel van die milit& opleidingsprogram gebruik. Stoei was net soos in Egipte, 'n belangrike aktiwiteit vir soldate gewees. Met die aankoms van Boeddhidhtmna in Sjina ongeveer 527 nC het boks 'n belangrike deel van miliGre opleiding geword. Een van die oudste sportsoorte, naamlik voet= bal, is as hulpaiddel vir fisieke kondisionering aangewend. In "The Bio= graphy of Piao-Chi", 'n generaal van die Hau-regering, is die volgende aangeteken: "
...
when they were out in Mongolia the want of food robbed the (Chinese) army of it's morale, but Piao-Chi dug holes in the ground and played football" (Van Dalenu.,
1956 : 26). Ten spyte daarvan dat militsre diem as 'n nwdsaaklike ewe1 deur die Sjinese beskou is, het fisieke aktiwiteitsdeelname 'n belangrike rol ter vwr= bereiding vir oorlog gespeel. Sekere verskillende tipes swaarde en swaard vegstyle wat ontwikkel is dui daarop dat die Sjinese se vegkuns dinamies van aard was.Die beskwawing in Indie is net so antiek as die van Sjina. Indie is 'n land van gadsdienstige en mistieke filosofieG, w a a r die dcuninante gods= dienste HindoePsme, Mohamdanisme en die Christendom is. HindoePsme reduseer alles in die heelal tot 'n eenheid geneaml Brahma
-
die mens se siel word na vele reXnkamasies in Wahm geabsorbeer. Gn dit te be= spoedig en te bereik mcet die uu=ns fisieke aktiwiteite venny (Rice &a.,
1969 : 7 ) . ALhoewel Indie herhaaldelik aangeval is, het die be= volking redelik ongestoord voortbestaan. Strydig met Boeddha se verbod, het venwiinde volrrassenes olifante gejag, boog geskiet, gebokk, perd geryen gehardloop. Oedurende vredestyd het die soldate verskillende sport= soorte vir vennaak en ontspsMing beoefen. Eeue daarna het polo sy ont= staan onder die ho& lui in die weerrnag gehad (Rice
u.,
1969 : 7; Kugel 1973 : 17). Nieteens-e die feit dat die Indiese beskawing net so antiek as die van die Sjinese was, blyk dit asof fisieke aktiwiteite ter voorbereiding vir oorlogmaak nie so 'n groot rol soos die geval by die Sjinese was, gespeel het nie. Die rede hiervoor blyk die HindoeYsme te w e e a wat alle vorme van fisieke aktiwiteitsdeelname vemy het. Dit wil ook voorkom asof die rykes sekere vorme van fisieke aktiwiteits= deelname as vorme van vermaak eerder as metode ter voorbereiding van oorlogmsak beskou het.In die sewende eeu vC het die Mede en die Perse die grootste nasie in Indo-Europa as 'n blanke ras gevonn. Hulle was jagters, uitstekende miters en dapper soldate (Rice
u.,
1969 : 7). In 558 vC het die Persiese Ryk onder aanvoering van koning C y r u s , in opstand gekom en die Mede oorwin. Cyrus het met sy l&r die een nasie na die ander oorwin, sodat die Persiese ryk teen 529 vC vanaf die Indusrivier tot die Aegiese see gestrek het. Die sukses van hierdie ooxwinnings is grootliks aan die fisieke opleiding en -opvoeding van die jong seuns en mans toegeskryf.Van kindsbeen is s e w geleer om met 'n boog te skiet, perd te ry en net die waarheid te praat. Op ongeveer sesjarige ouderdan is seuns deur die Staat vir mi1iG1.e opleiding afgesonder. Die seuns is dan geleer om te hardloop, slingervel te gooi, boog te skiet en spies te gooi. Na onge= veer 'n jaar is hulle geleer om perd te ry en die seuns is dan geleer om tydens 'n vol
galop op en af van die perd af te spring en an skkuraat te skiet en te gooi terwyl hy voortjaag. Hierna kon hulle a m jagtogte deelneern en tydem so 'n jagtog is die seuns aan uiterste hitte en koue blootgestel. Elke dag is hulle geforseer an aan roetemarse deel te neem en riviere oor te steek sonder om hulle wapens te laat nat word. Rantsoene was skaars en die seuns moes van eie vangste leef.
Wanneer hulle nie op 'n jagtog was nie is hulle verder in boogskiet,
perdry en atletiek onderrig. Daar is ook tyd bestee om hulle te leer om self wapens, skilde en plaasimplimente te vervaardig. Hierdie opleiding het vanaf 6-jarige ouderdan tot 20-jarige ouderdom geduur, terwyl hulle van 15 jaar tot 50 jaar aan verpligte militire diem onderworpe was. Bogenoemde opleidingsprogram het deartoe gelei dat Persie die bes ontwik= kelde weerrnag in h i e gehad het. As gevolg van die omvang van hulle militsre take moes elke beskikbare nvln tot ouderdom 50 jaar, aktiewe diem
verrig (Rice
u.,
1969 : 81.Militere opleiding was baie belangrik vir die Jode wat op die kruisroete van die antieke w6reld gel& was en gereeld aanslae van vyandelike magte moes afweer. C ~ I te oorleef moes die toekomstige soldate h a g , uithou=
vemm6 en behendigheid in krygskuns ontwikkel (Van Dalen
u.,
1956 :34).
