realisatie belangrijke aanlegprojecten
Bijlage 9 Wijziging scope capaciteitsknelpunten
In de periode 2008-2010 heeft ProRail vijf wijzigingen doorgevoerd in de oorspronkelijke samenstelling van het programma: twee knelpunten zijn toegevoegd en de aanpak van drie knelpunten is (voorlopig) stopgezet.
In 2011 heeft ProRail bovendien besloten om het project Amsterdam-Weesp voorlopig stop te zetten. Hieronder geven we een toelichting op deze zes projecten.
Stopzetting Amsterdam- Bijlmer
Voor het knelpunt Amsterdam-Bijlmer heeft ProRail geen oplossing gevonden die voldoende baten opleveren.
Toevoeging Eindhoven Tongelre
Aanvankelijk had ProRail het project Eindhoven-Tongelre geschrapt omdat de te verwachten baten onvoldoende waren. ProRail heeft daarna gekeken naar alternatieve oplossingen voor dit knelpunt. Als resultaat daarvan heeft ze eind 2004 een voorkeursalternatief uitgewerkt dat alsnog een positieve verhouding tussen kosten en baten opleverde. Toen heeft ProRail intern besloten het project direct in uitvoering te brengen. In eerste instantie werd het project nog wel betaald vanuit het HP2F-budget voor capaciteitsknelpunten, maar in 2010 heeft ProRail in overleg met IenM besloten het project geheel uit het programma Kleine wijzigingen te financieren. Het begrote budget voor Eindhoven-Tongelre uit het
programma Capaciteitsknelpunten is toegevoegd aan de reserves van dit programma. Omdat het project in 2012 kan worden gerealiseerd, heeft het geen gevolgen voor de planning van de realisatie van het totale programma.
Toevoeging Geldermalsen
ProRail had Geldermalsen aanvankelijk (in 2007) niet opgenomen in het programma, omdat het onvoldoende baten opleverde. Dat was twee jaar later wel het geval, toen ProRail uitging van hogere treinaantallen. Dat was nodig om de gewenste groei van het spoorvervoer op de verbinding Utrecht-Den Bosch vorm te kunnen geven.68 Toen er ruimte ontstond in het budget door een kostenbesparing bij het knelpunt Weesp Vechtbrug (€ 61 miljoen), heeft ProRail in overleg met IenM besloten om Gelder-malsen toe te voegen aan het programma. Het budget voor GelderGelder-malsen
68 In het kader van het Programma Hoogfrequent Spoor (PHS). Dit programma maakt het mogelijk dat er in 2020 zes intercitytreinen en (waar mogelijk) zes sprinters per uur rijden op de drukste trajecten in Nederland.
ligt met € 50 miljoen iets lager dan de besparing. Het project is in 2009 131
gestart, en wordt volgens planning eind 2018 opgeleverd.
Voorlopige stopzetting Amsterdam Transformatorweg
Dit project Amsterdam Transformatorweg was aanvankelijk wel opge-nomen in het programma en zou volgens de oorspronkelijke planning in 2010 worden opgeleverd. Op verzoek van Regionet is de projectscope in 2007 uitgebreid met voorbereidingen voor een later aan te leggen tweede goederenspoor.
In 2008 heeft ProRail het project heroverwogen om te kijken of het knel-punt ook met alternatieve maatregelen kon worden opgelost. Hierdoor liep het project een jaar vertraging op. Omdat een vrije kruising toch de beste oplossing leek, besloot ProRail het project door te zetten. Uit een intern memo van ProRail in 2009 bleek vervolgens dat er nieuwe vertragingen waren, waardoor de verwachte oplevering naar eind 2013 verschoof.
Uiteindelijk leidden ‘nieuwe inzichten’ in 2010 tot de conclusie van de directie dat een vrije kruising voor 2020 niet nodig is. ProRail heeft het project toen per direct stopgezet en is op zoek gegaan naar alternatieve (kleine) maatregelen. In mei 2011 heeft het Ministerie van IenM echter aangegeven dat het niet instemt met het voorgenomen besluit van ProRail om het project stop te zetten. Eerst moeten de studies voor het Programma Hoogfrequent Spoor (PHS) in de regio Amsterdam zijn afgerond. Het budget wordt voorlopig gereserveerd.
