In dit deel wordt een gedetailleerd beeld geschetst van het wegvervoer tussen de individuele verkeersgebieden in de regio Zuid-Holland en tussen de Zuid-Hollandse verkeersgebieden en
gebieden in de rest van Nederland. Eens te meer geldt bij de in dit hoofdstuk gepresenteerde tabellen, dat de cijfers berusten op de uitkomsten van modelberekeningen en dus geen statistische realisaties weergeven. Verder moet in acht worden genomen, dat de foutkans in de uitkomsten op dit
detailniveau snel toeneemt, hetgeen consequenties heeft voor de betrouwbaarheid van cijfers op dit niveau. Dit geldt voor de gegevens over de jaargangen 1986 en 1992, maar zeker voor de prognoses voor 2015. Anderzijds is dezelfde waarschuwing van toepassing op de goederenstromen van Zuid-Holland met overig Nederland en overig Europa, aangezien deze gegevens (zeker voor het
internationale vervoer) grotendeels berusten op nationale kengetallen.
Aangezien een complete rapportage over de hier gepresenteerde gegevens buiten de scope van dit onderzoek valt, is ervoor gekozen om de begeleidende tekst te beperken tot een 'handleiding' bij de tabellen en de cijfers voor zich te laten spreken. In dit hoofdstuk komen achtereenvolgens onder de aandacht:
• het wegvervoer tussen de interne regio's in Zuid-Holland
• het wegvervoer tussen Zuid-Hollandse en aangrenzende regio's
• het wegvervoer tussen Zuid-Hollandse regio's en overig Nederland
• het wegvervoer tussen Zuid-Hollandse regio's en overig Europa
Aangezien de tabellen in dit hoofdstuk de gegevens per deelgebied in Zuid-Holland weergeven, wordt hieronder nogmaals opgesomd om welke gebieden het gaat.
Deelgebieden in Zuid-Holland
30 Aggl. Leiden en Bollenstreek 36 Rotterdam 31 Aggl. 's-Gravenhage 37 Hoek van Holland 32 Delft en Westland 38 Vlaardingen
33 Oost-Zuid-Holland 39 Zuidoost-Zuid-Holland 34 Overig Groot-Rijnmond 40 Dordrecht
35 Overig Rijnmond 41 Zwijndrecht Wegvervoer tussen de interne Zuid-Hollandse regio 's
Tabel 17 geeft een gedetailleerd beeld van de goederenstromen over de weg, die plaatsvinden tussen de Zuid-Hollandse deelgebieden. De stromen zijn weergegeven in eenheden van duizend ton; dit betekent echter niet dat de stromen ook op dat detailniveau kunnen worden weergegeven. De tabel laat zich lezen als een matrix, waarin per gebied van herkomst de goederenstromen worden weergegeven, naar hun bestemmingsgebied elders in de regio Zuid-Holland. Deze matrix is opgesteld voor de jaargangen 1986 en 1992; terwijl ter indicatie tevens de prognose voor 2015 is weergegeven.
Als voorbeeld is in de eerste elf regels weergegeven welke goederenstromen vanuit de agglomeratie Leiden en Bollenstreek naar de overige deelgebieden in de regio Zuid-Holland worden
getransporteerd. Niet verrassend blijkt de grootste goederenstroom (ruim 800 duizend ton) het deelgebied Rotterdam (36) als bestemming te hebben. Voor veel Zuid-Hollandse deelgebieden is Rotterdam de belangrijkste vervoersbestemming. Toch is Rotterdam minder dominant dan verwacht:
verschillende Zuid-Hollandse regio's hebben een andere meest dominante vervoersbestemming. Dit geldt bijvoorbeeld voor de regio Oost Zuid-Hollland; deze regio heeft als meest dominante
vervoersbestemming over de weg de regio's aggl.Leiden / Bollenstreek en de aggl. 's-Gravenhage. De aggl. 's-Gravenhage heeft op zijn beurt de regio Oost-Zuid Holland als meest dominante bestemming.
Ook voor de regio Delft en Westland moet Rotterdam als bestemmingsgebied sterk met 's-Graven-hage concurreren. Over het algemeen scoort de agglomeratie Den Haag als bestemmingsregio voor intern ZuidHollands goederenvervoer zeer hoog. Voorts kan uit de tabel worden afgeleid, dat er in het algemeen een nauwe relatie bestaat met de direct aangrenzende deelgebieden in Zuid-Holland.
