iBLIOTHF~K
Land bouw prot Î ' ? 1 ' I on Bodiml-.ur.d ; I ' u u tS E P A R A A T
No.
Jpä}-CENTRAAL INSTITUUT
VOOR LANDBOUWKUNDIG ONDERZOEK
WAGENINGEN
f) Gestencilde Verslagen van Interprovinciale Proeven
^ / . P ' Nr. 40
( , ^ ' V - 0953)
& V ' '
Zaaizaadbehandeling met moderne
beschermingsmiddelen bij peulvruchten in 1952
Ir P. RIEPMA Wzn*»»»*» raas;
BIBLIOTHEEK
CENTRAAL INSTITUUT VOOR LANDBOUWKUNDIG ONDERZOEK Gestencilde Verslagen van Interprovinciale Proeven
Nr. 40 (1953)
ZAAIZAADBEHANDELING MET MODERNE BESCHERMINGSMIDDELEN BIJ PEULVRUCHTEN IN 1952
biz.
Inleiding • 1 Hoofdstuk I. Resultaten van de Interprovinciale 7
proeven
À.Invloed van diverse zaaizaadontsmet- 7 tings- en beschermingsmiddelen op de. opkomst van landbouw erwten
B.Invloed van diverse zaaizaadontsmet- 9 tings- en beschermingsmiddelen op de
opbrengst aan zaad bij landbouw-erwten
C.Invloed van diverse zaaizaadontsmet- 13 tings- en beschermingsmiddelen op de
opbrengst aan stro bij landbouw-ers ten
Hoofdstuk II. Resultaten van de Instituutsproeven 15 met landbouwerwten
Hoofdstuk III.Resultaten van de Instituutsproeven 18 met stam-, stamsla- en tuinbonen
Samenvatting 22 Literatuur 22
1 -Inleiding
In nr.34(1952) van Gestencilde Verslagen van Interprovinciale proeven zijn slechts enkele voorlopige resultaten van de in het
afgelopen jaar genomen proeven betreffende de behandeling van het zaaizaad van peulvrachten met diverse ontsmettings- en bescher-mingsmiddelen vermeld. Veelal betrof dit gegevens van afzonder-lijke proeven.
Voor het verkrijgen van een meer betrouwbaar inzicht in de be-tekenis van de onderzochte middelen vond een gezamenlijke wiskun-dige bewerking van het verkregen cijfermateriaal plaats. Dit werk werd verricht op de Rekenafdeling van het C.I.L.O., onder leiding van de heer C. Lugt.
Van de zijde der Rijkslandbouwconsulenten bleek voor dit soort proeven veel belangstelling te bestaan. Er werdauin 1952 door hen 13 proeven aangelegd. Veelal was hieraan veel zorg besteed.
In tabel l(blz.2) worden enige gegevens betreffende proef-veldhouders, grondsoort en afmeting van de veldjes vermeld.
Jn 9 proeven werd de invloed van de in dit onderzoek
betrok-ken middelen op de opkomst en opbrengst bij het erwtenras Rondo nagegaan. Hiervan waren er slechts 2 proeven op zand, de rest op klei of zavel aangelegd.
Servo werd in een 4-tal proeven als testras gekozen. Twee proeven waren op klei of zavel, de rest op zand- en dalgrond aan-gelegd.
Het aantal onderzochte middelen of combinaties van middelen bedroeg 6. In tabel 2 zijn de bij dit onderzoek gekozen objecten en de toegepaste desering in overzichtelijke vorm weergegeven. Tabel 2
Overzicht van de onderzochte middelen voor zaadbehandeling en de dosering in grammen
per kg zaaizaad
Aanduiding M i d d e l
Dos-ering per kg zaad
A B C D E G
Organische kwikverbinding
Chinonverbinding
Combinatie van B en C
T.M.T.D.-bevattendmiddel
Combinatie van B + E
Vloeibaar kwikhoudend
droog-ontsmettingsmiddel
3 3 3 3 3 3 gram gram-,-) gram ' granux gram ' ccAls maat voor de werking van de diverse onderzochte middelen werd de opkomst,uitgedrukt in aantal planten per m ,genomen.
Hiertoe werden plantentellingen verricht, volgens een van te voren opgesteld, vast schema»
Van ieder veldje werden 8 rijen van 1 meter lengte geteld, d.w.z, in totaal per object 24 strekkende meter«
Bij de soortgelijke Instituutspro even met erwten en andere peulvruchten kon een andere methode gevolgd worden. Hierbij werd een gelijk en bekend aantal zaden per rij uitgelegd.
1) Van beide middelen is 3 gram per kg zaad
gekozen-Het zaaizaad is eerst met een"organische kwikverbinding", daarna met het desbetreffende z.g.n. beschermingsmiddel, behandeld.
© • r a H CD > d cö • H 4= CD
a
cö Ö CD P > ?H O O CQ d o ra CD o H 0)«B
CD O ft CD T3 Ö CD < H <H CD - P CD rQ O! d CD !> 0 EiO CD CÏS H H Û) cd E4 H i d CÖ CÖ CD +3 Ä tiO d k d CÖ CD - H < } , d H CO CD O CD + 3 - P T - s - P 4= TS CCM CD H o a > to ra CD O CD += • P - n + 3 S T 3 CCM ^ H o g pq Q) u > to - p fH o o 03 •Ö d o 5H d? 03 CD U Xi <! ! H CD Xi O -d • ö H CD î> «H CD O U PH •a
0 to CD « r O VO « CO CM O r O H 0 i> CÖ N © ?H CÖ S Ng
13 CD - P CO D « O r o CM to CD & in CD £3 p xi CD • P CO fH CD om
0 1 cöa
0 w d 0 •-3 • U > 0a
vo OA vo H «4 Cïs te r O 1 O r O xi d o fc to H CÖ t j s Cu •Ö h 0 p CQ s • < ] 1 & 525 0 to CÖ U Xi o CO • hD •sj-OO H P O r o i o r O xi d o U to xi d CÖ N d 0 0 > d © a 0 • H R B*-0 B*-0 CO * pq W •Hg
Xi d 0 fe •Ö 0 •H & • W m co m H O ^ r o O CM O r O H 0 t> cd N 0 U cO & N "Ö h o o H 0 Qa
FH «• 0 0 to 0 & P> -d Üg
pq h 0 ^ o CÖ d cds.
© xi d cd !> • S • • >-3 • PH O LIA H PM O te O ts-r o o^ CM O c -H O r O H 0 > cd N 0 - P Xi O • H H d 0 fta
cd M V * co (M - P cd cd fH - P 03 d 0 H O S FH 0 0 pj p 0 to d •H FH 0 • H & 0 • H - P Ü 0 U • H R vo xt-H H PM O S CM ITS *& CO • VU " d -H 0 > cd N P H U o xi - P o o H CO o* H LT» to 0 & 0 M H P3a
o H PQ * h> CM sj^ J -H W g PO r o co m t - vo • • CM i n m H vo ^ i -PO CM 0 • H T 3 © pi ä ° . H 0 © 0 - P H cd o © g - H 0 N H N M • r a • H ^ tiû ra 0 - H & © «H H H pq cd W -C— «~ CM ttf-CM 0 & t « ^ © © £ xi «H • H © P o N ffi 03 ^ i d O 0 2 Ö d cd W H=1 • « h> <^ t - o> CO H CM VO ffi W k l N I N) fe r o CT. CM « C— H O PO •H © H ^ © © N © r o m VO • VO CM i n t -• O rn ^ • H ©ä
© - pto
A d o •1-3 03 cd cda
- p 03 © ~£ f * « 0 0 H to © £ 03 •Ö •Ha
co • w o W • N I • r Q «H © O h PM CM c-~ A O ffi N I N I o •H H P4 JH o t 3 cd d •Ha
H © ,d H • H !=-ft U xi <H © o ÉH P H = £xi ï d o cd P H 'T) © d 0 cd N I H1 = co r O i n H N ! r o O r O CM r o •ri ©ä
+3 h © T ) ri j3d
= P fM © -Ö Ö pd
• bJD U o 03 <H 'l~i •H m T3 © pq o \ i n CTv H CQg
r o CM VO a co H CM r O xi d cd N © dS
0 n H © - p fc Oa
© T i d cd î> m o r o O r O r^>, pq O r O • VO VO • co H O r O -Ö d cd N ^ ! d o R d © . M © ©m
d © M •r-a • H © ^ © î> • ciJ H CM r O r O pq O3
-Zoala "bekend is het bij dit onderzoek te verwachten resul-taat veelal sterk afhankelijk van de bodemkundige toestand en de weersgesteldheid voor en na de zaai. Op natte gronden laat de
op-komst veelal te wensen over, terwijl neerslag onmiddellijk vóór en na het zaaien de opkomst sterk kan drukken.
In vrijwel alle gevallen, uitgezonderd bij de proef ZEE 287,
werd een mooi zaadbed verkregen, Verder was de weersgesteldheid voor de inzaai van erwten in de regel gunstig te noemen. Alleen na de aanleg van de proef Z 1538 was er neerslag van betekenis .
Een en ander wordt vermeld in tabel 3(blz. 4 ) .
In vele gevallen trad na enige dagen na de zaai een periode met koud en nat weer in.
Verder wordt de opkomst en waarschijnlijk ook het effect van de onderzochte middelen mede bepaald door de kiemkracht of vitaliteit en de gezondheidstoestand van het gebruikte zaaizaad.
