Globalisering: grenzen of ruimte?

Globalisering

_GRENZEN

_OF

_RUIMTE

_?

Vera Bertens

Grafisch Ontwerp

AKV st. Joost 07/08

inhoud

inleiding 5

globalisering

- wat is globalisering? 7

- hoe zie je dit terug in het straatbeeld? 7

- ideeen over globalisering 12

globalisering, clash of cultures?

- globalisering, het nieuwe kolonialisme 16

- botsende beschavingen in deze tijd 18

- opleving religie 20

verschil in religie of verschil in cultuur?

- religie 22

- rol van de familie 29

- rechtsysteem 31

- politiek 33

het dagelijks leven, hoe zie je dit terug in de samenleving?

- de islamitische gemeenschap in Nederland en Europa 35

- rol van de media 39

objectieve media?

- berichtgeving over het Midden Oosten 42

- Al Jazeera 43

vrijheid van meningsuiting, clash of cultures?

- complexe onderwerpen voor ontwerpers, kunstenaars etc. 45 - vrijheid van meningsuiting, clash of cultures! 51

Wordt onze wereld nu groter of kleiner? Even chatten met iemand aan de andere kant van de wereld is tegenwoordig even normaal als even bij een vriendin op de thee gaan. Er zijn mogelijkheden te over om meer te weten te komen over dingen die over de hele wereld gebeuren door internet en tv. Ja, mijn wereld wordt steeds groter, maar aan de andere kant wordt hij ook steeds kleiner. De wereld is een dorp geworden, Global Village, en wij zijn de bewoners ervan. Je komt tegenwoordig steeds meer te weten over andere landen en culturen, een andere cultuur is niet zomaar meer een vaag begrip, je kunt het gewoon even googlen en je krijgt een berg informatie. Het lijkt allemaal zo makkelijk en ideaal, maar we leven niet meer alleen in ons eigen landje met onze eigen probleempjes. Door deze ontwikkeling van nieuwe technologieën en culturen die dichter bij elkaar komen wordt de wereld en onze samenleving ook steeds complexer. Al die oorlogen en haat tegen elkaar, vooroordelen hier, beledigingen daar. Waarom een oorlog in de naam van God? Wat is dat dan voor God? En wat is nou eigenlijk die rol van religie? Waardoor is onze samenleving zo complex geworden? Ik, als ontwerper, wil me later met maatschappelijke vraagstukken bezig houden en vind het heel belangrijk om te weten in wat voor wereld ik straks terecht kom als ik ben afgestudeerd. Daarom heb ik onderzoek gedaan naar globalisering en de gevolgen daarvan. De gevolgen voor armere landen, maar ook de gevolgen in onze eigen samenleving. En wat betekent dit voor ontwerpers, kunstenaars, dichters en schrijvers en al die andere mensen die een visie over de maatschappij willen weergeven?

voorwoord

WATISGLOBALISERING

?

Globalisering (of mondialisering) is een proces dat sinds de tweede wereldoorlog steeds nadrukkelijker aan de gang is. Het kan omschreven worden als een proces waarbij verschillende maatschappijen, culturen en economieën steeds dichter bij elkaar

komen. Door technologische ontwikkelingen is dit proces bevorderd. Internet, mobiele telefoon etc. heeft ervoor gezorgd dat de communicatie over de hele wereld veel makkelijker is geworden, het heeft onze wereld kleiner gemaakt. Ook is het voor mensen tegenwoordig veel makkelijker om een reis naar het buitenland te maken. Kijk maar naar al die backpakkers die over de hele wereld reizen. De stap om dit te gaan doen is veel kleiner dan twintig jaar geleden omdat het vervoer gewoon niet meer zo duur is. Een vliegtuig is toegankelijk voor iedereen die een beetje geld heeft. Mensen, wereldwijd, komen dus steeds meer met elkaar in verbinding te staan.

Ook zijn de grenzen niet meer zo scherp, er is een vrij verkeer van kapitaal, goederen en diensten. De wetten van verschillende landen worden op elkaar afgestemd en er ont-staan verbanden als de EU, waarbij landen steeds meer samenwerken. Er worden geza-menlijke wetten gemaakt, waar andere landen zich dan ook weer aan moeten aanpassen, want als je achterblijft en niet meedoet met de rest van de wereld blijft de economie ook achter. Landen worden zo dus eigenlijk gedwongen om hier aan mee te doen.

Er is een wereldwijde economie gedomineerd vanuit het westen (Amerika en West-Europa), waar ook vooral het Westen zelf voordeel uithaalt. Multinationals vestigen zich overal ter wereld en natuurlijk vooral in de lagelonenlanden waar ze werknemers voor een laag loon kunnen laten werken in hun fabrieken. Zij maken dus het meeste winst, en hun producten kunnen dan wereldwijd verkocht worden. Dit is het neoliberale kapitalisme, een vrije markteconomie over de hele wereld.1

GLOBALISERING

,

?

De hele wereld mengt zich dus met elkaar, bevolkingsgroepen uit het ene land gaan in andere landen wonen. Mensen, culturen, talen en visuele uitingen mengen zich met elkaar. Je ziet het overal terug; bij ons op straat, maar ook in andere landen natuurlijk. Neem een stad als Los Angeles in de VS. De VS werd altijd gezien als een land dat heel goed om kon gaan met immigranten. LA is een ‘multiculturele’ stad in de Verenigde Staten, het wordt ook wel het ‘multiculturele experiment’ genoemd. Hier leven veel verschillende bevolkingsgroepen (geïmmigreerd uit andere delen van de wereld) samen. Het Engels is niet meer de taal die op de eerste plaats komt. In delen van de stad waar

globalisering

1. http://www.wikipedia.org

veel Koreanen en Zuid-Amerikanen wonen hebben winkeliers die de

Latijns-Amerikaanse afkomst hebben niet meer het bordje ‘welcome’ aan hun winkel hangen. In plaats daarvan staat er ‘bienvenidos’, dit betekent welkom in het Spaans, hun eigen taal. Maar ook staat er ‘Oso oseyo’ op sommige borden, dit betekent welkom in het Koreaans, de taal van de buurt. ‘Engels is hier gewoon niet zo nuttig meer’ zegt de Mexicaan Joaquin Mora.2 _{De Latino’s en Mexicanen leren dus tegenwoordig elkaars}

taal in plaats van dat ze Engels leren; het Engels verdwijnt. Vooral in Koreatown, tien minuten van Hollywood, is dit het geval. Latino’s staan hun klanten in het Koreaans te woord. Ze volgen cursussen Koreaans, want hoe beter ze die taal spreken, hoe meer ze gewaardeerd worden in de buurt. Sommige mensen pleiten ervoor Engels de officiële taal van het land te maken, in dertig staten is dit ook al gebeurd. Maar door dit te doen komt er natuurlijk wel een tweedeling tussen de Engelssprekende bevolking en de immigranten. Het gevolg is daardoor dat immigranten zich moeilijker identificeren met Amerika als hun thuisland. Groepen die eigenlijk altijd vijandig tegenover elkaar staan, zoals Latino’s en Koreanen dat vroeger waren, trekken nu juist meer naar elkaar toe om afstand te houden van de rest van de maatschappij. De Koreaanse cultuur is zich gaan vermengen met de Latijnse cultuur. Veel Koreanen zijn naar een cursus Spaans geweest. Ook in de Koreaanse kranten als the Korea Daily, of the Korean Times staan nu Spaanstalige advertenties. De gemeenschappen kruipen naar elkaar toe, nemen elkaar gewoontes over en kopen producten van elkaars merk. Culturen, bevolkingsgroepen komen dus steeds dichter bij elkaar en hebben elkaar steeds meer nodig om te kunnen overleven. De hele wereld wordt zo dus een ‘Global Village’.

Een ander voorbeeld is een stad als Delhi in India. Dit is een van de snelst groeiende steden van de wereld waar grote bedrijven zich vestigen. Als gevolg daarvan is er natuurlijk meer werkgelegenheid voor Indiërs. Maar een ander gevolg is dat een heel andere cultuur het straatbeeld gaat bepalen. India is een van de snelst rijker wordende landen op de wereld en gaat dus een grotere rol spelen bij de ontwikkelingen van de globalisering en de groeiende economie. Jarenlang had India zich verscholen achter hoge tariefmuren om te werken aan wat voor hen het ideaal was: zelfvoorziening. Maar de laatste tien jaar is dit drastisch veranderd, de gesloten economie is verdwenen en India staat open voor de nieuwe cultuur die de globalisering voortbrengt. Ruim tien jaar geleden nog dronken de Indiërs Campa Cola dat alleen wat betreft de kleur aan de echte Coca-Cola deed denken en reden ze in auto’s die vijftig jaar geleden ontworpen waren. Tegenwoordig wordt het straatbeeld van de grote steden als Delhi en Mumbai bepaald

2. Meeuws, Tom Jan; Koreanen in LA; No hablamos ingles; in: NRC Handelsblad 30-10-2007

GLOBALISERING GLOBALISERING

door grote moderne auto’s en overal hangen reclameborden van internationale merken. Volgens de Wereldbank3 _{is de welvaart in India de laatste decennia geen enkel jaar}

on-der de vier procent geweest. India profiteert wat dat betreft zeker van de globalisering. En ook Indiase producten verschijnen wereldwijd in de winkels en krijgen een beter aanzien, India is een leverancier geworden voor de westerse welvaart. Feit blijft wel dat het verschil tussen arm en rijk ook hier nog steeds heel duidelijk zichtbaar is en boven-dien lijkt deze kloof steeds groter te worden. Er kan slechts een bepaalde groep mensen profiteren van de globalisering, de liberaliseringen en de snel groeiende economie.4

