DiE SKRIJWER. Aj11emer: Leq11ard Fisher, Oudtshourn.
0NS WEG DEUR DIE WERELD
EN ANDERESTUKKIES EN BROKKIES
QUE EN NIEUWE
C.
J
.
LANGENHOVEN
.
{f;;;fJccoo@ocoo<b:\ ~ Kop1ereg ~?b..
voorbehou ~ ~ccco{)oaccr:e!..JUitgave v<ln ,.HET WESTEN"-DRUKKERIJ. Bua 196. Potchel~ttoom. 1914.
TOEWIJDIMG.
Die oorspronkelike "Stukkies en Brokkies" was opge-draag aan Pappie en Mammie. Die helfte van die opdrag kan
nog staan; maar in die tijdjie wat verloop is, is Mammie uit mij arms die Vallei van die Skaduw ingegaan. Ik kan maar die boekie a1s 'n nederige liefde-krans1e op haar graf leg. Wat goed is daarin, is aan haar te danke; wat anders is, is aan baar kindjie te wijte. Die beste daarvan is haar nagedag~ tenis uog nie waardi,g nie : maar sij sou die gebreke vergewe bet. Sij bet altijd haar kindjie verskoon.
Die boekie ontleen sij naam aan die titel 'Van die laaste· afdeling. Die roo stukkies daar.;an moes ik, en wou ik, apart en anoniem gepublieseer het om redene wat 'Vir die skerp-sinnige leser sal duidelik wees sander uitleg; maar ik kon, op die 'Voorl))aarde, geen uitge-&er krij nie.
Die 28 stukkie~ 'Van mij oorspronkelike "STUKKIES EN BROKKIES" is nagenoeg onveranderd hier herdTUk en wof'd in die inhouds-opgaaf met
t
aangedui. Sommige daanan 11er-dien selfs in hie-rdie gebrekkige -oersameling geen plaas nie. J1aar daar is -oerskil 'Van smaak bij lesers, en als ik hier en daar met 'n lawwe dingetjie iemand kan 'Vang wat anders glad nie sou gelees het nie, is die wins die opoffering werd -van , n literaire reputasie wat nie 1.leeL 11am. die soon spanning ka:n -verdra nie maar juis dtiarom nie te duur is om prijs te gee nie_Wat die versies betref - die skrijwer is nie 'n digter nie~ maar daar is -van die ou goedjies bij 1ilat 'Vir hom mooi i~ en dan kan hulle -vir iemand anders hier en daar ook op 'n manier mooi wees. Diegene wat dit nie die moeite werd -vina om te lees nie, sal d:it maar oorslaan en mij 11ergewe dat ik mij een OU talentjie nie in die sweetdoek begrawe het nie.
Vir penniesie tot herdr·uk -van 'n ses-tal stukkies is mij dank -verskuldigd aan "De Volkstem;" 'Vir sij bereidwillige-moeite om hulle uit die ou nummers op te soek, aan mij -vriend,. meneer Gusta11 S. Preller; 11ir aansPoring in tije 11an luiheid, ohbeuring in tije -van on~moediging, raad en leiding bij mij skrijwe met 'n smaak wat -verlrouwbaarder is als mij eie, aan mij -vrouwtjie. Hierdie werk draag, helaas, die spore daaT'Van dat "'n groot deel gedaan is met 'n 11er·moeide liggaam en 'n uitgeputte gees na die arbeid -van die dagelikse strijd 011-1
Vl
hroodwinning - dikwels onder 'n siel-smorende hoofpi.jn. M aar - weer helaas ! - draag dit nie kenbaar die spore '!Ian die liefde en siempatie wat dit tog 'ltog, so goed en so swcik .als dit is, mogelik gemaak het nie.
Die "sPnuke" wat tot tekste dien 'Van die IOO stukkies ~.:an die laaste afdeling, is ontleen aan mij "AFRIKAANSE VERJAARDAG-BOEKIE" (Gebroede.,.s Bowles, Oudshoom). Ik wens die leser -van ganser harle goeie reis op sij Weg .deur die Wereld.
DIE SKRI]WER. ()udtshoorn, K.P.
INHOUD.
I. SUIESPRAKE EN ALLEENSPRAKE. I .
i"
Deskundige Kritiek2.
t
Die Omslagtige Tant Lenie 3.t
'N Hedendaagse Job . ...4.
t
Die Eer van die Vreemde Profeet 5.t
Die Ingewik.kelde Boodskap ... 6.t
Die Tweetalige Vonnis ...7.
t
Die Beproewinge van 'n Prokureur ... 8.t
Die Kijs abaut die Forro9.
t
'n Weergalmpie van Babel ro.t
Brood op die Water ... ·u.t
Piet Neulpotjie12.
t
Teorie en Pral-tijk13.
t
Nog meer Deslrundige Kritiek 14. t Ou Dolf oor Karakter ...Bladsij. 3 6 8 IO 13 15 18 21 24 28 30 33 37 41
JI. SPESIA.LE STUKKE YIR DEBATSYERENIGINGE. 1.
i"
Modelletjie van 'n Debat2.
t
Onvoorbereide Toesprake 3.t
Debats-onderwerpe4.
t
Eenvoudige Model van Regels 5. Die Nut van DebatsverenigingeBlaasij. 47 58 63 66 6g
III. YERH.1.ALTJIES EH KARAKTERSKETSE. I . Wijsheid uit die Rooi Kole .. J9fl( ...
2.
t
Lammetjie en Wolf3. Twee Ones van Da'e ... lfd~ ... 4. Die Nieuwe Jaars Offer (Uit Jaarboe.k) .5·
t
'n Brief van Sij Guers ...Bladsij. 75 79 87 90 99
vm
6. Die Kluisena~ van die Karroo
7. Meester 11~.'!
IY. LI GTE LEEK-PREKIES.
·i . 'n Preek vir Skool-kinders: Wedijver 2. 'n Preek vir Nooiens ...
3. 'n Preek vir Jongeliede: Beweging ... 4. Nog 'n Preek v_ir Skool-kinders: Ideale
Y. FANTA.SIE-E.
r.
-f
Ons Almaal se Erfenis ... 2. Die Grijsaards Jeugd 3. In die Waterkloof 4. Onder die Eik ... 5.t
SkemennijmefingeYI. YERSIES.
1. Die Bergstroompie
2.
t
Ag Wat, dis maar 'n Hond ! ... 3. Daar is geen lage Werk 4. Hoe kan ik mij naaste bemin? 5. Die Werk van 'n Vrouw 6.t
Waterblasies7. :Oie Dakdrup
8. Diens en Verdienste ... 9. Mij Onherroeplike Kinderdage 10. Aan die Renegaat
l l. Die Oordeel op Suspiesie l 2.
t
Lief des Onsin ...13. Waar die Keuse moeilik is 14. Ons Afgode
15. :M:ij verborge Naaste ... 16. Die Sorg oor die Wesie 17. Toegeeflikheids Perke 18. Slimmer als mij Raadsman 19. Geweld en Verleiding ... Bladsif-102 ... 109 Bladsij .. IIS n8-122 129 Bladsij .. 137 145-··· 149 152 156 Bladsij .. 163 164 167 167 168 re>& 170· 173 174 174 174 175 17S: 179 179 179 184 184
I84-20. Ons Gedagte Vrugte 21. Mij geheime Kwaad
22. Mij Eige Ik 23. Mij Keuse 24. Ons Aanwendsels -25. Naar Vader en Moeder
26. Die Openbaring van die \Vaarheid
27. Leef en laat leef 28. Die Fariseer
29. Die Swaap en die Weergalm ... 30. Model van 'n Yoorberig 3 I. Die Mot en die Kers ... 32. Besit en Gebruik:
33. Spreke en Swijge
34. Laster huldig, Roem beskuldig 35. Die Mark van die Natuur
36. Mij twee Nature 37. Huweliks--liefde ...
38. Antwoord aan 'n Twijfelaar ... 39. Die Studie van die Skepping, .. · 40. Die Plig bij der Hand ...
41. Salomos Keuse .. . 42. Die Wetenskap .. . 43. "Wat is Waarheid ?" ...
44. Die W eeklag van die Y eroordeelde 45. Te Dour vir Geld
46. Die Aansprake op ons Karal'1:er en Reputasie 47. Pappie se Tuiskoms ...
48
.
Ou Jaars Graf en Nieuwe Jaars Wieg 49. Bedrog ...50. Die Ou Stomp en die Groene Boompie
YU
.
OPSTELLE. 1t
Des Mensen V erstand2.
t
Die Betekenis van Opvoeding3.
t
Die Kenmerke van 'n Coeie ToespraakBladsij. 185 185 185 186 186 186 I87 188 188 188 190 Igo 191 191 191 192 192 193 193 194 195 195 195 196
1
96
I97 197 lg8 200 201 201 Bladsij. 209 216 224YIU. OMS WEG DEUR DIE WERELD. I. Die Invloed van ODS Woorde ...
