Enzlin presentatie

(1)

Lessen voor de XXIste eeuw

de seksuele pedagogiek

Paul Enzlin

Instituut voor Familiale en

Seksuologische Wetenschappen

Instituut voor Familale en Seksuologische Wetenschappen

Gelieve al even de vragenlijsten in te vullen via:

https://pollev.com/paulenzlin407

(2)

Overzicht

1. Even checken ...

2. Even situeren …

3. Even terugblikken ...

4. Even kijken wat werkt ...

5. Even vooruitblikken ...

6. Even pauze

(3)

Overzicht

1. Even checken ...

2. Even situeren …

3. Even terugblikken ...

4. Even kijken wat werkt ...

5. Even vooruitblikken ...

6. Even pauze

(4)

Instituut voor Familiale en Seksuologische Wetenschappen

Even checken ...

1. Ik heb ooit

‘Corn Flakes’ gegeten?

2. Ik ben een operaliefhebber?

3. Ik vind

‘seksuele voorlichting’ noodzakelijk?

4. Ik vind dat seksuele voorlichting de verantwoordelijkheid van ouders is?

5. Wie vindt dat seksuele voorlichting de verantwoordelijkheid van een school is?

6. Wie heeft er met één van zijn ouders meerdere

‘goede’

– open, informatieve,

interessante

–

gesprekken gehad rond

‘seksualiteit’ / ‘seksuele voorlichting’?

(5)

Overzicht

1. Even checken ...

2. Even situeren …

3. Even terugblikken ...

4. Even kijken wat werkt ...

5. Even vooruitblikken ...

6. Even pauze

(6)

Faculteit Geneeskunde

In alle asielcentra in ons land komen er cursussen over "hoe omgaan met vrouwen". Theo Francken (N-VA) maakt zo'n opleiding verplicht voor de

asielzoekers, schrijven de kranten van het Mediahuis. Volgens de staatssecretaris voor Asiel en Migratie is dat absoluut nodig. "Want de instroom van alleenstaande jongemannen is heel hoog en zij komen uit een cultuur die helemaal anders met vrouwen omgaat dan wij in het Westen", zegt Francken aan VRT Nieuws.

In de cursus zullen asielzoekers les krijgen over de basisprincipes over hoe ze moeten omgaan met vrouwen. "Het gaat om een aantal basisregels hoe de algemene en seksuele omgang in de westerse wereld gebeurt", legt Francken uit.

"Het gaat dan over het feit dat het normaal is dat vrouwen hier gaan werken en stemmen. Maar er wordt ook uitgelegd dat vrouwen hier kort gekleed op straat kunnen lopen en dat je vrouwen niet zomaar mag betasten."

De cursus is vooral gericht op mannen, maar ook vrouwen zal duidelijk gemaakt worden welke rechten ze hier hebben.

(7)

Interfederaal actieplan tegen homofoob en transfoob geweld Ook de preventie moet verbeteren. Als minister van Onderwijs ondertekende Pascal Smet samen met onderwijsverstrekkers, ouderver-eningingen en vakbonden een “charter over het beleid m.b.t. gender en seksuele geaardheid in het onderwijs”. Het is een primeur en een belangrijke leidraad voor de volgende jaren. Het bevat

afspraken

over een holebi-vriendelijk klimaat,

lesinhouden en vakoverschrijdende

eindtermen. Schoolboeken worden

nagekeken op gendermechanismen

en er werden ook al afspraken gemaakt met de uitgeverswereld om de traditionele genderpatronen te doorbreken.

(8)

Norway is teaching male refugees from conservative societiesabout Norwegian sexual norms and laws, to help them adapt to a country where women have greater freedoms, wear fewer clothes and walk alone in public.

A voluntary five-hour programme

offered nationwide involves group

discussions of sex and rape, and teaches

that types of violence considered

‘honourable’ in some cultures are illegal and shameful in Norway.

