Wijzigingen betreffende het toezicht en de manier van innen van btw

Fundamentele wijzigingen aan het huidige btw-stelsel kunnen een lange tijd in beslag nemen en politiek ingewikkeld liggen. Op korte termijn is het wijzigen van de manier van innen en het verbeteren van het toezicht op intracommunautaire transacties goed mogelijk.

4.6.1. Horizontaal toezicht

De Belastingdienst heeft verschillende manieren van toezicht en verschillende

handhavingsinstrumenten. Eén van deze manieren van toezicht is horizontaal toezicht. Horizontaal toezicht houdt toezicht in door de Belastingdienst op bedrijven door middel van transparantie, coöperatie en wederzijds vertrouwen.88 Uitganspunt hierin is dat er een intensieve samenwerking plaats vindt tussen de ondernemer en de Belastingdienst. Door middel van het sluiten van convenanten wordt deze samenwerking bewerkstelligt. Van de ondernemer wordt vervolgens verwacht dat hij zijn fiscale processen op orde heeft en dat hij eventuele vraagstukken voorlegt en bespreekt met de Belastingdienst. Van de

Belastingdienst kan de ondernemer een snellere duidelijkheid over de fiscale situatie van de ondernemingen, geen (boeken)controles meer achteraf en één aanspreekpunt bij de

87 _{Keen, M. en Smith, S., VAT Fraud and Evasion: What do we know and what can be done?, WP/07/31.} 88 _{Bokhorst, A.M. en Goede, P.J.M. de, De effectiviteit van (horizontaal) toezicht, WFR 2014/254.}

35

Belastingdienst verwachten. In de volgende paragrafen komt aan bod waar andere verbetermogelijkheden liggen op het toezicht gebied.

4.6.1.1. Btw-nummers

Momenteel bestaat er nog veel verschil tussen de criteria voor de toewijzing en verstrekking van een btw-nummer aan een ondernemer in de verschillende lidstaten. Deze verschillen ontstaan onder andere door het verschil in tijdstip van aanvraag en verstrekking en de gestelde voorwaarden voor het toekennen van een btw-nummer aan een ondernemer. Voor een goede bestrijding van fraude met btw is het noodzakelijk om deze verschillen weg te nemen. Harmonisatie van de regels omtrent het verstrekken van een btw-nummer is een manier om dit te doen. Op deze manier kan een malafide ondernemer die in een bepaalde lidstaat geen btw-nummer kreeg toegewezen niet alsnog in een andere lidstaat het btw- nummer wel krijgen.89

Daarnaast is het mogelijk om de controle op de btw-nummers te verbeteren. Deze mogelijkheid tot het verbeteren van de controle ontstaat mede door de technologische ontwikkelingen van de afgelopen tijd. De controle die plaatsvindt voor het verstrekken van het btw-nummer kan verbeterd worden door vooronderzoek en het opstellen van

risicoprofielen. Op deze manier kunnen eerder voor fraude veroordeelde personen minder makkelijk een btw-nummer in het bezit krijgen. Ditzelfde is mogelijk voor bedrijven die

acteren in risicovolle sectoren van de economie. Ook na het toekennen van het btw-nummer blijft controle vereist. Een manier om deze controle uit te voeren is het intensievere gebruik van VIES. Een uitbreiding van de opgeslagen gegevens over de ondernemer leidt ertoe dat controle effectiever kan plaatsvinden.

4.6.1.2. Certificeren van bedrijven

Een mogelijkheid voor bestrijding van fraude met btw is het certificeren van bedrijven. Het verkrijgen van het certificaat kan als er door de onderneming gegarandeerd wordt dat er naar eer en geweten van de btw-wetgeving wordt gehandeld en dat er melding wordt gemaakt van overtreding van de btw-wetgeving indien dit door de onderneming wordt opgemerkt. Als tegemoetkoming aan de onderneming kunnen bepaalde voordelen verstrekt worden. Voorbeelden hiervan zijn versnelde teruggave van btw en een simpeler

aangiftebiljet.

89 _{Intracommunautaire btw-fraude Terugblik, Rapport Algemene Rekenkamer, Kamerstukken II 2012/13, 31}

880, nr. 7.

36

Het tegenovergestelde van het certificeren van bedrijven is het opstellen van een zwarte lijst. Op deze zwarte lijst worden bedrijven en personen opgenomen die reeds eerder met fraude in aanraking zijn gekomen. 90

De douane is een organisatie waar reeds veelvuldig gebruik wordt gemaakt van horizontaal toezicht.91 Het AEO is een systeem dat voor dit horizontaal toezicht door de douane gebruikt wordt. Het AEO systeem certificeert alle bedrijven in een handelsketen. Gecertificeerde bedrijven hebben verklaard voldoende interne beheersingsmaatregelen te nemen om te kunnen garanderen dat er geen ongewenste bijlading bij het vervoer van goederen plaatsvindt. Deze maatregelen kunnen onder meer het screenen van het personeel en het uitvoeren van zelfstandige controles inhouden.