MilitSre opleiding het hoofsaaklik uit die g e W k van die py1 en b o a , skild, spies en slingervel bestaan en behendigheid met bogenoemde wapen= tuig kon net deur middel van inoefening vedu-y word. Voorbeelde hie- w o r d gevind in die volgende tekaverse naamlik, 1 Sam 20 : 20: "Ek sal drie pyle aan die kant &aarvan verby skiet, asof ek na 'n teiken skiet", Rigters 3 : 21:"..
.
en h u d het sy swaard van sy regterheup af met sy linkerhand gegryp en vir Eglon in sy maag gesteek". Rigtern 20 : 16: "Indaardie hele l&r was daar sewehonderd lump soldate, a h 1 links. Hulle kon keer op keer 'n ham raakgooi met 'n klip uit 'n slingervel". Die spesifisiteit van fisieke aktiwiteitsdeelname ter vwrbereiding vir w r = logmaak blyk duidelik uit bogenoemde Bybeltekse. Sodoende het die Israeliete 'n gedugte l&r gevorm en die vele suksesvolle veldslae wat hulle behaal k t , deurspek die Bybel.
In die sewende eeu nC k m Japan onder invloed van die Boeddhisme (Kiigel, 1973 : 19). Gedurende die twaalfde eeu nC word die erekode van die Samurairidders g e f o d e e r wat onder andere beteken het dat 'n soldaat met totale selfdissipline en gelatenheid enige fisieke en psigiese lyding m e t aanvaar, en hierdie kale het bindend selfs vir die kamikaze vliehiers ge= durende die tweede w&eldoorlog gebly. Jhar is hoofsaaklik vier fisieke aktiwiteite beoefen, nl., Sumo (stoei)
,
Kondo (swiardgeveg),
Judo en Kymlo (boogskiet). Opleiding van krygers het uit Itrag- en behendigheidsoefening met of sonder wapens bestaan (Kiigel, 1973 : 19). Fisieke aktiwiteitsdeel= name was direk op oorlogmaak gerig en het 'n belangrike rol gespeel.te ontwikkel (Rice
d.,
1969 : 10). 'n Goedontwikkelde m~slike lig=gaam is deur msns en vroue vir estetiese, seksuele en sosiologiese redes,
bewonder en daarom het fisieke opleiding 'n baie be-ike rol in die Griekse kultuur gespeel
-
meer as in enige ander volk se Mtuur. Berg= reekse in Griekeland het die bevolking in verskillende groepe verdeel en hierdie groepe was mekaar uiters vyandiggesind. O n die rol van milit6re opleiding ten volle te verstaan is dit nodig om die Griekse geskiedenis in vier tydperke na te gaan, nl:i. Die Haoeriese tydperk wat die tydperk van die prehistoriese era tot die eerste Olimpiese Spele in 776 vC is.
ii. Die Spartaanse tydperk wat d e w die hele geskiedenis van Sparta strek.
iii. Die v r d Atheense tydperk wat van die eerste Olimpiese Spele tot aan die einde van die Persiese oorlo6 in 480 vC strek en
iv. Die latere Atheense tydperk uat van die Persiese oorl& tot die
vorming van die Romeinse Ryk strek.
Vervolgens dus 'n bespreking van bogenoemde tydperke. 2.2.9.1 Die Homeriese tydmrk
Hierdie tydperk is gedurig deur oorlog onderbreek, gevolglik was elke burger 'n soldaat en fisieke fiksheid dus 'n nocdsaaklikheid (Gordon,
1985 : 8). Die "Iliad" en "Odyssey" onthul die praninente rol wat sport en wfening gedmnde die Homeriese tydperk gespeel het. Offerandes aan die gode, begrdnisse en allerhende fonnele en minder fonnele gebeurte= nisse het tot wedstryde met s t q d h a e m en toetse van spierhag en be= hendigheid gelei. Boks-, stoei-, hardloop en spiesgooikompetisies was aan die o d e van die dag. Die "Odessey" meld gewigstnot, spiesgooi, boks en resieshardloop as die belangrikste sportsoorte vir kondisionering van die soldate (Kugel, 1973 : 22; Rice eta, 1969 : 13).
