Een Villa vol Klarendallers: onderzoek naar geloof in Klarendal

(1)

KlarendalsewegHommelsewegVerlen

gdeHoflaanJavastraatJohannastraatS

onsbeeksingelRappartstraatAgnieten

straatKapelstraatRosendaalsestraatS

umatrastraatSintJanskerkstraatGarni

zoenstraatHerenstraatVinkenstraatO

ogststraatNoordpadPutstraatCatharij

nestraatHovenierstraatPaulstraatKoo

lstraatAkkerstraatWarmoesstraatVel

dstraatTedingstraatSolostraatAtjehst

raatVinkenstraatSchutterstraatPastor

BosstraatNijverheidsstraatKazernest

raatKlarendalsewegHommelsewegVe

rlengdeHoflaanJavastraatJohannastra

atSonsbeeksingelRappartstraatAgnie

tenstraatKapelstraatRosendaalsestra

atSumatrastraatSintJanskerkstraatGa

rnizoenstraatHerenstraatVinkenstraa

tOogststraatNoordpadPutstraatCatha

rijnestraatHovenierstraatPaulstraatK

Een Villa vol Klarendallers

Onderzoek naar geloof in Klarendal

Januari 2011

Nienke van Heusden en Gabriëlla Verburg

Christelijke Hogeschool Ede

Opleiding: Godsdienst pastoraal werk

Afstudeercoach: Bert Roor

(2)

Studenten Christelijke Hogeschool Ede: Nienke van Heusden

Gabriëlla Verburg Opdrachtgever: Christelijke Wijkgemeenschap Villa Klarendal Pagina 2 van 100

Voorwoord

Toen we voor het eerst bij iemand voor de deur stonden voor een interview, klopten onze harten in onze keel. Het was spannend, maar op een leuke manier. Een spanning van iets nieuws, waarbij je niet weet wat er gaat komen en vooral wie er achter de deur staat. Na de eerste vijf interviews begon het plezier de kop op te steken. Het was erg mooi dat deze mensen zo veel van hun gedachten met ons wilden delen en zich zo open opstelden. We leerden veel en werden soms stil van alles wat ons werd verteld tijdens, maar vooral na de interviews.

Na elk interview probeerden we op een antwoord op onze hoofdvraag te komen, en elke keer leek dit een ander antwoord te zijn. Mensen zijn zó verschillend! Gelukkig hebben bezinning en veel goede boeken ons verder geholpen om tot dit resultaat te komen.

We willen alle Klarendallers van harte bedanken die hun deur en hart voor ons hebben geopend. Zonder hun openheid hadden we geen onderzoek kunnen doen. Hiernaast willen we alle

medewerkers van Villa Klarendal bedanken, in het bijzonder Susanne Drop, onze opdrachtgever, voor haar begeleiding en bemoedigende steun. Ook bedanken we onze afstudeercoach Bert Roor voor zijn begeleiding en goede feedback.

(3)

Samenvatting

In dit onderzoeksrapport vindt u de resultaten van een onderzoek in opdracht van Christelijke Wijkgemeenschap Villa Klarendal te Arnhem (afgekort: Villa Klarendal). Villa Klarendal is een kleine kerk die gedragen wordt door kernvrijwilligers. Zij zetten zich in voor Villa Klarendal en de wijk Klarendal. De volgende vraag staat centraal in dit onderzoek:„Waarom komen autochtone

Klarendallers met wie contact is opgebouwd door de medewerkers van Villa Klarendal niet naar de zondagse viering en welke conclusies en aanbevelingen kunnen hieraan verbonden worden voor Villa Klarendal en met name voor de zondagse vieringen?‟ Om deze vraag te beantwoorden zijn er interviews gehouden met lager opgeleide autochtone mensen tussen de 25 en 45 jaar die wonen in de wijk Klarendal en waar Villa Klarendal contact mee heeft. Van de dertig mensen die binnen deze omschrijving vallen en zijn benaderd, zijn er negentien geïnterviewd. Door de interviews is er kennis opgedaan over hoe de onderzoekspopulatie denkt over de kerk, christelijk geloof, Villa Klarendal en de wijk. Aan de hand van deze kennis zijn er aanbevelingen gedaan over hoe Villa Klarendal het beste bij deze groep mensen aan kan sluiten in en buiten de zondagse vieringen.

De Arnhemse wijk Klarendal is van oorsprong een echte volkswijk. Vanwege de vele problemen in de wijk is hij in 2007 benoemd als aandachtswijk. De wijk heeft een hoge bevolkingsdichtheid en er wonen veel mensen van Turkse afkomst. Het gemiddelde inkomen in de wijk is vrij laag. Villa Klarendal is in deze wijk gekomen omdat de oprichters de visie hadden als christenen aanwezig te zijn in deze wijk en activiteiten te organiseren voor de bewoners. Hierin willen ze een positief getuigenis van Jezus Christus uitdragen. Vanuit Villa Klarendal zijn er nu vooral activiteiten voor kinderen en jongeren. Daarnaast is er elke zondag een christelijke viering in Villa Klarendal waarbij iedereen welkom is.

Er is minder contact met de doelgroep dan verwacht door de onderzoekers, maar het contact dat er is met medewerkers van Villa Klarendal wordt door de geïnterviewden zeer gewaardeerd. De mensen die vaker contact hebben met medewerkers van Villa Klarendal zijn vaak ook op de hoogte van de zondagse vieringen. Mensen hebben echter wel verschillende ideeën over wat de zondagse viering precies is.

Veel geïnterviewden gingen vroeger naar de kerk en zijn dan voornamelijk katholiek opgevoed, en doen er nu niet zoveel meer mee. Dit heeft vaak te maken met de vragen die ze naar God toe hebben over het lijden in hun leven en de wereld om hen heen. Hun beeld van kerk en geloof wordt echter nog wel bepaald vanuit hun katholieke achtergrond. Ze blijven kaarsjes branden en Maria als heilige is belangrijk voor hen. Een kerk is voor hen geen kerk meer als dergelijke dingen er niet meer zouden zijn. Het gevolg hiervan is dat ze Villa Klarendal vaak ook niet zien als kerk. Mensen die zeggen wel gelovig te zijn, hebben lang niet altijd iets met het christelijk geloof. Met gelovig zijn, kunnen ze ook bedoelen dat ze geïnteresseerd zijn in oosterse spiritualiteit. Zo kan gesteld worden dat weinig mensen geloven in God en dat er veel mensen zijn die in „iets‟ of in iets anders geloven. Het overgrote deel van de geïnterviewden, namelijk zeventien van de negentien mensen, gaat dan ook niet tot nauwelijks naar de kerk. In het beeld dat geïnterviewden hebben van God, is vaak iets terug te zien van hun katholieke opvoeding en hun vraag over het lijden in de wereld. Weinig mensen hebben iets met Jezus. Vaak hebben mensen hun eigen ideeën over wie Jezus is of was. God is het belangrijkst voor hen in vergelijking met Jezus en Maria. En Jezus legt het af tegen Maria en is het minst belangrijk.

Sfeer is erg belangrijk voor de geïnterviewden en bepaalt grotendeels ook of ze zich ergens thuis voelen. Ook saamhorigheid, rust en gezelligheid zijn belangrijk voor veel mensen. Geïnterviewden die wel eens naar een viering zijn geweest, hebben het als prettig ervaren om tijdens de viering mensen te ontmoeten, samen te zijn en om samen dingen te doen in een huiselijke sfeer. De maaltijd die vooraf gaat aan de viering speelt hierin een belangrijke rol. Deze mensen hadden vaak wel moeite met de christelijke inhoud van de vieringen, omdat ze zelf niet of in iets anders

(4)

Gabriëlla Verburg

Opdrachtgever: Christelijke Wijkgemeenschap

Villa Klarendal

Pagina 4 van 100 Naar aanleiding van de onderzoeksresultaten zijn er aanbevelingen gedaan over de vier

onderwerpen: zondagse viering, het evangelie overdragen, contact en pastoraat.

Zondagse viering. Sommige mensen weten niet waar Villa Klarendal gevestigd is. Villa Klarendal mag

werken aan haar (naams)bekendheid en haar herkenbaarheid aan de buitenkant van het pand vergroten. Omdat Villa Klarendal niet herkenbaar is als kerk moet ze duidelijk zijn over de

protestants-christelijke identiteit van de zondagse viering. Het moet ook duidelijk zijn voor wie de zondagse viering is, namelijk voor alle leeftijden en van niet-gelovigen tot gelovigen. Ondanks de brede doelgroep moet Villa Klarendal vasthouden aan de sterke christelijke inhoud van de viering, maar moet de viering wel voor iedereen te begrijpen zijn. Villa Klarendal kan in de zondagse viering en in de ruimte waarin de viering wordt gehouden meer aansluiten bij deze mensen met een

katholieke achtergrond daarbij rekening houdend met de eigen identiteit. Een sfeervolle aankleding van de ruimte waarin christelijke elementen te vinden zijn, is aan te bevelen. In de viering zelf kan er aandacht besteed worden aan stilte, gebruik van kaarsen, ontmoeting en gebed. Omdat sfeer en ontmoeting met mensen erg belangrijk is voor de geïnterviewden is de hartelijke, liefdevolle en gastvrije houding van de medewerkers van Villa Klarendal essentieel.