Its manual says, “to force someone into sex is not permitted in Norway, even when you are married to that person.”

Danish lawmakers arepushing for the same classesto be offered, and in the German town ofPassau, a key entry point for refugees, male teenagers are already participating in similar groups

http://www.independent.co.uk/ne

ws/world/europe/norway- teaching-refugees-about-sexual-consent-a6780536.html

(9)

Anlass für den Luzerner Benimm-Guide waren die jüngsten Übergriffe auf Frauen in Deutschland sowie Ängste in der Luzerner Bevölkerung.

Das vom Luzerner Gesundheits- und

Sozialdepartement erarbeitete Faltblatt (Link zum Flyer) wurde am Mittwoch im Asylzentrum Hirschpark in der Stadt Luzern den Medien vorgestellt. Er enthält

20 Piktogramme mit kurzen Begleittexten zu

Grundregeln für das Zusammenleben in der Schweiz. Thematisiert werden der Rechtsstaat, die

Gleichberechtigung von Frauen und Männern, Rechte der Kinder sowie Regeln im öffentlichen Leben. Eine der Regeln lautet, dass sexuelle Gewalt verboten sei. Dazu gehörten auch unerwünschte Berührungen. Im Begleittext heisst es, dass Körperkontaktnur zwischen

Personen stattfinde, die sich kennen würden, und

dass beide mit dem Körperkontakt einverstanden seien müssten. Auch sexuelle Handlungen von Erwachsenen mit Kindern unter 16 Jahren seien strafbar.

(10)

(11)

Overzicht

1. Even checken ...

2. Even situeren …

3. Even terugblikken ...

4. Even kijken wat werkt ...

5. Even vooruitblikken ...

6. Even pauze

(12)

Geschiedenis

• Oudheid, Middeleeuwen en Nieuwe Tijd

• Macht bij mannen, de adel, vorsten en de kerk

• Realiteit

• grote seksuele vrijheid

• man en vrouw – ruwe omgang met elkaar

• geen plaats voor individueel sentiment

• Fictie

• ‘hoofse liefde’ – verhalen over ridders en prinsessen

• Tot aan het einde van de 18

de

_E

• geen voorlichting

• seks was ‘gewoon’ deel van het leven

(13)

Geschiedenis

• 18

de

_{- 20}

ste

_E

• nieuw (burgerlijk) seksueel normenstelsel

• // kapitalistische samenlevingsstructuur

• Industriële Revolutie  verstedelijking

• bedreiging van het ‘traditionele gezin’ = ‘hoeksteen van de maatschappij’

• Stadleven  immoraliteit

• mensen die dicht op elkaar leven

• groei en bloei van de prostitutie

• epidemie van ‘venerische ziekte’

(14)

Geschiedenis

• 18

de

_{- 20}

ste

_E

• nieuw (burgerlijk) seksueel normenstelsel

• // kapitalistische samenlevingsstructuur

• epidemie van ‘venerische ziekte’

• te wijten aan

• immigranten die samen hokten

• mannen die prostituees bezochten

•  nood aan seksuele opvoeding

• ‘Venerische ziekten’ zijn gevolg van the “public’s massive

ignorance”

• ‘American Social Hygiene Association’ (ASHA) die een sociale hygiëne beweging

(15)

Geschiedenis

• 18de - 20ste E

• Idee ‘SV op school’ veroorzaakte veel discussie :

• verdient dat onderwerp een plaats in de school ?

• indien wel, waarover moeten we het dan hebben ?