2.2.9.2 Die Spartaanse T ~ d m r k
Teen die agste eeu vC het Sparta 'n aggressiewe beleid begin volg en alle anliggende gebiede in die onderste helfte van die Griekse Skiereiland is ingepalm (Van Dalen
u.,
1956 : 4 7 ) . Die Spartaanse regering het toe= nemend militaristies geraak en ontwikkeling op ander gebiede is omtrent heeltad gestaak. Elke burger het net een beroep gehad, naamlik an die Staat as 'n soldaat te dien.Fisieke opleiding was daarop genik an die "man van aksie" wat oor brute krag. fisieke uithowerm6, moed en miliGre behendigheid beskik, te vom
(Van M e n
u.,
1956 : 48). Fisieke kondisi-ing as voorbereiding vir sport was vir die Spartane onaanvaarbaar g-s maar was prim& gerig an suksesvol oorlog te maak. Op sewejarige ouderdom is seuns na militcre skole gestuur. Hier is hulle in kompnies van 64 seuns ingedeel en die seuns uat die meeste inisiatief getoon het is as leiers vir elke kompanie aangewys. Die seuns moes op die grond slaap en is net met een kleding= stuk per jaar uitgereik. Daaglikse aktiwiteite het uit spele, spiesgooi. gewigstoot,
spring, stoei,
hardloop, swen en roetemarse bestaan (Leonard, 1971 : 21; Ricew.,
1969 : 15). Op 12-jarige ouderdom is die kan=&e herorganiseer en is daar met meer intensiewe opleiding begin. Senior instrukteurs, die s o g d e "ephors" het daagliks inspeksies by
die plek van opleiding gedoen. Jongmns tussen 18 en 20-jarige ouderdoni is aan streng eksamens onderwerp. Forbes ( 1929 : 33) laat homself as volg hieroor uit, nl: "And besides it was written in the law that every
ten days the youth stripped naked should p ~ in public review before the ~ s ephors. Now if they were solid and vigorous, resembling the work of a sculptor and the engraver, as a result of the gymnastic exercises, praise was accorded them; but if their physique displayed any flabbiness or flaccidity, with fat beginning to appear in rolls because of laziness, then were they beaten and punished".
Op 20-jarige ouderdom was die jongmm 'n volwaardige soldaat wat txou aan
die Staat gesweer het en tot op die ouderdm van 30 jaar was hulle ver= plig om daagliks sekere voorgeskrewe oefeninge tesame met die militGre oefening uit te voer. Selfs W e n s oorlog moes die Spartane daagliks sekere fisieke oefeninge uitvoer. Op ander geleenthede noes oefeninge voor ontbyt en voor aandete gedoen word. Die wet van die Grieke het ook bepaal dat soldate gereeld moes dam
-
dans is gebruik om die soldate fisiek te kondisioneer asook om hulle eenheidsgevoel te versterk (Rice &d.,
1969 : 17; Kugel 1973 : 27). Die noodsaaklikheid van fisieke aktiwiteitsdeelname word deur die gereelde en doelbewuste kondisionering van die soldate weerspie61.Mans het volle burgerskap op die ouderdm van 30 jaar verkry maar hulle
moes egter steeds milit6re diens tot ouderdom van 50 jaar verrig (Van
M e n
u.,
1956 : 50). Riceu.,
(1969 : 16) beweer d a t mans tot op 60-jarige oderdcm in diens van die Staat moes bly. Die Spartamme tydperk herinner aan die huidige tydperk in Suid-Afrika w a a r jongmms eenjaar se verpligte militbe diensplig moet verrig. Tydens die diensplig
tydperk en soes tydens hulle daaropvolgende burgermagverpligtinge, in Later jare, word die Suid-Afrikaanse soldaat fisiek vir militsre take vwrberei. Die noodsaaklikheid van f isieke fiksheid om militke take suksesvol te kan verrig kom sterk op die vwrgrond wanner na die swak fisieke toestand van rekrute in die sogenaemle "Dad's Anuy" gekyk word. O w r mans gewoonlik in hulle veertiger of later jare wat nooit voorheen vir militsre diensplig geloot is nie, m e t kort mili* opknappings= kursusse volg. Weens hulle ouderdm en fisieke toestand word min fisieke eise aan die rekmte gestel. Aangesien roans tot op 55-jarige ouderdm verplig kan word an milit6re diens te verrig is dit dus noodsaaklik dat hulle hulself in goeie fisieke toestand hou.
2.2.9.3 Die vr& Atheense tydperk
Die besluit of die kind deur die Staat opgelei moet word, a1 dan nie, het by die Atheense vader berus (Leonard, 1971 : 20). Die A t h e n e m wou, in teenstelling met die Spirtam, h6 dat hulle kindera afgesien van militsre behendigheid en waagmed ook karaktereienskappe ontwikkel wat nodig is om'n weedsame bestaan te volg. Die Atheense ideaal was m die soge= naamde "man van aksie" met die "man van wysheid" te vervang (Van D d e n &
,
1956 : 55).Warmeer die seuns op 7-jarige ouderdom begin skoolgaan het, het hulle nie dadelik met uitputtende oefeninge begin nie en fisieke kondisionering het net uit ligte oefeninge en sport bestaan. Daar is a m aktiwiteite soos
hardloop, spring, touklim, ba1sp.de en hasie-oor-sped, deelgeneem. Die seuns is ook geleer om spies en diskus te gooi. Uitputtende oefeninge is eers na verloop van 'n paar jaar beoefen en die ouer seuns het clan uit= plttende hardloop-, spies- en diskusgooi-, spring-, stoei- en strydwa= resies-pro- gevolg (Rice
u.,
1969 : 8).Op 18-jarige ouderdom is die seuns as volwaardige mans aanvaar wat trou aan die Staat moes sweer
-
hierna het intensiewe twee jaar se milit&re opleiding gevolg. Elke man moes gereeld gimnastiek beoefen en die gim= nastiek moes plesier, sportmanskap, gesondheid, 'n mooi liggaam, genot, sasiale samesyn en eer, bevorder. Elke v i d e jaar (begiMende 886 vC) is 'n Olimpiese spele gehou, wat vir vyf dae gedurende Augustus plsasge= vind het. wens die spele moes alle sttllrme wat in daardie stadium in gevegte gewikkel was, 'n vredesverdrag sluit (Gordon, 1985 : 12).Die Atheners het geglo dat die mens in totaliteit ontwikkel moet word, soos blyk uit die ontwikkeling van beide die fisieke en intellektuele wat hulle voorgestaan het. Die ontwikkeling van jong seuns totdat hulle aan
uitputtende oefeninge mag deelneem is van die eerste tekens van progresiewe fisieke kondisionering.