India is een land met een grote traditie aan handwerkers die billboards schilderen die door het hele land te zien waren, maar door de globalisering komen er steeds meer grote billboards met reclames voor Coca-Cola of sportschoenen. De westerse cultuur gaat het straatbeeld overheersen en heeft een grote invloed door zijn grootte en zicht-baarheid. Visuele complexititeit en stedelijke identiteit zijn erg met elkaar verweven. In een stad als Delhi zie je dit ook. Vooral de winkels met hun reclameborden bepalen het straatbeeld, zij overheersen de architectuur en geven zo een nieuw gezicht aan de stad.5_{Er is nu een grote visuele taal in India; het inheemse design en het globale}

moderne design. India is een land dat flink meegaat met de globalisering en waar je dit dus ook sterk terug ziet in het straatbeeld. India is gewend geraakt aan de nieuwe billboards en heeft het als het ware geadopteerd en geïdealiseerd. Alle media zijn deze globale of westerse cultuur gaan promoten aan de massa. ‘Westers’ design is de leidraad geworden, en alles begint op elkaar te lijken. De rijke visuele cultuur, die er nog was toen alles gemaakt werd door de billboardschilders, is stervende. De gelijk-heid, uniformiteit, van buitenlandse beelden zijn een deel van de globalisering. In het verleden hebben India en andere landen veranderingen doorgemaakt in hun cultuur door economische en politieke krachten. Uitwisselingen van ideeën tussen mensen met verschillende culturen heeft al eeuwen lang bestaan. Maar de globalisering vergroot het proces van veranderende culturen op een eenzijdigere manier, kleinere culturen komen in de verdrukking. Veranderingen en conflicten zijn het best te zien in verschillen in het eigentijdse straatbeeld, je ziet vaak full colour-advertenties boven een hutje met een handgeschilderd uithangbord. De nieuwe billboards domineren, en het gaat zo snel dat de lokale culturen het nauwelijks bij kunnen houden.

India had van 1950 tot 1970 veel handgeschilderde billboards. ‘Bollywood’ bijvoorbeeld, gaf de schilders altijd veel werk. Ze hebben zo een unieke visuele taal ontwikkeld, zonder printers. Bij de komst van reclameborden van bijv. Coca-Cola was er sprake van

3. De Wereldbank is een internationale organisatie die leningen, giften en technische ondersteuning biedt om ont wikkelingslanden te helpen hun armoedebestrijdingsplannen uit te voeren. De internationale bank is technisch een gespecialiseerde organisatie van de Verenigde Naties.

4. Kamp, Jurriaan ; het merk India; http://www.ode.nl

5. Lectureship Visuel Rhetoric & Post sint-Joost; Ornhament & Rhetoric; oktober 2004

GLOBALISERING

John Gray, hoogleraar Europese Geschiedenis in London, schreef in 1998; ‘False down, The Delusion of Global Caitalism’ een boek over het globalisme, waarin verteld wordt dat voorstanders van globalisering feitelijk niet verschillen van oude communisten of nog oudere missionarissen. Ze gaan uit van één model waarmee de wereld, kan, zal en moet veranderen. Volgens Gray is het niet het globale kapitalisme van ondernemers die op wereldschaal met elkaar concurreren, die zijn alleen uit op geld. Het gaat om het idee ‘globalisering’, een utopisch programma ter verbetering van de wereld. De drijvende kracht is niet slechts economie, het neoliberale kapitalisme, maar ook technologie. Globalisering betekent het verspreiden van een zogenaamde moraal, een hoogstaande westerse cultuur, aangejaagd door de technologie. Het idee daarbij is de wereld te verbe-teren volgens een bepaald model. Maar de geschiedenis heeft ons eigenlijk al geleerd dat dit niet kan. Het communisme bijvoorbeeld, toont aan dat mensen de wil hebben vrij te zijn. En zit de wereld eigenlijk wel te wachten op verbetering? Volgens Gray hebben de terroristen van 11 september ons duidelijk willen maken dat dat niet zo is. Het was een vernietiging van de heersende mythe van het Westen. Het was een statement tegen de globalisering, tegen het idee dat iedereen, overal ter wereld Amerikaans of westers wil zijn. Volgens Gray zal het Westen nog veel meer tegenstand krijgen in de toekomst dan alleen die van Al Qaida. Niemand wil zich namelijk iets laten zeggen door andermans waarden. Postmoderne filosofen als Michel Foucault en Jean Francois Lytoard hebben de logica van het totalitarisme, het hebben van een universeel idee voor de verbetering van de wereld, blootgelegd en zijn tot de conclusie gekomen dat door uit te gaan van een politieke orde, de Grote Verhalen (als het communisme) uiteindelijk wel moes-ten leiden tot onderdrukking van de diversiteit aan gemeenschappen. Daarom pleimoes-ten ze voor ideologische openheid in plaats van een dichtgetimmerde ideologie, waar de anti-globalisten zich bij aansluiten. Wat voorstanders van de globalisering tegen de argumenten van de anti-globalisten inbrengen is dat men van de vrije markt, voor het liberaliseren van de economie en het privatiseren van staatsbedrijven, afhankelijk is als men wil overleven.

Neoliberalisme en globalisering worden altijd gezien als twee begrippen die onlosmake-lijk met elkaar verbonden zijn. Maar is dit wel zo? Volgens Gray horen neoliberalisme en globalisering niet bij elkaar, en zijn het niet perse oorzaak en gevolg van elkaar. Osama bin Laden bijvoorbeeld bestrijdt de wereld van neoliberalisme (de ‘westerse wereld’) maar doet dit met alle mogelijkheden van de globalisering; satelliettelefoons, internet, en goedkope vliegtickets. De combinatie van globalisering en neoliberalisme een agressieve marketing en snelle productie, ze maakten gebruik van grote billboards

en kwamen overal door het land te hangen. Het nieuwe systeem overrompelt het oude. De verdwijning van de inheemse visuele taal is waarschijnlijk het meest veelzeggend voor deze tijd. Er is een bombardement van westerse beelden. Schilders zijn zo gedoemd werkloos te raken, sinds deze nieuwe technologieën er zijn is er nog maar wei-nig vraag naar hen. Sommigen gaan mee met de nieuwe technologieën, anderen moeten nieuw werk zoeken. Culturen komen dus bij elkaar, hebben effect op elkaar en veran-deren elkaar. Globale symbolen zijn verrezen naast de traditionele symbolen, en laten zo zien hoe het straatbeeld verandert. Culturen verenigen zich tot een grote cultuur.6

IDEEËNOVERGLOBALISERING

Er zijn natuurlijk mensen die kritiek hebben op de globalisering. Deze worden anti-globalisten of anders-anti-globalisten genoemd. Anders-anti-globalisten vinden dat er dingen veranderd moeten worden zodat iedereen er voordeel uit kan halen en niet enkel de multinationals. Ze vinden het proces van globalisering dus op zich wel goed. Anti-globalisten zijn principieel tegen. Ze zijn tegen het mondiale kapitalisme dat het streven naar winst belangrijker vindt dan respect voor natuur en mens. Ze zijn bang dat lokale gemeenschappen steeds meer onder druk komen te staan (wat ook klopt als je kijkt naar het voorbeeld van de schilders van billboards in India) door de economische en poli-tieke druk die in naam van de vrije markt wordt uitgeoefend door mondiale organisaties als het WTO7_{, het IMF}8 _{en multinationals als Shell, Nike en Coca-Cola. Ze willen dat}

de lokale autonomie beschermd wordt; de vrijheid van lokale gemeenschappen om hun eigen leven te leiden, hun eigen arbeidsomstandigheden te bepalen, hun eigen omgeving in te richten, los van de politieke en economische dwang van de vrije markt en institu-ties als het WTO. Vrijheid is dus de inzet van de anti-globalisten. Ze streven niet naar een model dat in plaats van het kapitalisme wordt opgelegd, maar ze streven naar een vrijheid zodat alle gemeenschappen zelf kunnen bepalen hoe zij handel voeren. Het is niet aan de anti-globalisten om dit te bepalen maar aan elke gemeenschap op haar eigen manier. Dat is de vrijheid waar de anti-globalisten naar streven en daarom hebben zij geen plan voor hoe het dan wel zou moeten. Zij zijn tegen ‘een groot model’, dan doe je namelijk precies hetzelfde; ideeën opleggen aan anderen over hoe het moet en dat is juist wat zij niet willen.9

6. Mathur, Gaurav; Signboards as a mirror of cultural change; in: Design Issues, 2005, Volume 21 nummer 4

7. Wereldhandelsorganisatie, taken zijn de bevordering van internationale handel, de beslechting van handelsconflicten en de opheffing van handelsbarrières. De basisfilosofie van de organisatie is dat internationale handel de beste en snelste manier is om de wereld welvarender te maken en dat daarom alle obstakels voor die internationale vrijhandel uit de weg geruimd moeten worden.

8. Het Internationaal Monetair Fonds is een organisatie voor monetaire zaken. Het is een gespecialiseerde organisatie van de Verenigde Naties. De belangrijkste doelstellingen van het IMF zijn: het bevorderen van wisselkoersstabiliteit en een vrij internationaal betalingsverkeer, het voorzien in de behoefte aan internationale liquiditeiten en het verlenen van financiële steun aan leden die problemen hebben met hun betalingsbalans.