Tabel 17 Wegvervoer tussen de interne Zuid-Hollandse deelgebieden
HERKOMST BESTEMMING
Aggl. Leiden en Bollenstreek (30) 30 31
Aggl. 's-Gravenhage (31) 30 31
Delft en Westland (32) 30 31
(tonnen x 1,000)
Tabel 17 Wegvervoer tussen de interne Zuid-Hollandse deelgebieden (vervolg)
HERKOMST BESTEMMING
Oost Zuid-Holland (33) 30 31
Overig Groot-Rijnmond (34) 30 31
Overig Rijnmond (35) 30 31
Rotterdam (36) 30 31
Hoek van Holland (37) 36
1986
(tonnen x 1,000)
Tabel 17 Wegvervoer tussen de interne Zuid-Hollandse deelgebieden (vervolg)
HERKOMST BESTEMMING
Vlaardingen (38) 30 31
Zuidoost Zuid-Holland (39) 30 31
Dordrecht (40) 30 31
Zwijndrecht (41) 30 31 waarvan in containers TOTAAL alle modaliteiten
1986
(tonnen x 1,000)
Een conclusie die voor de hand ligt, is dat de voornaamste goederenstromen plaatsvinden met herkomst en bestemming binnen hetzelfde deelgebied. Deze conclusie mag echter niet op basis van deze tabel worden getrokken. De oorzaak voor deze 'interne' goederenstromen ligt namelijk bij de opbouw van het gebruikte TEM-model. Hierin worden de goederenstromen tussen deelgebieden bepaald uit de vervoersvraag en de vervoersproduktie per deelgebied; dit gebeurt aan de hand van de aanwezigheid van producerende sectoren en consumenten. De vervoersomvang binnen de regio kan dan ook alleen worden gezien als een indicatie van het 'economische gewicht' van een regio, hetgeen wordt vertaald in het genereren en het aantrekken van goederenstromen, hetzij als bestemmings-gebied, hetzij als herkomstgebied.
Wat wel opvalt is, dat de vervoersstromen tussen twee naast elkaar gelegen verkeersgebieden vaak het meest omvangrijk zijn, terwijl bij verder van elkaar gelegen verkeersgebieden slechts de
vervoersstromen tussen 'economische zwaartepunten' overblijven, zoals bij Rotterdam/Rijnmond, maar ook de agglomeraties van Leiden/Bollenstreek en 's-Gravenhage.
Wegvervoer tussen Zuid-Hollandse en aangrenzende regio 's
Tabel 18 toont per Zuidhollands deelgebied de goederenstromen, die plaatsvinden tussen de
afzonderlijke regio's in Zuid-Holland en de gebieden aangrenzend aan Zuid-Holland (zie ook de in de bijlage opgenomen kaart). Conform de verwachting lopen de grootste goederenstromen van en naar de regio Rotterdam (regionummer 36); met in 1992 een omvang van bijna 10 miljoen ton. Ook de
gebieden in Oost Zuid-Holland en Zuidoost Zuid-Holland (regionummers 33 en 39) hebben vanwege hun ligging aan de oostelijke rand van de provincie een grote omvang van het vervoer met het aangrenzende gebied. Voor deze twee regio's is de vervoersomvang met aangrenzend Zuid-Holland ruim 3 miljoen ton. Van de overige grote Zuid-Hollandse steden blijken met name de agglomeratie Leiden en Bollenstreek en de agglomeratie Den Haag een grote vervoers-omvang (boven de 2 miljoen ton) te kennen (zie ook de bovenstaande opmerking over economische zwaartepunten).