Voor het verkrijgen van een overzicht van de zo juist ge-noemde kenmerken van het zaad, werd een aantal monsters
peul-vruchten voor nader onzerzoek verwezen naar het Rijksproefstation voor Zaadcontrôle. Het resultaat van dit onderzoek is weergegeven in de tabellen 4 en 5(blz 5 en 6).
Het lag in de bedoeling bij de instituutsproeven uit te gaan
van een z.g.n. "sterke11 en een "zwakke" partij zaaizaad, resp?
aangeduid door I en II.
Uii de in de tabellen 4 en 5 vermelde gegevens blijkt, dat
de verschillen in kiemkracht, vitaliteit en gezondheidstoestand bij erwten en stambonen weinig sprekend zijn. In alle opzichten is het verschil tussen de "sterke" en "zwakke" partij bij stamsla-bonen aanzienlijk. Bij het Interprovinciaal onderzoek werd bij erwten uitgegaan van de betere partijen zaaizaad (tabel 4 ) .
CM m CTï H O O CM CD • H U CD CO I « H CD O & CD H cd •H O Ö •H > O & in CD - P q H CD TS Ö > co q CD > CD «30 CD «30 CD CO ÎH CD t> •H PI H CD cd EH - P - P CD CD , 3 , 3 ci co cd q ci t> CD CD T i - H T J ' o cd cl -H cd cd -P N - P co FH Q) CD O CD EH 5; CD T i CO Ci Cl cd CD c i i > TS CD •r-3 - H T ! -H cd Ö - P cd CO N - P T i CO C i - P CD O CD o Uf} EH y j T ) K a ci cd o CD - P • o co ci • H <H - H pci cd TS & cd CO , d N d \ • H ' H «30 cd M cd tS) H _ cd ti CD • P O T S ' H Cl «3Û cd cd cd cd cd < j TS q N «30 rt . rf a i - H 3 T f H • P Ö H cd - H CD n cD-p •H 1 cd P cd cd ISJ TS CO cd W •
a
* «30 CD « M cd H co cd h q • CD co q Ci CD q h C D V D OK) «30 t> - H - cd «3flc! cd • H O N - p «30 q co cd -H Ö T S p CD «3flCM TS TS CD P • H cd cd N • H O O a ** «ïO • H H CD 0 • H 3 P, ^ LT\ CM O H CM H m LP, i ^ H r n 1 • * H O i> ÎH CD CO VO C ^ vo H fc ci? fe T ) ci CD iîÛ O U •P •is • H k i> u 3 2 - P o 3 fn - P co CD «a • H • P cd Ö LP, CM • i n c -CM (T\ LP, LP, 1 0 0 i-O 1 o H :: - * 0 0 H n o m • H • H 3 • Q CO cl • H t q co «30 • H Ci CD TS CD . Q • H cd cd N T i CD O «30 LT\ 0 C » CM O O CM P O C -LP. 1 f r -H P O 1 LP, o T ) Cl O PU LP, 0 0 P O H O ^ ft O «30 " • • H TS - P 3 , 3 o o A4 cd ^ cl q CD 0 «30 CD «30 u o O P O T i VO Cl : £ » • « H t«o • H - P 5! a M • H • P 3 Ü O !> • r a • H h i> P O r n O O CM O I T -LP, 1 Vu H m 1 c -r:S
H ft O S O !> T i CD O «30 T i CD O «30 r n • P O m P O CM CM C -LP, 1 o H c--c vo -vt-H H P4 o s TS CD O «30 TS CD O «30 O ^ h CT\ VO H + 1 O -, O - "=J-1 H H T CM ^ J -• * H M S S TS Ci CD «30 O 5H TS cl CD «30 • H d cl o N TS CD ,a • H cd cd N «50 • H H CD a • H 3a
r^O « no r-O O ' O vo LfN 1 VO H P O 1 c— H r t— OO CM h r j ^ tSJ T ) Ci CD &10 O fH T S Cl CD «30 •H ö q o tsa q CD • P cd ci :p? U > TS ci o Cn «30 P CD - H TS cd cl cd O - P P O • P O P O o CM CM OO •*}• LTN 1 VO PO 1 a\ H o > h CD CO en H vo ffl CSJ & H CD CD i> •r-3 • H U > • H TS cd CD cd O N «30 CD C l U T S CD CD «30 CD Cd CD N Ci U TS CD O «30 TS U. CD 0 O 0 «30 N P O 3 -P O -P O O CM C -CM t — P O po m sh ^ j -1 -1 P O v o CM CM P O P O 1 1 t>- ^t" H O TS q = o f i l CM C"- 0 0 VO P O LO, M H CS] CS] IS] TS CD O «30 T i CD O «30 u CD CD ISI P O P O m CM CM LT\ "5h ^~ 1 CT\ CM PO I LT\ H ^ CTs LO, CTN H CCj g T S CD O «30 T l CD O «30 P O O P O P O o-oo LO, LP, 1 - * H P O 1 c-~ H O î> Ci CD CO P O O P O P O PQ o T S CD O «30 C) CD CD N «30 O O u T i «30 • H • P cd a PO 9 PO P O C« o \ -sh LP, ' 1 LP, H P O 1 c -CM O TS cl o W H CN] P O P O PH o• 5 -mkrach t aa d d e ki e zaai z • p "reffen d t va n h CD CD ^O - P • H ra H d cd CD - P > - H CD > CD CD Enkel e en H CD H Ol E-H !« z w a k k e z a d e n V i t a l i -t e i -t
in $
A D n o r m . k i e m e n i n $ K i e m k r . n i e t g e w e e k t i n % A b n o r m , k i e m e n i n % K i e m k r . g e w e e k t i n % A b n o r m . k i e m e n i n fo K i e m k r . i n z a n d i n % A b n o r m . k i e m e n i n % K i e m k r . i n % m cd m cd 0 CD O U FM 1 U • d © f-l O P feg ra OO O co ^J-CM C\l ^ h o\ H O > U 0 co d p Interprov . seri e 200 , C I 127 1 e n C I 127 2 H r O t r - t>-I A C\J 0\ \o CM o> H H O > U 0 lO ci CD •P £ in H Cl CD H CM tr— r— CM CM H H O O CM CM H «^ CO <-<-> CM CO o\ H O T l cl O W ci CD - P & SH W • ~ d !> O CD o o U C M H C M PH t r - t — f-l CD CM CM CD - H H H P u Cl CD H H H ra o o r n H <~o co H CO I A <• CTv H H o T * cl o « Ö 0 • p £ fc w d CD H C M D~-t>-CM D~-t>-CM H H H H O O •=d-CO ON c— CM tr-CT\ CM LT\ o> H $ ,« CD ffl 1 Ci Ö CD cd d •p o to p cl 0 CTvCTN CM CM H H H H O Ü LO, O CM Q-N C— 1 O o H r n t -CT\ H H cd ^ 0 m 1 SJ S 0) cd c! - P 0 m ja cl 0 POIS-ON O^ CM CM H H H H O O \o o CM H t— CO CM O^ P O CM CM C -cp H H 0 0 , Q - P •5 ^ 3 -H P £ 1 cd H ra d Ö CD S d -P o •CO , Q d 0 o,c^ CM CM H H H H O O c-H H i~n LO, CM CM CM t -CM C— " t H 0 H H 0 0 rO P rQ " P 3 - H n 6: i cd H m d a CD S d -P o W ,Q d © o^o\ CM CM H H M H O O oo c~ cr> co ^o CO H ^ OO 0 d ' o ^ is-p 0 - H ci £ i d d CD •H d 3 o E H r Û O t— CM H H O CT\ H co t r -H H O CO CM r O t— • • ,Q w C| - P 0 - H > & i d d 0 •H d 3 o ^ P o c-CM H H O O H i i i CM H CM ! m H H LOv PO 1 LT\ 0 - P 1 ra 0 0 H O H C, <3 > 1 3 d a -H g s 2 ^ ^ o t r -CM H H O H HT 3 d rö -p ra o o +=> co T3 • H Q) d O ts) CD CÖ CD CÖ T3 N •H CD CÖ TJ CÖ cl tq CD tH - P CD Si • & « CD CÖ .o > co d CD t> CD *l0 CD CD H d in H CD •3 en d CD -P O CD CO d • H <H O d :CD • H ÎH CD +3 ü ' CÖ P ca H CD • H .S o CO «H O o nd +3 CO CÖ +2 CD «tf d CÖ CÖ o*. d CD l 3 CÖ N ^ d CD - P O CD CO d H l d KD • H f4 CD - P O CÖ R CO H CÙ g a • H -d Ü co co si
S
3ä
d M) • H f4 CD - P O CÖm
i o +* S CD 3 HSi H o8$
CÖ H H CD U 1 CD O CÖ O Ä > > P H g CD d i 3 O - H O O CO P 4 S ra « CÖ O -P O i>3 ra,d <i o CO CÖ « CO CU £ CD t b <H CD O U P4 1 f4 • d CD i4 O - P S Ö ra i t i i ! -3-H H O 1> u CD co d 0 - p & 14 H - d O CD O CM H CM C C -CD CM CM • H H H 14 CD H H CO O O H 1 1 1 H 1 H H H O. S> (H CD co d CD -P £ 54 M d CD H < M C C -CM -CM H H H H o o CM 1 • r O 1 1 CM CM H O t j d o « d CD - P & 54 M - d O CD O CM H CM C C -CD CM CM • H H H f4 CD H H CO Ü Ü r n 1 CM « t -CO 1 H H O TTS d o pci d CD P1 £ fcw
d 0 H C M [ [ > -CM C M HH H H O O - * ! 1 H . 1 H 1 H CÖ r ^ CD m i d a CD S d - p o co p d CD < T v h CTvON CM C M HH H H O O IT\ 1 H H 1 I 1 H H cd X CD m i d a CD cö d - P O co p d CD n~) ^J-CT\CT\ CM CM H H H H O O VO 1 1 H rn H H ^ C M 1 l \o co H 1 1 H CD H CD H H H CD CD CD CD P P> P -P p -P p -P 3 -H S -H n £ n & i i CÖ CÖ H _, H co d ra d Ö CD S CD S d cö d -P O - P o co p co p d d CD CD r o - ^ J - rvTcJ-CT\CT\ CT\ CTN CM CM CM CM ( 1 i 1 (—1 i—1 HH HH O O O O c- co CM CM ^ h 1 1 1 1 CD d • o x £ - p CD - H Ü3 £ i d d CD •H d 3 o H P O t -CM H H O ON CM •si-1 1 1 1 . * » P M U - P CD - H > • £ i d d CD •H d 3 o EH P O r~ CM H H O O H1
CD X CD P d o CD • p i ra U ko CD CD H O H f4 <J > i d d CD • H d 3 o EH P O c-CM H H O H H7 -H0OF.DSTUK I
P^esultaten van de Interprovirciale
proeven-A.Invloed van diverse zaaizaadontsmettings- en beschermingsmiddelen "" op de opkomst van landbouw erwt en.