9. Sas, Peter; Vechten voor vrijheid; in: De Groene Amsterdammer, augustus 2001

GLOBALISERING GLOBALISERING

13 12

zou de westerse landen weleens in de problemen kunnen brengen. Bijvoorbeeld als je kijkt naar de hightech-bedrijven die uit Amerika en West-Europa trekken om zich in Azië te gaan vestigen. Uiteindelijk kan globalisering leiden tot een rem van het libera-lisme, als bijvoorbeeld landen forse tarieven zetten op de import van staal om hun eigen auto-industrie te beschermen. Om hun eigen producten te beschermen wordt het weer duurder gemaakt om iets uit het buitenland te importeren waardoor er een rem komt op het liberalisme.10

Er bestaat een angst dat individuele burgers niks meer te zeggen hebben over de pu-blieke ruimte waarin zij zelf wonen, terwijl multinationals deze mogen volhangen met reclameposters voor hun producten. De globalisering wordt door critici gezien als een vorm van neokolonialisme van het Westen. Ze voeren dus een nieuw soort kolonialisme uit, dit keer met economische middelen in plaats van militaire middelen. Ook wordt er gezegd dat het Westen een cultuurimperialisme uitvoert, alle culturen worden langzaam-aan gevormd tot een westers model. Globalisering en neoliberalisme zijn niet alleen een economisch proces, het heeft ook te maken met politiek, media en mensenrechten. Critici zeggen dat multinationals de mensenrechten schenden. En ook Naomi Klein heeft hier een boek aan gewijd: ‘No Logo’. Ook al is er een weerzin tegen al die reclame, toch blijft de massamarketing in stand. Reclame komt overal opduiken en gaat tegen-woordig op heel veel manieren; televisie- en radiocommercials, advertenties,

billboards, folders, mailings, gratis promotiemateriaal, sluikreclame in tv-programma’s etc. Het is allemaal bedoeld om een product of merk aan te prijzen en er zoveel moge-lijk van te verkopen. Mensen hebben het nu eenmaal nodig om door het kopen van bepaalde merken hun identiteit uit te dragen. Dat is de kracht van een merk en van branding. Ook volgens Klein is dit de macht van het Westen in een nieuwe vorm. Bedrijven zoeken manieren om zo goedkoop mogelijk te produceren en in sommige landen is er hierdoor sprake van hele slechte werkomstandigheden en zelfs kinderarbeid. Dit hele proces waarbij multinationals hun werknemers laten werken in erbarmelijke omstandigheden bekritiseert Klein; het is een schending van de mensenrechten. Gobalisering kan tegelijkertijd ook de mensenrechten bevorderen. Turkije is bijvoor-beeld al jaren lang bezig zich aan te sluiten bij de EU, maar mag pas lid worden als het zijn mensenrechten heeft verbeterd. Er zijn nu meer mogelijkheden om druk uit te oefenen op landen die de rechten van de mens schenden. Mensen over de hele wereld voelen zich steeds meer verbonden met elkaar, vanuit dat oogpunt is globalisering dus

wel een goede zaak. Alhoewel ik me afvraag in hoeverre dat ook daadwerkelijk gebeurt aangezien er veel landen zijn waar mensenrechten geschonden worden zonder dat er aandacht aan wordt besteed. Bijvoorbeeld Sudan, waar al jaren een verschrikkelijke oor-log woedt maar waar weinig aan wordt gedaan door de rest van de wereld, want er valt voor ons niks mee te winnen. Een ander voorbeeld is de aanval op Irak. Het omver-werpen van het bewind van Saddam Hussein was niet de werkelijke reden achter deze gewelddadige actie, maar de aantrekkelijke hoeveelheid olie die er in het land zit. Zijn het ook hier economische beweegredenen?

En wat is eigenlijk het verband tussen oorlog en globalisering? Het Westen voert een economisch beleid waar landen zich wel aan moeten aanpassen willen ze nog een beetje mee kunnen komen met de rest van de wereld. Ook is er sprake van cultuurimperia-lisme, de opkomst van de ‘Global culture’ is een feit. Media spelen hier een belangrijke rol in. Grenzen vervagen, we worden allemaal wereldburgers, of we willen of niet. Kleinere culturen lopen steeds meer gevaar om bedolven te worden onder het machtige westen. En dit brengt natuurlijk ook botsingen tussen culturen teweeg. Want zoals ik al eerder heb uitgelegd, mensen hebben de wil om vrij te zijn en laten zich niet andermans waarden opdringen, waar de terroristische aanslag van 11 september een bewijs van is.

10. Bodelier, Ralf; Het meest reële beeld is dat van terugkerend geweld en oorlog; in: Filosofiemagazine, juni 2004

GLOBALISERING GLOBALISERING

15 14

globalisering

;

clash of cultures

GLOBALISERING

,

Zoals ik al verteld heb zien de anti-globalisten het globalisme als een nieuw soort kolonialisme van het Westen over de rest van de wereld. Het Westen heeft het meest macht, is het rijkst en kan daarom de regels bepalen. Vandaag de dag brengt het dus ook botsingen teweeg. Botsingen tussen beschavingen, en dan vooral botsingen tussen de westerse wereld en de islamitische wereld.

De ‘vijanden van de westerse wereld’, (een moeilijk te definiëren islamitische bewe-ging) zeggen te handelen vanuit de islamitische gemeenschap en ze zien de westerse beschaving als een beschaving zonder ziel. Deze ‘vijanden’ worden de islamitische fundamentalisten genoemd, maar ook dit is een onnauwkeurige en misleidende term die de huidige islamitische opleving en wederopstanding probeert weer te geven, want wie zijn het nu eigenlijk precies?11 _{De Westerlingen worden, volgens deze moslims,}

gedomi-neerd door een zucht naar steeds weer andere vormen van materieel en sensueel plezier. En het allerbelangrijkste is nog wel dat het Westen altijd een drang heeft gehad om te domineren over de rest van de wereld. De ongrijpbare islamitische beweging is ervan overtuigd dat deze westerse beschaving niet alleen bekritiseerd maar ook vernietigd moet worden. Vooral joden krijgen het er van langs, zij zijn het die de menselijke per-versiteit en de mondiale geldhonger van het Westen belichamen. ‘Occidentalisme’ wordt deze haat tegen het Westen, door de Brits-Nederlandse Azië-kenner Ian Buruma en de Israelische filosoof Avishai Margalit, genoemd in hun boek ‘Occidentalism’.

Sinds de Koude Oorlog, is er al een slechte relatie en negatieve beeldspraak tussen het kapitalistische Westen en het totalitaire communistische Oosten. Er is al vaak kritiek gekomen op het Westen en de Europese beschavingen vanuit andere beschavingen. Als je bijvoorbeeld kijkt naar Mao Zedongs China, Ho Chi Minhs Vietnam, Pol Pots Cam-bodja en onder het Taliban regime in Afghanistan, zij wijzen de liberale democratie van het Westen af, er ontstonden verschillende vormen van staatssocialisme of fascisme. De oorlog tegen het individualistische en rationele Westen is in het verleden gevoerd door onder andere Hitlers nationaal socialisme, de Japanse shintostaat, het communisme en nu de islam. Al deze stromingen waren of zijn een strijd tegen de macht die het Westen kreeg na de Verlichting en de Franse revolutie om zogenaamde universele waarden, een ‘idee’ van hoe de wereld eruit moet zien, aan de rest van de wereld op te leggen.

Tijdens het koloniale tijdperk heeft het Westen, het Midden Oosten en Azië uitgebuit en vernederd door een exotisch en vooral inferieur beeld te scheppen van het Midden Oosten en Azië. Het Midden Oosten werd omschreven als vreemd en minderwaardig. Ook probeerde het Westen niet om deze landen te begrijpen en te stimuleren in een gevoel van eigenwaarde. Dit zorgde voor een kloof tussen twee culturen die niks van elkaar begrepen. Er was sprake van een wederzijdse stereotypering van elkaar. Allereerst van het Westen over het Midden Oosten, maar later ook andersom. Het Westen werd altijd gezien als liberaal en kapitalistisch en het Oosten als strak en totalitair.

Edward Said schreef, in zijn boek ‘Oriëntalism’, dat westerse intellectuelen een oriën-talistische traditie hadden geconstrueerd en daarna gehanteerd. Het ‘Oosten’ werd daarin op basis van diepgaande studie geschetst als een eenduidige beschaving, niet alleen vol spiritualisme en mystiek, maar ook gedrenkt in willekeur en machtsmisbruik dat leidde tot de onderdrukking van vrouwen en slaven. Zo werd dus door de oriëntalistische wetenschappers een stereotype beeld geschetst van alle oosterse beschavingen in het Midden Oosten en Azië. Moslim, hindoe, boeddhist, shinto, het was allemaal een symbolische tegenhanger van het rationele Europa, en eigenlijk een bewijs dat er niet genoeg in elkaar wordt verdiept want je kan natuurlijk niet al die mensen hetzelfde stempel geven. Het Europese streven naar culturele openheid en technowetenschappelijke vooruitgang werd en wordt ingezet als een ‘natuurlijke’ recht-vaardiging van de bestaande koloniale overheersingen in het Midden Oosten en Azië. Said verbond op die manier de verschillen die er zijn tussen Oost en West aan de relatie tussen kennis en (Europese koloniale) macht: le desir de savoir est le desir de pouvoir.