Het evangelie overdragen. Om het evangelie over te dragen is het belangrijk om nog meer goede

contacten op te bouwen met de onderzoekspopulatie. Door contacten kan er bij hen persoonlijk worden aangesloten. Veel mensen hebben hele andere zaken aan hun hoofd dan geloof en religie, omdat ze allerlei problemen hebben. Door een vriendschap met deze mensen aan te gaan vanuit liefde en bewogenheid, kunnen medewerkers het evangelie laten zien door daden. Dit is iets wat Villa Klarendal ook doet. In het contact kunnen er uiteindelijk openingen komen om het evangelie met woorden te delen door bijvoorbeeld samen Bijbellezen. Voor mensen die in niets of in iets anders geloven, kan er ook een open geloofsgesprek worden georganiseerd waarbij ze meningen kunnen delen. Voor mensen met een katholieke achtergrond is het belangrijk om het geloof weer relevant te maken voor hun leven. Dit kan door te vertellen waarom Jezus zo belangrijk is en waarin Maria belangrijk is. Daarnaast door te vertellen dat Jezus toegankelijk is voor iedereen en juist ook in het lijden dat mensen moeten doorstaan. Of door te spreken over de genade en vergeving die ook zij kunnen ontvangen door Jezus. Als mensen serieuze interesse tonen in het christelijk geloof kan er begeleiding in geloofsleven worden gegeven.

Contact. Contacten met de doelgroep zijn erg belangrijk om de doelgroep te bereiken. Hier moet

dan ook zeker aandacht aan besteed worden. Het is aan te bevelen om vriendschappen aan te gaan en dus op een vriendschappelijke manier te investeren in contacten. We adviseren om het leggen en onderhouden van contacten als doel op te nemen in beleidsplannen van Villa Klarendal en het een taak te maken van een aantal medewerkers. Hierbij is het belangrijk dat de medewerkers met elkaar bespreken wat de motivatie is voor het aangaan van contacten en hoe voorkomen kan worden dat wijkbewoners denken dat er sprake is van een dubbele agenda. Het is daarom ook belangrijk dat Villa Klarendal duidelijk is over haar protestants-christelijke identiteit en in welke activiteiten het christelijk geloof terugkomt.

Pastoraat. De vraag rondom het lijden vraagt om pastoraat. Het advies is om deze vraag serieus te

nemen en deze mensen pastoraat aan te bieden. Om dit te doen moeten de medewerkers met elkaar in gesprek gaan over wie hier verantwoordelijk voor wordt en wie het pastoraat uitvoert. Voor de medewerkers die dit zullen gaan doen, is het aan te bevelen om zich te verdiepen in pastoraat. Hiervoor wordt een suggestie gedaan in dit onderzoeksrapport. Voor mensen die pastoraat nodig hebben in de zin van ondersteuning van hun geloof is het aan te bevelen om als medewerker een „buddy‟ te zijn.

(5)

Leeswijzer

Dit onderzoeksrapport is vrij groot geworden, we willen uiteraard niet dat dit u ervan weerhoudt om dit rapport te lezen. Daarom zullen we u een overzicht geven van de inhoud per hoofdstuk. Bent u op zoek naar iets specifieks, dan verwijzen we u naar de inhoudsopgave op de volgende pagina. Uiteraard levert het lezen van het gehele rapport het meeste rendement op.

Hoofdstuk 1

Dit is de inleiding van ons rapport, hierin leggen we de basis voor ons onderzoek uit. Belangrijk voor het begrijpen van dit rapport is §1.2 waarin de probleemstelling en de deelvragen van dit verslag naar voren komen. Heeft u dit hoofdstuk gelezen en wilt u meer weten over de theoretische verantwoording van ons onderzoek, lees dan bijlage 1.

Hoofdstuk 2

Ons onderzoek richt zich op de wijk Klarendal, in hoofdstuk 2 verdiepen we ons in deze wijk (§2.1 en §2.2) en op de plaats van Villa Klarendal in de wijk (§2.3). Paragraaf 2.4 is een korte conclusie van dit hoofdstuk.

Hoofdstuk 3

Hierin geven we de resultaten van ons onderzoek. Voordat u dat leest, is het handig om te kijken naar bijlage 5, waarin u ons interview vindt. In §3.2 geven we een samenvatting van de antwoorden die we hebben gekregen per vraag. Deze antwoorden zijn te vinden in bijlage 6. Paragrafen 3.3. en 3.4 geven onze bevindingen en een conclusie van de resultaten van ons onderzoek.

Hoofdstuk 4

Hierin doen we naar aanleiding van de resultaten van ons onderzoek aanbevelingen. Over vier onderwerpen: de zondagse viering (§4.1), het evangelie bekend maken aan de doelgroep (§4.2), contacten leggen en onderhouden met de doelgroep (§4.3) en pastoraat (§4.4). Bijlage 2 geeft weer op welke visie dit hoofdstuk is gebaseerd.

(6)

Inhoudsopgave

Voorwoord ... 2 Samenvatting ... 3 Leeswijzer ... 5 1. Inleiding ... 8 1.1. Aanleiding ... 8 1.2. Probleemstelling en deelvragen ... 8

1.3. Toelichting van de begrippen ... 9

1.4. Relevantie ... 12

1.5. Methodiek ... 12

1.6. Beantwoording van de deelvragen ... 13

2. De Klarendaller ... 14

2.1. De wijk Klarendal ... 14

2.2. Statistische informatie over Klarendal ... 14

2.3. Het bereik van Klarendallers binnen Villa Klarendal ... 15

2.4. Conclusie ... 16

3. Resultaten naar aanleiding van de interviews ... 17

3.1. Inleiding ... 17

3.2. Conclusie per interviewvraag ... 17

3.3. Overige opmerkingen ... 29

3.4. Algemene conclusie ... 29

4. Aanbevelingen ... 31

4.1. Zondagse viering ... 31

4.1.1. Inleiding ... 31

4.1.2. Omgeving van de zondagse viering ... 31

4.1.2.1. Omgeving: „de buitenkant‟ ... 32

4.1.2.2. Omgeving: „de binnenkant‟ ... 34

4.1.2.3. Aanbevelingen aankondigen zondagse viering ... 35

4.1.2.4. Samenvatting ... 35

4.1.3. De zondagse viering ... 36

4.1.3.1. Randvoorwaarde: ontmoetingsplaats voor iedereen ... 36

4.1.3.2. Voor wie de zondagse viering is: leeftijd & geloof ... 37

4.1.3.3. Aansluiten bij een brede doelgroep ... 37

4.1.3.4. Samenvatting ... 42

4.2. Het Evangelie bekendmaken aan de doelgroep ... 43

4.2.1. Inleiding ... 43

4.2.2. Katholieken ... 44

4.2.3. Laagopgeleide Klarendaller ... 47

4.2.4. Zij die in niets of iets niet-christelijks geloven ... 49

4.2.5. Geïnteresseerden ... 50

4.2.6. Medewerkers ... 51

4.2.7. Conclusie ... 51

4.3. Aanbeveling contact leggen en onderhouden met de doelgroep ... 52

4.3.1. Inleiding ... 52

4.3.2. Vanuit de onderzoekers ... 52

(7)

Gabriëlla Verburg Opdrachtgever: Christelijke Wijkgemeenschap Villa Klarendal Pagina 7 van 100 4.3.4. Vanuit de medewerkers ... 54

4.3.5. Duidelijkheid naar buiten toe ... 55

4.4. Pastorale hulp ... 56

4.4.1. Inleiding ... 56

4.4.2. Pastorale vragen ... 56

4.4.3. De vraag rondom het lijden ... 56

4.4.4. Pastoraat aan gelovigen ... 57

4.4.5. Christus ter sprake brengen ... 58

4.4.6. Praktische tips ... 58

4.4.7. Conclusie ... 59

Bronnenlijst ... 60

Bijlagen ... 62

Bijlage 1: Verantwoording interviews ... 62

Bijlage 2: Incarnationeel leven, contextualisatie en Villa Klarendal ... 68

Bijlage 3: Voorstel Driejarenplan Villa Klarendal 2009 ... 70

Bijlage 4: Villa Klarendal en Gereformeerde Kerk Koepelkerk Besluittekst ... 76

Bijlage 5: Interview: In gesprek met mensen uit Klarendal ... 95

Bijlage 6: Alle antwoorden interview vragen ... 99

(8)

1. Inleiding

1.1. Aanleiding

De opdrachtgever voor ons afstudeerproject is Villa Klarendal. Villa Klarendal is een christelijke wijkgemeenschap in de Arnhemse wijk Klarendal. De wijkgemeenschap is een voormalig wijkproject van Youth for Christ.

Susanne Drop werkt vanuit Youth for Christ bij Villa Klarendal als professionele werknemer. Zij is ook onze contactpersoon. Reinier, de man van Susanne, is actief als vrijwilliger bij Villa Klarendal. In 2011 zal Susanne Drop afscheid nemen van Villa Klarendal, omdat Villa Klarendal niet meer onder Youth for Christ valt aangezien ze een zelfstandige wijkgemeenschap is geworden. De ondersteuning van Villa Klarendal zal dan overgenomen worden door de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt

Koepelkerk te Arnhem. Dit betekent dat Villa Klarendal volledig zal gaan draaien op vrijwilligers. Voor de voortzetting van Villa Klarendal zijn de zes kernvrijwilligers onmisbaar. Deze zes

kernvrijwilligers bestaan uit drie stellen: Rick en Aneta, Mark en Sietske en Theodoor en Else. Zij hebben zich verbonden met het werk van Villa Klarendal. Susanne, Reinier en de kernvrijwilligers, zullen wij in de rest van ons verslag aanduiden als medewerkers.

De medewerkers van Villa Klarendal zetten zich samen in voor het vormen van een gemeenschap van gelovigen die mensen de gelegenheid biedt kennis te maken met het christelijk geloof en die een actieve bijdrage levert aan de leefbaarheid in de wijk. Villa Klarendal doet verschillend - veelal diaconaal – werk in de wijk voor verschillende doelgroepen en op zondag houdt Villa Klarendal een maaltijd met hierna een christelijke viering.