In vele gevallen werden op 2 tijdstippen plantentellingen verricht.De eerste telling vond plaats onmiddellijk na de
op-komst van de kiemplanten,terwijl in een ouder stadium omstreeks 1-15 Mei,een natelling werd verricht.Veelal waren de bij de beide tellingen verkregen verschillen gering of niet aanwezig.
In tabel 6(blz,8) vindt U een overzicht van de gevonden
plantaantallen per m2, afkomstig van de laatste telling.
In deze tabel is eveneens het object "vloeibaar kwikhoudend droogontsmettingsmiddel" opgenomen. Bij de wiskundige verwerking is dit niet het geval.
Het bleek nl.dat een behandeling van het zaaizaad met een
"vloeibaar kwikhoudend droogontsmettingsmiddel"funeste gevolgen had.Allereerst is de opkomst,uitgedrukt in plantaantallen, per
m , veelal aanmerkelijk slechter dan bij de andere onderzochte groepen van middelen.Ook werd de opkomst sterk vertraagd, terwijl soms een aantal planten op den duur nog afstierf. De overgebleven planten bleven klein en groeiden langzaam.Ook liet de wortelont-wikkeling sterk te wensen over. Zijworteltjes werden meestal niet gevormd of waren gering in aantal.
Naderhand is komen vast te staan, dat de hier gevonden af-wijking veroorzaakt is door een z.g.n. "overdosering" van het
zaaizaad, daar, in dit geval, ontsmettingsvloeistof met de dubbe-le concentratie "actieve stof" is gebruikt.
Bij de behandeling van de resultaten der Interprovinciale proeven laten we het objeet"vloeibaar kwikhoudend droogontsmet-tingsmiddel" dan ook buiten verdere beschouwing.
Bezien we de resultaten van de afzonderlijke proeven, dan
blijkt, dat deze weinig eensluidend zijn (zie tabel 6 ) . Het beeld
is veelal wisselend. Zo blijkt b.v. dat in de proeven NG-r 1696, VoNOP 150 en NOP 1146 "chinon" de toon aangeeft,In de proeven ZÏÏH 287, NZH 619 en VB 1959 laat dit middel het echter zitten.
Ook het beeld van "T.LT.T.D." is zeer wisselvallig. Dit middel bleek minder goed te voldoen in de proeven VoNOP 150, NZH 619 en OB 530 3.
Slechts, in één proef, t.w. ZNH 287, bleek "T.M.T.D." be-trouwbaar beter te werken dan alle andere onderzochte middelen.
Verder blijkt, dat "organisch kwik" een goed figuur slaat. Dit middel had onder de proefomstandigheden in 1952 veelal een even gunstig effect op de opkomst van landb ouwerwten als de
z.g.n. moderne beschermingsmiddelen als "chinon" of "T.M.T.D.". Een combinatie van een "zaadontsmetter" en een "zaadbescher-mer" levert bij "org.kwik + T.M.T.D," geen beter resultaat dan
bij elk dezer middelen afzonderlijk.
Door gebruik van de combinatie "org.kwik + chinon" schijnt de opkomst te worden verbeterd. Dit is vooral het geval op
sommige lichte gronden, b.v. in de proeven OD 184- en OB 3303.
Bij een nadere beschouwing van gezamenlijk bewerkte gegevens valt op, dat "T.M.T.D." het niet beter doet dan "onbehandeld".
Ook blijkt uit de cijfers, dat t.o.v. "onbehandeld"alleen door de combinatie "org.kwik + chinon" de opkomst betrouwbaar wordt verbeterd.
Een onderlinge vergelijking van de onderzochte groepen van middelen of combinaties van middelen laat ons zien, dat een com-binatie van "org.kwik + chinon" practisch betrouwbaar beter werkt dan elk van deze middelen afzonderlijk, terwijl "T.M.T.D."
CM m H o o CM CD • H ?H 0) CM CD ft CD • • • P - CQ H © ft cü H cd -p cd cd H 0 T3 •H ÜJ vo H CD .o CO EH ^ co 1 1 ti ^ ' r i i5D cö ri £ ö ra • P CfltH - H CO - d CÖ ^ H
ä
o ta SU CD ï> 41 o CQ • H - P • H ^ O d cö cö N •H cö cd N - P CD Si ti cd > Ö • H H CU d 'O CÖ CD m H O " \ O n Lf\ o O* O R 1 'CD. h M r: o cd -H W) H cd fe-—' > P « • r l CD CD , Q - H + Ö -P p o cd — o ö r - q P i •--•* g oj ^ v • H 1 • H CD ^—. ^=> - H ü Ö -P + O CÖ P O S3 v _ i i % 1 r O - — •H S3 h O X\ O <D^— O Ö t> • « tiD-H ^ l 0 1 d - - ^ rQ Ö H rö Ö CÖ CD»—' O f l - t i 02 CÖ « += k O O CQ d ö o ÎH ÜJ * k ö 6 hD O « CO vo " d -w* -=d-1 CO P O LT\ <d* vo CO vo VO MD O tr d tr -VO m VO Ó t> u CD CO H CD > cd Cs) CD U cd £ N VO C7\ VO H fH Ü> S o», CT\ * v T D» c-1 1 o». VO p o c— O c t -co vo c -r O C -i n [— ~ T3 Ö O Sn tio H cd • d <3-co H n o m m o «* ^ i i i r-t ^ r CM t A VO -^f-VO ^ i -P O "d-^ T -*• 0 d ti o « -d Ö cd N i n co r o H Q ^ co CM H O « "=h H H 0 0 PO CM -»h PO ' d -CM VO PO •tf- ^t-o •»4-vo CM ~ H 0 t> cd N CD U CÖ £ N " O " i n H PM O fe O ï> O c-o e * -*• o H c— >* ^h 0 0 ur\ o> m H VO ^ VO o VO CM m r H CD > cd N CD - P X\ O •H H VO "3-H H FM O ^ 1 •^t-H H O O-VO 1 1 o CA oo -^h CM m c-u~\ CM LT\ VO LT\ O LfN n H CD > cd N CM -tf- -d-H ffi S S CT\ H O w> H PO CM CO CM 0 0 LT\ H VO VO m ' d -i n t n m VO i n r: • H CDä
CD k cd & N t ~ 0 0 CM M S CS) CM 0 0 O O* ^ h CT\ c-o PO o ^ t -CM ^f-0 ^f-0 «* i n -=*-CM i n ^ t -m o > U CD CO CD Ta 3 o • H CD CD • P H ^ ^ ! O CD • H CD H N CT\ H vo M ' . tsj 123 ON CM 0*\ VO CO O ON CO H H O O O O ff» • * O* o i n i n vo CM H 1 I i n H H PO ON 1 H CM H CM i n o c - H ^ } - ^ - ^ - ^ h t - CM H CM i n i n vo vo CQ c o PO CM i n ^ j - v o v o t>- o>i c - v o i n ^ vo CT\ a\ H c - H i n i n i n t— o i n i n vo vo •«+• t - vo CO CO CM v j -i n •=*• vo tr— o o d t> ti ' - U O CD cü co • H CD H -H ^ ! CDs ä
tS] CD CD - P W3 ^ -H d Ö O CD Ö o -H H cö •ra H ,y N CM OO ON PO c— P O i n O V0 I A ON f O H H P O ffi N p W ISl N | 5 O "3-O CM O o « O H 1 1 -d- •«df - ^=1-PO i n ON i n c -^^~ oo ^ t -vo i n o d Ö o Pw d a cd N H CM PO PO m o <* H H O » v vo ^~ PO PO ^ t • < * • i n i n m o vo t > m t -i n i n i n •a
CD ÜJ
-9-Verder is de opkomst "bij de combinatie "org.kwik + T.M.I.D." geringer dan "bij de afzonderlijke middelen "org.kwik" of "T.M.T.D".