Nu komt er een nieuwe versie van het kolonialisme maar dit keer in de vorm van de neoliberale globalisering van de wereldeconomie. Het Westen neemt weer de macht over de rest van de wereld; technologische kennis en kapitalistisch streven naar winst wordt opgelegd aan het Oosten. Haat komt naar boven in de islamitische wereld, omdat de geschiedenis zich wederom herhaalt. De islamieten hebben een afschuw van het seculiere en materialistische Westen, het gaat in tegen hun eigen normen en waarden. Maar uiteindelijk draait het ook om een gebrek aan macht onder de islamieten die zich overweldigd voelen door het machtige Westen en zich er niet op een vreedzame manier tegen kunnen verzetten. Het oriëntalisme kwam dus voort uit overmacht, terwijl de islamitische haat tegenover het Westen deels voortkomt uit onmacht.12

11. Akbar, Ahmed S.; De islam en het Westen; Tirion / Teleac, 1994 12. Gouda, Frances; Oost en West wordt oriëntalisme en occidentalisme; in: De Gids, februari 2005

GLOBALISERING

;

17 16

GLOBALISERING

;

;

BOTSENDEBESCHAVINGENINDEZETIJD

Er zijn op dit moment de meeste botsingen tussen de islamitische beschaving en haar orthodoxe, hindoeïstische, Afrikaanse en westers-christelijke buren. Maar als je het allemaal in een groter geheel zou bekijken zou je kunnen zeggen dat er een botsing is tussen ‘het Westen en de rest’.13

Het Westen heeft, door de geschiedenis heen, als enige beschaving een belangrijke en soms ook vernietigende macht gehad op andere minder machtige of kleinere bescha-vingen. Door de val van het communisme werd door het Westen aangenomen dat de ideologie van het democratisch liberalisme wereldwijd had getriomfeerd en daardoor universeel geldend zou zijn. Mensen die dit idee aanhangen zijn van mening dat niet westerse volkeren de westerse waarden zouden moeten overnemen op het gebied van democratie, vrije markt, beperkte regeringsbemoeienis, mensenrechten, individualisme en handhaven van het rechtssysteem en dat ze deze waarden moeten laten doorklinken in hun instituties. Door sommige kleine beschavingen wordt dit inderdaad overge-nomen, (ze hebben waarschijnlijk geen keus), maar grote beschavingen zien het als imperialisme van het Westen. Het Westen ziet de eigen waarden als belangen voor de hele wereld maar meet vaak met dubbele maten. Niet alle regels gelden bijvoorbeeld voor alle landen en ze hebben de regels zo opgesteld dat ze er zelf het meest voordeel uit halen.

Andere beschavingen willen vrij zijn van de invloed van het Westen. Oost Aziatische landen (China en Japan) zijn al op weg om even sterk te worden als het Westen. Het afnemen van de macht van het Westen op de rest van de wereld en het toenemende zelfbewustzijn van andere beschavingen, zorgen ervoor dat er botsingen ontstaan tus-sen het Westen en de rest van de wereld. Ze laten zich niet meer zomaar overheertus-sen. De islamitische beschaving en China hebben grote culturele tradities die in hun ogen superieur zijn aan het Westen. De macht en zelfverzekerdheid van deze beschavingen nemen toe en zullen zo voor nog meer conflicten zorgen. Welke beschaving zal de komende jaren, decennia, of misschien wel eeuwen, de boventoon voeren? Het Wes-ten? De islam? Of China?14

Het Westen is de drijvende kracht van de nieuwe wereldcultuur, de levensstandaard van zoveel mensen is in de hele geschiedenis nog nooit zo hoog geweest. Maar voor mensen buiten deze grenzen heeft het Westen weinig te bieden, en sluit soms zelfs hun grenzen

voor mensen van buitenaf. Dit alles wekt ook veel haat in het Midden Oosten.15

Vanaf de jaren zeventig is er een verandering geweest in de islamitische landen en is de antiwesterse houding steeds sterker geworden, ook zijn regeringen vervangen van pro-westers naar overwegend antiwesterse regeringen, bijvoorbeeld in Iran. Daar was eerst een redelijk westers georiënteerde sjah aan de macht die tijdens de revolutie van Iran, eind jaren 70, is verjaagd en waarvoor het strikt islamitische bewind van ayatollah Khomeini in de plaats is gekomen. Landen in het Midden-Oosten werden dus steeds islamitischer.

Maar ook in Afghanistan, waar in 1996 de Taliban aan de macht kwam, werd de rege-ring steeds meer antiwesters. Tijdens het bewind van de Taliban stopte het land met de moderniseringen, het werd steeds armer en geïsoleerder. Voor dat de Taliban er kwam was Afghanistan een redelijk welvarend land. Maar toen de Taliban op het toneel ver-scheen verzetten de autoriteiten zich tegen iedere modernisering, ze hadden geen enkele behoefte om ideeën over vooruitgang of economische ontwikkeling te begrijpen of te bestuderen. Ze schuwden het wetenschappelijk debat, ongeacht of dat in het Westen of in de moslimwereld werd gevoerd. Hun manifest bestond allereerst uit een paar armzalige regels voor de wijze waarop mensen zich moeten kleden of bedekken, hoe mannen de gebedstijden moeten respecteren en hoe vrouwen van de rest van de maat-schappij worden afgezonderd. Ze waren slecht op de hoogte van de geschiedenis van de islam en van Afghanistan en hadden daar ook geen enkele belangstelling voor.16

13. Het Westen is evenmin een uniforme beschaving. Ook hier is een veelvoud aan verschillende culturele tradities.

14. Huntington, Samuel; Botsende beschavingen - cultuur en conflict in de 21e eeuw; Uitgeverij Anthos, Baarn, 1997 15. Akbar, Ahmed S.; De islam en het Westen; Tirion / Teleac, 199416. Seierstad, Åsne; De boekhandelaar van Kaboel; Uitgeverij de Geus, 2003

‘De religieuze politie ging deze novemberdag ook nauwgezet te werk in de boekhandel van Soeltan Khan. Alle boeken met afbeeldingen van levende wezens, ongeacht of het mensen of dieren waren, werden uit de kasten getrokken en op het vuur geslingerd. Vergeelde bladzijden, onschuldige prentbriefkaarten en grote dorre naslagwerken vielen ten prooi aan de vlammen. Samen met de jongeren stonden de voetsoldaten van de religieuze politie rond het vuur, met zwepen, lange stokken en kalasjnikovs. Iedereen die van foto’s, beelden, muziek, dans, film en vrije gedachten hield, werd door deze mannen als een volksvijand beschouwd.’

(De boekhandelaar van Kaboel – Åsne Seierstad)

19 18

GLOBALISERING

;

;

OPLEVINGRELIGIE

Alles wat islamitisch is wordt, in het Midden Oosten, beschouwd als niet westers. En alles wat westers is, is niet islamitisch. Dus hoe islamitischer hoe minder westers. Daarom is de islam een steeds belangrijkere rol gaan spelen en is er nu sprake van een opleving van religie. Niet alleen in de islamitische wereld maar eigenlijk over de hele we-reld, met nieuwe uitingsvormen waaronder soms ook agressieve, zoals jihad, ‘de heilige oorlog’. Er wordt oorlog gevoerd in naam van Allah. ‘Het is de wil van Allah’ wordt vaak gezegd en ook de Amerikanen schromen er niet voor om God te betrekken bij hun oorlogsplannen. God wordt bedankt als het goed gaat en men roept dat het Gods wil is wanneer er soldaten sneuvelen.

Toen er een einde kwam aan het kolonialisme in het Midden-Oosten, in de 20e eeuw, betekende dit in heel veel landen een opleving van de islam in religieus en politiek opzicht. De islam werd bijna overal gezien als een soort symbool van antikoloniale vrijheidsbewegingen. Daarna wilden de islamitische landen wel moderniseren maar niet verwesteren; niet meteen alles klakkeloos overnemen van het Westen maar ook niet alles kritiekloos overnemen. Hun instelling was antikolonialistisch en niet perse antimodern. Wetenschap en technologie worden wel aanvaard maar moeten onderschikt zijn aan het geloof.17 _{Ook de media worden gezien als iets westers en daarom niet islamitisch en dus}

niet goed. Amerika en Europa overheersen de wereld namelijk via de media. De media worden daarom door de islamitische landen als vijandig gezien. Alles uit het Westen wordt met wantrouwen bekeken, ook mensen. Begrippen als secularisatie, vooruitgang en wetenschap die een generatie geleden nog gewoon werden gevonden worden nu aangevochten. De islamitische wereld heeft problemen met de rest van de wereld en haar ethiek die gebaseerd is op snelheid, cynisme en ongeloof. De islam daarentegen propageert een rustig en evenwichtig tempo. De media zijn lawaaierig, terwijl de islam rust en eenvoud en meditatie benadrukt. De islamitische identiteit word benadrukt door het Westen af te wijzen, en alles wat uit het Westen komt, zoals reclame, tv etc. Ook geloven de moslims dat de westerse strafboeken vervangen moeten worden door islami-tische om werkelijke islamiislami-tische orde te scheppen.

Niet alleen bij de islam, maar over de hele wereld is er een religieuze opleving te zien. Er is een opleving van het evangelische christendom in de VS en ook bijvoorbeeld het hindoeïsme in India.18

Opleving van religie, het is een kenmerk van deze tijd geworden. Zouden mensen in deze tijden dan meer houvast nodig hebben? Nu alles toch niet zo rooskleurig blijkt te zijn als de voorspellingen eerst waren, na de Koude oorlog? Toen werd er namelijk gezegd dat nu alle conflicten voorbij zouden zijn en men in vrede zou samenleven. Willen ze soms ook min of meer andere geloofsovertuigingen af wijzen? Of zouden ze inderdaad hun eigen identiteit willen benadrukken door meer bezig te zijn met religie. Zoals de hoofddoekjes (die moslimmeisjes steeds meer gingen dragen in Nederland) een vorm van identiteit uitdrukken was in plaats van onderdrukking.

Religie wordt ook gebruikt als een dekmantel om elkaar te lijf te kunnen gaan. Maar op die manier worden er natuurlijk ook mensen bij betrokken die het er niet mee eens zijn. Want echt niet elke moslim stond achter de aanslagen op het World Trade Center ook al zei Osama bin Laden dat ze het in naam van Allah deden.

17. Hattstein, Markus; Wereldreligies; Uitgeverij Könemann, 1997 18. Akbar, Ahmed S.; De islam en het Westen; Tirion / Teleac, 1994

21 20

RELIGIE

Religie wordt vaak gebruikt als dekmantel, voor de haat die er tussen de westerse wereld en de islamitische wereld is. Maar klopt dat eigenlijk wel? Is het conflict wel religieus van aard? Komt het, naast de liberale economie, ook door verschillende religies dat we elkaar niet begrijpen, dat er haat is, dat er botsingen zijn die uitmonden in oorlog? Allah is God, dus wordt dan door moslims en christenen niet gewoon dezelfde god aangesproken?