• [Is er op een eeuw iets veranderd inzake attitude over belang van en discussie over inhoud van

(16)

Geschiedenis

• 18

de

_{- 20}

ste

_E

• nieuw (burgerlijk) seksueel normenstelsel

• // kapitalistische samenlevingsstructuur

• // doorbraak van de burgerij en burgerlijke moraal

•  controle en beheersing van de seksuele drang

• seks hoort thuis in een huwelijk

• “voorechtelijk en buitenechtelijk verkeer” vermijden • seks had als doel procreatie, geen recreatie

• discours gedragen door de kerk, de wet, de artsen

(17)

Geschiedenis

• 18

de

_{- 20}

ste

_E

• nieuw (burgerlijk) seksueel normenstelsel

• context voor nieuwe initiatieven

• American Social Hygiene Association

• uitroeiing van venerische ziekten

• seksuele abstinentie werd gepromoot • segregatie van de geslachten

• zelfcontrole was vitaal

(18)

Geschiedenis

• koude douches • anti-masturbatieschoolbank (1873, Antwerpen) • niet-verwarmde kamers • ruwe matrassen

• geen geïsoleerd samenzijn • matige voeding en drank • ...

(19)

Geschiedenis

• 18

de

_{- 20}

ste

_E

• nieuw (burgerlijk) seksueel normenstelsel

• context voor nieuwe initiatieven

• American Social Hygiene Association

• uitroeiing van venerische ziekten

• seksuele abstinentie werd gepromoot • segregatie van de geslachten

• zelfcontrole was vitaal

• anti-masturbatie pamfletten

• in de Katholieke jongens-colleges en meisjes-instituten • “belletjes onder het bed”

• “handen boven de lakens”

(20)

Geschiedenis

• 18

de

– 20

ste

_E

• De context voor de eerste stappen

• nieuwe seksuele moraal

• initiatieven werden niet met veel enthousiasme onthaald

• de nood aan een publieke campagne rond de gevaren van de venerische ziekten voor de publieke gezondheid werd duidelijk maar …

• de pers weigerde om dat soort van inhoud te publiceren …

• de publieke opinie verwierp die gedachte …

• de post weigerde om een pamflet te bezorgen …

• seksualiteit was duidelijk wel een probleem

• Ziekteverwekker en (moreel) gevaarlijk

(21)

• 18de – 20ste E

• Dubbele seksuele standaard

• 1830 : US en Engeland

• Engelse arts William Acton … waarschuwde dat masturbatie “could and probably

would lead to a physical and mental breakdown – even death”

• vooral gericht op mannen die uit huis gingen werken

• vrouwen werden verondersteld altijd onder bescherming van ofwel hun ouders of hun partner te staan

• 1880 : Frankrijk

• literatuur voor moeders uit de bourgeoisie m.a.d. om hun dochters te wijzen op hun dubbele plicht om ‘kuis’ te zijn tot aan het huwelijk, maar toch ook voorbereid moeten zijn voor hun seksuele plicht tijdens het huwelijk

(22)

Geschiedenis

• Vanaf de 20

ste

_E

• Dubbele seksuele standaard

• mannen moesten worden gewaarschuwd voor (de gevaren van) voorhuwelijkse seks

+ masturbatie

• “if boys remained sexually continent their sperm would resorb in their bodies, thereby keeping them

pure and supplying them with additional energy to invest in ‘virtuous’ activities”

• Madonna/hoer dichotomie

• vrouwen die voorhuwelijk seks hadden werden gestigmatiseerd • vrouwen moeten sexy zijn, maar mogen niet seksueel actief zijn

(23)

Geschiedenis

• Vanaf de 20

ste

_E

• WO I

• Bedreiging van venerische ziekten voor de Amerikaanse soldaten maakten de nood aan preventie extra duidelijk

• “veneral disease was the second greatest cause of absence of duty during the war” • Pamfletten, films en andere materialen voor militairen

• Extra fondsen voor preventie aan algemene populatie • Meer seksuele opvoeding op scholen vanaf de jaren ’20

(24)

Geschiedenis

• Vanaf de 20

ste

_E

• 1920

• Meer seksuele opvoeding op scholen vanaf de jaren ’20

• beweging weg van ‘emergency SE’ – meer geïntegreerd in en doorheen het curriculum

• Inhoud : prostitutie stoppen, verspreiding van geslachtsziekten tegen gaan, seksueel gezond leven leiden

• “Less shame based” more “focused on the wholesome aspects of sex”

• 1930

• Grote economische depressie

• Minder middelen voor SO op school • Meer extra-curriculaire SO +

(25)

• Vanaf de 20ste E

• 1930 - ...