In de laatste jaren is vooral de aandacht gevestigd op het gunstig effect van de z.g.n. zaaizaadbeschermingsmiddelen op de opkomst van erwten. Deze middelen zouden gunstiger werken dan b.v. de vanouds gebruikte organische kwikverbindingen. In proefnemingen werd voornamelijk gewerkt met de zwakkere kreukerwten. In vele ge-vallen bleken de moderne zaadbeschermingsmiddelen inderdaad beter te werken dan de tot dusver gebruikte kwikmiddelen.
Het is mogelijk, dat de situatie bij de land b o uw e rw t en anders
ligt en hier van een specifieke voorkeur geen sprake is.
Bij nadere bestudering van de gevonden cijfers valt tevens op, dat het effect van een zaadbehandeling in het algemeen zo gering geweest is. Zelfs bij niet ontsmet zaad viel de opkomst mee. Voor een deel is dit te danken aan de goede kwaliteit van het zaaizaad. ©<ok de veelal gunstige structuurtoestand van de grond tijdens het
zaaien heeft in dit opzicht een gunstige invloed gehad.
Het.is zeer waarschijnlijk, dat bij gebruik van zaaizaad van mindere kwaliteit en onder minder gunstige bodemkundige • en kli-matologische omstandigheden, het verschil tussen "niet ontsmet" en
"ontsmet" enerzijds en de diverse onderzochte ontsmettings~- en beschermingsmiddelen anderzijds, scherper tot uiting komt.
Ook werden er bij de wiskundige analyse betrouwbare verschil-len in plantaantalverschil-len tussen de grondsoorten zand en klei, de ras-sen Rondo en Servo en de diverso proefplaatras-sen gevonden.
Het gemiddeld aantal planten per m^ was b0v. op klei geringer
dan op zand. Ook was dit plantaantal bij Servo groter dan bij Rondo. Het cijfer voor de afzonderlijke proeven bleek van plaats tot plaats eveneens sterk te variëren.
Deze resultaten zijn echter weinig interessant. De gevonden verschillen in plantaantallen worden aannemelijk, indien we in aan-merking nemen, dat hier verschillende factoren eon rol spelen.
In de eerste plaats zij opgemerkt, dat van beide onderzochte erwtenrassen een zeer ongelijk aantal proeven is genomen. Het aantal proeven met Rondo bedroeg 9, terwijl slechts in een 4-tal proeven het ras Servo werd gekozen.
Bovendien waren de op zand en klei aangelegde proeven ongelijk verdeeld. Ook werd variatie aangebracht in de zaaizaadhoeveelheden. Op zand bleek de dichte stand van een 2-tal proeven voornamelijk
veroorzaakt door grote hoeveelheden zaaizaad per ha.
Tevens speelt het verschil in 1000-korrelgewicht van Rondo en Servo hier nog tussen door. Dit gewicht bedroeg voor Servo en
Rondo resp. 267 en 322 gram.
Het ia waarschijnlijk, dat de zojuist genoemde factoren, die het plantaantal per oppervlakte-eenheid mede bepalen, voor de ge-vonden verschillen tussen de grondsoort, ras of proefplaats, vooral aansprakelijk gesteld moeten worden.
Ook aan de gevonden interactie tussen grondsoort en middel ~f ras en middel mag om dezelfde redenen vooral niet een te hoge waar-de toegekend worwaar-den.
Volstaan kan worden met de opmerking, dat de interactie tussen middel en grondsoort wordt veroorzaakt door het op zand en klei af-wijkend gedrag van de objecten "onbehandeld", "combinatie van org. kwik + chinon" en in mindere mate van "I»MoT.D.", in dienzin, dat deze objecten op zand gunstiger werken dan op klei.
B.Invloed van diverse zaaizaadontsmettings- en beschermingsmiddelen op de opbrengst aan zaad bij landbouwerwten.
In tabel 7(blz.10)zijn de verkregen opbrengsten aan zaad in kg per are in overzichtelijke vorm weergegeven.
H CD CÖ C M LT\ CA H O O C M CD • H CD CD CL) o3 f-i CD PH
3
T3 CÖ CÖ N Ö CÖ tö p ra tuO Ö CD u <%, PH o • p PH CQ CÖ CD Ö ÜJ • H m OT 1 1 T * 1 CÖ CÖ Ü Ei p cö t H - H ra ra i d cö r ^ H •H X I O ra 14 CD > si O ra •H P • H 14 O T > cö CÖ N • H cö cö P> CD A Ö cö > fciD Ö •H H CD • d Ö cö rCJ CD pq H O e « O n i n O « N O o 1 •H CD PH , y < ~ » O c d - r i W H cö & w > & M • r i CD * - N P - H Q> Ö+3 + o cö ,Q O Ö v _ . ft y CD S "—' E4 1 — . • H CD O fl -H + d + > r û O CÖ ••—' O El ft 1 1 , Q . — •rj Ei PH O Si O < l > w O Ei ï> •A4 fcfl-H • — ^ £ ^ O Ä —» i CD 1 - C l ^ - s r Q E i H CÖ ri cd C D - — ' 0 , r i d ra cö cri p ^ o o ra Ti Ei o h eb • Ed si • M CD « CA O * LTv OO » • H ^-w* ' d -CM «* OO O »• t r -H CM O * H o o *vh O» CM o O -vf-»» H oo o o * m OO CO O » oo o O HO O * O n O O > PH CD ra H CD t> CÖ N CD U cö £ N VO -• 1 1 1 « 1 1 1 1 1 1 1 ^ ^ Ö O 14 ttO H cö T 3 CA H VO H PH CÏ> fe •*d-o •*d-o H n O 1 I 1 1 1 1 1 1 I 1 1 O Ti El O PU n El cö N CM i n 0 0 P O H O i ^ LfN VQ CA w CM o O ff* t— CM *• LT\ CM • » • O CM CM CA • ^ r o £r "* I r -i n - * <-o CM m vo oo i n m VQ ^ r H CD i> cö N CD 14 cö £ N O m H PH O ! 2 i O > PO vo oo O * oo ^ r « • °0 O m% vo oo o» -d-OO 0 0 t -t n vo 0 0 m oo vo i n H i n i n H I r -i n o -e-m r H CD i> CÖ N CD P Ä O • H H VD •=J-H H F4 O Ö o o t r -^ CM oo ^ -»» <?• H H CO - 1 vo m - 1 -=h vo - i c— CM vo o-O H ^ h i n CTü D— O H ^ h i n vo c o o> o ^ oo -=*-c^ c— o\ o oo m o > CTN o^ o o o i n c o c— O O -=*• i n - — •H ©ä
H CD CD U > CÖ CÖ & ISI N CM •<=} c -^ 00 H n j M W S S S N •«d--=h vo •» H 1 ) 1 H i n oo CM i n oo oo c— oo 0 0 <-oo C— CO o o c -v o OO O t> U CD ra CD - d 3 o • H CD CDSä
O CD • H CD H N CT\ H v o W C<]. s H CJ\ CO o * ^t-1 1 1 vo o > d^ 1 - •=}-i n c o ^ h i n i n o o i n o\ i n i n o o H m o Ti El fi CD CD CD N CD M Ö O • r a CM c— VO lu CS] CO H o H C— 9* i n 1 1 1 i n oo i n -=*-CM vo 0s! c o i n oo CM i n 3 - -vt-i n vo -vj-i n XI •H CD H M CD P A O •H H oo o O i n H t o i n oo H ^ o*. vo o o* vo H *3-^ H H o o - *• i n c o o o m CA I r -i n O H m CM oo i n H i n m H i n m c • H 0a
o> i n CA H8
H i n i n r » H oo P « o O C-»• CM CO •* -d-CM o O O oo o O O oo VO 0 0 CM VD H oo •<d-o OO -*h O oo O > 14 CD ra - d El CÖ tsi oo O oo OO ffl O H OO -3-( N oo •vj" e * CO o C s VO CA » H -sh CM 0 0 H ^ h CM C ' d -VO CM ^tt r -i n -^t ^ h VO ^ i -vo CM -=3-o T 5 El O P4 ' d El CÖ N H CM o O o O m o H c o c -o% oo 1 c o « N H "H «* CM ^ M , H m •vt-oo *% c-"+ oo « S i n -d-o o* vo " = * • CM t N c--^ o\ fr* ^ 1 -- * •a
CD Ci) • 4 * ra PH o > p si o cd El CD Ti El CD Ti CD U P PH o p CÖ CÖ H PH o o • d p ^ PS H co • H ri CD P CÖ H CD UO CD W CD & PH CD -P f i O CÖ ra •H M El •H H ccî PH CD r û P1 ra tin El CD PH r û • P H O CD R • d P •H d CÖ P ra P1 > U CD PH O TT) Ei •H P ra Î50 o o CD S3 cb H n i
-11-Bij cle wiskundige analyse van de gezamenlijke r e s uitaten is het object "vloeibaar kwikhoudend
droogontsmettings-middelM om bekende redenen, buiten beschouwing gelaten. Wel blijkt
uit de beschikbare gegevens^dat bij een behandeling van het zaaizaad met "vloeibaar kwik" de nodige voorzichtigheid vereist is.
Bij de in dit geval toegepaste zaadbehandeling, waarbij een dubbele concentratie aan actieve stof is genomen, wordt door overdosering de opbrengst sterk gedrukt. De gemiddelde opbrengstderving bedraagt ongeveer 5C - 60$.
De wiskundige analyse laat zien, dat er betrouwbare verschillen in opbrengst bestaan tussen de grondsoort klei enerzijds en zand-grond anderzijds. Op klei is het opbrengstniveau hoger dan op zand.