Wat betreft de profeten heeft de islam de meeste verwantschappen met het christen-dom en het jodenchristen-dom. Als belangrijkste profeten gelden in de islam dezelfde als die in het jodendom en het christendom belangrijk zijn: Abraham (Ibrahim), Mozes (Musa) en Jezus. De islam erkent de openbaring en het oerverbond van God en Adam als eerste mens, maar wijst de erfzonde af. Jezus geldt in de islam als de voorloper van Mohammed. De Koran noemt ook de geboorte van Jezus uit de maagd Maria, die werd uitverkoren door God. Wat wel verschilt tussen het christendom en de islam, is dat de islam de dood van Jezus aan het kruis en het idee dat Jezus de zoon van god zou zijn verwerpt en zwijgt over zijn verlossende werk. God is Een (Allah), en heeft dus geen zoon of ander persoon aan zijn zijde, volgens de moslims. Zij geloven dat Jezus uiteindelijk zal terugkeren als moslim en de islam de vervolmaking is van de door God gewilde oerreligie.19

Ook in de verhalen die er in de Koran en de Bijbel staan zijn verbazingwekkend veel overeenkomsten te vinden. Neem bijvoorbeeld het verhaal over de verdrijving uit het paradijs. Het eerste mensenpaar (Adam en Eva in beide boeken) woont in de para-dijselijke tuin waar ze van alles mogen genieten, maar één boom is verboden. Daarover zijn de Koran en de Bijbel het met elkaar eens. In de Bijbel is het de boom van de kennis van goed en kwaad. In de Koran staat het benaderen van die boom gelijk aan onrecht plegen. Beide boeken vertellen hoe deze eerste mensen toch van die ene boom aten. Ze werden daartoe aangezet door de slang (Bijbel) of de duivel (Koran), waarna zij verdreven werden uit het paradijs. In de Bijbel is het de vrouw die de eerste zonde begaat, dat verhaal is eeuwenlang gebruikt om vrouwen in een bepaald daglicht te zetten. In de Koran is het Adam die door Satan (Iblies) wordt aangesproken. Het mensenpaar doet samen onrecht, volgens de Koran. Samen spreken ze woorden van berouw uit. Adam krijgt antwoord van Allah en ze worden beide vergeven.

Volgens de Bijbel wordt, na deze eerste daad van onrecht, de mens uit het paradijs ver-dreven. Hieruit ontstond het christelijk concept van de ‘erfzonde’. Mensen worden al beladen met schuld geboren en alleen Jezus kan hen van de zonde verlossen. Van hem leren mensen berouw te tonen en anderen te vergeven, volgens het christelijk geloof. In de Koran is van deze erfzonde geen sprake. Adam toont al direct berouw en dat wordt door Allah aanvaard. Het verhaal laat zien dat mensen hun schuld niet op an-deren mogen afschuiven, maar zelf de verantwoordelijkheid voor hun daden op zich moeten nemen. Oprecht berouw tonen biedt mensen het perspectief, om ooit terug te keren naar de tuin van ‘Adn (Eden), volgens de islam.20

verschil in religie,

of verschil in cultuur?

VERSCHILINRELIGIEOFVERSCHILINCULTUUR

?

19. Hattstein, Markus; Wereldreligies; Uitgeverij Könemann, 1997 20. ter Borg, Marlies; Koran en Bijbel in verhalen; Unieboek, 2007

23 22

‘Waar ben je?’ Hij antwoordde: ‘Ik hoorde U in de tuin en werd bang omdat ik naakt ben; daarom verborg ik me.’

‘Wie heeft je verteld dat je naakt ben? Heb je soms gegeten van de boom waarvan ik je verboden had te eten?’

De mens antwoordde: ‘De vrouw die u hebt gemaakt om mij ter zijde te staan, heeft mij vruchten van de boom gegeven en toen heb ik ervan gegeten’

‘Waarom heb je dat gedaan?’ Vroeg God, de Heer, aan de vrouw. En zij ant-woordde: ‘De slang heeft me misleid en toen heb ik ervan gegeten.’ Genesis 3:7-13

Verdrijving uit het paradijs

Tegen de vrouw zei hij: ‘Je zwangerschap maak ik tot een zware last, zwoegen zul je als je baart. Je zult je man begeren en hij zal over je heersen.’

Tegen de mens (Adam) zei hij: ‘Je hebt geluisterd naar je vrouw, gegeten van de boom die ik je had verboden.

Vervloekt is de akker om wat jij hebt gedaan, zwoegen zul je om ervan te eten, je hele leven lang. Dorens en distels zullen er groeien, toch moet je van zijn gewassen leven. Zweten zul je voor je brood, totdat je terugkeert tot de aarde, waaruit je bent genomen: stof ben je, tot stof keer je terug.’ Genesis 3:16-19

…alles wat de mens uitdenkt is nu eenmaal slecht. Genesis 8”21

Ik was al schuldig toen ik werd geboren, al zondig toen mijn moeder mij ontving.

Psalm 51:7

Leven door Christus

Zoals zij door Adam allen sterven, zo zullen wij door Christus allen levend worden gemaakt. 1 Korintiers 15:22

VERSCHILINRELIGIEOFVERSCHILINCULTUUR

?

?

BIJBEL

De mens in het paradijs

God, de Heer, legde in het Oosten, in Eden een tuin aan en daarin plaatste hij de mens die hij had gemaakt. Hij liet uit de aarde allerlei bomen opschieten die er aanlokkelijk uitzagen, met heerlijke vruchten. In het midden van de tuin stonden de levensboom en de boom van de kennis van goed en kwaad. Er ontspringt in Eden een rivier die de tuin bevloeit. Genesis 2:8-10

God, de Heer, bracht de mens dus in de tuin van Eden, om die te bewerken en erover te waken. Hij hield hem het volgende voor: ‘Van alle bomen in de tuin mag je eten, maar niet van de boom van kennis van goed en kwaad; wanneer je daarvan eet, zul je onherroepelijk sterven.’ Genesis 2:15-17

De eerste slechte daad

Van alle in het wild levende dieren die God, de Heer, gemaakt had, was de slang het sluwst. Dit dier vroeg aan de vrouw: ‘Is het waar dat God gezegd heeft dat jullie van geen enkele boom in de tuin mogen eten?’

‘We mogen de vruchten van alle bomen eten,’ antwoordde de vrouw, ‘behalve die van de boom in het midden van de tuin. God heeft ons verboden van de vruchten van die boom te eten of ze zelfs maar aan te raken; doen we dat toch dan zullen we sterven.’

‘Jullie zullen helemaal niet sterven,’ zei de slang. ‘Integendeel, God weet dat jullie de ogen zullen opengaan zodra je daarvan eet, dat jullie dan als goden zullen zijn en kennis zullen hebben van goed en kwaad.’

De vrouw keek naar de boom. Zijn vruchten zagen er heerlijk uit, ze waren een lust voor het oog, en ze vond het aanlokkelijk dat de boom haar wijsheid zou schen-ken. Ze plukte een paar vruchten en at ervan. Ze gaf ook wat aan haar man, die bij haar was en ook hij at ervan. Genesis 3:1-6

Berouw en Schaamte

Toen gingen hun beiden ogen open en merkten ze dat ze naakt waren. Daarom regen ze vijgenbladen aan elkaar en maakte er lendenschorten van. Toen de mens en zijn vrouw God, de Heer, in de koelte van de avond wind door de tuin hoorden wandelen, verborgen zij zich voor hem tussen de bomen. Maar God, de Heer, riep de mens:

25 24

Zij zeiden: ‘Onze Heer, wij hebben onszelf onrecht aangedaan en als U ons niet vergeeft en erbarmen met ons hebt dan behoren wij bij de verliezers.’ 7:22-23

Toen nam Adam van zijn Heer woorden in ontvangst en Hij wendde zich genadig tot hem; Hij is de genadegever, de barmhartige. 2:37

Daarna verkoos zijn Heer hem, wendde zich genadig tot hem en bracht hem op het goede pad. 20:122

Verdrijving uit het Paradijs

Hij zei: ‘Daalt af – elkaar tot vijand – jullie hebben namelijk op aarde een tijdelijke verblijfplaats en vruchtgebruik.’ 7:24

Wij zeiden: ‘Daalt allen eruit af. Als er dan van Mij een leidraad tot jullie komt, dan hebben zij die Mijn leidraad volgen, niets te vrezen, noch zullen zij bedroefd zijn,’ 2:38

Hij zei: ‘Op haar zullen jullie leven en op haar zullen jullie sterven en uit haar zullen jullie tevoorschijn gebracht worden.’ 7:25

God heeft jullie toch uit de aarde laten ontstaan. Daarna zal Hij jullie in haar terug laten keren en jullie dan opnieuw te voorschijn brengen. 71:17-18

En God heeft jullie terwijl jullie niets wisten uit de buiken van jullie moeders voortgebracht.

Terugkeer naar de tuin

God heeft de gelovige mannen en vrouwen tuinen toegezegd… om daarin altijd te blijven…de tuinen van ‘Adn. 9-72

VERSCHILINRELIGIEOFVERSCHILINCULTUUR

?

?

KORAN

De mens in het Paradijs

En wij zeiden: ‘Adam, jij en je echtgenote mogen de tuin bewonen en jullie mogen ervan in overvloed eten waar jullie maar willen…’ 2:35

(….de tuinen van ‘Adn waar de rivieren onderdoor stromen….98:8) ‘Het is jou gegund dat jij er geen honger hebt noch naakt bent en dat jij er geen dorst hebt noch onder de hitte lijdt.’ 20:118-119

‘…maar jullie mogen deze boom niet benaderen, want dan behoren jullie tot de onrechtplegers.

