Minder groen met plateauruggen

• Groen

Groen ontstaat doordat er licht bij de knollen komt. Dit kan komen door:

a. een te dun gronddelc door een te geringe inwendige hoogte;

b. dat de knollen uit de rug groeien door een te smalle top;

c. dat de poter te ondiep en niet midden in de rug ligt;

d. scheuren in de rug.

(afstand tussen 'plaat' en top van de rug) leveren minder groen op. Dat komt doordat de stolonen (relatief) kort blijven, waardoor er minder knollen aan de buitenkant van de rug komen te zitten en het gronddek op de nieuwe knollen dus dikker is. De inwendige hoogte kunt u vergroten door dieper te poten, dieper te frezen en een grotere rijenafstand. Hierdoor heeft u meer losse grond per meter rug bij een zelfde diepte van het pootbed. Een inwendige hoogte van minstens 18 cm lijkt een goed en haalbaar doel.

b. Brede top

Om groen aan de schouders van de rug te beperken, is door Klompe de 'plateaurug' bedacht. Deze heeft een brede top met een

Het groenprobleem in tafelaard­

appelen is sterk verminderd, hoe­

wel de opbrengsten met zo'n 50%

zijn toegenomen. Dit komt voor­

namelijk doordat de grootte van

de ruggen sinds de jaren zestig is

verdubbeld. De nieuwe rassen

voor de verwerkende industrie

hebben een hoge opbrengst met

grove, lange knollen en brede

knollennesten en geven echter

soms nog teveel groene knollen.

Op proefboerderij Westmaas is

door het PAV, Netagco Rumptstad

Research en Wageningen-UR

vorig jaar een proef gestart om

te gaan hoe groenvorming is

te voorkomen.

Tekst: Dr. ir.J.K. Kouwenhoven, ing. B. Kroesbergen, A. Wieringa Fotografie: Albert Boers, Jan Kouwenhoven

gelijke inwendige hoogte als de gangbare rug. Om deze (grote) ruggen te realiseren moet in het voorjaar relatief diep worden gewerkt, wat een bezwaar kan zijn. Een nevenvoordeel van grote, platte ruggen is dat ze een betere vocht-voorziening gedurende het groeiseizoen geven.

c. Pootdiepte

De plaat is het gedeelte in de rug wat niet bij de pootbedbereiding of later bij het frezen is losgemaakt. De hoogte wordt bepaald door het verschil in werkdiepte bij pootbedberei­ ding en aanaarden. Om diep te kunnen poten, is zo diep mogelijk pootbed klaarmaken vereist. Dit beperkt tevens scheuren aan de schouders in het begin van het groeiseizoen, maar geeft vaak een wat minder goede ver­ kruimeling van de grond in de pootrug. Dieper poten houdt ook dieper rooien in.

d. Krimp- en groeischeuren

Er zijn twee typen scheuren: scheuren door krimp van de grond en door groei van knollen. Krimpscheuren ontstaan meestal vroeg in het seizoen na het aanaarden, soms midden in de rug en soms aan de schouders doordat de rug ook 'afzakt' over de plaat. De breedte van deze scheuren die in de lengte van de rug lopen, is sterk weersafhankelijk en kanwel 3-4 cm zijn. Vaak regenen ze weer dicht, maar kunnen door knolgroei weer open gaan.

a. Inwendige hoogte

Ruggen met een grotere inwendige hoogte

Tabel I • Invloed aandrukken op de grootte (dwarsdoorsnede van losse grond), de inwendige hoogte en zakking gedurende het groeiseizoen. Westmaas 2000.

Wijze van Grootte boven plaat (cm2) Zakking(%) Inwendige hoogte (cm) Zakking (%)

aandrukken 31-05 30-08 31-05 30-08 Totaal 862 836 3,0 20,0 18,9 6,8 Zijkanten 933 888 4,8 21,7 19,4 10,8 Niet 938 867 7,6 22,8 19,8 13,2 Gemiddeld 911 864 5,1 21,5 19,4 10,3 PäPWh -'V

de rug en was ongeveer 4 cm. De sterkste uit­ stulping kwam voorbij fijne standaardruggen en het minst bij grove plateauruggen. Aandrukken vergrootte de uitstulpingen het sterkst bij de standaardruggen.