• Seks onbespreekbaar

• Ouders waren zelf niet voorgelicht • Wisten niet hoe

• Gaven de taak graag door aan leerkrachten • Leerkrachten zelf evenmin voorgelicht

• Gaven het door aan de lkr moraal en godsdienst

• Moraal = probeerden … maar geen lesmateriaal • Clerus = morele boodschappen

• Seks hoor thuis binnen huwelijk, dient de voorplanting

• Segregatie in scholen: jongens en meisjes apart

(26)

Geschiedenis

• Vanaf de 20

ste

_E

• 1940 - interessante tijd

• Pogingen om de plannen voor een brede SO op school in te voeren

• focus op persoonlijke ontwikkeling, huwelijk, ouderschap en gezin – ‘family life along conservative lines’ • ook restrictieve boodschappen rond masturbatie en voorhuwelijkse seks ~ “losbandigheid”

• ‘Penicilline’ werd gevonden als een geneesmiddel voor de venerische ziekten waardoor de dreiging van syfilis en gonorroe afnam

• maar dat neemt niet weg dat nog velen vonden dat het opdoen van een geslachtsziekte een moreel probleem was, m.n. het gevolg van amoreel seksueel gedrag

• Empirisch seksonderzoek startte op – Kinsey et al.

• demystificatie van seks, seksuele educatie en disseminatie van seksuele informatie voor de Amerikaanse bevolking

(27)

(28)

Geschiedenis

• Vanaf de 20

ste

_E

• 1950 - “family life education”

• poging om adolescenten te laten conformeren aan het middenklasse ideaal

• grote impact op seksuele opvoeding omdat het volledig door deze nieuwe inhoud werd overschaduwd

(29)

• 1959

• SV

• ‘De sexuele opvoeding van het kind’- Henriëtte Noome

• ouders zijn het meeste geschikt voor SV

• SV op school is een noodmiddel

• als kinderen vragen stellen, moeten ouders daar op

ingaan; een gesprek thuis moet open kunnen en op

luisterbereidheid zijn gebaseerd; masturbatie is normaal

voor jongens

• doel van SV werd behouden = “seksuele driften te laten

beheersen”

• Probleem

• eigen schroom moet worden overwonnen

• de clerus – die beweerde dat SV tot onzedig gedrag leidde – moest worden ‘genegeerd’

(30)

• 1963

• SV

• Socialistische Vooruitziende Vrouwen – enquête

• Geef je voorlichting aan je kinderen

• 95.8% = neen

• Taak van de school

• 93.7% = ja

(31)

Geschiedenis

• Vanaf de 20

ste

_E

• 1960 – nieuwe seksuele standaarden

• doorbraak voor seksuele opvoeding

• Sex Information and Education Council of the United States – SIECUS

• Poging om seks te de-pathologiseren en het te bekijken in zijn waarde als een integraal deel van het menselijk leven

• Hormonale anticonceptie (‘de pil’) komt op de markt • (Tegen)bewegingen

• Voor • Tegen

(32)

Geschiedenis

• Vanaf de 20

ste

_E

• 1970 – conservatieve krachten winnen aan belang

• Veel antibewegingen vonden aanhang bij ouders

• (niet alle) ouders vonden seksuele abstinentie van belang, maar wilden wel dat seks breed werd besproken

• “Roe versus Wade” proces

• Abortus werd daardoor gelegaliseerd in de US  tegenbeweging • “Briggs initiative”

• voorstel om holebi leerkrachten te weren uit de Californische scholen • toont angst voor het ‘seksuele andere’ ~ conservatisme

(33)