2. Die Heerskappij van ons AanweDdsels 3. Die Onverstand van ODS Keuse 4. Die Skande van oDs Kwaad ... 5. Die Selfsug van ons Standpunt
6. Die Onredelikheid van ons Onmatighei<l 7. Die Hulde van ons Laster
8. Die Breek van ons Bogies
9. Die Dwaasheid van ODS Slimmigheid 10. Die Ledigheid van ons Gewig ... II. Die Prijs van ons Stilte ... 12. Die IJdelheid van ons Woorde 13. Die Perke van ons Toegeeflikheid 14. Die Aanneem van ons Raad ... 15. Die Gruwel van ons Ontug 16. Die :Betoning van ons Eerbied .. . 17. Die Keuse van ons Roeping .. . 18. Die Kortkom van ons V oorsigtigheid .. . 19. Di€ V erleiding van ons Volkstrouw .. . 20. Die Onregverdigheid van ans Oordec! 21. Die Toets van oDs Raadsliede ... 22. Die Misbruik van ons Vermoge 23. Die Baasskap van ons Liggaam 24. Dis Gebrekkigheid van ons Voertuige 25. Die Vlijt van ons Luiaards
26. Die Terugkeer van ons Weldade 27. Die Roem van ODS Vrouwe 28. Die Voorreg van ons Diensbaarheid 29. Die Tug van ons Kroos
30. Die Verskeidenheid van ons Skuld 31. Die Waardering van ODs Eggenote 32. Die Minagting van ons Voorregte 33. Die Roem van ons Werk
34. Die Onhelderheid van ans Standpunte 35. Die Kroon van ons Kruis
36. Die Menigvuldigheid van ons Overvloed 37. Die Arglistigheid van ons Verleiers ... 38. Die Gevaar van ODs Geleerdheid 39. Die Wanhoop van ons Berouw
40. Die Grondeloosheid van ons Oordeel ... 41. Die Skakels van ons Geskiedenis 42. Die Besoedeling van ons Reinheid 43. Die Judasse van ons Deugd
Bladsij. 233 234 235 236 237 238 240 241 242 243 244 245 246 247 249 250 251 252 253 254 255 256 257 259
26o
261 262 263 265266
267 268 27J 271. 272 273 274 276 277 278 279 280 28244. Die Onherroepelikheid van ons V erlede 45. Die Eerbiediging van ons Naastbestaande 46. Die Strikvalle van ons Napaadjies 47. Die Voortsetting van ons Worstelstrijd 48. Die Gevolge van ons Regdoen
49. Die Slegtigheid van ons Goei-igheid ... 50. Die Deurbreng van ons Waarheids-vermoge 5i. Die Onsinnigheid van ons Blof
52. Die Onveiligheid van ons Geheime ... 53. Die Ontmoeting van ons Beproewinge 54. Die IJdelheid van ons Eersug .. . 55. Die Grootste van ons Helde .. .
56. Die Onverdienstelikheid van ons Loonwerk ... 57. Die Leiding van ons Blinde ...
58. Die LeugeDdieDs van ons Waarheid .. . 59. Die Erfgename van oDs Nalatenskap .. . 6o. Die Nietigheid van ons Betekenis 6I. Die Limiete van ons Loyaliteit ... 62. Die Moord van ons Kanse 63. Die IDvloed van ons Ouderdom 64: Die Beproewing van ons Gasvrijheid 65. Die Ontmoeting van ons Lotgevalle ... 66. Die Erkentenis van ons Onkunde 67. Die Waarde van ODS Tijd
68. Die Duurste van ons Besittinge 6g. Die Oprigting van ons Gevallene 70. Die Eise van ons Milddadigheid 7I. Die Karakter van ons Vrijers __ _
72. Die Toepassing van ons Vermaning ... 73. Die Bladsije van ons Lewensboek
74. Die Werkkring van ons Hoogmoed 75. Die Aanbidding van ons Berowers 76. Die Sotheid van ons Ondeugd ... 77. Die Las van ons Diens ...
j8. Die Teleurstelling van ons Vijande 79. Die Eerbiediging van ons Vijande 8o. Die Skadelikheid van ons Nutteloosheid 8i. Die Advertensie van ons Ware
82. Die Betaal van ons Borgskuld ... 83. Die Afslijt van ons V ernis 84. Die Keuse van ons Diena.a.rs ... 85. Die Straf van ons Onskuld 86. Die Waarde van ons Reputasie 87. Die Invloed van ODS Takt
88. Die Onkoopbaarheid van ons Duurste
283.
284
285 287288
2
89
290' 291 293 294 295 296· 297 298. 300-301 302 303. 3043
o6
307 3o8 309 310,,
..
312 313 314 315 31n
318· 31 9-320> 321 322 324 325 326 327 328· 329 331 332 333-334336-:xn
Bladsij.
:S9. Die Weegskaal van ons Woorde 337
'90· Die Behandeling v<m ons Knegte 338 '9l. Die Hoogste van ons Ga we . . . 340 .g:z. Die Begeerlikheid van ons Waarheid 341
~3· Die :Eerbiediging van ons Ouers 342
.94. Die Onoplosbaarheid van ans Vraagstukke 344 ·95· Die Weg van ans Saligheid .,. 345
¢. Die Band van ons Huwelik 346
97. Die Dweepsug van ons Hen:ormers 347
gS. Die Onttoosbaarheid van ons Nablijwende... 349
99. Die Laaste van ons Vriende 350
I.
1. DESKUNDIGE .KRITIEK.
TO~EEL : - Onder 'n koelte boom. Neef Willem sit op sij lrnrke en snij stokkies met sij knipmes, met 'n houding rnn crnstige afgetrokkenheid. Neef Okkert leun tegen die boom, hande in die sak, pijp in die mond. Hulle bespreek skoolsake.
~EEF \VILLElI: Ja nee, neef Okkert, daar .moet 'n vcr-andcring kom. Mij kinders blij
maar
net waar hulle is.NEEF 0KKERT : Jou 1..-inders blijf waar hulle is? Dan kan jij nog van geluk spreek. Jij kan al te dankbaar wees dat jou kinders blij waar hulle is.
WILLEM: : Hoe maak joue dan ?
OKKERT: Mijne blij nie waar hulle is nie--hulle vorder al agteruit. Hulle is vinnig op weg naar hulle geboorte toestand toe. Hulle verstand raak al dage dunner en smaller.
WILLElI : En hulle vat dan ieder'n k"!'.·artaal die cerste
prijse?
0KKERT: Juistcment; dit is omdat hulle so goed op die meester se agteruit-koers hou. Daarom beloon hij hulle. Het jij die son al daar sien op kom? (Hii wiis naar die ooste.) Het
jij horn al daar sien ondergaan? (Hij wijs naar die weste). \VILLE:ll: Maar mij skepsels, neef Okkert ! Nie eenmaal of tweemaal nie. Ik is nie van dag se kind nie.
0KKERT : Voel jij die vaste aarde onder jou voete? Het jij al ooit gewaar geword dat hij roer?
\~-ILLEat : Hij hct vir mij nog nooit gerocr nie. lk is nie'n man wat drank gebruik nie.
OKKERT: Nou ja, vir mij staat hij ook stil en vir mil ouers en voorouers het hij stil gestaan van sij grondlegging af. }faar mij oustc seun Jan is nou al sover agteruit dat die aarde nie meer stil staan nie.
WILLE)£: Skommel hij, seg Jan? Dan moet jij die kind dokter toe neem. Hii het horn oorv:erk. Sii kop hct 'n kraak gekrij.
0.KKERT : Als die liewe ou aarde tog nog maar net ge-skommel het dan was dit niks. Dan kan hij tog een dag alte~ mit weer reg skommel en tot bedaring kom. Maar dis baje
erger-hij draai, maat, hij draai !
0KKERT :
Hii
draai al op een plek in die rondte nes 'n vlieg wat gif gevreet het en dan draai hij weer al om die son rond, en die son staat stil.WILLE~I: En waarvoor het Josua dan die son moes laat stil staan?
OKXERT : Dit lijk, sou 'n mens seg of dit onnodig was. Maar Jan is nou so vas oortuig dat die aarde draai en die son stilstaan dat dit mij fok hij is sekerder daarvan als dat ik sij
vader is en hij mij seun.
WILLEM: Hulle seg mos die geleerdheid is so--al
ver-keerd. Daarom het 'n geleerde man altijd minder gesonde verstand als 'n antler. Die smous wat antler dag hier was
vraag mij waarom ik mij hawer gerwe so na aan die pad
gooi om te droog--di.t word daar so vol stof. Hij meen dis vol roes ! Maar jij moet sien die somme '<:'.rat mij seun krij
om te doen. Hij sit nou daar in die huis oor 'n paar daarvan sij koD en krap.
OKKERT : Roep horn, laat ons hoor wat dit is.
WILLE'.\! ( roeP) : Wijnand, Wijnand ! ( Wijnand, 'n seun-tfie 'Van sestien of so kom te ~;oorskiin met 'n lei in die hand.)
\VIJNAXD: Ja, pa?
\VILu;.u : Lees daardie som van die water tink vir die
Oom voor.
\VIJNA.ND (Lees 'Van die lei): Als 'n tank twee inloop pijpe
het waarvan een alleen hom kan vul in drie en 'n half uur. en die antler in vijf uur en 'n kwart, en hij het twee uitloop
pijpe waarvan die een horn kan leeg maak in 'n uur en tien minute en die ander in drie kwartier, en jij Jaat die tank sewe agste vol word en jij draai dan al vier die pijpe oop : hoelank
sal <lit wees voordat die tank leeg is?
0KK.ERT : Seg hulle nie vir jou hoe groot die tank is nie?
WIJNAND: Nee, Oom; meester seg dis nie nodig om dit te weet om die som uit te reken nie.
WILLE'.\! : Nou beskouw <lit aan. neef Okkert ! En waar -voor is dit nodig vir die kind om te weet hoelank die
onbe-kende tank sal neem om leeg te loop ? En al weet die arme kind <lit ook hij sal dit sommer more of oormore weer ver-geet, want hij doen so baje antler somme.
OKXERT: Maar jij het mos hier 'n tank, Neef Willem. Waarom draai jij nie die oop en staan met fou oorlosie daarbij totdat bij leeg is nie ? Dan kan Wijnand tog vir die meester
van een tank verslag gee.