We zijn in contact gekomen met Villa Klarendal via Nienke. Nienke heeft stage gelopen bij Villa Klarendal. Aan het begin van haar stage heeft Nienke aangegeven dat ze ook graag wilde afstuderen bij Villa Klarendal. Dit was mogelijk en er waren genoeg onderzoeksvragen waarmee Nienke aan de slag kon gaan. Later besloten we om samen af te studeren bij Villa Klarendal, omdat we allebei enthousiast zijn over het werk dat Villa Klarendal doet in de wijk.

De medewerkers van Villa Klarendal merken op dat tijdens de zondagse viering laagopgeleide autochtone Klarendallers tussen de 25 en 45 jaar worden gemist. Vooral als ze kijken naar de verschillende bevolkingsgroepen in de wijk en de mensen die naar de zondagse vieringen komen. Ze vragen zich af wat hiervoor redenen kunnen zijn. Vooral omdat de medewerkers deze groep wel tegenkwamen bij andere doordeweekse activiteiten en er dus ook contact met deze groep was. Uiteindelijk kozen we ervoor ons hier verder in te verdiepen voor ons afstudeerproject en vormde dit de aanleiding tot ons onderzoek.

1.2. Probleemstelling en deelvragen

Voor ons onderzoek hebben we de volgende doelstelling voor ogen:

We werken toe naar een onderzoeksrapport waarmee we de medewerkers van Villa Klarendal kunnen informeren over de kijk van autochtone Klarendallers op de kerk en het christelijk geloof. Daarnaast zullen we aan deze conclusies aanbevelingen verbinden over hoe de medewerkers aan kunnen sluiten bij autochtone Klarendallers rondom de zondagse vieringen. De inhoud van dit onderzoeksrapport zullen we in grote lijnen bekendmaken tijdens een presentatie die tevens onze eindpresentatie is voor school.

(9)

Gabriëlla Verburg

Villa Klarendal

Pagina 9 van 100

Waarom komen autochtone Klarendallers met wie contact is opgebouwd door de medewerkers van Villa Klarendal niet naar de zondagse viering en welke conclusies en aanbevelingen kunnen hieraan

verbonden worden voor Villa Klarendal en met name voor de zondagse vieringen?

De bijbehorende deelvragen zijn als volgt:

1. Wat weten we over Klarendallers voordat we met hen in gesprek gaan?

2. Hoe staan de autochtone Klarendallers tegenover het christelijke geloof, de kerk en de vieringen van Villa Klarendal?

3. Wat kunnen we hieruit concluderen over de geïnterviewde Klarendallers?

4. Wat zouden de medewerkers kunnen doen om beter aan te sluiten bij de autochtone Klarendallers?

5. Hoe kan er in de zondagse diensten bij de autochtone Klarendallers worden aangesloten? Onze titel „Een villa vol Klarendallers‟ is de wens van Villa Klarendal, namelijk om een kerk te zijn voor Klarendallers in de wijk Klarendal. Deze wens zien de medewerkers van Villa Klarendal nu al steeds meer in vervulling gaan; het pand van Villa Klarendal is vaak te klein voor het aantal, dat naar de zondagse vieringen komt. Toch worden de autochtone Klarendallers, die al lang in de wijk wonen, gemist. Deze mensen horen er ook bij. Wij willen door dit onderzoek de medewerkers voorzien van informatie om deze groep ook tijdens de zondagse viering te bereiken, zodat we ze helpen groeien tot „een Villa vol Klarendallers‟.

1.3. Toelichting van de begrippen

Villa Klarendal

Villa Klarendal is, zoals eerder vermeld, een christelijke wijkgemeenschap in de Arnhemse wijk Klarendal en is een voormalig wijkproject van Youth for Christ. Villa Klarendal is een jonge, kleine en dynamische kerk (hoewel ze zich liever geen „kerk‟ noemt). Ze zal dan ook vorm gaan geven aan sacramenten als doop en avondmaal1_{. Ook heeft ze doordacht hoe ze kerk willen zijn}2_.

Datzelfde geldt voor wat haar theologische principes zijn. Zo erkent Villa Klarendal de Apostolische geloofsbelijdenis als basis voor haar geloof3_.

De missie van Villa Klarendal is „(…) een gemeenschap van gelovigen vormen die actief bijdraagt

aan de leefbaarheid van de wijk en een positief getuigenis van Jezus Christus uitdraagt‟4_.

Villa Klarendal heeft deze missie in het blad Soteria5_{verwoord in een „missiecirkel‟. De drie ringen}

waaruit de cirkel bestaat, beschrijven de richting waar Villa Klarendal naar toe wil gaan. Hierbij wordt wel vermeld dat de ringen vloeibaarder zijn dan in het model te zien is. Het gaat in de buitenste ring om algemene activiteiten die gericht zijn op het welzijn en de leefbaarheid in de wijk. De middelste ring gaat om identiteitsgebonden activiteiten waarin er openlijk wordt

gesproken over het christelijk geloof. In de binnenste cirkel gaat het om de mensen die samen de christelijke wijkgemeenschap vormen. In al deze ringen wil Villa Klarendal de hele wijk bereiken door multicultureel gericht te zijn en zich te richten op alle leeftijdsgroepen.

1 _{Voor de visie van Villa Klarendal op de sacramenten doop en avondmaal zie: Villa Klarendal en Koepelkerk}

Besluittekst november 2009, p. 20-22 (zie: bijlage 4)

2 _{Voor de visie van Villa Klarendal op 'kerk zijn' zie: Villa Klarendal en Koepelkerk Besluittekst november 2009, p.}

11-13 (zie: bijlage 4)

3 _{Voor de theologische principes van Villa Klarendal zie: Villa Klarendal en Koepelkerk Besluittekst november 2009,}

p. 14-17 (zie: bijlage 4) en bijlage 2

4 _{Driejarenplan versie 02122009, p. 1 (zie: bijlage 3)}

(10)

Gabriëlla Verburg

Villa Klarendal

Pagina 10 van 100 Naar aanleiding van deze missie zijn de volgende activiteiten gepland of gewenst6_:

 Vieringen met maaltijd  Huisgroepen

 Uitstapjes

 Zondag-Bijbelclub voor kinderen en tieners

 Team-moment voor de medewerkers van Villa Klarendal  Gitaarles  Kerstpakketten/paaspakketten  Straatactiviteiten  Meideninloop  Brood rondbrengen  Moslimmeidenclub

 Eetclub, een mogelijkheid voor schoolkinderen om over te blijven  Huisbezoeken

 Bezoekersvergaderingen en evaluatie

 Coaching van kinderen, jongeren en mensen die een club draaien.  Extra kinderactiviteit doordeweeks

 Opvoedingsondersteuning

 Hoger opgeleiden (netwerk) activiteit voor mensen met HBO of WO opleidingsniveau.  Multireligieuze gesprekken, activiteiten en relatieopbouw

 Extra maaltijden  Voetbal voor jongens  Koffieochtend  Gebedsgroepen

 Contact met andere kerken. Toerusting. Samenwerken met christenen in de wijk Klarendal  Participatie in wijkwerk

 Voedselbank

 Computerles in wijkcentrum

In de rest van ons verslag zullen we Villa Klarendal ook wel eens aanduiden als de Villa.

6 _{Driejarenplan versie 02122009, p. 4-6 (zie: bijlage 3)}

Afbeelding: „Missiecirkel‟

Bron: Soteria, 27e_{jaargang, nummer 3, 2010,}

(11)

Gabriëlla Verburg

Villa Klarendal

Pagina 11 van 100

Medewerkers van Villa Klarendal

Villa Klarendal is nu nog bezig om de organisatiestructuur en het leiderschap vorm te geven, omdat ze een zelfstandige wijkgemeenschap is geworden en zich nog in een overgangsfase bevindt wat betreft de taken en verantwoordelijkheden van de kernvrijwilligers.

Op dit moment zijn Susanne en Reinier nog betrokken bij Villa Klarendal en werkt Susanne als professioneel werknemer bij Villa Klarendal namens Youth for Christ. In 2011 zal dat niet zo meer zijn en daarom worden haar taken nu overgedragen aan alle kernvrijwilligers (Rick en Aneta, Sietske en Mark, Theodoor en Else). Alle medewerkers hebben nu hun eigen taken en

verantwoordelijkheden. Zo vormen Mark, Rick en Else het leiderschapteam. Binnen het

leiderschapteam hebben ze allemaal hun eigen taakveld gekregen waarvoor ze eindverantwoordelijk zijn. De andere medewerkers hebben allemaal activiteiten waar ze verantwoordelijk voor zijn. Susanne houdt zich ook bezig met allerlei activiteiten, waaronder de eetclub voor kinderen. Aneta is verantwoordelijk voor het uitdelen van brood, Sietske voor de meideninloop en Theodoor is betrokken bij de zondagse vieringen. Daarnaast hebben alle medewerkers ook nog andere

bezigheden. Iets waar ze nauw betrokken bij zijn, zijn de zondagse vieringen door het voorbereiden en uitvoeren ervan. De medewerkers die deel uit maken van het leiderschapteam preken ook in de zondagse vieringen.

Uit het Driejarenplan7_{blijkt dat er in de toekomst sprake zal zijn van een meervoudig leiderschap}

dat vorm krijgt door het leiderschapteam dat uit vijf personen bestaat. Dit leiderschapsteam zal benoemd worden door het supervisieteam van de Gereformeerde Kerk vrijgemaakt Koepelkerk te Arnhem (voortaan GKv Koepelkerk) en zal Villa Klarendal leiden en de eindverantwoordelijkheid dragen voor alles wat er gebeurt. Binnen dit team zullen de volgende taken worden verdeeld: management, financiën, pastoraat en diaconaat, visionair leiderschap, onderwijs en verkondiging, profetische-bijbelse-theologische sturing en evaluatie, PR en zorg voor vrijwilligers. Naast het leiderschapsteam zullen er coördinatoren aangesteld worden voor onderdelen en activiteiten in Villa Klarendal. Hierbij gaat het om de functies van aanbiddingsleider/liturgie, kinderleider,

tienerleider, jongerenleider, huisgroepleider en praktisch leider. Het is mogelijk dat mensen uit het leiderschapsteam ook functies hebben op dit gebied. De coördinatoren moeten verantwoording afleggen aan het leiderschapteam. En het leiderschapteam moet verantwoording afleggen aan het supervisieteam van GKv Koepelkerk.