De eerste slechte daad

Wij zeiden dus tot Adam; ‘Dit (Iblies) is een vijand van jou en je echtgenote; laat hij jullie dus niet uit de tuin verdrijven want dan zul je ongelukkig zijn.’ 20-117

Maar de satan fluisterde hem in en zei: ‘O Adam zal ik jou de boom van het eeu-wige leven wijzen en heerschappij die niet vergaat? Toen aten zij er beiden van en hun schaamte werd voor hen zichtbaar en zij begonnen zich te bedekken…’ 20:120-121

Toen fluisterde de satan hun in om hun openlijk te tonen wat er van hun schaamte verborgen was en hij zei: ‘Jullie Heer heeft jullie alleen maar van deze boom afgehou-den opdat jullie geen engelen zouafgehou-den worafgehou-den of zouafgehou-den gaan behoren tot hen die altijd blijven bestaan.’ 7:20

Adam was ongehoorzaam aan zijn Heer en misleid. 20-121

Toen liet de satan hen daaruit afdwalen. Zo bracht hij hen uit de plaats waarin zij waren en Wij zeiden: (tegen de mens en de satan) ‘Daalt af, elkaar tot vijand….’

2:36

Berouw en Schaamte

Zo misleidde hij hen door begoocheling. Toen zij dan van de boom geproefd hadden werd hun schaamte zichtbaar voor hen en begonnen zij zich te bedekken met aaneen-gehechte bladeren uit de tuin.

En hun Heer riep tot hen: Had ik jullie deze boom niet verboden en jullie niet gezegd dat de satan een verklaarde vijand van jullie is?’

27 26

Maar er is nog een belangrijke overeenkomst namelijk het geloof in één god. Het geloof in de ene en enige god is de kern van de islam, ook in het christendom wordt er maar één god aangesproken. Belangrijkste vijand is daarom, volgens de islam, het geloof in meerdere goden (polytheïsme), in welke vorm dan ook. Men begon het christendom dus wel te verwijten dat er zoveel nadruk werd gelegd op Jezus Christus. Zo is de drie-eenheid ook niks anders dan verkapt polytheïsme, volgens de islam. Ook het bestaan van de duivel (Iblies) en zijn demonen als verleiders voor de mens wordt in de Koran genoemd. Het hiernamaals is uitermate belangrijk voor de gelovigen en alles wordt daar eigenlijk op beoordeeld. Alleen gelovigen (dus moslims, volgens de islam) gaan naar het paradijs.21

De islam, christendom en jodendom hebben in de basis veel met elkaar gemeen. Het ligt aan de mens zelf hoe ze ermee omgaan hoe ze willen leven en hoe tolerant ze zijn naar anderen. Een botsing komt niet alleen door verschil in religie, maar des te meer door verschil in normen en waarden en levensstijl. Die komt misschien wel voort uit een religie, maar het is aan de mensen wat ze ermee doen, hoe zij bijvoorbeeld de Koran of de Bijbel interpreteren. Religie wordt vaak gebruikt als dekmantel maar dat is niet juist, het gaat om culturele verschillen, normen en waarden, alhoewel de botsingen er daardoor niet minder op worden. Het is alleen niet eerlijk, vind ik, om uit naam van God of Allah, of hoe je hem ook wilt noemen, te handelen. Want niet alle mensen die dezelfde religie hebben, hebben dezelfde standpunten, ideeën en principes. Wat wel een belangrijk verschil is tussen onze samenleving en die in het Midden Oosten is het feit dat daar het geloof nog zo belangrijk is en alles daaraan vast hangt. Hier, in onze samenleving, is dat al lang niet meer het geval, waarschijnlijk zorgt dat voor de meeste spanningen.

ROLVANDEFAMILIE

De islam ziet de familie als hoeksteen van de samenleving. De familie is het allerbelang-rijkst en daarbij komt ook de eer van de familie. Eer van de familie gaat boven alles. De rol van de familie is in de westerse samenlevingen na de jaren 50 van de vorige eeuw steeds minder belangrijker geworden. Voor die tijd was de familie in onze samenleving ook heel belangrijk, en ook hier stond de eer van de familie op het spel als er iets ge-beurde wat niet door de beugel kon. Maar dit is steeds minder geworden, onze maat-schappij werd steeds individualistischer.22 _{Dit is een erg groot verschil met islamitische}

landen, waar het individu eigenlijk niet echt een rol speelt.

‘Eer’ is in de loop der eeuwen verknoopt met allerlei godsdienstige tradities, maar van oorsprong is het niet religieus; de eerculturen binnen de Turkse en Arabische wereld bestonden allang voordat Mohammed en de Koran op het toneel verschenen. Men denkt als men hoort over eerwraak meteen aan een islamitisch land. Maar dit klopt niet. Exclusief islamitisch zijn eerculturen dan ook allerminst, legt Geert Mak uit in zijn boek, ‘De brug’, over verschillende mensen die op de brug tussen het Europese en Azi-atische deel van Istanbul hun geld proberen te verdienen. Een verschijnsel als eerwraak, wereldwijd naar schatting zo’n vijfduizend gevallen per jaar, komt ook regelmatig voor onder niet moslims, in uiteenlopende landen als Turkije, Brazilië, India, Ecuador, Pakistan, Egypte, Jordanië, Marokko en Oeganda. De middeleeuwse en victoriaanse rid-derlijkheid in West Europa, het Frans en Pools patriottisme, de Duitse legerdiscipline, het Nederlands burgerfatsoen, de onverstoorbaarheid van de Britse upper class maar ook de gedragscodes van de Londense jeugdgangs, het waren – en zijn deels nog - stuk voor stuk voorbeelden van al dan niet gewelddadige eerculturen.

‘De mensen op de brug leven nog altijd in een dorp, een ijzeren overlevingssysteem met de familie als kern waar alles om draait; bescherming tegen ziekte en andere rampen, zekerheid in turbulente tijden, hulp bij ouderdom, veiligheid in een boze wereld. Waarvoor werkt het loterijmeisje? Nooit voor zichzelf. Als je wat langer met haar praat, zal ze het zeggen; ‘Voor een eigen huis voor de familie’. Waarom wil de zolenman, ondanks zijn leeftijd, nog altijd emigreren? ‘Om een toekomst op te bouwen voor mijn zoons.’

(De brug – Geert Mak)

22. Desondanks pleit de Christen Unie vóór het invoeren van een minister van Gezinszaken in Nederland.

VERSCHILINRELIGIEOFVERSCHILINCULTUUR

?

?

29 28

Het wordt dus altijd snel verbonden met de islamitische cultuur. En ook al komt het daarin inderdaad veelvuldig voor, en hoor je erover in de media, het is niet een isla-mitische uitvinding. Desalniettemin is eerwraak een begrip in de islaisla-mitische wereld, eerwraak als het gaat om verboden liefdesrelaties.

Kwesties waarbij het gaat over overspel wegen gevoelsmatig nog zwaarder dan gewone erezaken, zeker als het om gedrag van vrouwen gaat. Schoonzoons en schoondochters worden het liefst in eigen kring gezocht, zekerheid gaat voor alles. Men wil bij de familie en de gemeenschap blijven horen en passen zich daarom ook aan de daarbij heersende normen en waarden aan. Vertoon geen afwijkend gedrag want bij zulke families passen geen dissidenten, geen jongens en meisjes die anders willen zijn, zich modern kleden, de waarden van een nieuwe wereld omhelzen, die tegelijk zoals ieder kind, zoons en dochters van hun ouders willen blijven. Het is erbij of erbuiten in deze eerculturen, de tussenweg is onbekend en vol pijn.

Ook zelfmoorden ten behoeve van de eer van de familie is geen zeldzaam fenomeen in deze landen, iets wat wij in onze westerse samenlevingen maar nauwelijks kunnen voor-stellen. En waarschijnlijk kunnen zij het van onze samenleving ook niet begrijpen dat er zo vrij wordt gedacht over de liefde en dat overspel een zaak is tussen man en vrouw en niet van de overheid of het rechtssysteem. Er zijn in Turkije tussen de dertig en vijftig gevallen van eerwraak per jaar. Zogenaamde maagdenzelfmoorden komen steeds meer voor: om problemen met justitie te vermijden worden meisjes steeds vaker gedwongen om zelfmoord te plegen en zo de familie-eer te redden. In een stadje in het zuidoosten, Batman genaamd, beroofden alleen al in de eerste helft van 2006 36 vrouwen zich van het leven.23

RECHTSSYSTEEM

Een van de grootste verschillen tussen het Midden Oosten en het Westen is het systeem, sharia tegenover de scheiding van kerk en staat (secularisatie). Het rechts-systeem is in veel islamitische landen gebaseerd op de sharia, die weer gebaseerd is op de Koran. Een groot verschil met het Westen waar kerk en staat gescheiden zijn en dus ook het rechtssysteem gescheiden is van geloof. Maar bij veel islamitische landen is het Europees of westerse recht ingevoerd en heeft de sharia maar een beperkte gelding. Al-hoewel er bij veel landen in het Midden Oosten steeds meer vraag komt naar invoeren van de sharia.

Het islamitische recht, de sharia, is veel meer dan wat er in het Westen onder recht wordt verstaan. Het is een levenswijze. De sharia beoordeelt handelingen niet alleen maar met het oog op nu maar ook met het oog op het hiernamaals; worden ze na de

Jamila kwam uit de beste kringen, ze was rijk, van onberispelijk gedrag, zonder een schrammetje en mooi als een bloem. Sjarifa’s broer had wat geld gespaard in Canada en kon zich daarmee de achttienjarige schoonheid veroorloven Het was een bruiloft zonder weerga, met vijfhonderd gasten, overdadige gerechten en een stralend schone bruid. Jamila ontmoette de broer van Sjarifa pas op de huwelijksdag. Alles werd door haar ouders gearrangeerd. De bruidegom, een lange en dunne man van even in de veertig, kwam speciaal uit Canada om op Afghaanse wijze te trouwen. De wittebroodsweken van hem en Jamila duurden veertien dagen; toen reisde hij terug om een visum te regelen, zodat zij hem achterna kon reizen. Ondertussen woonde Jamila bij de twee broers van Sjarifa en hun vrouwen. Maar de visumperiode duurde langer dan verwacht. Na drie maanden werd ze opgepakt. Het was de politie die de familie op de hoogte bracht.