\VU.LE.)! : Die meester sa1 lank wag voordat ik mij bietjie
5
0KKERT: \Vijnand, leer jij nog iets, of net somrne maak? WIJNAND : A nee, Oom, nog baje antler dinge. Kiik daar is die
geslagregels-WILLEM: Geslagregels? \Vatter nieuwe bogterij is dit weer?
WIJNAND : Dit is om te sien, pa, of 'n ding mannelik of vrouwelik of onsijdig is.
\.VIL!.EM : Ik sou gedenk het dat 'n mens <lit ·kon leer sonder om skoolgeld te betaal. Maar altemit is dit daarom
nut-tig. Ons sal net nou naar daardie klein volstruisies gaan kijk wat vannag uitgekom het en dan kan jij die geslagregels vat en seg mij watter mannetjies is en watter wijfies is.
\VIJNA...l'ID : Nee pa, dis nie daarvoor nie. Dit is om reg te leer skrijf. Kijk pa se mond is mannelik, pa se oog is onsijdig, en pa se hand is vrouwelik.
(Okke'Tt lag, Willem ve'Te'Tg hom).
WILLEM: Kijk, nou seg jij vir jou meester, verstaan jij mij, hij moet more als die skool uit is hierheen kom. Dan sal ik horn leer of dit 'n vrouwelike hand is hierdie van mij en of dit 'n man se hand is.
( Wijnand wil loop, Okke'Tt stop hom.)
OKKERT: Nee wag, Wiinand. Laat ons mecr van die ge -lcerdheid hoor. Wat leer julle nog?
WIJNAND: Nog al te baje, Oom. Daar is "physical geogra -phy''
-WILLE:M : En wat is die vir 'n gedoente?
WIJNAND : Dit leer 'n mens waarom die ?.rind waai en die regen val
-\VILLEM : W aarom waai die wind dan?
\VIJNAND: Die lug word warm van die son, pa, en dan stijg hij op en dan stroom die koue lug weer van weerskante af in die lege plek in.
WILLEM : En 'snags is dit dan seker die maan wat die lug warm maak om die nagwinde te laat waai. Of leer julle nie van die maan nie ?
WIJNAND: Ja, pa; ons leer waardeur dit kom dat hij par-tijkeer vol is en partijkeer donker en dan weer op die kwartiere.
WILLEM : En waardeur kom dit?
WIJNAND : Kijk, pa, die aarde draai om sii as en die maan draai om die aarde en maan en aarde saam draai om die
son-0KKERT : Sien jij nou, neef Willem. Dis nie mii seun alleen wat die draaierij in die kop het nie.
WILLEM: Wijnand, maak <lat jij onder mij oge uitkom. Ik is nou net tot oorlopens toe vol vir jou geleerdheid.
6
0.K.KERT: ~eef \\"illem; sal jij more bij die Skoolkomitee vergadering wees ?
\VILLElt : Ik was nie van plan om te gaan nie. maar nou sal ik gaan. Ik sal voorstel dat die meester ol) die end van die kwartaal kennis krij.
0R:KERT : En ik sal dit sekondeer.
2. DIE OMSLAGTIGE TANT LENIE.
TOi\EEL:
Voorkamer 1.•an nig Elsie. Sij sit en naaiwerk doen.TANT LEI'\IE (bars die deur i11, hals oar kop, en uit ast.111 uit): Dag-nig-Elsie.
NIG ELSIE: Dag, tant Lenie. \Vat het vir t:mtc dan oorgc -kom? Het 'n slang jou gebijt ?
T.-L'\T LE)\J'E : Ag- nig-Elsie ! Ik bet gehardloop ltierheen soos 'n reisiesperd. \\"at 'n bestiering dat ik die gevaar tog ge-sien bet anders weet ik nie wat daar kon gebeur het nie. Ik ijs als ik daaraan denk. Jou plaas se mense is almaal bij die koornsnij, en bij mij is daar ook geen sterveling in die huis of op die werf wat kon gesien bet nie. l\1ij ou man is van more: dorp toe om die doh.'ter te raadpleeg oor daardie steek wat hij in die rug krij so gauw als hij 'n klammigbeidjie of 'n kouetjie vat. Ik seg eergister vir horn, toen die buitjie regen val, hij moet maar in die huis blij,-Kiewiet kan die bokseil oor die gerwe gaan trek als hij bij die huis kom. Maar die ou ma11 wil mos nooit naar mij luister nie. Hij seg daar moet van die beeste skut toe wees wat Kiewiet gaan bijrnekaar maak hct anders moes die skepsel lank al bij die huis gewees het; en no~1
sal die skepsel seker laat eers kom, want hij het seker die goed gaan los bij die skut. Toe gee ik mij ou man nog sij groen jas-jij weet die wat hij op ou _.\ndries Bakoor se vendusit: gekoop het; en ik laat horn sij dik velskoene aantrek, wat
hij-NIG ELSIE: :.\faar wat is dan die gevaar wat tante gesien bet, wat jij so gehardloop het om mij te kom vertel ?
TA:-<'!" LENIE: Vrouw, jij mag wel saggies seg dat ik gehard -loop het ! Vir 'n antler sou ik <lit nie gedaan het nie. In mij kindse dage was ik 'n baas hardloper. Ik het die laaste jon ge-tj iesmens virbij gehardloop daar op die Boiplaas toe ons daar
skool gegaan het om Katekisatie lesse te neem bij ou meester Berghoender. Die enigste jongetjie wat mij amper kon inloop was Hendrik Gouws. Ik onthou nog hij was danig verlief op
mij. Ons twee moes dieselfde pad loop huistoe en skooltoe toe
sij ouers op Welgerus gewoon het voordat hulle die plaas verkoop het om Onderland toe te trek. Ik hoor dit gaat nou maar armoedig met hulle, ou Hendrik is al gebreklik van onderdom, en sij ou vrouw, ou Koba,-jij weet sij was 'n dogter van
-N1G ELSIE: Ja, ik weet tant Lenie. Maar waarvoor het jij
clan so gehardloop ?
TANT LE..."IIE: So gehardloop ! Praat van die ding, mij
kind 1 So gehardloop en <lit met mij kwale en gebreke. Dis nie
net die jigpijne nie-en glo vir mij die is al erg genoeg. Saands als ik kooi toe gaan kan ik mij omdraai dan naar hier die kant toe en dan naar daar die kant toe, maar ik kan maar nie mij le krij nie. Smeergoed wil nie meer help nie. Griesteer, moster-pleisters, eierolie, klipsweet, bijwerk, alles het ik al perbeer. }faar weet jij daarom dat groen amara so 'n voortreffelike middel is vir 'n skielike naarheid of flauwte? Maar jij moet
horn deunnekaar maak-groen amara en witte dulsies en rooi
1avendel en blauw vieterjoeL Jij gooi eers 'n bietjie asijn in jou kelkie
-NIG ELSIE:
. wat JIJ gesien
loop het?
Mij liewe tante, maar wat is tog die gevaar
het waaroor jij so haastig hierheen gehard -T.\NT LENIE: Nig Elsie, ik kom net bij mij agterdeur se hoek om om te sien of Kaatjie nog nie aankom nie. Ik het haar
gestuur naar nig Ressie toe om te vraag of sij nie al was dit
'n halwe trekscltjie koffie vir inij het om te leen totdat mij ou
man van die dorp af kom nie. Jij weet ik hou nie van leen
nie-NIG ELSIE: Ik n-cet tante hou nie van leen nie; tante hou maar net van Lenie. ~Iaar, tante, ik is nie van geaardheid 'n nieuwsgierige mens nie of ongeduldig om die end van 'n ding te boor nie maar nou waarlikwaar begin ik daarom so stadig aan te verlang om te weet wat die oorsaak was dat tante so
nit lewe en mag bier aangejaag gekom het en wat die gevaar
-is wat jij gesien het wat jij mij van wil vertel.
TANTE LENIE: lk sal jou dit seg, vrouw. Ik kom bij mij
agter deur uit van binne af. Ik bet gesit en knoopsgaaie maak in mij eetkamer, hoewel dat die lig maar daar sleg is. Mij ou
man wil mos nooit naar inij luister nie- toen hij die huis daar
gebouw het, het ik horn geseg om dit liewer so te sit dat die agterkant naar die son toe staan, want jij weet mos 'n mens kan nooit jou voorkamer 'n bietjie sindelik hou als jij dit nie gedurig donker hou nie en in jou eetkamer wil jij tog lig
h
e
om te sien want die liewe vliege is so lastig om in jou kos in te val in die somer, viral als 'n mens beeskraal so nabij jou huisis. Mij ou man wil nooit naar mij luister nie, maar waarvoor hij nie die kraal kan verder sit nie-hier is mos nou g'n jak-halse meer nie, en al was hier ook, dan vang hulle mos g'n
beeste
nie-N1c ELSIE : Dit lijk mij tante sal maar ander <lag weer moet hierheen jaag om mij van daardie gevaar te kom vertel waar daar nie van dag tijd voor sal wees nie.
TANTE LENIE: Ik sal nie weer so hardloop nie, Elsie, dit beloof ik jou. Mij hart is swak, hij verdraag nie die minste vennoeienis nie-hij wil nie eers he dat ik op mij Iinkersij moet slaap nie, dan word ik so naar : dit voel nes dit opkom, ik word duiselig en mij ore slaat
toe-NIG ELSIE: (Snuif 'n paar keer en kijk op): Hoe is dit
dan vir mij nes hier iets brand?
TANT LENIE : Dit is wat ik jou kom seg het, vrouw. Toen ik: bij mij agterdeur uitkom en ik sien die rook uit jou dak uit optrek
-(Nig Elsie 1Jlieg die deur uit.)
TANT LENTE: Sij wag nie eers tot 'n mens klaar praat nie
-3. 'N HEDENDAAGSE JOB.