Van 10 planten per object is de plaats van de groene knollen in de rug gemeten. Inderdaad bleek groen bij scheuren voor te komen maar ook bij een dun gronddek, boven in de rug en aan de schouders. Plateauruggen met vol­ doende inwendige hoogte lijken hiervoor het juiste antwoord.

:

T

111

Links: Meten van de plaats van de buitenste knollen. Rechts: Enkele groeischeuren.

De voorkeur gaat uit naar aardappelrassen met smalle nesten die laag in de rug gelegen zijn.

Groen en opbrengsten

De niet aangedrukte plateauruggen met de grootste inwendige hoogte gaven de kleinste nestbreedte en het meeste groen. Plateau­ ruggen gaven gemiddeld de kleinste nesten, minste groen en een lagere opbrengst dan standaardruggen (tabel 2). Opvallend is de lage­ re opbrengst bij plateauruggen want meestal is juist de opbrengst van plateauruggen hoger dan van standaardruggen zoals bij proeven 1999 en een andere proef in 2000. Dit komt waarschijnlijk door het natte groeiseizoen. Groeischeuren ontstaan doordat de knollen

groeien waardoor de rug uitzet. Dit is voorna­ melijk zichtbaar aan de top en aan de schou­ ders. Vooral als het loof dood of verwijderd is, kan door deze scheuren licht in de rug en op de knollen vallen. Dan moet u dus zo snel mogelijk rooien.

• Resultaten 2000

Ruggrootte en zakking na aandrukken

In de proef zijn standaardruggen en plateau­ ruggen op drie manieren aangedrukt: totaal (=normaal), alleen de zijkanten en niet. De toerentallen van de frees waren 400 resp. 175 omw./min voor een fijne en grove verkrui­ meling van de grond. Hoewel het benodigde vermogen wel sterk verschilde, was er bij de verkruimeling weinig verschil te zien. Het aandrukken bleek, waarschijnlijk door het opdrukken van de frees, ca. 10% kleinere

ruggen op te leveren. De inwendige hoogte was door aandrukken bijna 3 cm minder dan zonder aandrukken, maar dit verschil was vlak voor het rooien door bezakken groten­ deels verdwenen (tabel 1). De ruggen waren erg groot: >1.100 cm2 losse grond in de totale

dwarsdoorsnede. Opvallend was de geringe vormverandering van de ruggen, ook van de niet aangedrukte.

Scheuren

Scheuren aan de flanken ontstonden in het begin van het groeiseizoen. Eind juni begon­ nen groeischeuren en uitstulpingen te ont­ staan, bij plateauruggen wat meer op de schouders en bij de standaardruggen in het midden. Er Icon geen verband met de voorbewerking worden vastgesteld. De maximum uitstulping door groei van de knollen is gemeten haaks op de flanken van

• Conclusies

- De vorm en grootte van de ruggen veran­ dert slechts weinig gedurende het groei­ seizoen, zelfs van niet aangedrukte ruggen.

- Invloed van verkruimeling, vochtgehalte en aandrukken op scheurvorming is niet duidelijk gebleken. Komt waarschijnlijk door het natte groeiseizoen.

- Het nut van sterlc aandrukken is uit deze proef niet gebleken. Wel was de uitstul­ ping door lcnolgroei sterker met dus kans op groen.

- Plateauruggen beperken groen beter dan standaardruggen met dezelfde inwendige hoogte.

Dr. ir. J.K.Kouwenhoven, B. Kroesbergen en A.Wieringa werken bij Leerstoelgroep Bodemtechnologie Wageningen-UR.

— voorjaarsrug — najaarsrug

plateau groene aardappel gewone aardappel

Tabel 2 • Inwendige hoogte, nestbreedte, groen en netto opbrengst van Fambo op fijne ruggen onder invloed van aandrukken.

Rugtype Wijze van Inw.hoogte Nestbreedte Groen>40* Opbrengst aandrukken (cm) (cm) _(/oW/W) /n/, 1,,, _{(netto; t/ha)}

Plateau Totaal 19,4 31,1 4 51,8 Zijkanten 20,7 30,5 4 50,6 Niet 22,0 27,5 7 51,4 Standaard Totaal 20,5 30,8 12 55,0

••••

Verandering van de vorm van de rug tijdens het groeiseizoen,

uitstulpingen en de ligging (groene) knollen in de rug. * Gegevens J.J.Slabbekoorn, PAV-Zuidwest, Westmaas