Indien wordt besloten tot het overgaan op het certificeren van bedrijven moeten er duidelijke voorwaarden komen waaraan bedrijven moeten voldoen. Indien dit niet het geval is, kan dit concurrentieverstorend werken voor bijvoorbeeld kleinere ondernemingen. Ook zal moeten worden besloten of er een algemeen certificaat komt of een sectorspecifiek certificaat.

4.6.1.3. Elektronische factuur

Als gevolg van de technologische ontwikkeling is het mogelijk om de controle op facturen te verbeteren. In het voorstel van Van Nieuwenhuizen wordt het voor leveranciers verplicht gesteld om hun factuur naar de fiscus te versturen in een gestandaardiseerd formaat.92 Vervolgens stuurt de fiscus deze factuur door naar de afnemer. Het recht op aftrek ontstaat voor de afnemer pas op het moment dat hij de factuur heeft ontvangen van de fiscus. Er wordt een drempel geïntroduceerd om de lasten voor het midden- en kleinbedrijf beperkt te houden.

Een voordeel van dit systeem met een elektronische factuur is dat een afnemer niet meer zal participeren in een fraude aangezien hij geen recht op aftrek heeft zonder factuur. Een ander voordeel ontstaat doordat er een grote verruiming van de kennis omtrent alle transacties voor de fiscus plaatsvindt. Deze kennis kan gebruikt worden verscheidene zaken, waaronder de controle op frauduleuze praktijken.

Een nadeel is dat de elektronische factuur veel aandacht en capaciteit van de Belastingdiensten vraagt. Het verwerken van alle facturen en de controle hierop is een dusdanig grote verantwoordelijkheid en taak dat er extra budget en extra personeel voor vrij

90 _{Maessen, J.J.J., Europa radeloos over carrouselfraude, WFR 2007/473.} 91 _{Maessen, J.J.J., Europa radeloos over carrouselfraude, WFR 2007/473.}

92 _{Nieuwenhuizen, W.A.P. van, The solution for combating VAT carrousel frauds, Forum, EC Taks Review,}

2007/5.

37

zal moeten komen. Daarnaast vereist het ook goede en intensieve internationale samenwerking tussen de lidstaten om alle facturen goed te verwerken.

4.6.1.4. Nationale en Europese intensievere samenwerking en uitwisseling informatie

De Nederlandse fiscus maakt reeds gebruik intensieve samenwerking met ondernemers via het horizontaal toezicht.93 Belastingdiensten in andere landen hebben ook de mogelijkheid deze samenwerking te intensiveren. Daarnaast moeten de belastingdiensten het ook

gemakkelijker maken om in het geval van vermoedens van carrouselfraude hier melding van te kunnen maken. Momenteel kan dit bij de Belastingdienst en bij de afdeling btw-fraude.94

De Europese belastingdiensten wisselen reeds informatie uit over btw-fraude. Sinds 2011 doen ze dit ook via Eurofisc. Eurofisc is een gedecentraliseerd netwerk voor de uitwisseling van informatie om btw-fraude tussen de lidstaten tegen te gaan. Via dit netwerk kunnen alle vrijwillig deelnemende lidstaten direct informatie uitwisselen. De aansturing van Eurofisc geschiedt door de deelnemende lidstaten gezamenlijk en op een door hen bepaalde wijze. In een later stadium kan Eurofisc ook een rol spelen als initiator van multilaterale controles en kan er een gezamenlijke risicoanalyse worden ontwikkeld voor die landen die bereid zijn toegang te verlenen tot hun database (het VIES systeem).95

4.6.2. Wijziging in manier van het innen van btw

De huidige manier van aangeven en innen van btw-ontvangsten is nog steeds hoofdzakelijk gebaseerd op de aangifte door de belastingplichtige zelf en is de afgelopen decennia weinig gewijzigd. Het innen van btw kan, alweer mede door toedoen van technologische

ontwikkelingen, efficiënter. 96

In het geval van een systeem met een geblokkeerde rekening wordt het verplicht voor de afnemer om de btw die hij betaalt als gevolg van zijn verwerving te storten op een geblokkeerde rekening van de Belastingdienst. De huidige situatie is dat de leverancier deze btw maandelijks stort op de rekening van de Belastingdienst. Het systeem van de

geblokkeerde rekening werd reeds eerder succesvol toegepast bij de heffing op

loonbelasting en sociale verzekeringen in de bouwsector. Een voordeel van het systeem is dat als de btw wordt gestort op een geblokkeerde rekening, het voor de leverancier niet

93 _{Paragraaf 4.6.1.}

94 _{Almelo, L. van, Stop carrouselfraude, Accountant mei 2014.}