OoM WILI,EM : Ik sien jou mielies begint te verdroog, neef
Kem eels.
NEEF KERNEELS: Ja nee, Oom, hulle lijk al droog. Maar daar sal wel een van die dage regen kom en dit is maar 'n ou !dein landjie wat ik altijd nog laat leeg leg het-al verdroog hulle ook dan sal die skade nie al te groot wees nie. Buitendien, 'n mielie moenie te veel regen krij nie anders plaag hij om
wunns in te kom.
OoM WILLEM : Ik boor jou skape is bijna almal dood deur die droogte?
NEEF KERNEELS: Nee, Oom, daar is maar 'n twaalf hon
-derd dood, en ik kan nie dankbaar genoeg wees vir wat oor -geskiet het nie.
Om1 WILLEM : Hoeveel het dan oorgeblij?
NEEF KERNEELS: Amper 'n voile dosijn Oom. Nou is die water genoeg vir hulle, die veld is wijd en hulle sal die bossies
nie so vertrap rondom die waters en die krale nie. Ik het goeie moed dat hulle nou die droogte sal kan deurhou; en a1s <lit goed gaan met die aanteel dan het ik netnou weer 'n trop. Dit was 'n fout wat ik gemaak bet om mij plaas so te oorstok-ik
9
sal nie in die toekoms meer skape als 'n ses of agt honderd daarop hou nie.
00'.'d '\iVILLE~t : Maar hoelank sal jij moet wag voordat die
dosijn tot daardie getal opgeklim bet? Waarom wag jij nie net tot <lit weer regen en koop dan vir jou 'n stok bij nie?
~EEF KERNEELS: Ik kon <lit doen Oom, maar die geld is nie al te volop nie. .
Omr \VILLElt : Belas jou plaas, die is mos onbelas. Die rente wat jij op die verband sal moet betaal sal 'n bagatel \·: ees-tegen die voordeel wat jij uit die vee uit kan maak.
NEEF KER~EELS : Ik kon <lit doen Oom, maar ik bet a n-tler dag mij plaas onder verband gesit bijna vir die voile waarde vir geld wat ik moes opneem. Maar ik sal dit wel kan afbetaal als die tijd verbeter.
00'.1>1 \VILLEM: Maar jij is mos nie 'n man wat gebrek htt
aan geld nie ?
NEEF KERNEELS: Nee Oom, maar mij vrouw bet so jam.
-mer gehad vir haar arme broer Dirk wat in die moeilikheid was, en ik was ook jammer vir die stomme man so dat ik vir hom borg gestaan het. Toe was daar daarom baje meer krcd i-teurs als wat ik van bewus was, en die het hom insolvent ge-maak. Hulle had sel.."Uriteit op sij goed en ik nie, en toen kon
die stomme kerel se trustees mij niks uitkeer nie, en ik moes die borgskap los. \Vat nou van mij arme swager moet word we:!t ik nie-ik sal daarom perbeer om horn weer aan te help. Hii blij nou bij mij in die huis totdat hij weer uitkomste J...'Tij.
00:)! \VILLEli : Jij praat van jou arme swager en jij praat nie van jou eige verlies nie !
NEEF K£RN£ELS : \Vat, Oom, baje mense het S"trnardc:r verliese gehad als <lit en hulle het daarom daardeur gekom.
Ik is maar dankbaar dat dit ik is wat die skade gelij het, en dat ik nie in die omstandigheid was om die skade aan iemand anders aan te doen nie.
Oo:1r WILLEM : Het jij nie met jou handelstog weer iets
gemaak nie?
NEEF KER!-<eELS: Ik kan nie eientlik seg nie, Oom. Van mij osse is daar tien dood wat tulpe gevreet het en toe moes ik bij vreemde mense al die produl-te wat ik op had verhandel vir tien andere osse. Toe het ik daar met die lege wage omg e-draai--dankbaar dat <lit nie erger was nie. :\ifaar op die teru
g-reis het ik weer 'n tegespoedjie gehad. Oolf WILLE'.\! : Is daar weer osse dood?
NEEF KER1'eELS : Onder die wat ik gehandel bet was daar
een
jong ongeleerde dingetjie bij, en bij 'n uitspanning rukboop van sijn klein vooltjies en broei vools verongcluk. Maar <lit was nie 'n onaardige man nie-hij was genadig met mij, en gcwillig om die wage en osse te neem vir die skade. Toe hct ik daarvandaan te voet gekom tot bij mij huis, veilig en dankbaar.
Oo:u \VILLE.}1 : En l\·aarvoor was jij dankbaar?
NEEF KERNEELS : A, kijk Oorn, dat ik nog oorgeskiet het !
4. DIE EER YAN DIE YREEMDE PROFEET.
Oo~r WILLEM : Nee, neef Gert, als ik die minste kans ge-.sien bet sou ik jou help, want ik hou van jou baje; ik bet jou
ouers geken en ik ken jou van kleins af.
GERT: Nou ja, Oom, dan weet Oom mos of jij mij km! vcrtrouw en of Oom moet bang wees vir mij.
Oo~r \VILLE:U: Keef Gert, van vertrouw moet jij nie
]Jraat nie. Ik sou jou vertrouw waar ik mij eie kind en mij eie vrouw vertrouw. }laar vijftig pond is nic 'n klein sommetjie
nic, en als ik eers begin met die prinsiep om geld te leen op 'n
losse voet aan mense wat nie vastigheid bet om daarvoor in tc
-sit nie, dan sal ik netnou self moet rondloop om te leen; eu dan sal ik nie geholpe raak nie.
GERT: Oom, ik is 'n jong beginner. Gee mij nou 'n stootjie vooruit. Ik het nou 'n kans als ik daardie som bet bij die bktjie wat ik self opgespaar bet om sommer aan die gang te
kom. Ik b:!loof Oom, Oom sal nie spijt he daar van nie. Om.r \VILLE.)! : Gert, weet jij dat ik dag vir <lag aanvraag
bet vir geld, en met goeie sekuriteit en goeie rente? :Yioet ik nou die aanvrage van die hand wijs om jou te help wat rnij
niks kan offer als jou goeie naam en goeie beloftes nie ? GERT: Ja, mij goeie naam het ik tog, Oom. Oom weet 'ik is nie verkwisterig nie, ik is nie 'n man wat mij met
drin-kerij of dobbelspel ophou nie; en daar is geen niemand wat
kan seg dat ik horn ooit moeite gegee hct met sh."tlld nie.
Om1 \\'1uE~1 : Th: "'·eet al die dinge, neef Gert, en dil: bele omtrek die ken jou vir 'n suiwere en 'n opregte man.
Maar jij kan self bedroge word; jou plan kan misluk; die dood
en al sulke gebeurtenisse k.an tussen in kom; en ik hoop dit sal nie ons vriendskap verbreek nie en jij sal mij nie 1..-walik
nee.:1 nie, maar die slag kan ik jou nie help nie.
GERT: Nee, hoe kan ik Oom kwalik neem oor Oom sc:
eie: geld ? Altemit help Oom mij antler slag als Oom mij van
<lag nie kan help nie. Th: sal nie verder aanhou nie; wat ik
l l
Oo:u \VILC.£3I : Dag, neef Gert. (Gert gaat 11il).
OoM \VnLE:II : Ik voel bitter jammer vir die anue jong..: man, maar wat kan ik docn? Daar is duisende soos hij wat verlege is, en al was ik 'n millioenair dan sou die soort hul
p-gee mij gauw uitput. Die hoogste genot van rijkdom is dat jij
in s~aat is om te help waar jij !us het om te help; maar die: swaarste straf van rijkdom is ook dat jij soms graag wil help waar jij kan help, maar jij moet jou eie gevoel en jamrnerte
bestrij.
(Skelman kom in).
SKEL:IIi\1' : Dag, Oom. ;\'lij naam is Platjie Skelman. Oom se naam het ik van die mense verneem.
Om1 WILLE:U : Dag, Skelman. Wil jij afsadel of aftuig,
of hoe is jij hier?
· SKEUIA~: Dankie, Oom; ik is te voet. .Mij kar en perde staat bier onder bij Oom Dirk Raal uitgespan. Ik was daar
in die biduur en het saam daaraan deel genome; en hij wou
mij nie \\·eer laat inspan nie. Ik moes horn beloof om daar oor te blij tot l\laandag.
Om1 \\'nLE:ll : lJit \Yatter koers van die wereld kom jij?
'KEL'.IL\S : Uit Johannesburg, Oom. Ik is 'n vaste med e-werker in kerkelike en liefdadige inrigtings; maar ik rij nou 'n bietjie die ou .Kolonie deur vir mij gesondheid; en dan ook om te sien wat die toestand hier is op gecstelik gebied.
Oo:ll \VILLE'.11 : Is jij 'n leeraar of wat van beroep? 'n Onderwijser of sendeling misskien?
SKEL.1IAN: 0 nee, Oom; ik is onafhanke1ik. l\faar 'n ma11 moet tog doen wat jou hand vind om te doen. \Vaarvoor maak
'n mens maklik geld als jij dit nie beskouw vir 'n talent w:it jou toevertrouwd is vir die nut van andere nie? \Vat baat <lit jou om die hele wereld te gewin en skade te lij aan jou siel? Oo:u \V1LLE:II : 'n Mens maak seker maklik geld in Joha.:1 -nesburg,
n
e
?SKEL31A .. -.. : ~ie al die mense nie Oom. Maar ik was altijd bo
mij verdienste gesegend. In een dag maak ik misskien genoeg
om Oom se plaas uit te koop.
Oo'll \YILLE:lr : ~let goud grawe?