2.2.9.4 Die latere Atheense tvdwrk
Nadatdie Atheners die Perse verslaan het was hulle vol vertroue en gretig om hulle nuutgevade m i d en prestige uit te brei (Gordon, 1985
: 2 Na die Fersiese oorl& w a s die Atheners steeds bewus van die noodsaaklikheid om milit& pwaat te wees en het voortgegaan met fisieke kcmdisionering. Met verloop van tyd het die Grieke ueer behep begin raak met die ontwikkeling van die sogenaamde "man van wysheid" en het die "man van aksie" byna heeltemal verdwyn (Van h l e n
u.,
1956 : 67). Die jong Grieke se belangstelling in fisieke opleiding het spoedig met dietoename
in intellektualisme, afname in miliere pumatheid en die ver= w i n g van W e r s as soldate deur huursoldate, vervaag. Die welge= stelde burgers het die vr& leefwyse en fisieke kdsioneringsprogratrme met afkeur begin bejeh en die gemaksugtige lewe het sy tol, nieteen= staande -skuwings van verskeie skmwers, begin eis.Xenopan (Van D d e n
u.,
1956 : 69) het byvoorbeeld die Atheners asvolg bestempel: "'Ihey not only neglect to make themselves fit, but mock
those who take trouble to do so". bevestig ook 'n stelling van Sokrates nl: "no citizen has a right to be an m t u r e in the matter of physical training; it is a part of his profession as a citizen to keep himself in g d condition, ready to serve his state at a moments notice. The instinct of self-preservation demands it likewise: for how helpless is the state of the ill-trained youth in war or danger". Plato (Rice
%., 1969 : 27) het die nocdsaaklikheid en waarde van fisieke kondisio= nering vir liggaamlike opvoeding en miliere pnraatheid beklemtoon. In sy "F'mtagoras" praat hy van: "Then they sent them to the master of gym= naatics, in order that the bodies may better minister to the virbms mind, and that they may not be compelled through bodily weakness to play coward in war or any other occasion".
Nieteenstaande die feit dat die Staat hoofsaaklik na vrede gestreef het, het Plato tog M e m t o o n dat die Grieke gevegsgereed moes weee indien 'n vreemde agressor sou besluit om aan te val. Plato glo verder dat die
geluk van die staat so afhanklik van fisieke fiksheid is dat die kind se fisieke opleiding nie m e e r aan die ouer oorgelaat kan word nie. In die ideale sauelewing moes die ouers 'n kind tot 3 jaar opvoed en vanaf 3 tot 6 jaar moes die kind onder die toesig van 'n vroulike speelgrond- direktrise sped, waarna die kind die Staatskwl dan moes bywoon. Die eerste vyf jam by die skwl moes aan militere opleiding, ginmasti&= onderrig, spiesgooi, boogskiet en perdry gewy wrd. Die daaropvolgende vyf jaar moes aan die studie van briewe en musiekinstnrmente gewy word en vanaf 16 tot 20-jarige ouderdom moes die jongeling 2 tot 3 jaar aan gim= nastiek- en militsre opleiding bestee. Hierdie program w a s swrtgelyk aan die wat later deur die "Ephebic College" aanvaar is en hardloop, patrollies, oefeninge met swaar wapens, pyl- en boogskiet, spiesgooi en skynaanvalle ingesluit het (Van Dalen e t . , 1956 : 74). Aristoteles het die wsarde van fisieke opleiding beklemtoon, en bygevoeg dat dit die opvoeding van die intellek voorafgaan (Rice
u.,
1969 : 27). Die stelling van Sokrates dat elke landsburger 'n goeie fisieke f iksheids= toestand behoort te harulhaaf ten einde die staat te kan dien, indien onverwagte noodsituasies tydens oorlog sou opduik kan ook op die huidige situasie in die RSA van toe-sing gemaak word. Soos reeds beskryf voer die RSA sedert 1972 'n uitgerekte lae-intensiteit oorlog wat h d fisieke en psigiese vereistes aan die soldaat stel.Die toekomstige onafhanklikheid van Suid-Wes Afrika kan impliseer dat vyandelike blitsaanvalle teen die RSA 'n nwontlikheid gewrd het, wsarmee rekening gehou sal m e t word.