De totale vervoersomvang met de aangrenzende gebieden bedroeg in 1992 ruim 28 miljoen ton. Dit is zo'n 43% meer ten opzichte van 1986. Deze groei is met name veroorzaakt door de toename van de
Tabel 18 Wegvervoer tussen Holland en gebieden aangrenzend aan Zuid-Holland, nationaal
Modaliteit: Weg
Herkomst/ bestemming aggl. Leiden en Bollenstreek (30) Aggl. 's-Gravenhage (31) Delft en Westland (32) Oost Zuid-Holland (33) Overig Groot-Rijnmond (34) Overig Rijnmond (35) Rotterdam (36) Vlaardingen (38)
Zuidoost Zuid-Holland (39) Dordrecht (40)
Zwijndrecht (41)
TOTAAL
waarvan in containers TOTAAL alle modaliteiten
1986 abs 2.395 1.544
809 2.952 1.158 1.292 6.220
399 2.129
491 367
19.756
1.826
33.997
% 12 8 4 15 6 7 31 2 11 2 2
100 1992
abs 2.594 2.331 1.764 3.436 1.857 1.996 9.486
406 3.272 688 421
28.252
1.761
37.534
% 9 8 6 12 7 7 34 1 12 2 1
100 2015
abs 3.796 2.751 1.331 4.018 1.521 2.349 14.013 599 3.260 855 596
35.089
5.879
51.000
% 11 8 4 11 4 7 40 2 9 2 2
100
(tonnen x 1.000)
goederenstromen van en naar Rotterdam, maar ook in andere deelgebieden in Zuid-Holland is het vervoer met de aangrenzende gebieden toegenomen. In relatief opzicht is vooral de groei van het vervoersvolume van en naar het deelgebied Delft / Westland opvallend, terwijl de vervoersomvang voor Leiden ten opzichte van 1986 is teruggelopen van een aandeel van 12% naar 9%.
Voor 2015 wordt een toename verwacht van de goederenstromen richting de aangrenzende gebieden van circa 78% ten opzichte van 1986. Reeds in 1992 echter blijkt hiervan zo'n 43% reeds te zijn gerealiseerd. In de verhoudingen van de goederenstromen tussen de interne Zuid-Hollandse deelgebieden en het aangrenzende gebied blijkt met name deelgebied Rotterdam een sterke stijger;
naar verwachting zal Rotterdam in 2015 40% van het vervoer met de aangrenzende gebieden voor rekening nemen.
Wegvervoer tussen Zuid-Hollandse regio 's en overig Nederland
In het wegvervoer tussen Zuid-Hollandse gebieden en overig Nederland (exclusief aangrenzende gebieden, tabel 19) komt de dominantie van het deelgebied Rotterdam nog duidelijker naar voren. In 1992 vond circa 40% van het Zuid-Hollandse wegvervoer met overig Nederland plaats van en naar Rotterdam, wat neerkomt op een omvang van ruim 10 miljoen ton. Deze dominantie kan ook worden afgeleid uit de groei van het wegvervoer met overig Nederland (34% ten opzichte van 1986): deze kan grotendeels aan Rotterdam worden toegeschreven, hoewel het Rotterrdamse aandeel in het totaal ongeveer gelijk is gebleven.
Na Rotterdam zijn er een vijftal Zuid-Hollandse deelgebieden, waarvan de vervoersomvang in het wegvervoer boven de twee miljoen ton ligt: Overig Rijnmond, agglomeratie Leiden en Bollenstreek, Zuidoost Zuid-Holland en Overig Groot-Rijnmond.
Tabel 19 Wegvervoer tussen Zuid-Hollandse gebieden en overige gebieden, nationaal
Modaliteit: Weg
Herkomst/ bestemming aggl. Leiden en Bollenstreek (30) Aggl. 's-Gravenhage (31) Delft en Westland (32) Oost Zuid-Holland (33) Overig Groot-Rijnmond (34) Overig Rijnmond (35) Rotterdam (36) Vlaardingen (38)
Zuidoost Zuid-Holland (39) Dordrecht (40)
Zwijndrecht (41 )
TOTAAL
waarvan in containers
TOTAAL alle modaliteiten
1986 abs 1.884 1.404 1.025 1.907 1.298 1.280 7.850
288 1.889
525 373
19.723
2.217
41.189
% 10 7 5 10 7 6 40 1 10 3 2
100 1992
abs 2.423 1.827 1.491 1.935 2.054 2.426 10.426 403 2.364 591 544
26.483
2.424
43.200
% 9 7 6 7 8 9 39 2 9 2 2
100 2015
abs 2.775 2.312 1.702 3.018 1.606 2.276 17.243 468 3.360 893 741
36.395
68.212
59.765
% 8 6 5 8 4 6 47 1 9 2 2
100
(tonnen x 1,000)
In vergelijking met 1986 heeft de omvang van het wegvervoer van de Zuid-Hollandse deelgebieden met Overig Nederland zich in 1992 verschillend ontwikkeld. In Overig Rijnmond blijkt dat de
vervoersomvang zich bijna heeft verdubbeld, terwijl de vervoersomvang voor de regio Oost Zuid-Holland bijna gelijk bleef. In geen van de deelgebieden is de vervoersomvang teruggelopen.
