Havo-examen
Natuur bedreigt de VS
6
Gebruik waar nodig de atlas.
1 New Orleans
1 De stad New Orleans ligt in de Mississippi-delta. Ten zuiden van de stad ligt de Golf van Mexico, ten noorden van de stad ligt Lake Pontchartrain.
Waarvoor dient Lake Pontchartrain?
2a Beschrijf de relatieve hoogteligging van de stad New Orleans. b Welke verklaring is er voor de hoogteligging van de stad?
c Leg nauwkeurig uit in welke omstandigheden de stad gevaar loopt voor overstromingen. Bron 1 Kaart van Lake Pontchartrain
3 Orkaan Katrina raasde in de maand augustus over New Orleans. Waarom is het risico van zo'n orkaan in de maand januari niet aanwezig?
4 Heeft orkaan Katrina in New Orleans vooral gezorgd voor primaire, secundaire of tertiaire effecten? Leg je antwoord uit.
6 Nadat de orkaan uitgeraasd was, kwam de hulpverlening vanuit de overheid maar langzaam op gang. Boze tongen beweren dat de overheid dit bewust deed om de sociale problemen in de stad aan te pakken. Welk probleem wordt hier bedoeld?
2 Tornado’s
Bron 2 Tornadogebieden in Amerika
Bron 3
Tornado's
Bijna elke staat in het midden van de VS heeft jaarlijks te maken met tornado's. Ze kunnen enorme schade aanrichten, doordat er windsnelheden kunnen voorkomen van meer dan 300 km per uur en zware buien met soms grote hagelstenen. Het schadegebied is vaak heel nauwkeurig begrensd. Van twee huizen die naast elkaar staan, kan het ene weggevaagd worden, terwijl het andere helemaal geen schade heeft. Berekeningen geven aan dat de risico's om precies in de baan van een tornado te komen erg klein zijn. In de staat Oklahoma is dat bijvoorbeeld eens in de 4000 jaar.
Afhankelijk van de schade die aangericht wordt, deelt men tornado's in klassen in. Een F1-tornado geeft geringe schade, bij een F5-tornado is de schade enorm groot.
7 Leg uit hoe tornado’s ontstaan.
8a In welke deel van Amerika komen gemiddeld de meeste tornado’s voor? b Waarom juist in dit gebied?
9a Tornado’s komen het meeste voor in het voorjaar en de vroege zomer. Wat is hiervoor de reden? b Leg uit dat een koud voorjaar de kans op tornado's erg klein maakt.
10 Het aantal tornado's dat jaarlijks voorkomt, lijkt nu veel groter dan bijvoorbeeld 50 jaar geleden. Dit kan aan de natuur liggen, maar er kunnen ook menselijke verklaringen zijn.
Geef twee van deze menselijke verklaringen. 11 Beschrijf de risicoperceptie van tornado's.
3 Een indrukwekkende uitbarsting
Bron 5
Mount St. Helens
In het noordwesten van de VS ligt de vulkaan Mount St. Helens. Het leek een vulkaan zonder enige activiteit, maar in 1980 ging het fout.
Een aardbeving met een kracht van 5.1 op de schaal van Richter was het begin. De vulkaan begon te rommelen en stootte steeds meer as uit. De aswolk kwam tot 19 km hoogte in de atmosfeer en begon toen aan een tocht rond de wereld. Overal werd zonlicht gedempt en die zomer viel in veel landen op het noordelijk halfrond de oogst tegen. Als totaal werd 540 miljoen ton as uitgestoten.
De hete lava zorgde ervoor dat de sneeuw op de hellingen ging smelten, waardoor er grote modderstromen ontstonden. Tot op tientallen kilometers van de vulkaan werden huizen bedolven en verdronken onschuldige vissers. De vulkaanuitbarsting kostte uiteindelijk het leven aan 57 mensen.
Uiteindelijk kwam de grote explosie, die 9 uur duurde. Daarbij werd de top van de vulkaan afgeblazen, zodat de berg nu 400 meter lager is dan voor de uitbarsting.
In de omgeving braken grote branden uit. Alle bomen binnen een straal van 5 km verbrandden. Brokken steen werden tot 100 km ver weggeblazen. Het was de eerste vulkaanuitbarsting die ooit in de Verenigde Staten was waargenomen. 12 Welke twee platen zorgen in het gebied waar Mount St. Helens ligt voor aardbevingen?
13 Leg uit dat de verschuiving van deze platen kan leiden tot een vulkaanuitbarsting.
14 Toen de vulkaan zich begon te roeren werd aan hazardmanagement gedaan. Noem drie maatregelen die daarbij horen. 15 Welke tertiaire effecten had deze uitbarsting?
17 De aardbeving had een kracht van 5.1 op de schaal van Richter. Wat zou de uitkomst geweest zijn op de schaal van Mercalli? Geef hierbij een korte uitleg.
4 Sneeuwstormen
Bron 6
Blizzards
Het noordoosten van de Verenigde Staten wordt regelmatig getroffen door zware sneeuwstormen. Ze komen elk jaar voor, en elk jaar vallen er slachtoffers. Een beruchte storm was Blizzard '96, uit 1996, die meer dan 50 slachtoffers eiste. In veel steden viel toen meer dan een halve meter sneeuw, die door de wind werd opgeblazen tot sneeuwduinen van 2,5 meter hoogte. De gemeten temperatuur daalde tot 10°C onder nul, maar de gevoelstemperatuur kwam uit op -30°C. Veel automobilisten kwamen in de sneeuw vast te zitten en werden pas de volgende dag uitgegraven.