SKEL'.\lA..'\: ~ee, Oom met vaste eigendom. Dit gaat daar
-mec so: Jij vind uit naar \\'"atter kant toe die stad \Vil uitbrei. Dan koop jij daar vir jou kaal ,,stands" of erwe tegen 'n
geringe prijs. A1s die uitbreiding dan plaasvind, dan val hulle oormekaar om die ,,stands" van jou te koop. Hulle kan nie
daarvoor gee. Dan krij jij altemit vijf duisend pond vir wat jou vijftig pond kos.
Ool! \VILU:M : Als ik nou daar was sou ik ook nou en dan
so 'n slag waameem. Nie dat ik dit nodig bet nie, maar net vir die aardigheid.
Sxru.MAN : Als 'n man van Oom se kapitaal en Oom se
gesonde verstand net 'n jaar daar sou blij sou hij 'n millioenair tien maal dubbeld wees.
00:11 \VILLEM : Hoe wonderlik tref <lit dat ik netnou ook gcseg het : als ik 'n millioenair \>;as. Maar jij staan seker nie die kanse wat jij bet aan antler mense af nie, ne?
SK.ELMAN: Nie aan almal nie, Oom. Maar ik het nou 'n kansie wat ik Oom kan gee. Ik reis nie vir besigheid rond nie;
maar ik het toevallig bij mij 'n kaart van 'n nieuwe voorstad
of ,, Township" waar ik weer 'n lot erwe gekoop het wat nou net maar moet oorstaan vir 'n maand of wat tot die bouwerij
bcgint. (Hij haal 'n pragtig gekleurde kaart uit en wijs die).
OoM WILU:lf : 'Tag, maar dit lijk mooi. Het jij om af te ~taan daarvan ?
SKELliAN : Als ik nou vir besigheid bier was sou ik Oom profijt vraag. Maar als Oom nie meer neem als tien van die erwe nie sal ik <lit aan Oom oorlaat vir die prijs wat dit mij kos - bonderd pond stuk. Dis net .om Oom te oortuig; want ik is seker Oom sal so tevrede wees dat ons naderhand _g-root
besigheid sal doen.
00)! WILLE.U : Ik sien daarom dat jij waarlik 'n brawe en 'n uitsonderlike man is ! Hoe goed moet 'n man nie \Vees
als al die rijkdom en aJ die versoekings van 'n grote stad horn
nie bederf nie ! Ik neem die tien erwt: met die grootste dank-baarbeid. Die beste sal seker wees als ik jou kontant betaal ne ?
SKEL-~IAN :
J
a Oom; want mij kontante geld bet ik alklaar betaal daarvoor. Ik sal 'n kwi.tansie en 'n koopbrief
uit-skrijf.
Om1 WILLEM : Nou sit maar 'n oomblikkie, ik gaat die duisend pond haal. Ik bet toevallig net geld in die buis van 'n verband wat iemand gelos het. (Hij staat op en gaat in die kamer in).
SK.ELMAN (alleen) : Honderd pond stuk ! Hij sal nooit weer drie pond stuk daarvoor krij nie ! dis 'n dorre lap veld wat ons vir ons laat uitmeet bet wat ons tien shillings die morge kos. Th: bet al maklike esels tegen gekom, maar die ou man :;e
maters is dood. Dis die biduur en die liefdadigheids werk wal sij pote onder horn uitgeslaan bet. Ik gaat baje biduur toe in Johannesburg! (Hij lag spottend).
13
5. DIE INGEWIKKELDE BOODSK.AP.
(PERSON£: Jan, die brenger 11an die boodskap; Isak Eenvoudig, die oorbrenger van die boodskap; ou Frans Onge-duldig, die man wa.t die boodskap 'VOOr bedoeld is).
JA-"N" (kom in en 'Vind Isa.k): More, Isak.
ISAK :More, Jan.
JA..1'1": Is jou oom, Oom Frans, nie tuis nie?
ISAK: Nee hij is dorp toe, maar hij sal agtermiddag weer hier wees.
JAN: Daarvoor kan ik nie wag nie, dan moet ik maar die boodskap aan jou afgee om aan Oom Frans te gee als hij kom.
ISAK: Watter boodskap?
JAK: 'n Boodskap wat mij pa gebreng het van Oom Flip af. Tante Ressie het die boodskap tot bij Oom Flip gebreng. Haar man, Oom Hendrik, het die boodskap gekrij bij Oom Michiel. Oom Hendrik moes self hier gewees he( daarom het
Oom Michiel die boodskap aan horn afgegee; maar toe word Oom Hendrik skielik siek en Tante Ressie had -niemand om te stuur nie en sij kon nie lank van ha°:ir siek man af weg nie. Daarom het sij <lit gebreng tot bij Oom Flip en hij tot bij pa. Is . .\K : Het jou pa vir Oom Flip 'n boodskap gebreng dat Oom Michiel siek is?
JAN: Nee, man; kan jij dan nie 'n duidelike ding verstaan nie? Oom Michiel is nie siek nie en pa het ook nie vir Oom Flip 'n boodskap gebreng nie. Dit is Oom Hendrik wat siek is. ISAK : Moet ik vir pa se Oom Hendrik het 'n boodskap gestuur dat hij siek is?
JAN: Nee, wag tot jij die boodskap hoor. Ik het nog nie die boodskap afgegee nie. Ik het maar vir jou duidelik gcmaak hoedat die boodskap tot naar mij toe gekom het, en van wie dat b.ij kom.
ISAK : En van wie kom jij dan?
JAN: Ik het jou geseg van Oom Michiel af.
IsAK: Nou ja, ik seg mos so, en jij seg Oom Michie1 is nie siek nie.
]AN : Hij is ook nie siek nie, man. Dit is hij wat die boodskap gestuur bet; maar Oom Hendrik wat die boodskap moes gebreng het, het siek geword en op die manier krij ik dit van pa en pa van Oom Flip en Oom Flip van Tant Ressie, Oom Hendrik se vrouw.
ISAK : Is Oom Hendrik: se vrouw siek ? \ }AN· (sug) : Ag, liewe hemel tog, man; sij is nie siek nie en
ik is nie siek nie en pa is nie sick me en gecn. mens is siek huiten Oom Hendrik nie.
ISAK : \Vat makeer Oom Hendrik dan?
JAN
:
Ik weet self nie wat horn makeer nie en dit traakmij ook nie. Maar laat jij nou maar die siekte staan en luistcr
naar die boodskap. Seg vir Oom Frans ik seg pa seg Oom Flip seg Tant Ressie seg Oom Hendrik seg Oom Michiel seg ecn van jou pa se osse wat bij Oom Michiel geloop het wat bij
gehuur het vir die tog het deurgebreek in Oom Kootjie se
mielieland in; en Oom Kootjie dog dit is 'n os van Oom Hans
wat sij osse skut toe gestuur het omdat Oom h.ootjic se seun Andries, Oom Hans se seun Jakob se osse die vorige week skut toe gestuur het; en toe wou Oom :Michiel die os gaan los bij Oom Frikkie, die skutmeester, maar Oom Fri..l(kie seg bij het geen reg om die os te laat los buiten op 'n briefie van die eigenaar, Oom Frans, nie of anders moet Oom Kootjie wat die
os skut toe gestuur het 'ri briefie gee; en toe het Oom Michie! bij Oom Kootjie so 'n briefie gaan vTaag, maar Oom Kootjie seg hij gee geen briefies voordat Oom l\fi.chiel van Oom Hans 'n briefie breng <lat bij nie ·weer Oom Kootjie se osse sal sl"Ut toe stuur nie; en toe is Oom l\fi.chiel naar Oom Hans toe, maar
Oom Hans seg Oom Kootjie moet eers vir horn 'n briefie breng dat sij seun nie \veer sij seun se osse sal sh.-ut toe stuur nie;
en terwijl Oom Michiel nog met die ding aan 't sukkel was
laat Oom Gawie bij Oom Frikkie 'n os haal wat hij van horn gekoop het om te slag; en die skepsel wat hij gestuur het neem die verkeerde os, Oom Frans se os; en toe slag Oom Gawie die os en nou's die os dood. Nou ja dit is die boodskap; gee horn nou net so af en moenie jou verder bekommer hoedat
die boodskap tot hier gekom het nie, anders raak jij nad
er-hand deurmekaar.
ISAK : \Vie se os is dood? \Vas die os siek? Ik dog dan jij seg Oom Gawie was
siek-J
AN : Ik het nie tijd om die boodskap heen en weer oorte vertel nie anders kon ik maar net so goed wag tot Oom Frans tuis is. En hoe meer ik horn oorvertel hoe meer sal jij mij verkeerd verstaan. Onthou nou maar wat jij kan daarvan en
vertel Oom Frans <lit als hij kom. (Jan gaat uit).
ISAK : Als Oom Frans tog maar gauw kom voordat. ik die
boodskap vergeet. (Hij luister). Ja, ik hoor horn stilhou. OoM FRANS (kom in) : Ik het half-pad omgedraai. lk hoor hier is 'n noodsakelike boodskap vir mij.
ISAK: Ja, Oom. Jan was hier met 'n boodskap v.an Tant Ressie. Sij laat weet Oom Flip se os het in Oom Gawie se
IS
Oo:\1 FRk'IS : En wat het ik dan daarmee te doen? Laat hom vTek als hij wil.
ISAK: Nee, Oom, dis nie so nie; ik het mij verspreek -dit is Oom Hans se vrouw wat in Oom Frikkie se mielieland
was-OoM FRANS : En wat voor die duiwel traak <lit mij of sij in sij mielieland was of in sij kelder? Hier hct ik nou ~vragtig half-pad van die dorp af omgedraai-- · ·
ISAK; Nee, Oom; ik
se
die ding al verkeerd. Dit was nieOom Michie! se kelder nie. Oom Kootjie het vir Oom Hans skut toe gestuur omdat Oom Andries se vrouw vir Oom Frikkie 'n briefie laat naag het en toe het Oom Flip vir Oom Michiel laat weet als hij nie ophou om sij seuns te slag
nie-00'.\1 FRANS : Trommels en blikskottels ! Tien duisend duiwels, man, wat praat jij ?