Ook blijkt, dat Rondo betrouwbaar meer opbrengt dan Servo. Om reeds eerder onder hoofdstuk .1 A genoemde redenen is de waarde van deze resultaten twijfelachtig. Hetzelfde geldt voor de proefs-gewijs gevonden verschillen in opbrengst. Hiervoor moeten vooral de zeer uiteenlopende plaatselijke groei-omstandigheden als voornaam-ste oorzaak genoemd worden.
Van meer belang voor het in dit onderzoek gestelde doel is het nagaan van de invloed der verschillende zaadbehandelingen op de
opbrengst. Het blijkt,dat in dit opzicht practisch betrouwbare ver-schillen tussen de objecten aangetoond konden worden.
De hoogste opbrengst wordt bereikt met de middelen "org.kwik" en "T.M.T.D.", Dit is niet in overeenstemming met de in 1951 gevon-den resultaten, toen bleek, dat bij een behandeling van het zaai-zaad met "org,kwik" een lagere opbrengst t.o.v»"ï.M,T.D." werd ge-vonden.
Ook doet "chinon" het redelijk, maar het gevonden verschil t.o.v. "onbehandeld" is niet betrouwbaar. De overgebleven
combi-naties van middelen betekenen t.o.v0 "onbehandeld" geen
verbete-ring, terwijl tevens de beide combinaties het slechter doen dan ieder middel afzonderlijk.
De opbrengst bij de combinatie "org.kwik + T.M.T.D," is zelfs practisch betrouwbaar lager dan bij "org.kwik" of "T.M.T.D." alleen..
Een vergelijking van de plantaantallen per m2 en de opbrengst bij diverse zaadbehandelingen, leert ons, dat plantgetal en opbrengst niet parallel lopen.
Een en ander is in fig« I (blz.12) overzichtelijk weergegeven. Opvallend is hierbij wel het afwijkend gedrag van de objecten
"org.kwik + chinon" en "T.M.T.D.". Het plantgetal por m2 is bij de
combinatie "org.kwik" + chinon" het hoogst, terwijl de opbrengst tot de laagste gerekend moet worden. In de afzonderlijke proef OB 3305 komt dit verschil wel heel sterk naar voren. Het is mogelijk dat dit hier ook moet worden toegeschreven aan een overschrijding van het voor zand geldende optimale plantgetal. Bij de verwerking van de in de periode 1947 t/m 1951 genomen standruimte-proeven komt nl. naar voren, dat op zand bij zaaizaadhoeveelheden, groter dan +280 kg/ha, bij de groene erwten, door hier niet te bespreken oorzaken, een opbrengstdepressie optreedt.
Het aantal planten per ha bedraagt bij de behandeling van zaad met de combinatie "org.kwik + chinon" ongeveer 960000. Dit betekent, dat per ha 960 x 267 = + 256 kg zaaizaad met 100$
kiem-kracht zou zijn gebruikt. In werkelijkheid ligt het $ opgekomen za-den aanmerkelijk lager. Nemen we aan, dat van het door ons gebruikte zaaizaad gemiddeld 80$ opkomt, dan zou de uitgezaaide zaaizaadhoe-veelheid 300 - 320 kg/ha moeten bedragen.
Het is dan ook aannemelijk om het bij s en behandeling van het zaaizaad met de combinatie "org.kwik + chinon" gevonden afwijkend effect op de opkomst en opbrengst voor een deel toe te schrijven aan een te dichte stand.
Plantgetal en zaadopbrengst bij diverse zaadbehandelingen 60 (Al a 59 CD Ö 0) -p cl cö H pi. H cö £ ni <c! 58 57 56 55 54 53 52 CD
ä si
50 cl •H 49 co ho g 48%47
o Xi « 461 45
/ / / / / / y1
0nbeh.=a 0rg.kwik=b Chinon=c Comb.b+c T.M.T.D.=e Comb.b+
Voor het vormen van een beter oordeel over de invloed van
diverse zaadbehandelingen op de opbrengst aan zaad, is het raadzaam vooral op zand de te kiezen zaaizaadhoeveelheid per ha aan de
krappe kant te houden.
Verder is merkwaardig, dat het ob;jeetMT.M#T«D. ", dat een even
hoog plantgetal heeft dan "onbehandeld" en minder planten dan "org. kwik", niet alleen "onbehandeld" in opbrengst overtreft maar zelfs hetzelfde niveau als "org.kwik" bereikt.
Het is uiteraard voorbarig hieruit verdere conclusies te trek-ken. Men is b.v, geneigd te denken aan een gunstige invloed van
T.M.T.D,-middelen op de groei van de planten. Dit zou dan resulte-ren in een hogere opbresulte-rengst.
-13-Het is mogelijk, dat de resultaten van het voortgezet onder-zoek ons hierover beter inlichten.
Uit f ig. I valt verder te lessen, dat de combinatie "org.kwik + T.M.Î.D," in alle opzichten minder voldoet dan "org.kwik" of "T.M.T.D." alleen.
Het lijkt er das niet op, dat deze combinatie van
"zaadont-s metter" en "zaadbe"zaadont-schermerM gunstige perspectieven bie dt,
C.Invloed van diverse zaaizaadontsmettings- en beschermingsmiddelen op de opbrengst aan stro bij landbouwerwten.
Voor het vormen van een oordeel over de invloed van diverse zaadbehandelingen op de ontwikkeling van het gewas, zijn in tabel 8(blz.l4) de gevonden opbrengsten aan stro vermeld.
Hierbij blijkt dat, indien we "vloeibaar kwik" even buiten beschouwing laten, de opbrengst aan stro verder weinig varieert.
Deze opbrengst is het hoogst bij "T.M.I.D.", onmiddellijk ge-volgd door de in dit onderzoek betrokken combinaties van middelen.
De l a a g s t e s t r o - o p b r e n g s t e n worden b e r e i k t b i j de objecten
"onbehandeld", "org.kwik" en "chinon", waartussen o n d e r l i n g geen
v e r s c h i l b e s t a a t .
De gevonden verschillen zijn echter zeer gering en vallen waarschijnlijk nog binnen de foutengrens.
De verkregen resultaten zijn dan ook van geringe betekenis. Wel blijkt zeer duidelijk, dat niet alleen de zaadopbrer.' gst bij
overdosering van het zaaizaad met "vloeibaar kwikh.droogontsmet--tingsmiddel" sterk wordt gedrukt, maar eveneens de opbrengst aan stro daalt.
CM LT\ CTv H O O C M CD • H fH CD CO I CD ill Ö <D • P u u CD W ft • H O p ro ö cö CO -p CO Ö CD U ft o ra cö CD co H CD CÖ n CÖ cö N •H CÖ cö •P CD ^ Ö cö ï> bD Ö •H H 0 T * ö-cö 43 0 FH cö cö ^ p • H ' - v •r\ p bD CD j x j ^—^ O H É* 1 •H fl)^ P >rl <D a -p + o ca^i O £ } v _ 0 R • EH ^ • CD S ^ e & 4 1 • r i Q ) ^ rQ - H O a -p + o c ö p o a ^ i ö • O , £ » • - > Ö JH O O . ^ i — M - r i 43 h p^~-o M \ cö . 3 -O C D H ' — P (!) 0) Ö - ö - — O ra cö P H - P fH O O ra T i ö o ?H Ü J * ÉH £ ft ^ CD « O Ov C A CM 1XN »« vo -=t-co •* VO •vj- o-*» " O - = * • r f -e» H d -IC\ ff* I C «4-CT\ tr+ -=t-•<&• o > U CD CO H CD i> CÖ N CD U CÖ £ N VO o\ vo-H h cö fe I 1 1 1 1 1 1 — Ti ti O
ö>
H cö T i Nd-O Nd-O H O O I 1 1 1 1 1 1 o n ö o ffi T j Ö CÖ N LTv 0 O rn H O SS H o« H CM CM VO r n CM C ~ r O O s r O m <sj-c— rn CM C<-rn CM i n <~n r H CD !> cö N CD U CÖ is N O LT\ H PM O s o ï> CM »* H r n CM CO -=J-o o i n m vo -*• t C -r h a\ *=y • * * • H 0 > ^ h t : H CD > CÖ tSJ CD •P ^ O •H H VO x i -H H FM O fe H o * VO r h ^ t CM m m -^h rn CM CM r O H r O r O 1 C O CM rn OJ rn rn — H CD t>-cö N CM ^ 1 " " * H t t j 3 &. 1 O O *vh c-~ O -4-CM C-rn C h ITv rn \o VD rn CT\ O -3-s • H CDä
CD fH CÖ & N e— CO CMm
525 !S3 1 H •»d-rn H r i -r O CO "3-rn r i -r O r O V Û H r O r j -r O m O !> fH c^ ••l=t CD H CD CD N CD -P si o •H H CT\ H VD M CSI is; l o CM i n O N H ur\ rn t r j -LPv C O r i -c— ON r i -CM c~-r i -o T 3 d o « •H CDä
CD CD N CD to Ö O • r a CM tr-vo m CSJ I S ] 1 rn i n r i -vo r i r i -c— C O 3 -- s h CM r j -C ^ CM ^t-H H r i -E •H CDä
CD •P ^ Ü •H H CO rn L f \ H CS] O-s Os r i -0> CO CM "sh r j -rn O O rn \o o rn vo o r n H H rn X-•H CDä
O s i n o> Hg
H co O* 9« r n i n -^- rn) oo H CM O i n i n rn CO CM CM i n i n O r n CO Q i n i n o c o H O i n i n o oo o H i n i n m rn H cr\ i n r j -o -o î> t J h • ö CD O to M T i 13 Ö Ö CÖ CÖ N N rn H O CM rn rn m rn pq m o o CM os o rn " d -o* CM r ä -vo Ds rn -fr rn • • CM " * H V» H ^^ CM «•» H r j -i n »-H ^ h •a
CD eb-15-HOOFDSgUK II
Resultaten van de Ins tituutsproeven met landbouwerwten.