Autochtone Klarendallers

Wat betreft de doelgroep hebben we gekozen voor de autochtone Klarendallers die niet naar zondagse vieringen komen, maar met wie al wel contact is opgebouwd.

We hebben gekozen voor autochtone, in plaats van allochtone Klarendallers, omdat deze groep niet evenredig vertegenwoordigd is in de zondagse viering in vergelijking met de bevolking in de wijk. Er kwamen in september 2010 circa twee autochtone Klarendallers op de in totaal twintig bezoekers. De bezoekers van de zondagse viering vormen hiermee geen afspiegeling van de wijkbewoners8_.

We hebben gekozen voor autochtone Klarendallers die al contact hebben met Villa Klarendal, maar die niet naar de zondagse viering komen. Juist omdat er al contact is met deze groep in het dagelijks leven en door de doordeweekse activiteiten van Villa Klarendal, is de vraag waarom deze mensen niet naar de zondagse viering komen des te groter.

Van de groep autochtone Klarendallers die al contact heeft met Villa Klarendal, maar niet naar de zondagse viering komt, beperken we ons voor ons onderzoek tot de leeftijdscategorie 25-45 jaar. We hebben hiervoor gekozen, omdat met name de autochtone Klarendallers van 25-45 jaar niet naar de zondagse vieringen komen. Daarnaast sluit dit ook aan bij het doel van Villa Klarendal dat ze zich de komende jaren meer willen richten op Klarendallers in de leeftijd van 25-45 jaar9_{. Onze}

7 _{Driejarenplan versie 02122009, p. 3-4 (Zie: bijlage 3)}

8 _{Zie statistieken in „Hoofdstuk 2: De Klarendaller‟ voor een overzicht wat betreft de bevolkingsgroepen in de wijk.} 9 _{Driejarenplan versie 02122009, p. 2 (zie: bijlage 3)}

(12)

Gabriëlla Verburg

Villa Klarendal

Pagina 12 van 100 doelgroep autochtone Klarendallers van 25-45 jaar, lager opgeleid en met een laag inkomen, zullen we in dit verslag vaak aanduiden als onze/de doelgroep.

Zondagse vieringen

Elke zondag is er een maaltijd en een viering in het pand van Villa Klarendal om 11 uur. De maaltijd gaat altijd vooraf aan de viering en beide nemen ongeveer een uur in beslag. Tijdens de maaltijd en de viering is iedereen welkom. Een bezoek aan de maaltijd betekent niet direct een bezoek aan de viering. Hierin zijn de mensen vrij. De maaltijd wordt drie keer per maand voorbereid door

vrijwilligers van Villa Klarendal. De vierde keer in de maand (wanneer de bijeenkomst ‟s avonds is) neemt iedereen wat te eten mee en verzorgt Villa Klarendal een basis voor de maaltijd.

De viering bestaat uit het zingen van een aantal liederen en meestal een korte Bijbellezing als inspiratie voor een stil gebed gevolgd door een gezamenlijk gebed waarin de voorganger of gitarist voorgaat. Daarna volgen nog één of twee liederen en een preek met soms vooraf een Bijbellezing. Hierna wordt er nog gezongen en wordt er gebeden. Voor dit gebed wordt aan iedereen gevraagd om gebedspunten en daarvoor wordt dan gebeden door degene die voorgaat. Vervolgens wordt de dienst afgesloten met een (zegen)lied. Na de viering is er nog koffie en thee en ruimte voor gesprek.

De liederen die worden gezongen tijdens de zondagse viering zijn afkomstig uit de

opwekkingsbundel en opwekking voor kinderen. Daarnaast zijn er ook liederen die zelf geschreven zijn op bekende melodieën. Het zingen wordt begeleid door een gitaar. De liedteksten zijn te zien op een beamer. De viering vindt plaats terwijl de mensen in een kring zitten. Wegens ruimtegebrek zitten sommige mensen tweede rang. Tijdens de prediking wordt er vaak gebruik gemaakt van beelden, soms in woorden, maar vaak worden er ook plaatjes vertoond op de beamer. De preken vormen vaak een serie, zodat er in een bepaalde tijd een Bijbelboek wordt doorgewerkt.

1.4. Relevantie

Ons onderzoek is relevant voor de opdrachtgever, omdat we dit onderzoek doen naar aanleiding van een vraag van de opdrachtgever zelf, zoals te lezen in „paragraaf 1.1 Aanleiding‟. Met ons

onderzoeksrapport in handen krijgen de medewerkers van Villa Klarendal inzicht in hoe de

laagopgeleide autochtone Klarendallers met wie ze al contacten hebben, denken over het christelijk geloof, de kerk en de zondagse vieringen van Villa Klarendal. Daarnaast krijgen de medewerkers handvatten over hoe ze om kunnen gaan met de onderzochte groep Klarendallers wat betreft de zondagse viering en andere activiteiten.

We verwachten, ongeacht de uitkomst van ons onderzoek, dat dit onderzoek niet alleen Villa Klarendal zal voorzien van informatie, maar ook andere kerken en missionaire initiatieven kan helpen. Voornamelijk de kijk van deze doelgroep op onderwerpen als geloof, kunnen ondanks dat deze informatie is geworven in een specifieke doelgroep erg leerzaam zijn. Hiernaast zullen onze aanbevelingen ook leerzaam kunnen zijn voor missionaire gemeentes in soortgelijke situaties.

1.5. Methodiek

We hebben een open onderzoeksvraag en wilden in ons onderzoek graag de diepte in gaan, daarom hebben we ervoor gekozen om een kwalitatief onderzoek te gaan doen10_{onder autochtone}

Klarendallers in de leeftijd van 25-45 jaar met wie medewerkers van Villa Klarendal al contact hebben. We zullen dus geen kinderen, jongeren en ouderen interviewen. We benaderen iedereen van deze doelgroep voor een interview, en iedereen die mee wil werken zullen we interviewen. De doelgroep interviewen sluit goed aan bij onze onderzoeksvraag, omdat interviewen een goede manier is om informatie te verkrijgen over attitudes, opinies, gedachten en kennis11_{. We zullen de}

doelgroep mondeling interviewen, omdat we dan open, en als dat nodig is ingewikkelde, vragen kunnen stellen. Daarnaast kunnen we goed in de gaten houden of de mensen de vraag ook echt

10 _{Baarda, B. (2009), Dit is onderzoek! Richtlijnen voor het opzetten, uitvoeren en evalueren van kwantitatief en}

kwalitatief onderzoek. (Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers) p. 19

11 _{Baarda, D. en De Goede, M. (2001), Basisboek methoden en technieken, handleiding voor het opzetten en}

(13)

Gabriëlla Verburg

Villa Klarendal

Pagina 13 van 100 begrijpen, geen sociaal wenselijk antwoord geven, ze ook daadwerkelijk antwoord geven op de gestelde vraag en dergelijke12_{. We kiezen ervoor om te werken met een gestructureerd interview,}

waarbij we een topiclijst opstellen en van tevoren ook interviewvragen zullen formuleren.13

1.6. Beantwoording van de deelvragen

In het verslag beantwoorden we de deelvragen, wat uiteindelijk zal leiden tot het beantwoorden van onze probleemstelling.

– In het tweede hoofdstuk beantwoorden we de eerste deelvraag: Wat weten we over

Klarendallers voordat we met hen in gesprek gaan?

– In het derde hoofdstuk de tweede deelvraag: Hoe staan de autochtone Klarendallers

tegenover het christelijke geloof, de kerk en de vieringen van Villa Klarendal? en derde

deelvraag: Wat kunnen we concluderen over de geïnterviewde Klarendaller?

– In het vierde hoofdstuk de vierde deelvraag: Wat zouden medewerkers kunnen doen om

beter aan te sluiten bij de autochtone Klarendallers? en vijfde deelvraag: Hoe kan er in de zondagse diensten bij de autochtone Klarendallers worden aangesloten?

12 _{Baarda, D. en De Goede, M. (2001), p. 229}

13 _{Baarda, D. e.a. (2007), Basisboek interview, handleiding voor het voorbereiden en afnemen van interviews.}

(14)

2. De Klarendaller

2.1. De wijk Klarendal

Klarendal is een wijk die zijn oorsprong vindt aan het einde van de 19de_{eeuw. In de vorige eeuw}

was Klarendal een volkswijk. In de wijk wonen veel verschillende mensen uit verschillende culturen. Zo wonen er veel moslims in de wijk. De autochtone bewoners hebben vaak een rooms-katholieke achtergrond. Er wonen veel mensen die onder de veertig jaar zijn. De wijk wordt gekenmerkt door hoogteverschillen en de ligging tussen de Arnhemse binnenstad en park Klarenbeek. In de wijk zijn veel sportvoorzieningen en scholen te vinden. Er zijn echter niet zoveel winkels, maar de wijk ligt wel dichtbij het centrum van Arnhem.14

De wijk Klarendal valt onder de aandachtswijken van het ministerie van Volkshuisvesting,

Ruimtelijke ordening en Milieubeheer (VROM). Wat aandachtswijken typeert, zijn achterstanden die met moeite te verbeteren zijn door de desbetreffende wijkbewoners. VROM zet zich in om de leefbaarheid van deze wijken te verbeteren. De gemeente Arnhem zet zich ook in voor Klarendal. Zo is er een wijkactieplan uit 2008 met de volgende doelen15_:

Wonen. Hierbij is de ambitie om te zorgen dat er in Klarendal een evenwichtige woningvoorraad tot stand komt en een openbare ruimte waarin op een prettige manier gewoond, geleerd en gerecreëerd kan worden.