ISAK: Kijk oom, nou sal ik die ding reg seg. Oom Frikkie se -os het oom Gawie se seun geslag omdat Oom Kootjie se
mielies vir Oom Hans se vrouw uit die skut gaan los het-{Oom Frans bevlieg vir Isak. D-ie neem die loop en die
twee sto·rm die -voorhuis 1lit).
6. DIE TWEETALIGE VONNIS.
TO:N"EEL: ('n Rcndgaande Hof in die Kaap Kolonie in
die ou dage waaTVan die hooftrekke werkelik gebeur het. Die
ou Engelse Regter -verstaat geen woord Hollands nie, maar is
lief om 'n welsprekende indrukwekkende preek te hou. Die
Talk was lank al moeg vir die hele saak en siet met 'n oog
-van -veragting op regter, advokate, jurie, getuige, en prisonier
tegelijk. Kiewiet Tarentaal is sk1lldig ge-vind aan moord).
HooF KoNSTABEL: Hear ye, hear ye, hear ye! All per-sons are strictly charged upon pain of imprisonment to keep silence while the sentence of death is passed upon the prisoner
at the bar.
ToLK: Kijk hier, al julle spu1 leeglopers, wat net die lug
hier in die hof kom verpes; als sij Lordskap soveel als 'n -00g-lid sien beef so lank als hij hierdie skepsel galg toe dons, sal
hij julle laat slaan met die kats dat daar nie 'n nerf op ju1le
bas blij sit nie.
RF:GTER: Prisoner at tlie bar, Keywhit Tarantula -ToLK: Hier jou ou swart jong, Kiewiet Tarentaal
16
~harge which it can ever be the painful duty of a Court of Justice to investigate.
ToLK : Jij sien nou dat dit ]ulle swart skepsels niks help
om julle pote uit te steek om allerhande gruwels aan te rig
en dan hier julle bek te kom oop maak en te lieg daaroor nie.
R.EGTER : But you have been afforded all those
opportuni-ties of a fair, patient and impartial trial which constitute the
splendour and renown of the administration of justice in the
dominions of Her Majesty the Queen.
ToLK : In plaas dat jij nou sommer dadelik geseg bet, jij is skuldig, kom jij nog hier met jou infame leugens om die HoI hier te korn ophou nes ons almal rondlopers is soos jij wat niks te doen het nie als om te steel en te moor.
REGTER: Your Counsel, Mr. Grey, who was good enough
upon the request of the Court, to undertake your defence
Pro Deo, has conducted it with a skill and ability which would undoubtedly have secured your acquittal had there been any flaw in the overwhelming proofs of your guilt which Counsel
for the prosecution, Mr. White, has with equal skill and
ability arrayed before the gentlemen of the jury.
ToLK: Jou advokaatjie, wat sij Lordskap onnodig aange-stel het om tijd te vermors, het jou net so veel gehelp als
die vijfde wiel aan die wage, met al sij onnosele vrage aan die
getuige en die kinderagtige bogstories "\Vat hij aan die jurie vertel het. En die ander meneertjie, die advokaat vir die
Kroon, sou jou seker laat vrij spring het als ik nie hier
was nie.
R.EGTER : I need not pander to a morbid sensationalism by gathering up once more in any minute detail the harrowing threads of that scene of bloodshed and horror in which you and your victim were at once the participants and the only spectators until his eys were closed in death, leaving you as
you deemed secure from the vengeance of outraged humanity
as your malice and cruelty had rendered you blind to its .dictates.
ToLK : Dit lijk vir mij nes sij Lordskap nou weer lus het
om die hele stuitelike storie van die begin af deur te loop
waar jij vir horn baja meer van kan vertel als hij vir jou.-Dit mag vir jon mooi wees om dit weer te hoor, jou onmense-like bees, maar vir mij part hoe gauwer hulle jou hang, hoe
beter.
R.EGTER : His eyes were closed in death, yes - not the death which is our common heritage, the dread of the wicked and the boon of the upright to whom it brings a rest well -earned after a life well-spent - no, but the death inflicted
17
by his brother-man who may give, or may be made to give,
his own unworthy life in futile payment of that which he hath
destroyed yet cannot restore one quiver to those stark eye-lids nor one breath of speech to those ghastly lips.
Tou;:: Sij Lordskap seg daardie jong wat jij vermoor bet
sou tog maar op die end die moord gesteek bet en jij ook. Als
jullc julle nie dood gedrink het nie dan sou julle op 'n antler miserabele manier uit die pad uit geraak bet. Maar nou was
jij nie tevrede om daarnaar te wag nie en al wat jij daarmee uitgcvoer het is, dat jij die dank van die publiek verdien dat 'n mens nou van julle altwee sal ontslage wees.
R.EGTER : By that very silence of the speechless dead to
which you consigned him, you vainly thought to escape
retribution -
-TOLK : Jij bet gcreken die dooi man sal nie hier tegen jou
kan kom gctuige nie, en jij kan lieg soos jij wil -REGTER: Yet, 0 foolish, misguided man-TOLK: Jou slegte, swarte
vuilis--REGTER: Learn, now that it is, alas! too late for you to profit by the lesson, but time for others to profit by the
ex~mple, that the arm of justice - wielded it may be in all human frailty by one who feels his own unworthiness for the
solemn and awful task it is his to perform - learn that that
arm of justice is long as its voice is final.
Tou;:: Die regter seg dis non te laat vir jou om voordeel
te trek uit die vervelige les wat hij hier vir jou sit en opseg al was jij ook ooit vatbaar vir 'n goeie vermaning, wat ik nie glo nie. Maar tern·ijl dit te laat is mag sij Lordskap self weet, want ik weet dit wragtig nie, waarom hij nie op die end kom
van sij storie nie.
REGTER: Its voice, I say, is final and for you, Keywhit
Tarantula, \\ill be most certainly final. For though justice
be ever tempered with mercy, where the voice of mercy has the least claim to be heard, for you there can be no hope of mercy with justice who showed no mercy in your injustice.
Yet even then one discrimination is made in your favour.
You shall have the time for reflection, for preparation, for
n:pentance which was denied to the object of your hatred.
ToLK : Die on seg jij sal nie veel tijd
he
om jou te bekeernie \rnnt die galg staat klaar en als dit naar mij sin was, sou
hulle jou sommer op die ogenblik soontoe neem en klaar maak
met jou.
REGTER: Prepare, therefore, Keywhit Tarantula, for that fearsome and lonesome journey to the undiscovered country from whose boum no traveller returns.
Die Juds seg jij gaat nou peil reg uit hel toe als J!J jou nie bekeer nie, en daarvoor het ik maar min hoop, of
jij mag <lit doen van bangigheid.
REGTER: Have you anything to urge now, Keywhit Tara
n-tula, why sentence of death shall not be passed on you? ToLK : Die J uds vra of jij nog meer leugens het om te vertel, Kiewiet?
KIEWIET : Asse ekke nog iets magge st: baas dan wou ekke vra dat die menecr vir Kiewiet eers moette ophang en dan slegge rnaak. (Gordijn).
7. DIE BEPROEWINGE YAN 'N PROKUREUR.
P~01~Li~Et.:R COETZEE (sit i11 sij kanfoor rn maa/;; 'n telegram
oop wat hij net ontvang hel. Hij is blijkbaar diep teleurgesteld
oor die inhoud daanJan). Tut, tut, tut. Ag, waarom moet ik
tog so ongelukkig wees ! Ou Andries van der Berg se saak ver -loor ! Dit is nou nieuws om te krij agter al die wederwaardig -hede wat ik al van oggend gehad het. Als dit langer so aanhou gee ik mij professie op en ik gaat bokke oppas of skoorstene
uitvee.
Ou FRANS (kom in) : Dag, meneer Koesee. COETZEE : Dag, oom Frans.
Ou FRA-1'S : Ik het hier naar jou toe gekom. (Hij blij stil ... .
COETZEE (nadat hij 'n rukkie gewag het): Nou ja, Oom ? ...
Ou FRANS: Nou ja ? ... Die mense het mij almaal naar Herman, die antler agent, toe geraai. Hulle seg jij kan nie vir horn kers vas hou nie.
COETZEE : Als dit so is, waarom kom Oom dan naar mij toe? Gaan sien liewer vir horn._
Ou FRANS: ... Hulle seg jij draai jou malle verstand
af met werk wat 'n mens jou gee; jij kan dit nooit klaar krij nie.
COETZEE : Ik het Oom nie om werk gevraag nie.
Ou FRANS : ... En als dit klaar is dan gee jij 'n reke-ning wat 'n man insolvent maak of anders dood.
COETZEE : Verstaan Oom mij dan nie ? Ik seg ik het Oom
nie om werk gevraag nie.
Ou F~ANS : . . . En ik sou <lit ook nie aan jou gegee het nie al het jij dit honderd maal gevraag . . . l\faar Her-man is weg Kaap toe, en ik kan nie wag nie.
CoETZEE: Nee Oom. \Vag liewer tot hij terngkom. Ik ~·il nie Oom se werk he nie.
Ou FRANS: ... Nie he nie? Jij wil dit wel goed he.
Omdat jij sien ik kan nie anders nie nou praat jij so, dat dit moet lijk dat ik die verlege man is in plaas van jij. Dis om
die reken daarnaar te maak. Ik ken vir julle agente.