Geschiedenis in Vlaanderen

• 1973

• SV

• De ban op SV wordt opgeheven

• Pil + condoom =

• leidt tot ‘seksuele uitspattingen’

• jongeren kunnen zich niet meer beheersen, wachten niet meer tot aan huwelijk om seks te hebben, zelfs prostitutiebezoek kon zonder gevolgen

(34)

Geschiedenis in Vlaanderen

• 1973

• SV

• Pil + condoom =

• bleven voor de kerk onbespreekbaar

• jongeren moesten nog steeds van seks worden weerhouden

• er moest worden voorgelicht … zwijgen was geen optie meer en er werd geredeneerd: • seks wordt best beleefd in een relatie

• een langdurige relatie (‘eeuwige liefde’) • in teken van godvruchtigheid

• bezegeld door een kerkelijk huwelijk • bekroond met kinderen

(35)

Geschiedenis

• Vanaf de 20

ste

_E

• 1980 – “abstinence only”

• “Adolescent Family Life Act”

• Basis voor federale steun voor abstinence only programma’s • Preventie van ongewenste zwangerschap

• Adoptie boven abortus

• Geïnspireerd door goedkeuring van abortus en opkomst van AIDS

• Seksuele opvoeding in scholen werd weer terug van belang en een tegenstelling tussen • Conservatieven die in AIDS een rechtvaardiging vonden voor de abstinence only aanpak

• Anderen die in AIDS een rechtvaardiging vonden voor een meer breed perspectief op SO + lessen over ‘veilig vrijen’

(36)

• Vanaf de 20ste E

• Vanaf 1980 – 2017

• schaduwkanten van seksualiteit  voorlichtingsdrift

• Aandacht voor seksueel misbruik

• SOA’s

• HIV/AIDS

• Abortus

• Dutroux – Fourniret – Jansen

• Internet en pornografie

• Homofoob geweld

• Vluchtelingen

(37)

• Vanaf de 20ste E

• Vanaf 1990

• Maatschappelijke ontwikkelingen

• individualisering, ontkerkelijking en deregulatie

• Seks volledig doorgedrongen in ons bestaan

• Seksuele revolutie

• Pil = meer vrijheid en meer genot – maar de rolpatronen (en dubbele seksuele standaard) blijven bevestigd

• Lustvriendelijke beelden en gesprekken in de media

• Hoe moeten we omgaan met de nieuwe media en seksualiteit • in relaties

• onze houding t.a.v. kinderen en jongeren in dit verband

(38)

• Conclusie

• Strijd voor (seksuele) autonomie voor jongeren heeft hele 20

ste

_{E geduurd}

• Seksualiteit voor het huwelijk werd verboden en/of ontraden en/of ontmoedigd door o.a.

• morele verboden

• medische waarschuwingen

• mythologiseren van seks

• seks = een zeer bijzondere hoogstaande ervaring die het best tot zijn recht komt in een liefdesrelatie

• drempel voor eerste contact werd verhoogd

• volwaardige seks veronderstelt een liefdesrelatie

• gevaren van de ‘pornoficatie’ en (over)seksualisering

(39)

Geschiedenis in Vlaanderen

• Conclusie

• Klassieke SV – onder kritiek

• SV moet uitgaan van de situatie van de jongeren

• Het einddoel is niet belangrijk – maar wel het proces

• Eerst antwoord geven op de reële vragen van jongeren

• Pas als de jongeren de volwassenen vertrouwen, kunnen ze andere vragen stellen

• Past in het ‘recht op zelfbeschikking’

(emancipatiebewegingen)

• geen dogma’s of algemene regels moeten de ontwikkeling bepalen, wel de keuzes

van de persoon

⇕

• Klassieke visie op SV die wilde sturen … maar steeds meer jongeren werden vroeger

seksueel actief, werden permissiever

(40)

Geschiedenis in Vlaanderen

• 2000 – ...