Bron: KNMI, De Bilt
18 Het noordoosten van de VS heeft voornamelijk een Cf-klimaat. Dat is hetzelfde klimaat als Nederland heeft. Wat betekent de letter f?
19 De wind die in een gebied waait, is het gevolg van de luchtdrukverdeling. Welke van de volgende situaties doet zich in de Verenigde Staten voor?
A In de winter ligt er een hogedrukgebied boven het midden van de VS en een lagedrukgebied in de buurt van Groenland.
B In de winter ligt er een lagedrukgebied boven het midden van de VS en een hogedrukgebied in de buurt van Groenland.
C In de zomer ligt er een hogedrukgebied boven het midden van de VS en een lagedrukgebied in de buurt van Groenland.
D In de zomer ligt er een lagedrukgebied boven het midden van de VS en een hogedrukgebied in de buurt van Groenland.
20 Bij het ontstaan van blizzards is sprake van frontale neerslag. Leg uit hoe de sneeuwbuien ontstaan. Beschrijf hierbij heel duidelijk uit welke richting de wind waait.
21 Door de sneeuwstormen heeft dit gebied de bijnaam ‘Snow Belt' gekregen. Zoek in de atlas op welk demografisch gevolg de sneeuwstormen in delen van dit gebied hebben.
5 Te weinig water?
Bron 7
Watertekorten in de Verenigde Staten
Larry Grossman verhuisde naar Arizona om het prettige klimaat. Voor zijn werk gebruikt hij vooral de telefoon en de computer; hij kan dus overal wonen waar hij wil.
Zijn nieuwe woonplaats bevalt erg goed, behalve de waterrekening. Die is 68 dollar per maand, terwijl dat in zijn oude woonplaats slechts 15 dollar was. Ongeveer 2/3 van het water dat hij gebruikt is bestemd voor de tuin.
Katharine Jacobs is verbonden aan het Water Resources Research Center van de Universiteit van Arizona. Zij vertelt dat pas in 1980 een grens gesteld is aan de hoeveelheid water die uit de grond wordt gehaald. Maar toen was in veel gebieden het grondwaterpeil al dramatisch gedaald. Nu wordt een deel van het benodigde water uit de Colorado gehaald en via een kanaal aangevoerd. Het komt dan uit Lake Powell of Lake Mead, stuwmeren die in de rivier gemaakt zijn om het water vast te houden. Maar ook in deze meren daalt het water snel. De kans bestaat zelfs dat de elektriciteitscentrales over enige tijd niet meer kunnen draaien.
De Amerikanen zullen eraan moeten wennen dat water hergebruikt wordt. Een begin van deze aanpak heeft in Tucsan gezorgd voor een afname van het watergebruik van 757 liter per persoon per dag naar 613 liter. De waterpolitie van Arizona deelt bekeuringen uit voor verspilling van water. De bedragen kunnen variëren van 40 dollar tot 2500 dollar, afhankelijk van de overtreding. De aanleg van een zwembad in de achtertuin hoort niet bij de overtredingen.
Doug Bennett is hoofd waterbesparing van de Southern Nevada Water Authority. Zijn organisatie heeft bereikt dat het waterverbruik gedaald is tot 1022 liter per persoon per dag. Vijf jaar geleden lag dat nog 14% hoger. Dit resultaat werd onder andere bereikt door gras in de tuinen te vervangen door
woestijnvegetatie. Bewoners die hun tuin op deze manier lieten veranderen, kregen een subsidie van 10 dollar per m². Alles met elkaar levert dit een besparing op van 11 miljard liter water per jaar.
Boeren in Arizona dragen voor 5% bij aan het BRP van de staat, maar ze gebruiken 70% van het
beschikbare water. Politici en waterbedrijven proberen de boeren uit te kopen; niet om de grond die ze in gebruik hebben, maar wel om de waterrechten die bij de grond horen.
Bron: NRC Handelsblad, 4 mei 2005
Bron 8
22 Om de problemen die hier geschetst worden beter te begrijpen, ga je wat achtergrondinformatie verzamelen. a In welke delen van de VS komt veel droogte voor?
b Welke fysische factoren bepalen deze droogte?
c Wat zijn de voornaamste bronnen van drinkwater in deze gebieden? 23a Beschrijf het aantal inwoners in deze gebieden en de bevolkingsspreiding. b Beschrijf de bevolkingsgroei in deze gebieden.
24 Hoe groot is het watergebruik in Nederland?
Met al deze gegevens moet het mogelijk zijn om de volgende hoofdvraag te beantwoorden: Op welke manieren kan een toekomstige watertekort in de VS voorkomen worden?
25 Wat voor soort geografische vraag is dit? 26 Maak bij deze hoofdvraag drie deelvragen.
27 Beantwoord nu de deelvragen en daarna de hoofdvraag.
6 Een land vol natuurrampen
28 Je hebt plannen om naar de Verenigde Staten te emigreren. Maar welk gebied kies je als woonplaats? Je hoort zoveel verhalen over natuurrampen, soms in het ene gebied, dan weer in een ander gebied.
Welke natuurramp kun je verwachten in de volgende gebieden: - Californië
- Mississippi - Pennsylvania - Colorado
29 Welke staat, het mag ook een andere zijn dan hier genoemd is, zou je als woonplaats kiezen? Je let daarbij alleen op de natuurrampen. Houd bij je keuze rekening met de risicoperceptie en de herhalingsperiode.