Bij de in 1952 door het C.I.1.0. genomen proeven betreffende zaadbehandeling bij erwten is alleen de combinatie "org.kwik + chinon" achterwege gelaten.
Wel werd hier het middel "vloeibaar kwik" volgens de voorge-schreven dosering als object in de proef opgenomen. De gekozen groepen van middelen komen verder overeen met die van het Inter-provinciaal onderzoek.
Enkele bijzonderheden betreffende proefveldhouders, grond-soort, afmeting der veldjes, zaaidata e.d. zijn vermeld in de
tabellen 9 en 10 (blz. 16).
In de tabellen 4 en 5 staan de kiemkracht en de
gezondheids-toestand van de in dit onderzoek betrokken zaaizaadpartijen aange-geven.
Reeds zaad, resp.
is gezegd, dat in dit opzicht tussen de partijen zaai aangeduid met I en II, bij erwten weinig verschil bestond.
Bij de Interprovinciale proeven gebruik gemaakt van een zaaihoorn of bij de Instituutsproeven de zaden op werden gelegd. Hiervoor werd gebruik lengte, waarin om de 5 cm
Evenals het geval was
werd bij het zaaien veelal
proefveldzaaimachine, terwijl een afstand van 5 cm in de rij
gemaakt van een lat van 2 m aatjes geboord waren.
bij het Interprovinciaal onderzoek,wer*-den plantentellingen verricht en de opbrengst bepaald.
De verkregen gemiddelde resultaten bij de plantentellingen worden in tabel 11 in overzichtelijke vorm weergegeven.
-2 1)
Tabel 11 Aantal planten per m
Middel a,Onbehandeld b.Org.kwikverb. c.Chinonverb. d.T.M.Ï.D. e.Comb.van b+d f .?1. kw ikh.. dr oo g-ontsm.middel Cand Cl 1271 Servo 45 48 48 50 49 47 Rondo 46 49 49 52 53 49 Klei Cl 1272 Servo 48 48 50 50 50 50 Rondo 50 53 52 53 52 51 Zand Cl 1271 Servo 46 48 49 50 50 48 en klei en 1272 Rondo 48 51 51 52 53 50
l) aantal uitgelegde zaden per
m
57.De critischeverschillen tussen de middelen bij D = 0,0 5 en D = 0,01 bedragen voor de afzonderlijke proeven 01 1271 en
Cl 1272 1,5 en 2,0 resp. 1,0 en 1,4 plant/ m2.
Bij de gezamenlijke bewerking van de proeven op zand en klei
bedroegen deze cijfers 0,8 en 1,1 plant/m2.
Een nadere beschouwing van de in tabel 11 verwerkte cijfers laat ons zien, dat de op klei gevonden verschillen weinig sprekend zijn, terwijl de op zand verkregen cijfers meer tekenen.
Dit is te verklaren uit het feit, dat de groei-omstandigheden voor erwten op klei aanvankelijk gunstiger waren dan op zand(zie tabel 1 0 ) .
Bezien we nu de in tabel 11 samengevatte resultaten,dan blijkt dat alle middelen t.o*v. onbehandeld een gunstig effect op de op-komst boeken.
ä CD CM -p ir\ o H o ta Ti Ö o l CD . . > f50 0) O o» C_l co ft h ra CD -P T i 3 O - P X! -H T i - P H ra CD ö <H CD I O U ra ft CD • o CD Ti T i H Ö CD CD > «M 0) CD T > 0 Cd P f> CO EJD • Ö Ö CD - H > - P CD CD « J S 0<H C i ! CÖ H CD cd H 1 Ö Cd Cd CD -P x ! fciD s j h ö cd CD - H <£! si H » CO CD O C D - P - p - r a - P • P T i CTvl CD H O S f ? CD fn }> «a 1 CO CD O 0 - P - P - o - P 3 T * O M ?H H p a
" ? 6 >
-P k O O co T i Ö O fH CÜ CQ CD k T i - j ^ - i h CD T ) 2 O , 3 T i H CD > CH 0 O u P4 • PH Ö • M CD « OJ MD vo »* O H CM H T ) Ö CÖ Na
o M CD Ö Ö CD m •. •v,1 -H tiO CD CD - P CO Ö •r-3 • H « a CD fciD fc CD & d CD CD - P ra d cd > • < i H r -CM H H O CM CM H CM H •H CDä
^ CD • H > •H JH W • n • H £ T3 Ö cd cn| » O •ra • • H h l fc • CD H T i * S H O CD O +3 fit CD «H ^ CD O Ö in cd PH > Od [ > • CM H H ü CM cn H ö •H Ö CD O f-i ft CO - p r* -p • H • P CO Ö H CD Ti3
> CO ö CD 0 fcfl CD CO E | CD i> •H R O H H CD cd e i u CD CD £ Ö CD - P - H 0 cd Ä cd tsj Ö CÖ-P t> 0 Ä T ( El CO cd ö - p 0 CO T i 0 T-3 O - H es -p T i Ö O h E! flu 0 • H 0 cd T i cd N C cd -P >• 0 Ä T i Ei CO cd ä +3 0 CO T ) 0 'r-3 O - H &•) - P "3 Ei 0 - r a cd T i -H ö •p m o co ö <H - H <ï T i 1 Ö ö cd 0 -p a •r-3 CO O • H V l f t ! cd H _ cd Ej 0 - H - p 0 T S cd E ! t t f cd cd cd cd N < ^ T i ö fcfl 1 Ei Ö T i -H 3 d H 4 ^ - H H CÖ 0 0 O -P • H I cd += cd cd CO T J E! 0 co co cd « 0 f j M • tiO 0 CE! «10 • H - P ^ ! o cd E! 0 fciO 0 h co E! •H N CO tiO •H EÎ 0 -P Ö cd Al 0 - p +3 CÖ 5J 0 T i E! cd cd i r \ r<~) \ H ^ r o CO 3• ^ i -\ f -H CM \ 0 \ CM O O > T i h E! E! 0 0 o ra cri H O -CM H M O b0 o o h T i Ei 0 TJ .3 O ^ 0 T l 0 O f«) H 0 & Et C O - ^ ««) PJ •H-P - P O Ä S O E) O - P i> ra LTv r n \ H r n i^O no \ ^ H o o t> T i U Ei Ei 0 0 O ra m CM c -CM H H O
-17-"T.M.T.D." komt in dit opzicht iets gunstiger naar voren dan tij de reeds besproken Interprovinciale proeven» Hetzelfde geldt voor "org.kwik + T.M.T.D.", hoewel deze combinatie niet heter werkt dan "T.M.T.D." alleen.
"Org.kwik" en "chinon" boeken gelijke resultaten, onmiddel-lijk gevolgd door "vloeibaar kwikh.droogontsmettingsmiddel".
De verkregen cijfers zijn in grote trekken in overeenstemming
met die van de Interprovinciale proeven. Alleen ;,T.M,T,D." en de
combinatie hiervan met "org.kwik" vallen in dit opzicht enigszins uit de toon.
De verkregen opbrengsten aan zaad zijn in tabel 12 vermeld. Het is echter wel zaak aan deze cijfers een lagere waarde toe te
kennen dan aan die van het Interprovinciaal onderzoek, daar hier gewerkt is met veldjes van geringe afmeting en weinig herha-lingen (tabel 9)- Dit was noodzakelijk, doordat in deze proeven voor het zaaien een zeer bewerkelijke methode gevolgd is. Zoals reeds gezegd, werden de zaden êên voor eén in een met gaten
voor-ziene lat van 2 m lengte gelegd. Dit had dan ook tot gevolg dat
de fout van' de gegevens betreffende het plantaantal per m^ veelal klein of zeer klein genoemd kon worden. Bij de opbrengstcijfers ligt de toevalsfout iets hoger dan het gemiddelde.
Tabel 12
Opbrengst aan zaad in kg/are
Middel a.Onbehandeld b . O r g . k w i k v e r b . c . C h i n o n v e r b . d . T . M . T . D . e.Comb.van b+d f . 7 1 . kwikh. d r o o g -o n t s m . m i d d e l Zand GI 1271 Servo 4 5 , 5 4 7 , 7 4 7 , 2 4 9 , 9 4 5 , 2 4 7 , 0 Rondo 4 8 , 4 4 6 , 8 52,0 50,5 ^ 4 7 , 2 4 7 , 0 K l e i Cl 1272 Servo 5 4 , 3 5 1 , 8 59,0 5 0 , 3 55,2 5 3 , 4 Rondo 5 2 , 8 5 7 , 2 5 5 , 5 5 0 , 8 5 9 , 4 5 3 , 4 Zand en k l e i Cl 1271 en 1272 Servo 5 0 , 5 4 9 , 6 52,9 5 0 , 4 5 0 , 1 4 9 , 9 Rondo 5 0 , 6 5 2 , 0 53,7 51,0 53,0 5 0 , 5 Uit de wiskundige analyse van de afzonderlijke proeven bleek,
dat in de proef Cl 1272 "T.M.T.D." de korrelopbrengst verlaagt. "Chinon" en een combinatie van "T.M.T.D. + org.kwik" boekten hier een gunstig effect.