Xenophan beskryf fisieke aktiwiteitsbeoefening as 'n nasionale prioriteit
(Van Dalen
a.,
1956 : 69). Cooper (1987 : 1) beskryf die gebrek aanfisieke aktiwiteitsbeoefening d e r die Amerikaanse jeug as 'n nasionale krisis. Die vraag kan met reg gevra word of dieselfde krisis situasie nie tans ook in die RSA geld nie?
Die Italiaanse Skiereiland was die tuiste van 'n verskeidenheid van ge= meenskappies tydens die antieke tydperk gewees. Die kleinste gemeenskap, Latium, was op die oewer van die Tibemivier, n a b die sewe heuwels gel&
(Leonard, 1971 : 29). Hierdie klein politieke dorpie het geleidelik die nabvrige gemeenskappies begin oorheers totdat Latium die hele Italiaanse Skiereiland verenig het. Die Romeinse Ryk het geleidelik meer regte aan die bevolking in ruil vir milit& diem gebied. Voorbereiding vir oor= log en vrees vir oorheersing het die klem vanaf intellektualisme na harde fisieke oefening verskuif. Vir 'n volk wat fjeglo het dat hulle gekies is om die w6reld te oorheers, het fisieke oefening net een doe1 gehad -=
lik om die jeug vir oorlog v w r te berei (Van Dalen
a.,
1956 : 77). In teemtelling met die Griekse manier van fisieke opleiding. was die Romeine se fisieke opleiding hoofsaaklik gemik op die opleiding van sterk en vaardige soldate. Fisieke opleiding was nie vir die ontwikkeling van grasieuse bewegings en mooiheid nie, maar slegs om met durf en d a d in 'n geveg te vorder sodat die soldaat deur sy mede-burgers g&r kon word (Gordon, 1985 : 15). Oorlogmaak was die prestige beroep van die m i n e en militgre opleiding was straf g e e s . Rekrute het opleiding in hard= loop, spring, boogskiet, swem, spiesgooi, skem en perdry ondergaan. Roetemarse van ongeveer 30 km wat teen 6 W u u r afgelS moes word, is drie keer per maand onderneem (Van Dalen &a.,
1956 : 81). Elke soldaat moes sy wapenrusting, kos, eetgerei en verskeie houbkansp.de d a en dit word beweer dat die totale g&g van bogenoemde uitrusting40
k# was (Leonard, 1971 : 30).Naamte die Raueinse ryk magtiger geword het, het die m i n e se leuens= patroon ook begin verander (Kugel, 1973 : 31). Die klem op fisieke kondisionering vir milit2re paraatheid, het geleidelik afgeneem en die Romeine het 'n gemaksugtige bestaan begin volg. Hoekom hulleself inspan as hulle hul -0111 kan geniet? Uiteindelik het die m i n e net vir genot en vermaak geoefen en hierdie gemaksugtige lewenswyse het later tot huUe val gelei.
Vanuit die geskiedenis van die antieke beskawings wil dit voorkom asof oorlog in wisselende mate 'n bepalende rol in die fisieke stand van die verskillende nasies gespeel het. Die pendulum swaai vanaf Egipte, Sumerie, Babilonie, Assirie, Sjina en Indie wat fisieke aktiwiteite tydens hul daaglikse roetine van voedselversameling (bv jag) en vir die genot beoefen het tot by die Israeliete, Perse en Japanese wat aktiwi= teite hoofsaaklik ter voorbereiding vir oorlogmeak teen die vele vyande= like aanvalle beoefen het. In Griekeland -i die pendulum vanaf die Spwtane wat daagliks doelbewuste fisieke kondisioneringsprogrannne ter voorbereiding vir oorlogumk beoefen het na die Atheners w a t in die ont= wikkeling van die intellek amok die fisieke, en sodoende die mens se ontwikkeling in totaliteit begin glo het. Die fisieke kondisionerings= pmgmm~ van die Athenem toon van die eerste tekens dat fisieke kon= disionering vir oorlogvoering met geleidelike progressie geskied het. Wens die latere Atheenae tydperk en die bestaan van die Raueinse I?& swaai die pendulm na sy finale stand van fisieke aktiwiteitsbeoefening ter voorbereiding vir oorlogvoering tot 'n totale gebrek aan fisieke aktiwiteitsdeelnama en gemagsug. Dit lei dan ook uiteindelik tot die val van die Grieke en Raueine.