• SV op school zit in de Vakoverschrijdende Eindtermen (VOET) in het Secundair Onderwijs

• Gedeelde verantwoordelijkheid = niemand echt verantwoordelijk

•  afhankelijk van persoonlijke engagement

• Scholen

• Leerkrachten godsdienst/moraal + biologie • Soms werkgroep RSV op scholen

• Soms door leerkracht in de klas soms door externen

• Soms doorheen een traject – soms op bepaalde dagen (bijv. relatiedagen) • Inhoud vaak beperkt tot ‘seksuele voorlichting en preventie’

• Ervaring van lkr en ll ?

• Inhoud ?

(41)

En nu ... wat doen we in Vlaanderen?

• Seksuele voorlichting in het onderwijs

• VOETen – VakOverschrijdende EindTermen – enkele voorbeelden

Gemeenschappelijke stam Communicatief vermogen Empathie Exploreren Kritisch denken Mediawijsheid Zelfbeeld Zorgzaamheid 7 contexten

Lichamelijke gezondheid en veiligheid Mentale gezondheid Socio-relationele ontwikkeling Politiek-juridische samenleving Socioeconomische samenleving Socio-culturele samenleving Leren leren

Kunnen uit infobronnen kritisch kiezen Trekken conclusies uit leerervaringen Besef dat waarden leerproces

beïnvloeden

Kunnen feedback geven en ontvangen Kunnen eigen aandeel in slagen en mislukken inschatten

ICT

Gebruiken ICT veilig, verantwoord en doelmatig

Kunnen info opzoeken, verwerken en bewaren

Gebruiken ICT om veilig te communiceren

Bereid bij te sturen na reflectie over eigen handelen

(42)

En nu ... wat doen we in Vlaanderen?

•  seksuele voorlichting in het beleid via onderwijs • VakET – Vakebonden EindTermen

1ste _graad

natuurwetenschappen Leerlingen kunnen delen van het VP-stelsel

benoemen, beschrijven hoe de VP verloopt, manieren aangeven om de VP te regelen en om SOA’s te voorkomen. 2de _graad Algemene ET biologie

Kritisch oordeel formuleren over de wisselwerking tussen biologische en

maatschappelijke ontwikkelingen

Aandacht voor eigen gezondheid en die van anderen

Vakgebonden ET bio

3de _graad

Algemene ET biologie

Kritisch oordeel formuleren over de wisselwerking tussen biologische en maatschappelijke ontwikkelingen

Aandacht voor eigen gezondheid en die van anderen

Vakgebonden ET bio

Primaire en secundaire geslachtskenmerken bij man en vrouw en biologische betekenis beschrijven

Rol van geslachtshormonen bij

menstruatiecyclus en gametogenese Methoden van regeling van VB en hun betrouwbaarheid

Verloop van de bevruchting, ontwikkeling van de vrucht en de geboorte omschrijven + invloed van externe factoren

(43)

Even checken ...

1. Wie heeft er in het lager onderwijs

‘seksuele voorlichting’ gehad?

2. Wie heeft er in het secundair onderwijs

‘seksuele voorlichting’ gehad ?

3. Wie heeft er meer dan 4 keer in het secundair onderwijs

‘seksuele

voorlichting’ gehad?

4. Wie heeft er een leerlijn ‘seksuele opvoeding’

(aandacht voor relaties en seksualiteit

in verschillende jaren en met een verdiepende opbouw doorheen de jaren)

gehad ?

(44)

(v)rijbewijs

(45)

En nu ... wat doen we verder in Vlaanderen?

• Vlaams preventief gezondheidsbeleid (Rekenhof, februari 2016)

• seksuele gezondheid niet echt een prioritaire gezondheidsdoelstelling • een ‘ad hoc beleidsdomein’

• “Het rekenhof ervaart het als een gemis dat er naast de beleidsnota/-brieven en de eigenlijke overeenkomsten geen uitgewerktbeleidsdocument bestaat dat een alomvattende en onderbouwde strategie en visie bevat rond seksuele gezondheid.