Ze hadden een man haar venster zien binnenkruipen. De man kregen ze nooit te pakken, maar Sjarifa’s broers vonden zijn mobiele telefoon op de kamer van Jamila en dat was bewijs genoeg voor de relatie. Sjarifa’s familie ontbond het huwelijk met onmiddellijke ingang en zond haar terug naar haar eigen familie. Daar werd ze in een kamer opgesloten, terwijl de familie twee dagen beraadslaagde.

Na drie dagen kwam Jamila’s broer bij Sjarifa thuis en vertelde haar dat zijn zus verongelukt was door kortsluiting in een ventilator. De volgende dag was de begrafenis. Er waren massa’s bloemen, massa’s ernstige gezichten.

Jamila’s moeder en zussen waren ontroostbaar. Iedereen rouwde over het korte leven dat haar vergund was geweest. ‘Net als de bruiloft’, zeiden de mensen. ‘Een stralende begrafenis.’ De eer van de familie was gered.

(De boekhandelaar van Kaboel – Åsne Seierstad)

23. Mak, Geert; De brug; Uitgeverij Atlas, 2007

VERSCHILINRELIGIEOFVERSCHILINCULTUUR

?

?

31 30

dood beloond of bestraft? De sharia is een handleiding om een goed moslim te zijn en zo in het paradijs te komen. Westerlingen denken bij het woord sharia meteen aan een systeem dat de moderne mens in de tijd terug wil voeren naar een soort middel-eeuwse samenleving met soortgelijke straffen (de Koran zegt bijvoorbeeld dat bij dieven de handen afgehakt moeten worden) en onderdrukking van de vrouw. Maar voor de moslims is dit natuurlijk heel anders, voor hen staat de sharia voor sociale rechtvaardig-heid en naleving van de sharia betekent de navolging van Gods barmhartigrechtvaardig-heid. De leer van de sharia (de ‘weg’; de weg van God) is vastgelegd in Zijn woord, de Koran. En men kan voor uitleg te rade gaan bij overleveringen van Zijn profeet. Ook bevat de sharia niet alleen maar rechtsregels maar ook sociale normen, een levensstijl waaraan de moslims zich dienen te houden (zoals kledingvoorschriften en scheiding tussen seksen). Het is dus niet alleen een juridisch systeem, maar ook moralistisch en ethisch.

Grote delen van de sharia zijn niet strijdig met de westerse opvattingen, anderen zijn dat wel als het gaat om bijvoorbeeld het onderscheid in status tussen man en vrouw, en tussen moslim en niet-moslim. En hetzelfde geldt voor lijfstraffen, zoals steniging, amputatie en kruisiging. Dit wordt in het Westen niet aanvaard en beschouwd als middeleeuws. Een groot verschil dus, wat moeilijkheden, haat en onbegrip teweeg brengt. De sharia in zijn geheel is niet in veel landen van toepassing maar het familie-recht wel, alhoewel elk land zijn eigen interpretatie heeft. Ook wat betreft het eco-nomisch recht of strafrecht kan het tussen de landen onderling nog wel verschillen. Opvallend is dat vaak landen die de sharia toepassen bekend staan als landen die de mensenrechten schenden, wat bij niet-moslims dus weer een middeleeuws beeld over dit systeem oproept dat onverenigbaar is met moderne normen en waarden die in de westerse maatschappij van toepassing zijn. Typische kenmerken van het islamitisch recht zijn verstoting en polygamie, dit zal echter nooit door een Nederlandse rechtbank erkend worden.24

24. Berger, Maurits; Sharia in Nederland is vaak keurig Nederlands; http://www.clingendael.nl

POLITIEK

In de meeste landen in het Midden Oosten is er een dictatuur, in plaats van een demo-cratie, zoals in het Westen gangbaar is. Een dictatuur waarbij vrijheid van meningsuiting eigenlijk niet bestaat, mensen mogen geen kritiek leveren op de samenleving of de regering, ze lopen dan gewoonweg gevaar. Ook mogen er geen andere partijen op-gericht worden als oppositie en zou je kunnen zeggen dat veel van die landen corrupt zijn. Verkiezingsuitslagen zijn ook geen weerspiegeling van de stem van het volk, fraude is een gewone zaak.

Zo’n gesloten cultuur heeft natuurlijk gevolgen, ook voor de modernisering. De moder-nisering, waarvan verwacht werd dat die ook zou komen in het Midden Oosten nadat ze onafhankelijk werden van de kolonisten, is uitgebleven. Dit heeft natuurlijk teleur-stelling gebracht, en de schuld wordt mede afgeschoven op het Westen. Maar een grote oorzaak van het uitblijven van de modernisering is dat er geen kritiek geleverd mag worden op de maatschappij, geen oppositie is toegestaan en zo blijf je eigenlijk in een cirkel draaien omdat er geen nieuwe ideeën komen. Dat de droom van de moslims maar niet uitkomt wordt algemeen toegeschreven aan een gigantisch complot, geleid door de joden en de Amerikanen. Kritiek is niet mogelijk en ze zijn het daarom ook niet gewend om kritisch naar zichzelf en hun land te kijken, ze zoeken de schuld nooit bij zichzelf maar wel vaak bij een ander.

Arabieren en moslims die vrij hun mening willen geven zijn inmiddels naar het Westen verhuisd. Originaliteit wordt als gevaarlijk voor de samenleving gezien. Irak, vroeger een heel belangrijk cultureel centrum, was later een plek geworden waar alleen nog maar schilderijen van Saddam Hussein te zien waren. De zwakte, de reden waardoor de modernisering langzaam gaat, is niet alleen het gebrek aan democratie, maar meer het verbod om te twijfelen terwijl dit in een snel veranderende wereld nieuwe ideeën en wegen zou kunnen openstellen. In deze landen zijn er zoveel taboes rond onderwerpen als seks, religie of politiek, dat mensen eerst nadenken of ze risico lopen voor ze hun mond opendoen en een mening of kritiek geven.25

25. Peters, Chiel; Verboden te twijfelen; in: NRC Handelsblad, 27 april 2001

VERSCHILINRELIGIEOFVERSCHILINCULTUUR

?

?

33 32

Dit zijn gebeurtenissen in Turkije een land dat qua moderniseringen al veel verder is dan menig ander land in het Midden Oosten. Toch zie je ook hier dat kritiek geven en het hebben van een vrije geest niet getolereerd wordt, kan je nagaan hoe het in een dictatuur is.

‘Eer, religie, politiek en geschiedenis, het vloeit bijna allemaal onmerkbaar in elkaar over. Twijfel nooit aan de glorieuze eenheid van de Turkse natie – al weet je maar al te goed hoe geforceerd die soms tot stand is gekomen, juist daarom, twijfel nooit. ‘Eer’ houdt ieder wankelend nationaal zelfbeeld overeind. Wie het waagt om de verdwijning van de honderdduizenden Armenen als volkenmoord te betitelen, kan gemakkelijk een proces aan zijn broek krijgen. Een erekwestie. Vermijd termen als Koerden of Koerdistan, waarschuwt mijn metgezel Onur, spreek liever over ‘Zuidoost-Turkije’. Een zaak van eer. In 2005 werden 22 Turkse

uitge-vers, 47 auteurs en 49 boeken om dit soort redenen voor de rechter gebracht, en ook de vertalers zijn vogelvrij. Eer! De Turkse minister president diende in datzelfde jaar 59 klachten in tegen schrijvers en journalisten wegens het schenden van zijn rechten en vrijheden’- in 21 gevallen werden de auteurs veroordeeld. Eer!’ (De brug - Geert mak )

VERSCHILINRELIGIEOFVERSCHILINCULTUUR

?

DEISLAMITISCHGEMEENSCHAPINEUROPAENNEDERLAND

.

Wij ondervinden ook dagelijks de gevolgen van de globalisering in onze samenleving. We kunnen dus inderdaad meer reizen en te weten komen over andere delen van de wereld en staan meer in contact met andere culturen; culturen komen steeds dichterbij elkaar. Onze samenleving is hier een voorbeeld van; het werd altijd een ‘multiculturele samenleving’ genoemd. Verschillende bevolkingsgroepen leven samen in een maat-schappij en in ons geval is dat voornamelijk met Turken en Marokkanen. De moslim-gemeenschap is een steeds groter wordende moslim-gemeenschap, in Nederland maar ook in Europa. Kan Nederland over 20 jaar de Islamitische Nederlandse staat genoemd worden? Je ziet het ook om je heen, er komen steeds meer kebabtenten op straat en ook Turkse winkels zijn een deel van het straatbeeld geworden. In de Orthenstraat in den Bosch bijvoorbeeld, zie je er drie op een rij. Ook in de krant verschijnt om de paar weken het stripje over de ‘Boerka-babes’ van Peter de Wit.

het dagelijks leven

hoe zie je dit terug in de samenleving?