Voorlopige stopzetting Almere Poort
Uit een herontwerp van het project OV SAAL69 blijkt dat een inhaalspoor bij Almere Poort op korte termijn niet nodig is. ProRail heeft het project daarom voorlopig stopgezet, in afwachting van de resultaten van het onderzoek naar de effecten van OV SAAL op de langere termijn. ProRail reserveert het budget tot het besluit definitief is. Mocht ProRail later besluiten het project alsnog uit te voeren, dan is realisatie in 2012 niet meer mogelijk.
Voorlopige stopzetting Amsterdam-Weesp
In 2011 is dit HP2F-project voorlopig stopgezet, omdat de oorspronkelijk voorziene maatregelen op het traject Amsterdam-Weesp onvoldoende capaciteitswinst opleveren. Het capaciteitsprobleem op dit traject is daarom meegenomen in de bredere studie voor het project OV SAAL. Het
69 Het project OV SAAL betreft het spoortraject Schiphol, Amsterdam, Almere en Lelystad. Het kabinet wil het treinvervoer op dit traject verbeteren. Hiervoor is € 1,4 miljard gereserveerd. Bron:
http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/spoorvervoer/projecten-spoorvervoer/ov-saal.
budget wordt gereserveerd in afwachting van de uitkomsten van de OV 132
SAAL-studie.
Overige scopewijzigingen op projectniveau
Naast de hiervoor beschreven wijzigingen op programmaniveau is de scope van acht projecten die deel uitmaken van het programma in de loop der jaren gewijzigd. We lichten deze wijzigingen één voor één toe.
Breda 3e perron
De oorspronkelijk scope van het project Breda 3e perron betrof een aanpassing van de sporen-layout. Toen deze aanpassing in 2008 was gerealiseerd, bleek dat ProRail budget over had. ProRail heeft dit budget (€ 6 miljoen), samen met bijdragen uit het budget voor kleine wijzigingen en een MIRT-bijdrage, aangewend voor de plaatsing van
geluidsschermen. Aanvankelijk zouden de geluidsschermen in 2011 worden aangebracht. Door vertraging in de uitvoering (onder andere doordat de aankoop van gronden door ProRail was mislukt) is de planning bijgesteld naar 2012.
Den Bosch
In Den Bosch zou oorspronkelijk een vrije kruising (fly-over) worden aangelegd aan de noordzijde van de stad, met een wisselspoor op het traject Den Bosch-Vught (oplevering in 2012). In dit project heeft ProRail twee scopewijzigingen doorgevoerd.
De eerste scopewijziging is het gevolg van het Programma Hoogfrequent Spoor. Hierdoor neemt het verwachte aantal treinen bij Den Bosch toe.
De oorspronkelijke oplossing voor het knelpunt bleek ontoereikend om die toename het hoofd te kunnen bieden. Daarom heeft ProRail begin 2010 de oorspronkelijke scope uitgebreid. Dit leidde tot één jaar vertraging.
Daarnaast bleek de gemeente Den Bosch extra wensen te hebben omtrent de uitvoering van de fly-over, waardoor ProRail dit ontwerp heeft aange-past. Ook dit leidde tot één jaar vertraging.
Bij Den Bosch worden tegelijkertijd ook andere werkzaamheden
uitgevoerd. Het spoor wordt bijvoorbeeld vernieuwd en de treinbeveiliging vervangen. De kosten voor dergelijke werkzaamheden worden uit andere budgetten gefinancierd. Zo wordt vanuit het budget voor het project Mistral (zie hoofdstuk 5) een bijdrage van € 20 miljoen geleverd en vanuit het budget voor spoorvernieuwing € 3 miljoen. Naar verwachting wordt het project in 2014 opgeleverd.