• https://www.ccrek.be/Docs/2016_10_VlaamsPreventiefGezondheidsbeleid.pdf

• Hoeveel investeert de Vlaamse overheid in haar preventief gezondheidsbeleid voor seksuele gezondheid?

• €3.080.000 (2014)

• Sensoa, ITG en Pasop

• Ter vergelijking

• De Vlaamse Regering verbindt er zich toe om de , - binnen de perken van de daartoe in de algemene uitgavenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap ingeschreven kredieten - jaarlijks een subsidie van minstens 23.848.000 euro toe te kennen aan de organisatie.

(46)

Overzicht

1. Even checken ...

2. Even situeren …

3. Even terugblikken ...

4. Even kijken wat werkt ...

5. Even vooruitblikken ...

6. Even pauze

(47)

Even kijken wat werkt ...

• Gezondheidsbevordering

• doel

• ‘gezond gedrag’ en ‘gezonde leefsituaties’ stimuleren • middel voor gedragsverandering = combinatie van

• voorlichting

• omgevingsveranderingen • voorzieningen

• regelgeving

• dus: sociale, culturele, politieke, economische, organisatorische en wettelijke condities die gedrag kunnen beïnvloeden

(48)

Even kijken wat werkt ...

• Gezondheidsbevordering

• gezondheidsvoorlichting

• overdracht van informatie over gezondheid en gezondheidsrisico’s EN

• vorming gericht op vaardigheden om van gedrag te veranderen

• voorlichting m.a.d. beïnvloeden van opvattingen of gedrag

• voorlichting m.a.d. het vergroten van het probleem-oplossend vermogen van mensen

(49)

Even kijken wat werkt ...

• Ontwikkeling van gezondheidsbevordering

• gedrag: oorzaak van

 gezondheidsprobleem

• gedragsverandering

 gezondheidsbevorderend

• basis van ‘efficiënte’ gezondheidsbevordering

• analyse van het gezondheidsprobleem • oorzaken

• interventiemogelijkheden • interventies plannen

• interventies implementeren • interventies evalueren

(50)

Even kijken wat werkt ...

• Intervention mapping (IM)

• proces van programmaontwikkeling in 6 stappen

1. Behoefteanalyse

2. Specificatie van programmadoelen

3. Selectie van theoretische methodieken en daadwerkelijke voorlichtingsstrategieën,

activiteiten en materiaal

4. Ontwerp, productie en pretest van het programma

5. Ontwerp van een

theory and evidence-based

strategie voor de verspreiding en

implementatie van het programma

(51)

Even kijken wat werkt ...

• Planmatig voorlichten = proces ~ 10 stappen

• Ontwikkeling /planning

Uitvoering/evaluatie

• Probleem Probleem

• Wat, hoe groot, voor wie ? Is gezondheidsprobleem afgenomen ?

• Gedrag en omgeving Gedrag en omgeving

• Wat veroorzaakt ? Welk effect op gedrag ?

• Determinanten Determinanten

• Wat bepaalt die oorzaken ? Effect op determinanten ?

• Interventie Interventie

• Ontwikkeling Is interventie gelopen als gepland ?

• Implementatie Implementatie

(52)

Even kijken wat werkt ...

• Intervention mapping (IM)

1. Bij elk stap veel

beslissingen

• op basis van empirische gronden of theoretische inzichten

• zoveel mogelijk in nauwe samenwerking met doelgroep en intermediairen

2. Een brug tussen R&D en praktijk d.m.v.

overlegorganen

met ontwikkelaars en

gebruikers

• bruikbaar voor doelgroep en gebruiksvriendelijk voor intermediairen

3. Hulpmiddelen

• Matrices, tabellen en werkdocumenten

• Een plattegrond die verduidelijkt welke keuze werd gemaakt; hoe deze gevolgen

(53)

Even kijken wat werkt ...