COE'l'ZEE : Ik is nie 'n agent nie, Oom. Ik is 'n pro1..-uieur. Ou FRA.."N"S : ... Prokureur? 'M. Jij maak nie 'n jak-hals beter als jij vir horn 'n ,,vos". noem nie. Agente,
proku-reurs, advokate - julle is almaal ewe skelm. Maar ik kom nie
hi.er om mij tijd te vennors nie. Seg nou jij het 'n mannetjie en ik het 'n wijfie, en mijne raak nit mij kamp nit weg en
joue nit jou kamp
uit-CoE'l'ZEE : Wie is die eigenaars van die vogels wat Oom
van praat?
On FRA..1'1S : . . . en hulle krij mekaar in ou skeel
Michie! se veld en hulle raak daar aan die
gang-O'ETZEE: Ik kan nie so blindweg raad gee nie, Oom.
\Vie se mannetjie is <lit en wie se wijfie?
Ou FRA.1.~S : ..•••.... en hulle leg daar 'n nes vol eiers -tien· eiers buiten drie wat die muishonde opgevreet
het-COE'l'ZEE: Nee, maar, voor Oom verder praat moet Oom eers seg wie se vogels die is sodat ik kan weet voor wie en tegen wie dit is wat ik ageer.
Ou FRA!\S : . . . en hulle broei op die veertien eiers en
wanneer die kuik:ens haas moet uitkom vind ou skeel Michiel
uit van die nes daar in sij veld, en hij huur 'n skepsel om die nes op te pas.
CoE'l'ZEE : Maar waarom wil Oom rnij dan nie verstaan nie? Ik: seg mos ik moet eers weet watter partije dit is wat ik mee te doen het.
Ou FRAl\S : . . . en ik en jij kom dit te hore en ons spring albei weg naar ou skee.l :Michie! toe, en ons kom toe
-vallig gelijk daar. En ik seg dis mij eiers en jij seg dis jou
eiers en on skeel Michie! seg dis sij eiers.
CoETZEE: \Vie was die twee van julle wat bij on skeel Michie! was ?
Ou FRA_l'\S : . . . en ik en jij staan naderhand so
effentjies e€n kant toe so dat ou skeel 1'Iichiel nie hoef te luister naar ons gesels nie; en ik en jij kom ooreen dat ik vir
jou tien pond sal betaal vir jou reg en dan doen jij afstand
van jou aanspraak op die kuikens en jij laat jou mannetjie
~aar staan tot hulle uit is en 'n dag of wat oud, en ik betaal
COETZEE : Wie is die baas van die mannetjie wat Oom die:
tien pond toe aan betaal het ?
Ou FRAKS : . . . en toe jij nou uit die kwess1e nit is seg jij dag en jij rij en ik loop weer naar ou skeel Michie] toe en ik seg vir horn hij het nou met mij alleen te doen e1~ hij moet nou sij nukke opsij sit; en ik offer horn 'n sieling in die week voor die paar vogels daar in sij ou suur veldjie geloop het; en hij weiger en ik seg vir horn: ,,Nou ja, jou afgunstige ou skele ou vreksel - als jij durf jou pote aan
'n veer van daardie kuikens sit dan prop ik jou in die tronk";
en ik rij daar weg sonder om te groet.
COETZEE : Oom, hoeveel maal moet ik nog vraag wie die baas van die mannetjie is ?
Ou FRA."IS : . . . en ou skeel Michie I wag net tot ik weg
is en hij laat die ou vogels, mij wijfie en jou mannetjie, daar bij die nes haal en stuur hulle al twee in die skut, en die
kuikens is die leste spul in die doppe dood.
COETZEE: Ik wag nog altijd om te vemeem wie die baas
van die mannetjie is.
Ou FRANS : . . . En nou wil ik van jou weet, verstaan jij mij, of ik ou skeel Michiel kan opbreng vir demmetjies;
en als jij nie \Yeer mij tien pond wil terug gee nie of ik jou mannetjie in die skut kan gaan los en hou horn in die pand
tot ik mij tien pond met rente en al van die mannetjie afge
-pluk het.
CoETzEE: Ik kan Oom nie raad gee nie. Ou FRANS: En waarom nie? Is jij te dom?
CoETZEE : Ik het van die begin af geseg ik_ moet eers
weet wie die ander man is wat Oom mee te doen het.
Ou FRANS: Nou siet ik die hele ding, jou diep ske1m. Daardie karnalie van 'n kruppel Kootjie G<>ggelaar was voor mij hier en nou het jij mij aan die lijntjie gesit en hou om eers mij saak uit te hoor en dan vir mij te seg jij kan nie mij
saak neem nie.
CoETZEE : Oom Frans, hij was nie hier nie, maar ik moes
eers vooraf weet wie <lit is. N ou weet ik <lit en nou kan ik raad gee.
Ou FRANS: Ik glo jou niks meer nie, maar jij kan daarorn jou raad gee so goed en so sleg als dit is.
CoETzEE: Nou ja. Vereers, die veld is die wettige eigen-dom van ou
Michiel-Ou FRANS : So ? En dan begint jij sommer nit die staan -spoor nit vir horn partij te trek? Dan is die ding so, ne? Dan is dit ou skeel Michiel wat voor mij hier bij jou was, en jij
21
seg mij niks daarvan nie, en jij laat mij hier net soos 'n kaai
fox mij geheime vir jou sit en uitvertel ?
CoETZEE: Ik bet Michiel met geen oog gesien nie. 1\'Iaar
ik moet Oom mij opinie seg - nie Oom s'n nie, die weet jij
beter als ik. Aan ou Michiel kan Oom niks doen nie; die veld is sijne en die vogels had geen reg daar nie - hulle was niks
beter als oortreders nie. En die tien pond van Kootjie ~gge
laar moet Oom ook ska de lij. Oorn het sij reg en sij kans gekoop en dit was vir jou rekening en op jou risiko. Ik denk
bowe op is dit Oom se plig om sij mannetjie te gaan los in die
skut en vir horn te lewer - jij moes gesorg het om met ou
.Michie! ooreen te kom sodat die mannetjie nie skut toe gc
-gaan het nie. Die rnannetjie was in jou besorg, en jij is aa
n-sprekelik vir horn.
Ou FRANS : lk het self mij gesonde verstand; ik laat mij nie alles van jou vertel nie. Maar voordat ons verder praat,
hoe het dit met ou Andries van der Berg se perses afgeloop;
is daar al tijding?
COETZEE: Dit spijt mij om te seg, ik het 'n telegram gekrij
dat die ou dit verloor het.
Ou FRANS : Verloor? \Vil jij mij vertel dat jij daardie skone saak so opgebrouw het dat jij horn verloor het? Dan
wil ik jou hulp nie
h
e hier
bij die volstruis saak nie, en ikhet jou raad ook nie nodig nie.
KLERK (steek sij kop bij die deur in) : Meneer Coetzee,
ou meneer Andries van der Berg is hicr. Hij wil weet <rnnneer
hij u kan sien.
Ou FRANS (staat op) : Dag, Koesee. Ou Andries sal jou
van dag laat sterretjies sien voor jou oge. (Hij gaat uit. Die beste is om die gordijn maar te laat <Jal op die onderhoi'd tussen ou Andries en Coetzee).
8. DIE KIJS ABAUT DIE FORRO.
TONEEL :- ' n Stadsraad Vergadering. Lid Rijners het 'n 'l!oorstel ingedien dat die Raad geregtelike stappe moet instel
tegen Lid Aalrijt om ham te belet om 'n sloot water uit die rivier te neem bokant die municipale sloot. Aalrijt, 'n
,,Progres-sief" wat sij eige taal -verag en altijd Engels pro.at, antwoord op die -voorstel.
AALRIJT: Mister :i'rfijer en jintelmans from die Konsel ! Aai hef Hssen toe die spiets from die soukol jintelman "Vrnt dies
mosen hef voorbrieng heer in die I\.onsel, en ol wot aai kea sij ies dat from die taairn dat aai hef daarken die doors from dies Konsel toe vork for die pobliek, hef aai neffer ien maai liewieng belief sots 'n tomfoel stoepet as dies bieutiefoel jintelman, dies Mister Piet Rijners, dies bottomles piet; dies Pest, dies Rinderpest
-BURGE1\1EESTER: I must request you, l\Ir. Aalrijt to abstain from personal remarks.
AALRIJT: Bot, Mister Mijer, hou ken aai dies mosen propers bespiek en kom baai die turniep of die sopjek sonder om Mister Piet hies oglie nijm toe mensen ? Dies ies not maai mosen wot laai befoor on die tijbel. Aai hef not kom heer toe dies Konsel toe brieng die monnie from die Rijtpijers troe for die benefiets en profiets of dies jintelman. Aai dount kom beer for maai oun bielong. Iet ies dies prettie jintelman wat
inter-does die mosen, dies Mister bloemieng Piet wot heffent wos
hies fijs for de laas trie wieks en hies fiet for de laas fieftien yeers.
PIET: Als ik mij nie was nie dan is dit omdat jij mij van al mij water beroof, jou uiterste ou skelm.
BURGEMEESTER : Gentlemen, gentlemen !
_.'\ALRIJT : Dere hie gief foor agijn dat aai berob hiem from hies wotter. \Vot wotter hef hie got? Hie heffent got nodding,
dies roundwalker, dies emptielaaier from 'n Mister Piet
bloemieng Rijners. Hie dount besiet nodding behaaf hies
.waaif en won lietel pies of brek erf wot bielong to hies
fader-in-law en 'n pair of boetse wot hies grentfader wos beptaaist
wiet.