Werken. Hierbij tracht men werkgelegenheid te creëren aan met name de Klarendalseweg in de vorm van: mode, winkels, maatschappelijke voorzieningen, horeca, wonen-werken, bedrijfsverzamelgebouw, dienstverlening, gezondheidscentrum, leisure, weekmarkt en meer startende ondernemers (behouden) in de wijk. Daarnaast wil men werk met behoud van een uitkering tot stand brengen. Om mensen te activeren tot werken moeten het stedelijke aanbod en wijkgericht aanbod elkaar versterken.

Leren en opgroeien. Hiervoor moet er een multifunctioneel centrum (brede school) komen dat het hart van de wijk zal vormen en waarin verschillende instellingen en instanties samen zullen werken. Wellicht hieraan gekoppeld wil men een Centrum voor Jeugd en Gezin realiseren. Men wil een breed educatief aanbod aanbieden en schoolverzuim en voortijds schoolverlaten verminderen. Daarnaast wil men voorzieningen/spelen voor jongeren bevorderen.

Integreren. Men wil inburgeringtrajecten aanbieden voor bewoners die hiertoe verplicht zijn. Voor de rest moet de sociale cohesie groter worden door ontmoeting tussen bewoners te stimuleren.

Sport en cultuur. Men wil sport-, kunst- en cultuuractiviteiten aanbieden en mensen stimuleren om te participeren.

Veiligheid. Men wil de veiligheid vergroten door integrale handhaving, meer toezicht en beter beheer en betere kwaliteit van de openbare ruimte.

Achter de voordeur. Hierbij gaat het over de problemen die gezinnen hebben bij het

vormgeven van het dagelijks leven. Het kan hier gaan om multiproblemgezinnen. Doel is om deze gezinnen te helpen en overlast te verminderen.

Algemene zaken als goede communicatie over de wijk verstrekken en bewoners betrekken bij de plannen.

2.2. Statistische informatie over Klarendal

Om een goed beeld te geven van de wijk Klarendal zullen we hieronder een korte omschrijving geven van Klarendal in getallen. Hierbij vergelijken we voornamelijk de wijk Klarendal met de stad Arnhem.

14 _{Woningcorporatie Volkshuisvesting Arnhem: http://www.volkshuisvesting.nl/content/index.asp?mnu_id=2&id=351}

Wijkactieplan Klarendal 2008

(15)

Gabriëlla Verburg

Villa Klarendal

Pagina 15 van 100 Klarendal kent een grote bevolkingsdichtheid; namelijk 108,4 inwoners per hectare tegenover 14,5 per hectare in gemeente Arnhem. Dit is ook te zien in het grote aantal beneden- en bovenwoningen 33,4% tegenover 10,7% in Arnhem. Daarentegen kent Klarendal weinig flatwoningen: 6,7% tegenover 20,1%. Veel van de woningen zijn in bezit van woningcorporaties; namelijk 63,6% tegenover 39,6% in Arnhem. De waarde van de woningen ligt dan ook lager dan gemiddeld in de gemeente Arnhem. Klarendal is een volwassen wijk, het kent procentueel weinig kinderen (16,3% tegenover 19,8% in Arnhem) en een grote groep van 15- tot 65-jarigen (79,2% tegenover 70,8% in Arnhem). In de etnische samenstelling van de wijk valt de grote groep Turken op: 13,3% ten opzichte van 5,5% in Arnhem. Het percentage autochtonen is dan ook lager dan in Arnhem namelijk 63,8% tegenover 70,7%. De wijk had vanaf het jaar 2000 weer een bevolkingsgroei dat steeg van -3,2% naar 3,3% in 2004 in Klarendal. Hierna kwam echter een omslag en het groeicijfer is nu gedaald tot -2,4% in 2010.

Het inkomen in Klarendal ligt lager dan in de rest van Arnhem, dat geldt voor elk soort huishouden. Hiernaast is er 10,8% van de beroepsbevolking die niet werkt maar werkt zoekt (tegenover 7,7%) en 8,9% die recht op een bijstanduitkering heeft (tegenover 4,9%). 16

2.3. Het bereik van Klarendallers binnen Villa Klarendal

Villa Klarendal organiseert veel activiteiten in de wijk waarbij ze in contact komen met de bewoners. De kernvrijwilligers zijn ook nog betrokken bij andere activiteiten in de wijk. De

contacten die hier omschreven staan, omvatten niet alle contacten die de medewerkers van de Villa met de wijk heeft, omdat er ook contacten ontstaan buiten de activiteiten om. De medewerkers houden de activiteiten van Villa Klarendal draaiende en zijn hiervoor verantwoordelijk. Hieronder staan de activiteiten omschreven met daarbij een omschrijving van de mensen met wie ze in contact komen.

Meideninloop, voor meiden vanaf groep 8

Elke maandagavond tussen 18:30 en 20:00 uur is er een inloop voor meiden vanaf 12 jaar, iedereen is welkom. Meestal is er geen vast programma, het is wel mogelijk om deel te nemen aan een activiteit die van tevoren is bedacht. De meiden die hier komen, hebben voor een groot deel een islamitische achtergrond, hiernaast komen er soms ook meiden met een andere achtergrond.

Koffieochtend

Elke woensdagochtend is er een inloop voor volwassenen, iedereen is welkom voor een bakje koffie, gesprek en een krantje. Om de week is er ook een activiteit. Op dit moment wordt er gewerkt aan een nieuwe opzet voor de koffieochtend omdat de opkomst laag is. Hiervoor waren de bezoekers rond de 50 jaar en waren dit er twee of drie waarvan een autochtoon.

Eetclub voor basisschoolkinderen

Op schoolweken worden er op woensdagmiddag kinderen na school opgehaald die wel wat extra aandacht kunnen gebruiken. Hierna is er nog tijd voor spelletjes of wat knutselen. De kinderen komen van een katholieke school en zijn voornamelijk autochtoon. Doordat de kinderen vaak worden opgehaald ontstaat er ook contact met de ouders van de kinderen, hierdoor is er contact met ongeveer vijf ouders van onze doelgroep.

Huisgroepen

Om de week is er op woensdagavond huisgroep. Deze bestaat uit een groep van maximaal 10 deelnemers, dit zijn mensen die zondag al vaste bezoekers zijn. Hierbij wordt er gepraat, Bijbel gelezen, gebeden en samen ontdekt wie God is en hoe ze kunnen leven met Hem.

16 _{Gemeente Arnhem:}

http://arnhem.buurtmonitor.nl/quickstep/QsReport.aspx?report=kernwijk10&selcode=kerncijfers%20wijk%20 %20s156&geolevel=wijk&geoitem=7

(16)

Gabriëlla Verburg Opdrachtgever: Christelijke Wijkgemeenschap Villa Klarendal Pagina 16 van 100 M&M's, moslimmeidenclub

Op donderdagmiddagen zijn alle moslimmeiden van 7 tot 9 jaar welkom voor wat gezelligheid. Ze doen dan onder andere spelletjes en quizzen, kletsen gezellig, koken en zingen een lied, alles rondom een thema.

Brood ronddelen/uitdelen

Via een bakker komt de Villa aan brood dat wordt opgehaald door mensen uit de wijk die dit nodig hebben. Hierbij is er ruimte voor een gesprek. Veel van deze mensen hebben een Nederlandse achtergrond, hierdoor is er contact met ongeveer zes mensen van onze doelgroep.

Overige activiteiten waar medewerkers van Villa Klarendal bij betrokken zijn

Computerles en voedselbank in wijkcentrum Klarendal.

Coaching en huisbezoeken: Mensen die worden ontmoet bij activiteiten, worden soms ook thuis bezocht. Hierbij is een luisterend oor belangrijk.

Door onder andere deze activiteiten komen de medewerkers in contact met mensen uit de wijk. De doelgroep die wij voor ogen hebben (de laag opgeleide autochtone Klarendaller) kan hierin wel lastig te bereiken zijn, omdat de doelgroep en de medewerkers erg van elkaar verschillen, wat betreft omstandigheden. Dit komt omdat de medewerkers vaak goed opgeleid zijn, werken en een hoger inkomen hebben dan de doelgroep. Daarnaast zien we nog andere verschillen die verwerkt zijn in het verslag.

2.4. Conclusie

Klarendal is een wijk waarin veel aan het veranderen is doordat men bezig is om van deze aandachtswijk een Prachtwijk te maken. Er wonen veel mensen met een Turkse achtergrond. De autochtonen zijn veelal laag opgeleid en hebben een rooms-katholieke achtergrond. Er zijn veel mensen die werkloos zijn en een uitkering ontvangen. Het inkomen van mensen in de wijk is dan ook gemiddeld lager dan dat in de rest van Arnhem. Villa Klarendal zet zich in voor al deze

wijkbewoners met verschillende activiteiten voor kinderen, jongeren, volwassen en gezinnen. Het is een uitdaging voor de medewerkers om de doelgroep te bereiken en de verschillen te overbruggen.

(17)

Gabriëlla Verburg

Villa Klarendal

Pagina 17 van 100

3. Resultaten naar aanleiding van de interviews

3.1. Inleiding

We hebben literatuuronderzoek17_{gedaan naar methoden en technieken om interviews op te stellen}

en hoe we het beste interviews kunnen afnemen. Op basis van deze kennis hebben we de

interviewvragen opgesteld. We hebben de kwaliteit van ons interview getest door het houden van een proefinterview. Zo zijn we gekomen tot het interview, zoals we dat gehouden hebben met onze doelgroep. In bijlage 5.3 vindt u de volledige vragenlijst.