35 34

Het brengt dus diversiteit in onze samenleving, maar daarnaast brengt het ook angst en onbegrip. Angst dat de islam geleidelijk aan Europa binnenkomt en Europa niet meer Europa heet, maar Eurabië. De islam is inmiddels de tweede godsdienst in Europa. De islam is in opmars, in 1973 waren er ongeveer een half miljard moslims op de wereld, vandaag is dat verdriedubbeld tot 1,5 miljard. Volgens statistieken van de National Intelligence Council (NIC) van de Verenigde Staten zou het aandeel van de moslims in de totale bevolking van de Europese Unie in 2025 zijn toegenomen tot 22% van de bevolking.26

De multiculturele samenleving in ons land is een mislukking, volgens Paul Scheffer. Het boek dat hij schreef ‘het land van aankomst’ is een vervolg op een eerder gepubliceerd artikel ‘het multiculturele drama’ wat voor veel ophef zorgde. Er werd voor het eerst openlijk geschreven over wat er fout is gegaan met de multiculturele samenleving en waar dit aan zou kunnen liggen. Nadat dit artikel werd gepubliceerd moest men de pro-blemen in Nederland wel onder ogen zien en kon men niet meer zijn kop in het zand steken en doen alsof er niks aan de hand was. We hebben geweigerd de problemen onder ogen te zien en hielden, volgens Scheffer, vast aan een verkeerd begrip; ‘multicul-turalisme’. Er wordt namelijk volledig langs elkaar heen geleefd; er komen steeds meer getto’s in grote steden en steeds meer zwarte en witte scholen, sociale ongelijkheid en culturele segregatie, volgens Scheffer.27 _{Met andere woorden; er is dus een steeds}

gro-tere kloof gekomen tussen allochtonen en autochtonen. ‘Het probleem is niet de islam op zichzelf, maar het feit dat we nu te maken krijgen met een religie die in de landen van herkomst een meerderheidsreligie is en in die zich nu moet heruitvinden als een minderheidsreligie in een seculiere liberale samenleving. Dit is een moeilijk aanpassings-proces, er zijn andere normen en waarden’ zegt hij. Er zijn altijd drie fases waar men doorheen moet gaan volgens Scheffer: vermijding, conflict en integratie. Bij ons werd het probleem steeds groter omdat er in hoge mate sprake was van conflictvermijding wat door de Nederlanders jarenlang werd gezien als tolerantie. Conflict is noodzakelijk, volgens Scheffer, we kunnen niet zonder conflict samenleven met mensen met zo’n an-dere cultuur.28 _{Vrijheid van godsdienst zal zorgen voor discussie. Maar moslims die zich}

willen beroepen op godsdienstvrijheid zullen ook godsdienstkritiek moeten aanvaarden. En hoe open zijn we daar zelf in? Voelen wij geen weerstand wanneer er een nieuwe moskee komt?

Volgens Scheffer is Nederland niet het enige land met dit soort problemen maar zie je dit over de hele wereld terug. Volgens hem kunnen we van de VS leren dat we onze samenleving voortdurend opnieuw moeten uitvinden De VS hebben telkens nieuwe groepen een plaats gegeven in de samenleving. In Amerika krijgen immigranten pas een verblijfsvergunning als ze deelnemen aan de arbeidsmarkt. Achterstand in taal en cul-tuur komt hier dus veel minder voor. Ze moeten wel integreren willen ze mogen blijven. Volgens Scheffer was Fortuyn een symptoom en niet de ooraak van de onrust. De poli-tici moeten de bevolking duidelijk maken dat de migranten een onderdeel uitmaken van onze samenleving en dat ze iets goeds kunnen bieden aan onze samenleving, vindt hij.29

Ook ex-premier Ruud Lubbers vindt dat we verder moeten kijken. Volgens hem is de Nederlandse samenleving steeds harder geworden en gaat er een idee de ronde dat min-der allochtonen tot minmin-der problemen zouden leiden. Dit is volgens hem mede door het beleid dat Rita Verdonk heeft gevoerd ontstaan. Ik denk ook dat met name Geert Wilders met zijn felle uithalen naar de islam zorgt voor grimmige discussies in de poli-tiek en nog meer onderlinge onbegrip en haat in de samenleving. Vooral ook nu hij een film heeft gemaakt over de islam. Hij zegt dat de islam een gewelddadige religie is, en ook met zijn idee om de Koran te verbieden omdat het een verschrikkelijk en fascistisch boek zou zijn zorgt hij niet voor een betere sfeer. Een oplossing komt zo niet dichterbij, uiteindelijk zal dit leiden tot een nog grotere kloof tussen allochtonen en autochtonen, denk ik. Volgens Lubbers moeten we ons bevrijden van deze angst voor mensen die ergens anders geboren zijn of van andere komaf zijn. Allochtonen zijn waardevol, kun-nen echt iets bijdragen, is de overtuiging van Lubbers, als ze tenminste wel meedraaien met onze maatschappij.30

We leven dus langs elkaar heen en er is weinig begrip voor elkaar. Hoe allochtonen, asielzoekers of vluchtelingen zich in Nederland voelen wordt door de Irakeese dichter Al Galidi vergeleken met vla in een koelkast.

HETDAGELIJKSLEVEN

,

?

,

?

26. Dewinter, Filip; De islamisering van Europa- het Westen voor de keuze; http://www.eurabie.nl

27. Scheffer, Paul; Na het multiculturele drama: het land van aankomst; in: NRC Handelsblad, 19 september 2007

28. Zonder conflict zal het niet gaan; http://nl.novopress.info 26 september 2007 29. Politici moeten onmacht van de burger ernstig nemen; http://nl.novopress.info, 3 november 200730. Karimi, Annette; Lubbers: Nederland bezet door angst; in: Spits, 12 novermber 2007

37 36

Op een nacht in zijn herfst opende Zorro de koelkast. De vla trilde van angst. Zorro voelde de pijn van de vla en zei tegen

hem dat hij hem niet op zou eten en alleen wat sap wilde drinken. Voor die vla zong Zorro dit lied.

Vla, mijn broer, komend van het land van de melk, wachtend op je eind in een koelkast.

Tril van kou, maar tril niet voor mij.

Vla, mijn broer. Ook ik tril in een koelkast,

kouder dan die van jou. Een koelkast zonder deur.

Vla, mijn broer, jij moet hier koud worden om daar niet te verrotten. Ik moet hier verrotten om daar niet koud te worden.

Ik ben gevoelig, onzeker. Mijn grote mond is groter dan mijn hart.

Als jij voor mij trilt, word ik bang voor mezelf. Jouw koelkast is mijn leven. Mijn koelkast is jouw leven. Wees niet bang voor mij. Jouw koelkast is fruit en groente,

kaas, jam en zomer. Mijn koelkast is donker en wachten,

eenzaamheid en heimwee. Ik open mezelf en er komt niets,

behalve dit lied

als eeuwige vriendschap tussen jou en mij in deze lange herfst.

Vla, mijn broer, uit de melk van de vrouw

en de melk van de koe zijn wij gebouwd.31

31. Al Galidi; de herfst van Zorro; Uitgeverij Meulenhoff, september 2006 32. Wullen, Peter; Snakken naar liefde in een vreemd land; http://meander.italics.net

Al Galidi voelt zich als vla in een koude koelkast in ons land, ze hebben het beide koud op de plek waar ze zijn. Al Galidi voelt zich in Nederland als asielzoeker niet welkom en onbegrepen. ‘Ik voelde me in het asielzoekerscentrum net als vla in de koelkast die wacht tot hij wordt opgegeten,’ aldus Al Galidi. Hij kwam in 1998 in ons land en vroeg asiel aan, maar dit werd hem geweigerd. Hij mocht zelfs geen Nederlandse lessen vol-gen en heeft zichzelf de taal geleerd. Hij is vervolvol-gens gedichten gaan schrijven, waarbij zijn onderwerpen vaak zijn situatie als vluchteling in Nederland is. Inmiddels is hij een stem geworden voor veel allochtonen en asielzoekers.32

ROLVANDEMEDIA

Er zijn duidelijk verschillen tussen de culturen in ons land, deze verschillen brengen onbegrip en, in sommige gevallen, ook haat naar boven. Maar er zijn ook vooroordelen die we over elkaar hebben, vooroordelen die worden versterkt door de media. Deze media (tv, kranten etc.) hebben een hele grote invloed op ons beeld wat wij hebben van elkaar, we zien immers elke dag wel een krant of kijken naar het nieuws. De berichtge-ving over elkaar speelt dus een grote rol in hoe wij denken over elkaar. En helaas is de berichtgeving tendentieus en versterkt deze onze vooroordelen waarmee het onbegrip ook wordt versterkt en de kloof alleen maar groter wordt.

De media schetsen een bepaald beeld over het Midden Oosten maar ook over de al-lochtonen in ons land. Wij krijgen vaak dingen te horen over vrouwenonderdrukking en mishandeling en krijgen een stereotype beeld van wat een moslim nu eigenlijk is. En andersom ook, zij zien beelden over het Westen waardoor zij ook een bepaald beeld over ons krijgen. Als ze meisjes in bikini zien denken ze dat alle meisjes er altijd zo bij lopen wat heel erg in strijd is met hun waarden en normen. Door wat ze te zien krijgen over het Westen krijgen zij ook maar een eenzijdig beeld, namelijk dat het Westen heel vrij is en dat iedereen uit is op macht en geld en dat vrouwen zich gedragen als hoeren en er een ongelooflijke seksuele vrijheid is. Door een bepaald beeld te laten zien, zorgen media ervoor, dat er vooroordelen zijn over elkaar en ze houden deze ook in stand. De media zijn natuurlijk het eerste middel dat mensen voorziet van nieuws over de wereld. Daarmee geven ze ook een beeld aan de werkelijkheid, en kunnen deze dus manipuleren. Zij zetten de toon over hoe er over een situatie gedacht wordt. Ze zijn selectief en bepalen zelf wat ze wel en wat ze niet laten zien. Ze geven de werkelijkheid weer zoals die in een maatschappij is, maar doordat ze selectief zijn kunnen ze bepaalde

HETDAGELIJKSLEVEN

,

?

39 38