Die af- in fisieke aktiwiteitsbeoefening word in ons hedendaagse ereld weerspie61 (Van Camp & Boyer., 1989 : 121). Cooper (1987 : 2 ) vind 'n beduidende afname in fisieke aktiwiteitsdeelname onder die Arne= rikaanse jeug gedurende 1985
-
1986. Volgens Cooper (1987:l) begin koronire hartsiektes geleidelik van 'n v m d ouderdam te ontwikkel en kan fisieke aktiwiteitsdeelname hierin 'n belangrike 1-01 sped, aldus s-ge navorsers (Cooper., 1987 : 2; F'affenbarger., 1987 : 117; Van Camp EL Boyer., 1989 : 128). Weens die geweldige gebrek aan fisieke ak= tiwiteitsdeelname order die Amerikaanse jeug beskou Cooper die toestand in sy geheel as 'n nasionale krisis (Cooper.,
1987 : 1).Die lesse wat uit die bespreekte literatuur te leer is kan as volg opge= scan word, naemlik:
-
Faffenbarger (1988 : 435) vind dat 'n gebrek aan f isieke aktiwiteits= deelname by die werksplek met 'n toename aan korodre hartsiektes korreleer. Die korps van uitvoerende amptenare in die SAW blyk 'n sedentsre be- te volg, wat tot 'n eie weennagskrisis, soortgelyk as die d e w Cooper beskryf kan lei. Die geskiedenis van die antieke beskawings het getoon dat fisieke aktiwiteitsdeelname 'n belangrike rol vir suksesvolle oorlogvoering gespeel het. Nadat die pendulumegter weer tot by 'n algehele gebrek aan fisieke kondisionering geswaai het, het van die nasies tot 'n val gekom. Die huidige situasie in die RSA met sy dreigende vyandelikhede bime en bite die landsgrense en die sedentgre bestaan van die inwoners kan daartoe lei dat die geskiedenis hcumelf weer kan herhaal.
2.3 Die Middeleeue en v r d Moderne W d
Teen 265 vC het die Romeinse Ryk op die kruin van die golf ten opsigte van rykdom en oorheersing van vyande gery (Rice
u.,
1969 : 31). Teen 31 vC het die Romeinse Ryk onder meer as gevolg van korrupsie en g d = sugtigheid geleidelik begin wankel en is die suide van m o p d e w veg= lustige en barbaarse Genmmse gemeenskappe ingeneem. Die gedemorali= seerde Romeinse regering was heeltemal onbevoeg om die Germaanse am= valle af te weer en dit het daartoe gelei dat die bang en gefrustreerde volk ander metodes gesoek het om hulleself te beskerm (Riceu.,
1969 : 42). Eiuiten die kerk, het twee ander stelsels na vore gekcun om hierdie behoefte te bevredig, naamlik die feodale stelsel en die ridderwese.2.3.1 Die Feodalisme
Volgens Rice
us,
(1969 : 42) het die feodale stelsel as gevolg van die wetteloosheid en barbarisme wat geheers het, ontstaan. Die swakkes het by die sterkes beskenning gesoek wat weer daartoe gelei het dat die sterkes net sterker geword het. EdelmaMe met 'n sterk gevolg het die swak, ontvolkte burgers wat beskerming gesoek het as dienaars en slawe gebmik. 'n Sekere deel van die dienaars is as ridders opgelei terwyl die res as slawe aaugewend is. 'n Edelman met 'n sterk gevolg het hom g-nlik nie aan wette of regulasies gesteur nie en gereelde oorloe t w e n sulke edelmanne en hulle gevolg het gereeld voorgekan.Gedurende die middeleeue kon die edelman na opleiding in die kerk, of opleiding as ridder streef. Opleiding in die kerk het vereis dat 'n lid liter6re en godsdienstige oderrig in 'n afgesonderde klooster ontvang, terwyl die riddemese weer fisieke en milit&e opleiding in kastele vex= eis het. Die ridderwese was die meer gewilde van die twee stelsels ge= wees en daamm is meer edelmanne as ridders opgelei.
2.3.2 Die Ridderwese
Qn as ridder opgelei te w o r d moes die jong seuns onderrig in fisieke en milit6z-e vaardighede ontvang en spesifieke opleiding an oorlog te maak is in die program ingesluit (Rice
eta
1969 : 42). Op sewejarige ouder= d m het 'n edelman se seun sy opleiding as ridder in 'n kasteel begin. Die seuns is verskillende gimnastiekoefeninge geleer sodat hulle hul lig= gaam kon versterk en dew daaglikse waarndng en nabootsing van die ridders het hulle die grondbeginsels van die ridderwese begin aanleer. Op 14-jarige ouderdom het die s e m s opleiding as skildknape begin ontvang en hierdie opleiding was heelwat moeiliker as voorafgaande krag en uit= houvemoi4 is ontwikkel deur -s gewigte te dra, langafstande te hard= loop, om op 'n perd se rug met volle uapenuitrusting te spring, teen mure uit te klim met en sonder behulp van lere, swem met of sonder wapenrus= ting aan, met h e te gooi en om swaar houtballe met groot rakette te slaan. Die jongelinge moes verder oefen om perd te ry, wapenbehendigheidaanleer en stamina ontwikkel om honger, koue, hitte en 'n gebrek aan slaap te weerstaan. Deur middel van aktiewe deelname aan sportsoorte, soortgelyk aan wrlogmaak, is die jeug verder vir hulle toekomstige lewe
op die slagveld voorberei (Van Dalen
u.,
1956 : 111; Riceu.,
1969 : 43; en Leonard, 1971 : 4 5 ) . Gcdsdienstige ideale, tesame met dieridderwese, het die jongelinge gemotiveer om die nodige fisieke fiksheid en behendigheid te ontwikkel om vir die kerk te veg (Rice
eta,
1969 : 4 4 ) .Gedurende die sestiende eeu is buskruit ontdek (Gordon, 1985 : 17) wat die metode van wrlogvoering drasties begin verander het. Die vyand kon . m u op 'n afstand met behulp van 'n missiel gedood word, daarom het die sukses vir oonrinning afgehang van hoe akkuraat 'n soldaat kon mik, eer= der as hoe goed sy fisieke opleiding was. Namate die metodes van wrlog= voering met behulp van verskillende oorlogswapens verander het, het die rol wat fisieke opleiding gespeel het, a1 hoe kleiner geword.