Voor dit onderzoek zijn we aan namen gekomen via de medewerkers van Villa Klarendal. Na vrij veel moeite hebben we totaal 30 namen gekregen van mensen die we konden interviewen. We denken dat dit vrijwel de gehele populatie is voor ons onderzoek. Met deze namen en adressen zijn we de wijk in gegaan en hebben we de mensen gevraagd of we ze mochten interviewen. Dit leidde er uiteindelijk toe dat we 30 mensen hebben benaderd van wie we er 19 hebben geïnterviewd. Doordat we in verhouding vrij weinig mensen hebben kunnen ondervragen is de representativiteit van ons onderzoek omlaag gegaan. Wanneer we willen dat ons onderzoek een

betrouwbaarheidsniveau18_{heeft van 95% dan hebben we een foutmarge}19_{van 13,85%. Dit is vrij}

hoog. Helaas kunnen we hier niks aan veranderen omdat onze populatie niet groter is en we niet meer mensen konden interviewen.

We hebben 11 mensen niet kunnen interviewen, hieronder volgen de redenen hiervoor.

Reden van non respons: Aantal: Informatie:

Vergeten 2 Dit waren mensen die afspraken (herhaaldelijk)

vergaten en moeilijk te bereiken waren.

Geen tijd 6 Twee van hen gaven meteen al aan dat ze geen tijd

hadden. De overige vier gaven aan toen we voor het interview langs kwamen dat ze het druk hadden.

Niet bereikt 1

Wil niet/ geen interesse 2 Deze mensen gaven meteen aan niet mee te willen

werken aan het interview.

De antwoorden die de geïnterviewden hebben gegeven zijn te vinden in bijlage 6. Voor uw gemak hebben we waar mogelijk tabellen gemaakt met de antwoorden, deze vindt u hieronder bij de betreffende vragen.

3.2. Conclusie per interviewvraag

Resultaat vraag 1: Hoe lang woont u hier in Klarendal? Hoe vindt u het om hier te wonen? (n=19)

Het merendeel (twaalf) van de mensen die we hebben gesproken over de wijk was erg positief, vooral de samenhorigheid ervaren ze als heel prettig. Mensen kijken naar elkaar om en helpen elkaar, en de gezelligheid die dat met zich meebrengt vinden mensen erg prettig. Ook het feit dat familie in de wijk woont, weegt mee.

17 Zie bijlage 1

18 Het betrouwbaarheidsniveau vertelt de zekerheid van de foutenmarge. Het wordt uitgedrukt in percent en geeft weer hoe vaak het werkelijke percentage van de populatie dat een antwoord zou kiezen, binnen die foutenmarge ligt. Met andere woorden in welke mate wordt erop vertrouwd dat de antwoorden die de respondenten hebben ingegeven, correct zijn.

http://www.checkmarket.com/fe/support/sample-size-calculator.asp?Lang=nl Zie ook: http://www.journalinks.be/steekproef/

19 Dit is het positieve of negatieve getal dat meestal wordt weergegeven in opiniepeilingresultaten van dagbladen of televisie. Bijvoorbeeld, als er bij een foutenmarge van 4% en 47% van de steekproef een antwoord geeft, dan kan er vanuit worden gegaan dat wanneer diezelfde vraag aan een volledige populatie wordt gesteld, tussen 43% (47-4) en 51% (47+4) datzelfde antwoord gekozen zouden hebben.

http://www.checkmarket.com/fe/support/sample-size-calculator.asp?Lang=nl Zie ook: http://www.journalinks.be/steekproef/

(18)

Gabriëlla Verburg

Villa Klarendal

Pagina 18 van 100 Voor anderen wordt de wijk gezien als een wijk in opbouw, en voor drie anderen is de ligging, dichtbij het bos en park, prettig.

Vier mensen waren gematigd over de wijk en drie mensen waren negatief. Soms in zulke mate dat ze graag zouden verhuizen. Negatieve ervaringen met de wijk zijn vaak tegenhangers van de eerdere beschreven samenhorigheid, zoals weinig privacy (veel sociale controle) en mensen zien je niet staan (als je er buiten valt). Voor sommigen zijn de veranderingen in de wijk erg negatief; veel winkels zijn weg gegaan en nu is het Modekwartier er, waar niet iedereen over te spreken is. Het lijkt erop dat het Modekwartier in de wijk is geplaatst zonder dat het iets van de wijk is. Andere mensen, die niet in de wijk zijn opgegroeid, kunnen niet/moeilijk wennen aan de drukte of juist de rust in de wijk.

Resultaat vraag 2: Waar gaat u graag naar toe in uw vrije tijd? Welke dingen die daar zijn, maken dat u daar naartoe gaat? (n=19).

De meeste geïnterviewden noemen dat ze in hun vrije tijd het liefst iets gaan doen waardoor ze rust hebben of even niks aan hun hoofd hebben.

De eerste voorkeur is naar buiten of de natuur in gaan. Dit wordt negen keer genoemd. Mensen noemen hierbij vaak dat ze de rust opzoeken en dat het hen ontspant om even in de frisse buitenlucht te zijn.

Op de tweede plaats wordt zeven keer genoemd dat mensen naar vriend(inn)en, familie of

kennissen gaan. Ze gaan het meest naar vriend(inn)en toe. Vaak vinden ze dit gezellig om te doen. Er is een leuke sfeer. Ook noemen ze dat ze dan even weg zijn en niets aan hun hoofd hebben.

De derde voorkeur van vrijetijdsbesteding zijn uitjes naar bioscoop, animatieparken en dergelijke die zes keer worden genoemd. Dit vinden ze vooral leuk om te doen en het is ontspannen om iets leuks te doen. Er is een leuke sfeer en ze hebben even geen gezeur aan hun hoofd.

Wat betreft de vierde plaats: geïnterviewden houden zich ook graag bezig met activiteiten op gebied van muziek, spel, sport, kunst en cultuur. Meestal noemen de geïnterviewden dat ze dit leuk vinden om te doen. Er is ook iemand die zich graag bezighoudt met kunst en cultuur om

geïnspireerd te worden en mensen te ontmoeten. Iemand die het leuk vindt om bezig te zijn met muziek zegt dat hij daarin ook kan uitleven en even kan feesten. Een ander die aan sport doet, vertelt dat hij na het sporten een voldaan gevoel heeft.

Er zijn drie mensen die het ook fijn vinden om gewoon thuis (bezig) te zijn. Sommigen vinden dit gewoon fijn, omdat ze binnenmensen zijn. Eén iemand noemt dat de reden hiervoor is, dat de partner ziek is en nagenoeg niet van huis weg kan.

Er worden twee activiteiten genoemd door dezelfde persoon die te maken hebben met

spiritualiteit, waaronder yoga. Dit brengt zelfkennis en lichamelijk welzijn, vertelt de persoon in kwestie.

Twee mensen vertellen dat ze in hun vrije tijd bezig zijn met hun werk en één van de twee noemt dat het werk ook hobby is. Deze persoon is nuttig op het werk en doet het graag.

Computeren, naar de camping gaan, naar het café, uitgaan, winkelen, religieuze (veelal

christelijke) boeken lezen en naar Villa Klarendal gaan, worden allemaal één keer genoemd. Mensen vinden hier een stuk ontspanning in, ze vinden het leuk of gezellig of het geeft rust. Het valt ons op dat slechts één iemand het lezen van boeken noemt.

(19)

Gabriëlla Verburg

Villa Klarendal

Pagina 19 van 100

Resultaat vraag 3: Waar wilt u niet graag naar toe? Waarom? (n=19)

Van de geïnterviewden komen er acht liever niet op plekken die druk en lawaaierig zijn. Winkels, het zwembad in de zomer en discotheken werden genoemd.

Andere mensen gaven dingen aan waar ze een hekel aan hebben zoals de politie, kerk, moskee, Vitesse en de skatebaan. Twee mensen refereren aan drank, dit legt iets bloot van de problematiek in de wijk.

Uit de antwoorden valt vooral op te maken dat aardig wat mensen niet graag naar drukke plekken gaan en graag rust willen. Dit is ook wel te zien in de beantwoording van de vorige vraag. Dit signaal is wel iets waar Villa Klarendal iets mee kan doen in de vieringen.

Resultaat vraag 4: Wat voor iets is Villa Klarendal volgens u? (n=19).

Alle mensen die we gesproken hebben, kunnen wel iets vertellen over Villa Klarendal. Als ze niet weten wat Villa Klarendal precies is, noemen ze wel één of meerdere activiteiten van Villa Klarendal.

Voor elf mensen is het duidelijk dat Villa Klarendal een christelijke achtergrond heeft. Er is één iemand die Villa Klarendal niet christelijk noemt, maar zegt dat het iets met godsdienst te maken heeft. Iemand noemt Villa Klarendal christelijk, omdat er liedjes worden gezongen en omdat er wordt gebeden. Andere opmerkingen over de christelijke identiteit van Villa Klarendal zijn bijvoorbeeld dat „het een plek is waar mensen die gelovig zijn dat proberen uit te dragen‟ en „ze dringen geloof niet op, maar ze stralen het uit‟. Alle mensen blijven redelijk neutraal in hun antwoord over wat ze vinden van de christelijke achtergrond van Villa Klarendal. Sommige mensen geven het idee dat ze er wel positief tegenover staan. Er is één iemand die het idee geeft er enigszins negatief tegen over te staan. Er zijn zeven mensen die in hun antwoord Villa Klarendal helemaal niet in verband brengen met een christelijke of godsdienstige achtergrond.