Voor 2015 wordt verwacht, dat het totale wegvervoer tussen Zuid-Holland en Overig Nederland 84%
groter ligt dan het niveau van 1986. Volgens de modeluitkomsten was in 1992 reeds 34% van deze groei gerealiseerd. Voor Rotterdam wordt de grootste toename verwacht, met een ruime verdubbeling van de vervoersomvang uit 1986. Voor 2015 wordt verwacht, dat bijna de helft van het
Zuid-Hollandse wegvervoer naar overig Nederland van/naar Rotterdam zal verlopen. Van de overige regio's werd in 1986 geen spectaculaire toename in het wegvervoer verwacht. De gegevens uit 1992 tonen echter aan, dat de groei van het wegvervoer boven verwachting is geweest.
Wegvervoer tussen Zuid-Hollandse regio 's en overig Europa
Tabel 20 geeft een indruk^ Van het internationale wegvervoer van en naar Zuid-Hollandse regio's.
Het meest opvallende gegeven uit deze tabel is de sterk toenemende dominantie van de Rotterdamse regio; die in 1992 van het totale internationale wegvervoer met Zuid-Holland zo'n 65% innam.
Tabel 20 Wegvervoer tussen Zuid-Hollandse gebieden en overig Europa
Modaliteit: Weg
Herkomst/ bestemming aggl. Leiden en Bollenstreek (30) Aggl. 's-Gravenhage (31)
Delft en Westland (32) Oost Zuid-Holland (33) Overig Groot-Rijnmond (34) Overig Rijnmond (35) Rotterdam (36) Hoek van Holland (37) Vlaardingen (38)
Zuidoost Zuid-Holland (39) Dordrecht (40)
Zwijndrecht (41) TOTAAL
waarvan in containers TOTAAL alle modaliteiten
1986 abs 986 992 1.246 1.260 822 1.241 16.034
252 755 979 568 693
25.828
4.756
128.840
% 4 4 5 5 3 5 62 1 3 4 2 3
100
1992 abs 1.242 1.109 1.787 1.654 1.181 2.506 24.819 -747 1.526 1.103 708
38.382
8.173
143.504
% 3 3 5 4 3 7 65 -2 4 3 2
100 2015
abs 3.060 3.530 4.187 3.214 2.591 3.794 63.380 1.087 1.910 2.924 1.767 2.180
93.626
24.411
299.868
% 3 4 4 3 3 4 68 1 2 3 2 2
100
(tonnen x 1,000)
In vergelijking met de voorgaande tabellen over het nationale wegvervoer kan worden geconcludeerd, dat Rotterdam met name op de langere vervoersafstanden een sterke positie inneemt, hoewel
Rotterdam niet zo dominant is in het regionale vervoer binnen Zuid-Holland. Over de positie van de overige Zuid-Hollandse deelgebieden in het Zuid-Hollandse internationale wegvervoer valt weinig te concluderen. Naast de positie van Rotterdam en Rijnmond vallen alleen de deelgebieden Delft en Westland en Zuidoost Zuid-Holland op als gebieden met relatief veel internationale herkomsten en bestemmingen in het wegvervoer.
12 Zeker bij de presentatie van internationale vervoersgegevens voor individuele deelgebieden moet worden gewaarschuwd, dat deze cijfers berusten op modelberekeningen en dat fouten daarom niet kunnen worden uitgesloten.
Volgens de prognose in tabel 20 is het waarschijnlijk, dat de positie van Rotterdam zich richting 2015 verder zal versterken, naar een aandeel van bijna 70 % in het totale internationale wegvervoer van en naar Zuid-Holland. Dit zou neerkomen op een verviervoudiging van het wegvervoer van en naar Rotterdam.
Voor de regio Groot-Rijnmond als geheel (de deelgebieden Rotterdam, Overig Rijnmond en Overig Groot-Rijnmond) bedroeg de vervoersomvang in 1986 18 miljoen ton, in 1992 zo'n 28,5 miljoen ton en voor 2015 wijst de prognose op een omvang van 69,7 ton. Hiermee vertegenwoordigt Groot-Rijnmond anno 1992 een aandeel van 74% in het internationale wegvervoer in relatie tot Zuid-Holland; overigens zal dit aandeel volgens de prognose in 2015 niet veel veranderen (eveneens 74%).