• Programma-kenmerken van effectieve programma’s

• ten minste

vier

sessies, zodat

vaardigheden

en

kennis

beter beklijven

• spreiding in de

tijd

tussen sessies = belangrijk

• herhaling ~ voor jonge kinderen en lage SES-groepen

• effectiever als

verbale

kennisoverdracht + videobeelden en/of theater

• voorbeeldsituaties

• effectiever als er naast kennisoverdracht ook aandacht is voor

gedrag oefenen

• significante anderen, in het bijzonder

ouders

en

leerkrachten

, betrekken

• eventueel apart programma voor hen

• Niet eenmalig aanbieden maar

doorheen hele schoolcurriculum

+ aansluiten bij

de

culturele

achtergrond +

getraind

docent of trainer

(54)

Even kijken wat werkt ...

Externe Variabelen Attitude Sociale invloeden Identiteits-overwegingen Eigen Effectiviteit Intentie Actie Controle Vaardigheden Barrières Gedrag

(55)

Even vooruitblikken ...

WHO definiteert seksuele vorming als:

“Seksuele vorming betekent het leren van

cognitieve

,

emotionele

,

sociale

,

interactieve

en

fysieke

aspecten van seksualiteit. Seksuele vorming start vroeg in de

kindertijd

en gaat door in de

adolescentie

en de

volwassenheid

. Voor kinderen en jongeren beoogt seksuele vorming de

seksuele ontwikkeling

te

beschermen

en te

ondersteunen

.

Het voorziet en versterkt kinderen en jongeren

gradueel

met informatie, vaardigheden en positieve

waarden, die hen in staat stellen hun seksualiteit te

begrijpen

en ervan te

genieten

,

veilige

en

bevredigende

relaties te hebben en

verantwoordelijkheid

te nemen voor de

eigen

en

andermans

seksuele gezondheid en welzijn. Het stelt hen in staat

keuzes

te maken die de kwaliteit van hun leven

verhogen en bijdragen aan een solidaire en rechtvaardige maatschappij.

Alle kinderen en jongeren

(56)

Even vooruitblikken ...

Uitgangspunten

• een fundamenteel

positieve

benadering van seksuele gezondheid

• seksualiteit = potentiële bron van vreugde en geluk – en niet (alleen) als een gezondheidsrisico.

• seksuele ontwikkeling is

normatief

• kinderen en jongeren engageren zich in liefdesrelaties  meer seksuele elementen

• verwerven van

competenties

zoals kennis, communicatievaardigheden, weerbaarheid en

relationele vaardigheden 

autonoom

gezonde keuzes maken

• leidraad

doorheen de

ontwikkeling

te zijn  doel kinderen en jongeren te ondersteunen

in het maken van bewuste, bevredigende, gezonde en respectvolle keuzes op vlak van

seksualiteit.

(57)

Take home message ...

• Corn Flakes zijn lekker en hebben geen invloed op de seksuele drang van mannen noch

vrouwen

(58)

Take home message ...

• Seksuele voorlichting is meestal een antwoord op een maatschappelijk probleem in een

bepaalde maatschappelijke context

• De inhoud van seksuele voorlichting vertrekt veelal vanuit een negatief beeld op

seksualiteit als een probleem ziekteverwekker,

• Seksuele ontwikkeling is een normatief gegeven voor mensen en we hebben nood aan

een fundamenteel

positieve

benadering van seksuele gezondheid

• Als we willen dat de seksuele pedagogiek de wereld (een beetje meer) gaat redden,

zullen we er meer en meer systematisch in moeten investeren ...

(59)

Bedankt voor uw aandacht !

Zin in meer ?

Universiteitsbreed OPO (B-KUL-E08X5A)

‘Seksualiteit in perspectief’

https://onderwijsaanbod.kuleuven.be/syllabi/n/E08X5AN.htm#activetab=doelstellingen_idm169456