Bij de proefneming op zand kwamen in dit opzicht geen betrouw bare verschillen tot uiting. Dit was evenmin het geval bij de ge-zamenlijke verwerking van de op zand en klei genomen proeven.
Wel bleek, dat relatief geringe verschillen in kiemkracht, vitaliteit of gezondheidstoestand van het gebruikte zaaizaad,
zoals dit bij deze proefnemingen het geval was, nog vrij scherp in de opbrengst naar voren komen. De opbrengst aan erwten bij Rondo bedroeg 52,2 kg/are,indien de betere partij zaaizaad was
gebruikt, terwijl de zwakkere partij 51,4 kg zaad per are op-bracht. Bij Servo waren deze cijfers resp. 52,3 en 48,6 kg/are, d.w.z. door het zaaien van zaaizaad, afkomstig van een betere partij, wordt bij dit ras onder de proefomstandigheden een be-trouwbare meeropbrengst van 370 kg/ha verkregen. Dit is een bewijs te meer, dat de keuze van het zaaizaad geen onverschillige zaak is.
H O O F B S Ï U K H I
Resultaten van de Instituutsproeven met stam-, stamsla- en tuinbonen.
In een tweetal Instituutsproeven op zand en klei werd de in-vloed van verschillende middelen op de opkomst en opbrengst van stam- en stamslabonen nagegaan, terwijl tevens een oriënterende proef met tuinbonen werd aangelegd.
De gegevens "betreffende kiemkracht, vitaliteit en gezond-heidstoestand zijn in de tabellen 4 en 5 verwerkt.
Bij het stambonenras Beka zijn de verschillen in kiemkracht vitaliteit of gezondheidstoestand tussen de in dit onderzoek be-trokken partijen I en II uiterst gering. Bit kwam dan ook zeer
duidelijk bij de bepaling van het aantal planten per m^ tot uiting Er bestond in dit opzicht vrijwel geen verschil tussen partij I en II.
De verkregen cijfers voor de opkomst van de beide kwalitei-ten zaaizaad kunnen dan ook zonder bezwaar worden gemiddeld.
In tabel 13 wordt een overzicht van de gemiddelde resulta-ten gegeven. T a b e l 13 A a n t a l p l a n t e n p e r m - Beka stamboon Middel a . O n b e h a n d e l d b . O r g . k w i k v e r b . c Chinomverb. d . T . M . T . D . e.Comb, van b+d f . V l . k w i k h . d r o o g -o n t s m . m i d d e l g . T . M . T . D . + L i n d a a n Zand1^ Cl 1294 2 9 , 7 3 0 , 3 3 1 , 0 3 1 , 7 3 1 , 6 3 2 , 2 -E l e i2 ) Cl 1293 3 4 , 5 3 4 , 9 3 4 , 8 3 5 , 4 35,2 3 5 , 1 3 4 , 8 Zand en k l e i Cl 1294 en C ï 1293 3 2 , 1 3 2 , 6 3 2 , 9 3 3 , 5 3 3 , 4 3 3 , 7 — • 2 : 3 6 . 3 7 , 5 .
1) Aantal uitgezaaide zaden per 2) Aantal uitgezaaide zaden per
Uit de in tabel 13 verwerkte cijfers blijkt, dat de gevon-den verschillen tussen de middelen uiterst gering zijn. Zelfs is de opkomst van niet ontsmet zaad hier vrijwel even goed als die v&nontsmet zaad.
Dit is dan ook een van de redenen, waarom de cijfers voor de opbrengst aan zaad weinig sprekend zijn. In de afzonderlijke proef CT 1294 op zand bleek, dat een combinatie van "org.kwik + T.M.T.D." in dit opzicht het meest gunstig werkte.Ook de afzonderlijke midde-len "chin'on" en "T.M.T.D." voldeden goed.
Bij de verwerking van de proef Cl 1293 op klei en die van
zand en klei gezamenlijk konden geen aantoonbare verschillen in opbrengst, bij diverse zaadbehandelingen, vastgesteld worden.
Interessanter zijn de verkregen resultaten met voor zaadteelt bestemde stamslabonen. Bij het onderzoek maar de invloed van ont-smettings- en beschermingsmiddelen op de opkomst en opbrengst van stamslabonen werd gebruik gemaakt van 2 zeer uiteenlopende partij-en zaaizaad (tabellpartij-en 4 partij-en 5 ) . Als testras werd de in de practijk
veelal geteelde Dubbele witte zonder draad gekozen.
Evenals dit het geval was met de stambonen,vand de zaai op klei en zand op resp. 7 en 8 Mei plaats. De grond was uitermate
droog.Daar in de periode 7-26 Met geen neerslag van betekenis viel, was de opkomst aanvankelijk onregelmatig.
-19-In tabel 14(blz.20) zijn de verkregen cijfers betreffende het planta'antal per nr meer overzichtelijk weergegeven.
In de »roef Cl 1294 op zand bedroeg het aantal uitgezaaide
zaden per mz 36, terwijl in de soortgelijke proef Cl 1293 op klei
37,5 zaden per mr waren
gelegd-Voor een betere beoordeling van het in tabel 14 gegeven cijfer-materiaal zij vermeld, dat de toevalsfout van beide proeven als •'zeer klein" kan worden aangemerkt.
Deze bedroeg nl. 1 plant per m2. De verschillen in opkomst
van de "sterke" en "zwakke" partij stamslabonen, resp.aangeduid door I en II, zijn zeer opvallend. Dit is vooral op zand het geval.
Bezien we de invloed van de diverse onderzochte middelen op de opkomst, dan blijkt, dat van een opvallend specifieke voorkeur voor een dezer middelen bij stamslabonen niet gesproken kan worden. Dit is vooral het geval, indien een betere kwaliteit zaaizaad werd gekozen. Het lijkt er op, dat bij gebruik van zwak: zaaizaad de
verschillen tussen de in dit onderzoek betrokken middelen scherper tot uiting komen.
"T.M.T.D.", "T.M.T.D. + Lindaan" en "vloeibaar kwikh.droog-ontsm.middel" schijnen dan beter te werken dan de andere middelen.
Een combinatie van "org.kwik + T.M.T.D." betekent geen verbe-tering t.o.v. "T.M.T.D." alleen.
Wel komt duidelijk tot uiting, dat het uitzaaien van niet ontsmet zaad bij stamslabonen funest is. De bonen werden nl. in 1952 in beide proeven onder zeer gunstige omstandigheden gezaaid. Niettemin kon b.v. in de proef Cl 1294 door ontsmetting van het
zaaizaad van de zwakke partij de opkomst met + 45^ worden verhoogd. Het is mogelijk, dat onder minder gunstige groei-omstandigheden
tijdens en na de zaai niet alleen de verschillen tussen vontsmet"
en "niet ontsmet", maar ook die tussen de diverse ontsmettings-en beschermingsmiddelontsmettings-en sjich .scherper zullontsmettings-en aftekontsmettings-enontsmettings-en.
Volledigheidshalve zijn in tabel 15 de verkregen opbrengsten aan zaad vermeld. Het dorsen van de droge stamslabonen ging echter met enkele moeilijkheden gepaard. Het was nl, erg lastig de zaden uit de nogal taaie peulen te verwijderen..
Hierdoor werd de verkregen fout groter.Ook werd dit in de hand gewerkt door de geringe afmetingen van de veldjes en de weinige her-halingen. De opbrengstcijfers hebben dan ook meer een oriënterend karakter.
Tabel 15
'Gemiddelde opbrengst aan zaad in kg/are - stamslabonen
B e h a n d e l i n g a . O n b e h a n d e l d b . O r g . k w i k v e r b , c . C h i n o n v e r b . d . T . M . T . D . e . C o m b . v a n b+d f . V I . k w i k h . d r o o g -o n t s m . m i d d e l Gem. Zand Cl 1 2 9 4 I 2 6 , 7 2 6 , 6 2 5 , 6 2 8 , 6 2 8 , 3 2 5 , 5 2 6 , 9 Z a n d Cl 1294 I I 1 9 , 2 2 1 , 8 2 0 , 5 2 3 , 6 2 5 , 4 2 5 , 8 2 2 , 7 Cl 1294 G-em. 2 2 , 9 2 4 , 2 2 3 , 0 2 6 , 1 2 6 , 8 2 5 , 6 2 4 , 8 K l e i C l 1293 Gem. 2 1 , 4 2 2 , 3 2 0 , 5 2 1 , 4 2 2 , 8 2 4 , 4 2 2 , 1 Zand en k l e i Cl 1294 e n 1293 Gem. 2 2 , 1 2 3 , 2 2 1 , 8 2 3 , 8 2 4 , 8 2 5 , 0 2 3 , 4 . _ — , i . .
Alleen in de proef Cl 1294 op zand bleken betrouwbare
ver-schillen tussen de middelen aantoonbaar. Het critisch verschil be-droeg hier bij D 0,05 en D 0,01 resp. 2,8 en 3,8 kg zaad per are.
De combinatie "org.kwik + T.M.T.D." gaf een betrouwbare, "T.M.T.D." een practisch betrouwbare meeropbrengst t.o.v. "niet ontsmet" en "chinon".