Mensen noemen Villa Klarendal „een christelijke gemeenschap‟ of „wijkgemeenschap‟. Er is iemand die dit uitbreidt tot „een christelijke gemeenschap die iets in de wijk doet‟. Andere mensen noemen Villa Klarendal een „wijkkerk‟, een „kerk‟, een „kleine kerk‟ of een „soort kerk‟. Er is ook iemand die Villa Klarendal een „kerkgemeenschap‟ noemt.

Villa Klarendal krijgt ook andere namen als een „ontmoetingsplek‟, een „christelijke instelling die mensen uit de buurt en ook kinderen helpt‟, een „sociëteit met een christelijke achtergrond om sociale contacten op te doen en te eten‟ en een „soort maatschappelijk werk waar de lokale overheid dat laat liggen‟.

Er worden ook activiteiten van Villa Klarendal genoemd. Zo worden de kerstpakketten die Villa Klarendal beschikbaar stelt vier keer genoemd. Voor de rest worden de kookclub, de

bijeenkomsten, het brood uitdelen, etentjes waaronder een barbecue, Bijbelkring op donderdag, eten op zondag, meidenclub en de voedselbank genoemd. Er komt ook vier keer naar voren dat Villa Klarendal juist, of ook iets voor kinderen doet.

Mensen geven ook andere beschrijvingen van Villa Klarendal: dat zijn mensen die zich in willen zetten voor de wijk; die doen dingen voor de wijk, misschien wel opvang; ze helpen mensen met problemen; ze zorgen, delen uit en staan mensen bij. Er is iemand die Villa Klarendal in verband brengt met een huiskamergevoel.

Wat ook opvallend is, is dat mensen namen noemen van medewerkers van Villa Klarendal in hun antwoord op deze vraag, namelijk de namen Susanne en Rick.

(20)

Gabriëlla Verburg

Villa Klarendal

Pagina 20 van 100

Resultaat vraag 5: Hoe vaak heeft u contact met mensen van Villa Klarendal? (n=19)

Antwoord: Aantal:

Een paar keer in de week 5

Een paar keer in de maand 4

Als ik ze toevallig tegenkom 5

Heel weinig/niet 5

Van de geïnterviewden heeft de helft (9) mimimaal één keer per maand contact met mensen van Villa Klarendal. Opvallend vinden we om te zien dat er vijf mensen zijn die we hebben geïnterviewd die aangeven heel weinig tot geen contact te hebben met mensen van Villa Klarendal. Dit was voor ons wel heel opvallend, omdat we dachten dat de mensen die we zouden interviewen wel veel contact met Villa Klarendal zouden hebben. Hierdoor lijkt het er dus op dat er niet zoveel contact is met de doelgroep.

Opvallend is dat veel van de mensen die vaak contact hebben met Villa Klarendal zeggen dat ze ergens in geloven. Hierbij is de vraag of de contacten invloed hebben op het geloofsleven, of dat de medewerkers van de Villa voornamelijk contact hebben met de mensen die ergens in geloven.

Resultaat vraag 6: Hoe vindt u dit contact? (n=12)

Degenen die deze vraag konden beantwoorden, gaven alleen een positieve reactie. De vraag is of iedereen die het contact als negatief ervaart dat wel zou aangeven, omdat het antwoord toch bij Villa Klarendal terecht komt en sommigen Nienke kennen. Hiernaast lijkt de kans ons groter dat de mensen die het contact met Villa Klarendal minder positief ervaren ons ook minder snel zullen binnenlaten of dat er inmiddels geen contact meer is met Villa Klarendal.

De mensen die het contact waarderen, deden dit omdat ze de contacten ervaren als heel geïnteresseerd, warm, hartelijk, rustig, stabiel, lief, niet veroordelend, van hart tot hart, respecterend, niet-opdringerig en aandachtig.

Resultaat vraag 7: Ging u vroeger naar een kerk? Welke? (n=19)

Antwoord: Aantal:

Ja, rooms katholiek 10

Ja, protestants 3

Ben alleen gedoopt 2

Nee 4

Vond u het prettig of onprettig? (n=12)

Antwoord: Aantal:

Prettig 5

Onprettig 3

Neutraal 4

Opvallend is het grote aantal mensen dat katholiek is opgevoed, dit waren namelijk tien

geïnterviewden. Deze kerkgang werd over het algemeen positief ervaren. Redenen hiervoor waren dat ze het mooi of rustgevend vonden, iemand anders ervoer Kerst als erg positief. Drie

geïnterviewden gaven aan dat ze de kerkgang als onprettig hebben ervaren. Dit had er in twee van de drie gevallen mee te maken, dat ze moesten.

(21)

Gabriëlla Verburg

Villa Klarendal

Pagina 21 van 100

Resultaat vraag 8: Bent u gelovig? Kunt u daar meer over vertellen? Waar gelooft u wel/niet in? Nee  Wat maakt dat u niet gelooft? (n=19).

De meeste mensen, zeventien van de negentien geïnterviewden, hebben deze vraag duidelijk beantwoord. Er zijn twee mensen die dat niet hebben gedaan. De één gaf aan wel in iets te geloven, maar stelde ook de vraag naar het waarom van alle ellende in de wereld en kwam zo niet tot een eenduidig antwoord. De ander gaf aan niet te weten waar hij in gelooft.

Mensen die „nee‟ hebben geantwoord, zijn veelal mensen die niet kunnen geloven omdat ze zich afvragen waarom God niks doet tegen de ellende en het lijden in hun eigen leven, om hen heen of in de wereld. Uit hun antwoorden bleek dat ze God verwijten dat Hij de ellende en het lijden toelaat en er geen einde aan maakt. Hierdoor zijn sommigen mensen ook gaan twijfelen of God er wel echt is en, als Hij er is, of Hij dan geen wrede God is in plaats van een vredelievende God. Een geïnterviewde zei dat hij geïnteresseerd is in paranormale beurzen en vroeger interesse had in de Islam. Er is ook iemand die zegt nergens in te geloven.

De acht mensen die „ja‟ hebben geantwoord, hebben lang niet altijd iets met het christelijk geloof. Sommigen geloven in God als dat God het hele heelal omvat en dat God in alles is. Hoe we ontstaan zijn is dan een mysterie, maar alles in het heelal houdt verband met elkaar. Ook zijn er mensen die zich bezighouden met taoïsme, boeddhisme of de Maya‟s. Iemand anders gelooft in moeder natuur en evolutie. Er zijn ook mensen die geloven in „iets‟. Ze denken dat er „iets‟ moet zijn door

onverklaarbare en bijzondere ervaringen in hun leven. Er zijn ook mensen die geloven in God, zoals dat in het christendom wordt geleerd door hun christelijke opvoeding en één van deze mensen noemt dat hij echt is gaan geloven na verhoring van gebed. Er is ook iemand die gelooft in God en de verhalen in de Bijbel, maar niet bij een bepaalde kerk hoort. Er is één persoon die aangeeft in God te geloven en kan zeggen: „Jezus is voor mij gestorven‟, hoewel deze persoon het nog wel lastig kan vinden.

Resultaat vraag 9: Doet u thuis ook wel eens dingen die met geloof of de kerk te maken hebben? Wat doet u dan? (n=18)

Antwoord: Aantal:

Nee 8

Ja, Bijbellezen 2

Ja, kaarsje branden 2

Ja, nadenken/gesprek 3

Ja, gebed 2

Ja, koor 1

Er zijn acht mensen die thuis niets doen met (hun) geloof en kerk.

Er zijn twee mensen die voor zichzelf uit de Bijbel lezen. Eén van deze twee mensen leest ook christelijke boeken voor zichzelf en leest voor uit de kinderbijbel en een gebedenboekje voor zijn kind. Er zijn twee mensen die gebed noemen. Voor de één is dat vooral een gebedje in nood en voor de ander is het dagelijks. Eén persoon zit op een christelijk koor.

Er zijn twee mensen die zich in hun privéleven bezighouden met spiritualiteit. Eén houdt hier gesprekken over met andere mensen. De ander doet daar ook een opleiding over en doet daarvoor ook de nodige oefeningen thuis. Daarnaast doet deze persoon thuis ook aan meditatie. Er is ook nog iemand die thuis aan meditatie doet en die ook behoort tot de twee mensen die kaarsjes branden en praten tegen foto‟s van overleden dierbaren.

(22)

Gabriëlla Verburg

Villa Klarendal

Pagina 22 van 100

Resultaat vraag 10: Gaat u nu wel eens naar de kerk? (n=19)

Antwoord: Aantal:

Nee, nooit 8

Ja, eens in de zoveel weken 2

Ja, met feestdagen en bijzondere gelegenheden 9

Het overgrote deel van de geïnterviewden gaat niet tot nauwelijks naar de kerk, namelijk zeventien van de negentien geïnterviewden. Acht mensen geven aan nooit naar de kerk te gaan.

Het valt ons hierin op dat het grootste deel van de mensen dus heel weinig een kerk bezoekt, alleen op feestdagen, bijzondere gelegenheden of begrafenissen. Er zijn er twee die aangeven een keer in de zoveel weken naar de kerk te gaan. Opvallend in de beantwoording van deze vraag, was dat mensen die wel vaak naar de zondagse viering van Villa Klarendal komen, aangeven niet naar de kerk te gaan. Ze zien de zondagse viering van Villa Klarendal dus niet als kerk.

Resultaat vraag 11: Welke dingen horen er volgens u in een kerk? (n=18)

Orgel Kaarsje branden Houten banken Een muziek band Preek-stoel Een groot kruis Beelden van Jezus en Maria Pastor Koor Ja 16 17 11 4 12 15 13 16 11 Nee 2 1 7 14 6 3 5 2 2 Soms - - - 5

Bij de optie anders, werden de volgende antwoorden gegeven: gekleurde ramen, dat het schoon is, Bijbel en hostie (2x), mensen van alle leeftijden en nationaliteiten, Oude Bijbels en doopbad, wierook (2x), bloemen en een mooie sfeer, dans, wijwater, collecte, kerstboom, biecht en dat de kerk altijd open is.