2.3.3 Die Renaissance
In die tydperk vanaf die 14de tot die 17de eeu, het drie belangrike be= skouings in Eurwpa geheers, nl die H-isme die Moralisne en die Realis= me. Vervolgens 'n kort bespreking oor die 1-01 wat fisieke opleiding ge= d u d e elk van die bogenoemde gespeel het.
2.3.3.1 Die Hmmmisme
Fisieke opleiding het 'n uiters belawpike deel van die WUG h d s = tiese leerplan wat gedurende die vyftiende eeu in Noord-Italiaanse skole aangebied is, uitgemaak (Rice
a.,
1969 : 4 8 ) . Byna elke hurmnistiese filosoof het dit beklemtoon dat aandag aan fisieke kondisionering geskenk m ~ e t word. Filoaowe was veral lief cm in argmmznte oor die liggaam teen= oor die gees, of die d teenoor die pen betrokke te raak en het na 'n oplossing tussen die twee opponerende "magte" gesoek.Pietro Vergerio het geglo dat die swaard, sowel as die pen belangrik is en in die opsig beweer hy die volgende, nl: "But where an active frame is conjoined to a vigorous intellect a truce education will aim at the efficient training of both
-
the reason that it m y wisely control the body that it may properly obey. So that if we be involved in arm we may be f a ready to defend our right or to strike a blow for honour or power.... Now war involves physical endurance as well as military skill" (Riceu.,
1969 : 49). Pous Pius I1 laat hcm as volg hieroor uit: "Every youth destined to exalted position should further be trained in military exercises" (Sooa aangehaal deur Van Dalenu.,
1956 : 136). Chgeveer 'n eeu nadat die Humnisme in Italie ontstaan het, het dit na die res van Ehmln uitgebrei (Riceu.,
1969 : 5 Sir 'Ih- Elyott, Roger Ascham en Hieronymus Mercurialis was drie baanbrekers vir die H-isme gedurende die sestiende eeu gewees. Sir Thorms Elyott het 'n verhandeling "The Governor" oor opvoeding geskryf en hierin is veralaandag aan fisieke aktiwiteite vir die jeug geskenk. Hardloop, jag en valkejag is aanbeveel en die belangrikheid van stoei is beklemtoon. Swem is as 'n uitstekende oefening, ter voorbereiding vir oorlog, gesien. Ander milit6re aktiwiteite wat deur Elyot W e e l is, het bestaan uit maardveg, veg met strydbyle en skiet met 'n langboog (Rice
u.,
1969: 50). Roger Ascham was 'n professor aan die Universiteit van Cambridge en in sy epos "The Schoolmaster" doen hy 'n beroep op jongmans: "To engage in all courtly exercises and gentlemanly pastimes.
. .
. .
All
pas= times joined with labour, used in open place and in daylight containing either some fit exercises for war or some pleasant pastime for peace, be not only comely and decent but also necessary for courtly gentlemen to use" (Soos aangehaal deur Rice e t . , 1969 : 50).Ekmgskiet as v o m van oorlogvoering het gedurende die 15de en 16de eeu in belangrikheid toegeneem, soveel so dat Roger Aschem 'n verhandeling oor die kuns van boogskiet, getiteld "Toxophilus", geskryf het (Gordon 1985 : - 19). Na 1588 het die Engelse leer gevind dat wurwapens baie meer effek= tief as 'n pyl en boog tydens oorlogvoering is. Dit het daartoe gelei dat die belangrikheid van die pyl en boog as militge wapen afgeneem het en terselfdertyd net soos by die Ridderwese, het die belangrikheid van fisieke opleiding ook begin afneem (Van Dalen
u.,
1956 : 159).2.3.3.2 Die Moralisme
Volgens Kugel (1973 : 43) bestaan 'n noue ooreenkoms tussen die Humanisme en die Moralisme. Gordon (1985 : 20) bevestig ook dat daar 'n noue oor= eenkans tussen die twee bestaan het, tog het die H-sme en Moralisme nooit saamge~imelt nie. Meeste hervormers was Humaniste, msar nie alle Humaniste was hervormers nie.