H H CD fi CO EH d CD d O fi cd H 0! Ö CO +3 ra I vi
a
^ CD ft d CD • P ce•ä
H cd - P d CÖ cd T i H CD TS T i • Ha
CD cb d " * PO CD - H C A C A CD CM Ö CM3 ä
H < D H Cd H H tsi o o d "=*• PO CD - H C A C A CD CM £ CMü ä
H (DH cd H H IS1 O O d "3- r n CD - H CTN C A CD CM Ö CM1 ä
H"
H CÖ H H IS) O O r o CA CM H H O PO • H CA CD CMd
H H O P O KLe i I 12 9 o • ^ j -CA CM H H O -vt-d ^ cd H H O ^ T i CA d CM c d H bd H O tû d • H H CD T i d cd A CD m • Ö CD eb H H ' H „a
CD c i H H H •a
CD & H H H f"> -*• CM - d " <CA H P O . •* CA CM •^}-co CM O •* ^ CM <X) CM P O P O o CM c— *dr H CO * • m CM T i H 0 T ) d cd Si CD . Q d O 9 cdl CM C--CM CA H (M m «* CM P O H O PO P O »> VO CM O •sh r o r O "<tf-CM VO C -H O o* H r O • , Û £H CDJ3
• Hi
• ^D PH O « - û l H r— CM H CM CM O ». CM P O P O O P O CM O Vu CM P O "=h P O CA PO (AI O CO H 0 0 » • CA CM • fi u CD > d o ci-• H X ] Ü e o | vo CO CM t -"d" CM LT\ e* CM PO H H P O o Ota CO CM CM "* PO O vo CM P O H CM l -c o P O • R • EH •s
• EH • • ö l CA c-CM VO P O CM CM •% CM P O CM O PO -*-* VO CM O ^ t -P O vo UA CM r-o CM -st-V* O P O T i + fi d cd > • fia
o o • 031 CM CA CM CM UA CM H cr» P O P O CO H P O ^ t -». CO CM CM Lf\ P O - * vo CM Ç A H CM O o H P O l fcjO o O H U 0> T J T ! • T i fi -H M a •H • 5 ö Ä m • -p t d : d f> o • < H | CA CO CM "— ^ O vo CM » > — ^ t- <-H PO -— s—* c— H PO ^ P O « N CA CM v — ^-~~ O -sh P O . . — v O vo CM N—» , * — V b -CM CM ^—' ^^ •*t-» k CA CM ^—* , s +H • n ri • cd EH cd " Ö S d • • H E H H o Çûl CO CM CM CA ** H P O 1 O »• t -CM H •sj-PO % H CA H 0 0 ff«. CA CM •a
s
Ü3 T3 H CD - P CQ CD hQ «H CD • H - P cd - P H S o cd <H d CD d o fi cd H CO £j m o d CD - P - P CQ -P CDa
d CD > CD O cd H 0) tin CD b.0 CD is ÏH CD Sn+=> ft.d © t l d • H O cd -P o CD •ra t J rQ FH CD O £ - P • H d t s cd cd-r! -ö d fH a; • H ^ H + • M • EH • S * H CD • H +3 cd d •H fia
CD ra >> H cd cî ca CD tai) • H T i ds
CQ • H É CD O T i O CD r s • H om H
-21-De verschillen in opbrengst van de afzonderlijke proef Cl 1293 op klei en die van zand en klei te zamen vallen binnen de foutengrenso
Vermeid dientte worden het feit, dat door een behandeling van het zaad met een "chinonverbinding" niet alleen de opkomst
ver-traagd werd, maar tevens enige vervorming optrad, die voornamelijk werd veroorzaakt door het moeilijk scheuren van de zaadhuid.
Hierdoor kwamen de eerste blaadjes gekreukeld te voorschijn. Tevens vertoonden de zaadlobben een zwartgroene tint.
Naderhand verdwenen do tussen "chinon" en de andere middelen gevonden verschillen geheel.
In tabel 15 valt te lezen, dat bij behandeling van het zaai-zaad van stamslabonen met een chinonverbinding de tendenz aanwezig is, dat dit middel minder gunstig werkt dan de andere onderzochte fungiciden. De opbrengst bij behandeling met "chinon" is in alle gevallen iets lager.Het is mogelijk,dat dit te wijten is aan de
zo-juist genoemde afwijkende jeugdgroei.
In een oriënterend onderzoek naar de invloed van ontsmetting van het zaaizaad bij tuinbonen werd gevonden, dat dit gewas in dit opzicht vrijwel niet reageert.
Een en ander wordt in tabel 16 verduidelijkt, label 16
Opkomst van tuinbonen in # van het aantal uitge-legde zaden - CI 1270, 1952. 100 = 300 zaden. ~~-~-~^^ Ras B ehand eiîïhg---__^ Onbehandeld O r g . k w i k v e r b . C h i n o n v s r b . T.M.T.D. V l . k w i k h . d r o o g -o n t s m , m i d d e l A l l e r -v r o e g s t e 4 7 , 2 5 1 , 7 4 9 , 8 4 8 , 8 4 9 , 8 Gewone F i t k i e m 9 1 , 3 9 0 , 2 9 0 , 8 9 3 , 3 9 2 , 5 V e r b e t e r d e Witkiem 8 8 , 5 9 4 , 0 9 2 , 0 9 1 , 5 94,0 Gem. 7 5 , 7 7 8 , 6 7 7 , 5 7 6 , 5 7 8 , 8 • In sommige gevallen heeft een ontsmetting enig effect.
Ook het ras Allervroegste, waarvan de kwaliteit van het zaaizaad slecht was (zie tabellen 4 en 5), bleek vrijwel niet scherper te
reageren dan de andere onderzochte tuinbonenrassen.Beze laatste ras-sen waren afkomstig van partijen zaaizaad met hogere kiemkracht en vitaliteit.
Bij de uitvoering van de ontsmetting van tuinbonen viel op, dat de middelen slecht aan het zaad wilden hechten. Boor de rimpe-ling van het zaad werd tevens geen volledige ontsmetting of be-scherming bereikt.
Het is waarschijnlijk, dat mede hierdoor het effect van ont-smetting van het zaad beneden de verwachting gebleven is. Ook is het mogelijk, dat de zaden van tuin- en veldbonen in het algemeen weinig toegankelijk zijn voor in de bodem levende kiemschimmels.
Samenvatting
1. Bij de proeven met landbouwerwten in 1952 werden voor diverse zaadbehandelingen slechts geringe verschillen gevonden in het percentage opkomst.
Dit is echter stellig grotendeels te verklaren door het feit, dat de weersomstandigheden en de bodemstructuur omstreeks de inzaai gunstig zijn geweest.
2. B~'.j een combinatie van de zaadontsmetter "org.kwik" en de
zaad "beschermer "T0M«T.D." bleek de opkomst niet beter te zijn
dan bij "org.kwik" of :;T.M.T.D." alleen.
3. De resultaten van het Interprovinciaal onderzoek tonen aan, dat de afzonderlijke middelen "org.kwik" en "T.M.T.D." t.o.v. de andere onderzochte fungiciden en niet ontsmet een
op-bren^stverhogend effect hebben gehad.
4.-Het lijkt er op, dat door gebruik van de beide in dit onder-zoek betrokken combinaties van middelen, de opbrengst wordt gedrukt,
5. De resultaten, die de invloed van de diverse zaaizaadontsmet-tings- en beschermingsmiddelen op de opkomst enerzijds en de opbrengst van landbouwerwten anderzijds weergeven, lopen niet parallel.
Bij behandeling van het zaaizaad me.t de combihatio"orgikwik+chinonn
werd in sommige gevallen wel een dichte stand verkregen, maar het opbrengstniveau bleef relatief laag.
"T.M.T.D." heeft echter juist een tegengesteld effect. Hier bleek de standdichtheid van het gewas niet beter dan bij niet ontsmet en veelal lager dan bij de andere onderzochte middelen. Toch werd bij behandeling van het zaaizaad met "T.M.T.D." een van de hoogste opbrengsten bereikt.
Het is mogelijk, dat hier sprake is van bepaalde neveneffecten, in casu de invloed van het plantgetal.
6. Het stambonenras Beka reageerde vrijwel niet op de toegepaste zaadbehandelingen.
7. De opkomst van het stamslabonenras "Dubbele witte zonder draad" kon in sommige gevallen, door gebruik van fungiciden, aan-zienlijk worden verbeterd.
Een opvallende, specifieke voorkeur voor êên der onderzochte middelen of combinaties van middelen was niet aantoonbaar.
"T.M.T.-D." en"vloeibaar kwikhoudend droogontsmettingsmiddel" kwamen in 1952 het meest gunstig voorr de dag.
8. Bij stambonen en stamslabonen vertoont "chinon" een opvallend neveneffect. Niet alleen wordt de opkomst vertraagd, maar tevens treden enige vervormingen op, die voornamelijk veroor-zaakt worden doordat de zaadhuid aanvankelijk moeilijk scheurt. Ook vindt een zwartgroene verkleuring van de zaadlobben plaats. 9. Het nut van een zaadbehandeling bij tuinbonen is twijfelachtig.
Literatuur
1. Riepma P.Wzn - "Zaaizaadbehandeling met moderne beschermings-middelen bij erwten (Serie 200) in het jaar 1951" Met literatuuropgave
-Gestencilde Verslagen van Interprovinciale proeven, IIr.27 (1952).
2. Riepma P.Wzn - "Enkele voorlopige resultaten van een
Inter-provinciale proef betreffende de behandeling van zaaizaad van peulvruchten met diverse ont-smettings- en beschermingsmiddelen in 1952
(Serie 200)"
Gestencilde Verslagen van Interprovinciale proeven, Kr 34 (1952).
S.1600 135 ex.