Eindhoven transfer
In overleg met de gemeente en NS is in Eindhoven voor een ruimere oplossing gekozen dan puur transferverbetering (verbreding
reizigerstunnel), anders was er geen oplossing denkbaar waar alle 133
partijen achter konden staan.70 Het project wordt opgeleverd in 2014.
Het project heeft daarmee een vertraging opgelopen van twee jaar opgelopen.
Kijfhoek
Oorspronkelijk zou ProRail in Kijfhoek drie deelprojecten uitvoeren met elk een kleine spooraanpassing op het emplacement ter plaatse, om de capaciteitsknelpunten voor het goederenvervoer op te lossen. Het project liep in 2008 vier tot zes maanden vertraging op doordat de capaciteits-vergrotingstudie later van start ging als gevolg van personeelstekort bij ProRail. In 2009 besloot ProRail vervolgens één van de drie deelprojecten te schrappen uit het HP2F-programma, omdat de vereiste functionaliteit al werd geboden door de andere twee deelprojecten.
Het project wordt naar verwachting in 2011 opgeleverd (drie jaar vertraging). Overigens besloot ProRail in 2010 om dit project uit het programma Kleine wijzigingen te financieren.
Tilburg
Het project Tilburg betrof oorspronkelijk de aanleg van een extra zijperron met een extra perronspoor op het station van de stad.
Daarnaast zou ProRail bijdragen aan een verlenging van de
reizigerstunnel tot aan dit derde perron. Na invoering van de nieuwe dienstregeling in 2007 bleek het ontbreken van een derde perron echter geen knelpunt meer te zijn. ProRail heeft in 2010 besloten de aanleg van het derde perron te schrappen en in plaats daarvan enkele kleine
maatregelen te nemen. Deze maatregelen worden gefinancierd uit het programma Kleine wijzigingen. ProRail handhaaft de bijdrage aan de reizigerstunnel (€ 2,4 miljoen), omdat deze al was toegezegd aan de gemeente.
Weesp Vechtbrug
Oorspronkelijk was ProRail van plan om de Vechtbrug bij Weesp te voorzien van een scheepslift, maar in 2010 bleek dat het betreffende knelpunt ook met een aantal kleine aanpassingen kon worden opgelost, zoals minder brugopeningen en een verbetering van het brugmechanisme zodat de brug sneller open en dicht kan. Hierdoor heeft ProRail € 61 miljoen bespaard en kan het project een jaar eerder worden opgeleverd dan oorspronkelijk gepland (in 2011).
70 Zo wenste de gemeente de tunnel als verbinding tussen twee wijken te handhaven, terwijl deze afgesloten zou worden vanwege de OV-chipkaart en de daarvoor benodigde poortjes op het station.
Zwolle transfer 134
In Zwolle wordt de reizigerstunnel onder het station verbreed om de reizigersaantallen te kunnen (blijven) verwerken. De tunnel wordt aan de zuidzijde van het station verlengd om een goede aansluiting op het busstation mogelijk te maken. Het Ministerie van IenM heeft hiervoor als uitvloeisel van de motie-Cramer € 4 miljoen extra beschikbaar gesteld.
ProRail verwacht het project in 2013 op te leveren.
Zwolle vierde perron
In Zwolle wordt een extra eilandperron aangelegd dat nodig is voor de afhandeling van de treinen van de Hanzelijn. Op verzoek van de
noordelijke provincies besloot ProRail in 2009 in aanvulling daarop de lay-out van de sporen geschikt te maken voor hogere snelheden, om zo de reistijd tussen het noorden van het land en de Randstad te verbeteren.
De extra kosten van deze scopewijziging (€ 35 miljoen) worden
gefinancierd uit het budget van de motie-Koopmans c.s. (Tweede Kamer, 2007b).71 Oplevering wordt verwacht in 2012.
71 In deze motie werd de regering gevraagd € 160 miljoen te reserveren voor de spoordriehoek in Noord-Nederland voor maatregelen om intensivering van de treindienst mogelijk te maken en kosteneffectieve maatregelen om de rijtijden van en naar de Randstad te verbeteren.