Vanuit de antwoorden is op te merken dat de geïnterviewden een vrij traditioneel beeld hebben van hoe de kerk eruit ziet. De pastor, het orgel, kaarsjes om te branden en een groot houten kruis horen voor velen echt thuis in de kerk. Ook de houten banken, de preekstoel en beelden van Jezus en Maria, horen volgens meer dan de helft van de mensen thuis in een kerk. Opvallend is dat slechts vier mensen een muziekband in de kerk thuis vinden horen, terwijl het koor volgens meer dan de helft van de mensen in de kerk hoort.

Bij de vraag welke dingen er verder nog in de kerk horen, kwamen veel katholieke gebruiken en typische beelden van oude kerken naar voren, zoals gekleurde ramen, bloemen en een oude Bijbel. Anderen vonden het horen dat een kerk altijd open is, dat het schoon is en dat er collecte wordt gehouden. Het gebouw van Villa Klarendal sluit dus niet aan bij het beeld dat veel mensen hebben van een kerk.

Resultaat vraag 12: Zou u deze dingen missen als deze dingen niet in de kerk aanwezig zijn? Waarom? (n=18)

Slechts één iemand gaf als antwoord op deze vraag een volmondig „nee‟. De overige zeventien geïnterviewden gaven aan dat ze deze dingen wel zouden missen, want het past in hun beeld van de kerk en anders heb je geen kerk meer. Eén iemand zei: „Als dat er allemaal niet is, wat dan wel?‟. Dit was heel kenmerkend voor de reacties van de mensen. Deze dingen horen er gewoon bij. Eén iemand gaf aan dat het missen van deze dingen een reden was om niet naar Villa Klarendal te gaan.

(23)

Gabriëlla Verburg

Villa Klarendal

Pagina 23 van 100 Hierin komt duidelijk het katholieke kerkbeeld van de mensen naar voren waarbij de kerk een groot gebouw is met allemaal dingen die erin horen. Voor velen protestanten/evangelische mensen is dit niet erg herkenbaar. Hierin past Villa Klarendal dus niet in het beeld dat de geïnterviewde mensen hebben van hoe een kerk eruit zou moeten zien.

Resultaat vraag 13: Is het erg als er helemaal geen kerken meer zijn? Waarom? (n=19)

Ook al antwoordden niet alle mensen volmondig „ja‟ op deze vraag, uit het antwoord van veertien van de negentien mensen blijkt toch dat het erg is als er geen kerken meer zouden zijn; als het niet voor henzelf is, dan wel voor anderen of om een andere reden. Er zijn drie mensen die het erg vinden als er geen kerken meer zouden zijn, omdat ze dan niet meer naar de kerk zouden kunnen gaan. Vijf keer wordt gezegd dat het erg zou zijn als de kerken weg waren voor de mensen die geloven, ook al vinden deze mensen het niet erg voor zichzelf. Er wordt twee keer genoemd dat het belangrijk is dat er kerken zijn, omdat de kerk maatschappelijk gezien belangrijk is; de kerk is er voor mensen die hulp nodig hebben. Twee keer komt er aan de orde dat er kerken moeten blijven bestaan omdat die mensen samenbrengen. Één respondent voegt daaraan toe dat samen praten en de diepgang opzoeken mogelijkheden biedt om samen de problemen in de wijk aan te pakken. Eén iemand noemt de kerk belangrijk omdat het een stilteplek is, vergelijkbaar met een

meditatiecentrum, en omdat de kerk belangrijk is rondom de verwerking van de dood. Er zijn drie mensen die noemen dat de kerk er gewoon bij hoort en dat het jammer zou zijn als de

kerkgebouwen zouden verdwijnen. Twee mensen vinden ook dat de kerk erbij hoort in Nederland en ergeren zich eraan dat de kerken worden afgebroken en dat er moskeeën worden gebouwd. Er is één van de negentien geïnterviewden die voor het antwoord de kerk opsplitst in het gebouw en de samenkomst. Deze persoon vindt het wel erg als er geen kerkgebouwen meer zouden zijn, omdat het cultureel erfgoed is, maar vindt het niet erg als er geen samenkomsten meer zouden zijn.

Er zijn vier mensen van de negentien die het niet erg zouden vinden als de kerk niet meer zou bestaan. Er is één iemand die het niet erg vind als de kerk niet meer zou bestaan, omdat het diegene niet kan schelen. Eén van deze vier denkt dat er dan wel weer wat anders zal komen, omdat er altijd verandering zal blijven en er dan wel weer wat nieuws uitkomt. De twee anderen van de vier mensen vinden het zelfs beter als alle kerken weg zouden zijn, omdat er zoveel conflict voortkomt uit geloof en godsdienst. Eén van deze twee mensen gaat daar verder op in en zegt dat we eerst moeten leren om met elkaar om te gaan en eerbied te hebben voor elkaar.

Resultaat vraag 14: Welke dingen wilt u graag doen als u naar de kerk gaat? (n=18)

Ja Nee Weet ik niet Soms

Veel liederen zingen 11 7 0 0

Naar een preek luisteren

14 3 0 1

Met iemand praten 12 5 1 0

Naar een koor luisteren

13 2 0 3

Een kaarsje branden 15 3 0 0

Stil zijn 17 0 0 1

Bidden 10 8 0 0

Bij de antwoordoptie 'anders', werden de volgende antwoorden gegeven: op de kinderen passen, dansen, communie, Bijbellezen en bezichtigen.

Welke is het belangrijkste? (n=17) (meerdere antwoorden mogelijk)

Aantal:

Kaarsje(s) branden 5

(24)

Gabriëlla Verburg Opdrachtgever: Christelijke Wijkgemeenschap Villa Klarendal Pagina 24 van 100 Bidden 4 Praten 3 Stil zijn 3

Contact met de pastor 1

Rondkijken (naar de mensen) 1

Sfeer, vrolijkheid, dans, prettig samenzijn 1

Allen die deze vraag beantwoord hebben willen graag stil zijn als ze naar de kerk zijn. Hiernaast worden de wat mindere actieve activiteiten ook door velen gewaardeerd, zoals naar een koor luisteren, een kaars branden en naar een preek luisteren. Zingen, bidden en een gesprek hebben wordt door iets meer dan de helft gewaardeerd. Opvallend is dat iedereen die in „iets‟ gelooft naar een preek wil luisteren en veel liederen wil zingen als ze in de kerk zijn.20_{De mensen die aangeven}

in God te geloven willen allemaal bidden, stil zijn, naar een preek luisteren en een kaars branden als ze naar de kerk gaan. Mensen die niet geloven hebben minder behoefte om liederen te zingen (slechts twee van de zes) en om te bidden (slechts drie van de zes).

Resultaat vraag 15 en 16: Heeft u wel eens gehoord van de zondagse vieringen van Villa Klarendal? (n=19) Bent u wel eens voor deze vieringen uitgenodigd? (n=15)

Het merendeel, namelijk veertien van de negentien geïnterviewden, heeft wel eens gehoord van de vieringen. Vijf gaven aan deze niet te kennen. Tien mensen geven aan uitgenodigd te zijn voor de zondagse viering, terwijl vijf mensen niet uitgenodigd zijn. Deze cijfers lijken vrij vanzelfsprekend. Deze vraag stelden we om na te gaan of mensen überhaupt wel worden uitgenodigd voor de

zondagse vieringen. Mensen worden wel uitgenodigd, maar nog niet iedereen. Hierin is interessant om te zien dat de frequentie van contact met medewerkers van Villa Klarendal, terug te zien is in hun kennis van de zondagse viering. Dit laat zien dat de mensen waar veel contact mee is, worden ingelicht over de zondagse vieringen.

Resultaat vraag 17: Wat is de zondagse viering van Villa Klarendal volgens u? (n=14)

Bij de antwoorden op deze vraag valt het op dat het merendeel van de geïnterviewden, namelijk negen van de veertien mensen, (onder andere) vertelt wat de zondagse viering volgens hen is door te vertellen wat (ze denken dat) er gedaan wordt tijdens de viering. In totaal wordt het eten vijf keer genoemd en wordt het zingen ook vijf keer genoemd. Het praatje wordt vier keer genoemd. De meesten noemen het een preek. Twee mensen geven er een ander woord aan, namelijk een

„voordracht‟ en een „praatje waarover ze in gesprek gaan‟. Het bidden wordt drie keer genoemd. De Bijbel of het Woord komt twee keer naar voren. Er is één iemand die zegt dat er wordt gepraat over geloof.

Er zijn drie mensen die in hun antwoord (onder andere) in een paar woorden of in één zin vertellen wat de zondagse viering volgens hen is. Deze mensen geven de volgende beschrijvingen: „een bijeenkomst over geloof en waar ouderen en ouders met kinderen komen die ook met elkaar eten‟, „soort koffietafel (waarbij het gaat over geloof)‟, „sociale ontmoetingsplek‟, „bijeenkomst van mensen uit de wijk met een kerkdienst‟. Eén van hen vertelt ook wat (die denkt dat) er wordt gedaan tijdens de zondagse viering en een ander vergelijkt de zondagse viering met een andere kerk.

Er zijn drie mensen die „met kinderen‟, „met elkaar‟ en „gezelligheid‟ noemen om de zondagse viering te beschrijven. Er is ook iemand die zegt dat „alles op een lossere en vrolijkere manier gebeurd dan bij de katholieken‟ en een ander die zegt „dat de kerkdienst anders schijnt te gaan dan in een gewone kerk‟.

Er zijn drie mensen die niet weten wat de zondagse viering van Villa Klarendal is. Twee mensen geven daar een reden voor. De één geeft aan dat die er nog nooit is geweest en de ander laat weten