BURGEME.ESTER : Mr. Aalrijt, I have already requested you
to refrain from these objectionable personal observations. AALRIJT: Mister Nlijer, den waai dount hie lief mie aloun? Aai dount hiender h..iem. Aai hef plentie toe mots trobbels
from maai own, toe bietrobbel maaiself wiet 'n tieng laaik
hiem. Aai ~iel tel joe, Mister Mijer, dat dies Konsel hef not bien steblies for Miester Piet toe kom beer en aas.k dies jintelmans toe trou die monnie of die rijtpijers intoe die wotter en siet Koort Kijses on die pessijts. Hie kaant go toe Koort horn.self biekos hie heffent got nou kijs en wen hie soet hef
got 'n kijs, hie woedn't hef got nou monnie toe draaif iet
on wiet.
Pr.ET : Ik het mos geseg ik kom nie bier vir mij eie be
-lange nie. Ik: is hier om die belange van die publiek te beskenn
en te bewaak en te bewaar.
AALRIJT : Heffen help mie ! Hie ies beer toe bieselter en toe biewots en toe bievare die bielongings from die pobliek !
_'\ai hef maai own forro out of die flVler outgetijk on maai
own propertie en iet ies not aai "·ot draai out die envens from rlie rijtpijers. Iet ies 1\-Iister Piet's nefieus en brodders-in-law en onkels en tiengs wot lief abofsaait mie wot draai maai foam
out. l\faai own faam ies es draai es die inliediengs artiekels from dat reporte.r dere for .die ,.Ekko" wot ot toe bie kiek
out from dies Konsel biekos h:ie kom heer toe report maai
spiets en mijk fon of mie en 'n sielie foel of homself. ·Bot
::iai fets out maai own forro en wen aai fienies hiem en die
\Vatter begien toe va1k out sloulie iento maai vaaif's gaarden
ijkertjes vere her jello roets en waait roets loek es of die -o]oemieng plijs bef bien stiek on die faaier, den dies kaaifoks
of 'n sirkus plijer, :.\lister 1oflie Piet Rijners, hie kom dere wiet 'n spijt en 'n spietfork en 'n blek booi from die nijm of Adoons, \\·en hie nou dat aai ies not baai die bans, en hie kiek op 'n rijsieskors wiet maai wiemen piepels en hie go toe turn laaik won dim dronk deTu-wel from 'n distemper boel.
BuRGF:~fEESTER : :)fr. Aalrijt, I have had to call you to
order ti.vice; and I now warn you for the last time that I will not permit such language to be used here .
. AALRIJ'l' : Lengwiets ? Aai \Viel pres maaiself out ien wot lengwiets aai plies, Mister Mijer. Dies ies 'u frie kontrie <inder die brieties vlek, en aai wiel spiek Ienglies wen aai laaik en Dots wen aai dount laaik. En aai vvieI sij toe dies odder jintel-mans op die Ronsel dat dies Mister Plet wot kaant 1oek a.after homse1f bot die "tlfijer most loek after hiem, kom dere en valk op t:n off, ien rnaai nieuw forro wiet hies dirtie fiet en hie blok horn op, en hie nok h(lru op en hie dem hom op en hie <lraaif maai \Viemen piepels laaik 'n vlok of sieps iento die stijbel en hie stent bcfoor die stijbel door wiet hies spijt en hies spietfork en hies hotnot en hies grijt bieg oglie fijs en hie chetter 1aaik 'n bede•nYeide mon1.'"ie en hie fraaiten maai vaaif sou dot sie allnous get die konstipijseu.
En
nou hie run -abaut fr.om Ponties toe Pilijtus laaik 'nTom,
Diek en Heme wiet 'n emptie pokket en 'n pair of sekkent hent trousers wot hies fa<lder-in-law most hef stiel from 'n sliepie tremp.PIET: Meneer Voorsitter, ik kom nie bier om beledig te
word nie. Als u m.ij nie kan beskenn nie sa1 ik vcrplig wees om
die vergadering te verlaat.
BURGEME£STER: Ik denk, meneer Rijners, die beste is om nie al te veel notisie te neem van menecr Aalrijt nie.
AM,IUJT: Aai dount tijk notis from jou also not, Mister bloemieng Mijer. In plijs dat jou sij toe dies wottertief from 'n Piet Rijners: ,,Outsaait wiet joe foel:ies mosen joe rotten Piet Raas.1cul," nou joe siet den: wiet 'n mont focl of toets en
24
'n fijs foel of sproets laaik 'n haafbret eierdop from 'n turkie nes, en joe want toe sot mie op. Bot aai wiel sij wot aai \vie! sij toe dies odder jintelmans op die Konsel, en aai "\oviel not sot op maai snoet for ennie boddie.
BURGEMEESTER : I am tired now of this scurrilous almse,
Mr. Aalrijt, and I have no doubt these other gentlemen arc equally disgusted. If you don't sit down at once without an -other word, I will call in a policeman to remove you from the meeting.
AALRlJT : Joe ken kol ien 'n poliesman, joe ken kol ien die mejistrijt, joe ken kol ien die houl boksemdaais of 'n volunteer kadet korps wot nou es lietel about soeting en faaiting es joe nou about joor own roels from dies moenisi-pelitie. But aai sij for joe nou, mister ret hair sproetfijs Mijer. Mister fletfoet krosaai from 'n sirkus kloun, joe tienk dat biekos Mister Piet W ottertief hef wout for joe en dies odder sieps of 'n lot of tomfoel konsel members hef ondersupport hiem toe poet 'n man laaik joe iento dat stoel, joe tienk joe ken mijk wot joe wiel. Bot aai wiel walk out of joor bieslie konsel kijmer en aai wiel not kom bek wiedout 'n aafteroks hors"1-iep; joe oglie swiepstijks from 'n kriepel hendikep donkie rijsmietieng.
(Hij g'Tijp sij hoed, druk dit 'i.ias in sij kop in en stap die
Taadsaal ui t).
9. 'N WEERGALMPIE VAN BABEL.
BTummer, 'n Duitse'T, se ka'T het geb'Teek. Hij het 'n end
lange'TS die pad geloop om hulp te soek en nou staat hij en
7ondkijk of daar nie iema,nd aankom nie.
(Noot.-Spreek die Duitse woorde uit presies so als dit in Afrikaans gespel is behalwe in die volgende opsigte : ,,ch" als Afr. ,,g" in ,,gee", gewone ,,g" als Afr. ,,g" in ,,gaan", g (cu'Tsief) als Engelse ,,g" in ,,go," ,,sh" als Eng. ,,sh" in
,,shall.")
BRUMMER : Bloet oend blietsen ! Kaaiser \Vilhelm der grause ! Was toe iech noen? Her shtij iech verlassen ien aainem fernen fremden lande, - maain wagen tserbroggen, ""'"ij ien maainem hertsen. Naa, aber, moet jefast ! 1\Jzou, daa
komt aain baauer an. ,
OO!'rr STOFFEL (kom bij hom) : Goeien dag. Wat makeer
25
BRUMMER: Ag, maain toirer hiemel-jeshiekter froind
r
Maain namen iest Brummer, - Meyer Brummer (Maaier Broemmer).OoM STOFFEL : Jou name is Maaier en Brommer ? Daar i£ nie veel nit te kies nie. En ik het maar een naam : Stoffel Stecnkamp.
BRmnrnR: Shuin, herr Shtoffel Shtaainkampf. Alzouf
wier vershtijen oens woul bald gants riechtiech. Ool\t STOFFEL : Is u 'n Duitser?
BRUMMER : Zie ziend oiserts kloeg. Jech bien aain
Doit-sher, ja woul, herr Shtoffel.
Oolt STOFFEL : Dan weet ik nie hoedat ons twee mekaar
sal verstaan nie. Ik ken net twee Duitse woorde : kartoffelen
en swaaineflaais.
BRUMMER: Aber naain, herr Shtoffel. Hertsliechen dank,
maain froind, - aber jetst niecht. Iech habe shoun hoite
beraaits jenoeg jegessen. 'Vas mier fijlt iest das maain wageu dort tsoezammen-jebroggen liegt aauf jijnem v.rijge.
Omt STOFFEL: lets van jou wa? Jou wagen? BRUM~R: Ja woul, das iests. Mein wagen.
OoM STOFFEL : \Vaar is die wa ?
. BRUMMER : (wijs met die -uinger in die <1erte) : Zijhen zie?
Dort iest der wagen.
Oo11t STOFFEL (kijk onder sij Plat ha;id dem in die aange
-duide koers) : Maar dis mos geen wa daardie nie - dis mos
'n kar.
BRUl\BIER: Ja woul, herr Shtoffel - zou iest es. Jiiner
iest maain wagen. Daa liecht er.
OoM STOFFEL:
Ja
-
dis reg, jij lieg, Brommer: dis nie'n wa nie maar 'n kar.
BRUMMER : Niecht aain wagen, zondem aain karren ?
OoM STOFFEL: Nee, dis nie 'n wa sonder 'n kar nie,
dis 'n kar sonder 'n wa.
BRUMMER-: Wagen oder karren - 's iest alles aain oend daszelbe. Nennen zie das verdamte dienk was zie wollen.
OoM: STOFFEL: Hoe gaat dit vir mij nes jii begint te vloek,
Brommer? A nee, jij sal netnou agterkom dat ik nie van Duitse Damaraland se volkies is nie.
BRUMMER: Aber ja woul, herr Shtoffel.
OoM STOFFEL: Aber ja wool. Wat sal ons nou doen?
BR~mR : Toen? Was zie toen zollen? Biete, zie zollen
mier ja helfen !
OoM: STOFFEL : Helfte ?
BRUMMER: Helfen, mier helfen. Biete, mier helfen. 0o3I STOFFEL : Bietjie oor die mnur help ? Ik: sal jon