Voor de Zuid-Hollandse regio's wordt een groeipercentage van rond de 300% verwacht (ten opzichte van het niveau van 1986). In tegenstelling tot de nationale gegevens, waar de geschatte vervoers-omvang voor 2015 reeds in 1992 bijna werd gehaald, blijkt de groei van het internationale wegvervoer ruim onder het verwachte schema te blijven.
Overzichtstabel
Als laatste tabel van deel 4 is op de volgende pagina een overzichtstabel bijgesloten (tabel 21). In deze tabel is voor alle onderscheiden bestemmingsgebieden buiten Zuid-Holland de totale omvang van het wegvervoer aangegeven. Hierbij is bij de gebieden aangrenzend aan Zuid-Holland een nader
onderscheid gemaakt naar de gebieden in de provincies Utrecht, Noord-Holland, Noord-Brabant en Gelderland.
Met name het wegvervoer naar aangrenzende gebieden in Noord-Holland blijkt een substantiële omvang te hebben, net als het wegvervoer naar aangrenzende gebieden in Noord-Brabant. Hoewel qua oppervlakte ongeveer gelijk aan de aangrenzende gebieden in Noord-Holland, is het wegvervoer naar Utrecht met ruim 4 miljoen ton veel geringer in omvang. Ditzelfde geldt voor de aangrenzende gebieden in Gelderland (l miljoen ton).
In het wegvervoer naar de verschillende aangrenzende gebieden blijkt ook duidelijk de nauwere band van de 'grensgebieden' binnen Zuid-Holland. Hoewel Rotterdam op alle vervoersrelaties een
overheersende rol speelt, komen in het wegvervoer naar Utrecht de gebieden Oost Zuid-Holland en Zuidoost Zuid-Holland sterk naar voren (samen 29% in het totaal); in het wegvervoer naar Noord-Holland spelen Leiden/Bollenstreek en (verrassend) ook Oost Zuid-Noord-Holland een belangrijke rol (samen 25%); terwijl in het wegvervoer naar Noord-Brabant met name Zuidoost Zuid-Holland en Overig Rijnmond van belang zijn (samen 16%). In het vervoer met aangrenzende gebieden in Gelderland komt zelfs bijna éénderde op het conto van Zuidoost Zuid-Holland. Duidelijk spelen de regio's in oostelijk Zuid-Holland een belangrijke rol in het regionale vervoer met de grensgebieden.
Tevens komt in de tabel komt veel van wat in de vorige paragrafen is onderscheiden, nogmaals naar voren. Zo blijkt duidelijk de verhoudingsgewijs omvangrijkere vervoersrelatie met Noord-Nederland ten opzichte van Zuid-Nederland (dit blijkt voor alle Zuid-Hollandse deelgebieden te gelden, met uitzondering van Overig Groot-Rijnmond).
Daarnaast komt op de internationale vervoersrelaties met Zuid-Holland de omvang van de
internationale vervoersrelaties met Oostelijke en Zuidelijke gebieden in Europa duidelijk naar voren, net als de dominantie van het deelgebied Rotterdam op deze vervoersrelaties. Het wegvervoer met Zuid-Europese gebieden blijkt ongeveer een kwart groter te zijn dan het vervoer met Oost-Europese gebieden.
Tenslotte is ook de kolom 'Totaal' interessant: van al het wegvervoer vanuit Zuid-Holland (zowel nationaal als internationaal) vertrekt zo'n 56% plaats vanuit Rotterdam. De overige Zuid-Hollandse deelgebieden komen individueel niet verder dan een aandeel van zo'n 7% (Oost Zuid-Holland).
Tabel 21 Wegvervoer vanuit interne Zuidhollandse gebieden naar overige gebieden, 1992
Bestemming Herkomst
aggl. Leiden en Bollenstreek (30) Aggl. 's-Gravenhage (31) Delft en Westland (32) Oost Zuid-Holland (33) Overig Groot-Rijnmond (34) Overig Rijnmond (35) Rotterdam (36) Hoek van Holland (37) Vlaardingen (38)
Zuidoost Zuid-Holland (39) Dordrecht (40)
Zwijndrecht (41)
TOTAAL WEGVERVOER
Utrecht
Int. -Zuid
387
Int. -West
14
(tonnen x 1,000)