Die Protestante het ggturende die Hervorming die Bybel as die enigste godsdienatige uaarheid beskou,
-
&reldse genot is verbied e n fisieke oefening is verkleineer (Riced.,
1969 : 51).Die Sweedse hervormer, Zwingli, het fisieke kondisionering voorgesiaan en volgens hcm moes alle sport en spele vir 'n nuttige doe1 aangewend word. Zmngli stel dit as volg: "Games played with one's companions, at proper times, I allow provided they are games that require skill and serve to train the body" (Van Dalen
u.,
1956 : 156). Hy bepleit militgre op= leiding sover dit nodsaaklik vir die verdediging van die vaderland was. Na 1650 w o r d min melding in Duitsland oor die rol wat fisieke opleiding in milit6re opleiding sped, gemaak. Die rede volgens Kugel (1973 : 45) was blykhaar die gevolg van die 30-jarige oorlog (1618-
1648) en 'n aan= steeklike s i b epidemie wat gewoed het.2.3.3.3 Die Realisme
Die totstandkoming van verskillende godsdienstige sektes het tot onder= drukking van individuele oordeel en volslae gehoorsaamheeid aan die kerk gelei. Die Realisme was 'n beweging wat teen hierdie leerstellings in opstand gekm het (Gordon, 1985 : 20). Die Realiste het die opvoed= krndiges daaraen herinner dat die mens 'n liggaam en gees het wat albei ontwikkel moes word. Juan Luis Vives het geglo dat die doe1 van oefening waa an 'n herskeppende krag vir die gees te verskaf wanner die gees uitgeput raak. Dit ontwikkel clan weer 'n verfrisde liggaam wat tot groot verstandelike vemwi5ns instaat is (Van Dalen
u.,
1956 : 175). Rabelais en Milton het die waarde van fisieke oefening vanuit 'n rnediese mgpunt beskou en geglo dat dit verskillende siektes kan genes. Ekmg=skiet was as goed vir die longe en bors, kegelspel teen die vorming van nierstene-, %tap vir die maag en perdry as teenvoeter vir hoofpgn, gesien (Kugel, 1973 : 47). Uitermatige harde oefening het hulle egter as ydelheid en net geskik vir huursoldate, beskou.
Richard Mulchaster (1513
-
1611) skoolhwf van Merchant Taylor, het die belangrikheid van fisieke opleiding beklemtoon. Hy het besef dat fisieke oefening 'n militlre -loel kon hl, mar het meer belanggestel in die waarde wat fisieke oefening vir goeie gesondheid ingehou het (Rice &d.,
1969 : 58)..2.3.4 Samevatting
Ipdens die middeleeue, tot voor die uitvinding van buslnuit, het fisieke kondisionering, 'n belangrike rol in oorlogvoering gespeel. Die uit= vinding van buskruit het egter in die tegniek van oorloqvoering dieselfde omwentelling gebring as wat die uitvinding van die wiel in die ontwik= keling van die tegnologie gebring het. Fisieke faktore soos krag en uithouvemtoki het 'n ondergeskikte rol teenoor die intellektuele faktore soos die vindingrykheid om met mumapens te dood, begin sped. Voor die uitvinding van buskruit moes die soldaat fisiek daartoe instaat wees om uitputtende gevegte met swaar pantserkleredrag en handwapens te kon vol= hou. Die beskerming wat skilde en pantserkleredrag teen die vyand se -lag gebied het, het oorlogswonde mcontlik dikwels tot snye en kneusings beperk.
'n Fikse soldaat sou moontlik met groter behendigheid sulke aanslae kon afweer en die ge-e sagteweefselwonde kon oorleef. Die spreek= rroord: "The survival of the fittest" sou hier beslis van toeprssing
Wee8.
Socw reeds bespreek het die uitvinding van buslavit daartoe gelei dat die intellektuele 'n groter 1-01 begin sped het. Die liggaam was steeds die n k vir die brein wat die intellektuele besluite moes neem, maar daar is nie soos in die hedendaagse tydperk doelbewus daarna gestreef om die liggaam in goeie fisieke toestand te hou nie. Die afvuur van projektiele vanaf 'n afstand het ook tot ernstige en psigiese oorlogs= wonde gelei. Hierdie tipe van oorlogvoering sou later in die geskiedenis daartoe lei dat fisieke kondisionering ook 'n rol in die rehabilitasie van oorlogsgewcmdes begin sped het.
Die waacde wat fisieke opleiding vir die gesondheid en militcre paraat= heid gehad het, word ook in die vroee moderne- en moderne tyd beskryf. Aangesien fisieke opleiding en oefening as 'n bron vir gesondheid, eerder as bron vir militlre vaardigheid gedurende die v r 6 moderne tyd beskou
is, sal hierdie tydperk nie verder bespreek w o r d nie. Vervolgens 'n bespreking oor die moderne tyd.
2.4 Die Moderne tyd
Tydens die 19de en v r k 2Oste eeu het die belangrikste ontwikkelings in militlre opleiding in Duitsland, Swede en Engeland plaasgevind en hierdie ontwikkelings sou ook later 'n gmot invloed op die Suid-Afrikaanse Weer= ~rrag hl (Gordon, 1985 : 22). Dit is dus noalsaaklik vir die bespreking om kortliks aandag aan die ontwikkelings in die genoemde lade te gee.
