6 Tijdstip op de dag
7.1 Wegtype en aantal rijstroken
Het Rijkswegennet is verdeeld in verschillende wegcategorieën (wegtypen). Binnen deze studie wordt onderscheid gemaakt naar de categorieën bemeten (wegvakken waarvan informatie beschikbaar is over de drukte op de weg, uitgedrukt in
intensiteiten per wegvak) autosnelweg (hoofdrijbaan), bemeten autowegen
(hoofdrijbaan), bemeten weg overige wegtypes (hoofdrijbaan), bemeten RWS-weg onbekend RWS-wegtype (hoofdrijbaan) overig RWS-wegtype en een categorie niet
bemeten of geen hoofdrijbaan.
Verdeling ernstige slachtofferongevallen
In dit gedeelte wordt gekeken hoe de ernstige slachtofferongevallen verdeeld zijn over de wegtypen, met onderscheid naar aantal rijstroken.
In Tabel 22 is de verdeling van het aantal geregistreerde ernstige slachtofferongevallen, dodelijke slachtofferongevallen en geregistreerde
ziekenhuisgewonde ongevallen weergegeven per wegtype en aantal rijstroken op de hoofdrijbaan.
Tabel 22: Geregistreerde ernstige slachtofferongevallen naar wegtype en rijstroken per rijrichting op Rijkswegen op de hoofdrijbaan in de periode 2014-2016
Ernstige slachtofferongevallen
Wegtype Rijstroken Dodelijk Ziekenhuisgewond Totaal
Autosnelweg (HRB)
Overige Wegtypes (HRB)
1 8 61 69
Figuur 27: Verdeling aantal geregistreerde ernstige slachtofferongevallen naar wegtype (alleen HRB) per rijrichting, met onderverdeling naar aantal stroken, op Rijkswegen in de periode 2014-2016
Tabel 22 en Figuur 27 laten zien dat op hoofdrijbanen van autosnelwegen het merendeel van de ernstige slachtofferongevallen plaatsvindt op gedeelten met twee stroken per rijrichting. Voor niet-autosnelwegen is dit één strook per rijrichting.
0 500 1000 1500 2000
Autosnelweg
Niet-Autosnelweg
1 strook 2 stroken 3 stroken >3 stroken Onbekend
Ernstige slachtofferongevallen naar weglengte
Om het aantal ongevallen van de diverse wegtypen onderling beter vergelijkbaar te maken, is het aantal geregistreerde ernstige slachtofferongevallen gerelateerd aan de weglengte per wegtype.
Tabel 23: Geregistreerde ernstige slachtofferongevallen per wegtype en aantal stroken op de hoofdrijbaan per 100 km weglengte op Rijkswegen in de periode 2014-2016
Rijstroken Weglengte [km]
Tabel 23 laat zien dat er voor alle Rijkswegen samen gemiddeld 69 ernstige slachtofferongevallen per 100 km hoofdrijbaan plaatsvinden. Voor autosnelwegen met 2 stroken ligt het aantal onder dit gemiddelde, voor autosnelwegen met 3 rijstroken ligt dit boven het gemiddelde. Voor autowegen ligt het aantal ernstige slachtofferongevallen per 100 km weglengte, lager dan het landelijke gemiddelde.
Omdat het ene wegtype veel drukker kan zijn dan het andere wegtype zeggen deze cijfers niet zozeer iets over het veiligheidsniveau op deze wegen, maar wel over de intensiteit van het aantal ongevallen per kilometer weglengte. In de volgende paragraaf wordt het veiligheidsniveau inzichtelijk gemaakt aan de hand van het aantal voertuigkilometers per wegtype.
E-Risicocijfer
Het E-risicocijfer betreft de kans om betrokken te raken bij een ernstig
slachtofferongeval. De definitie van E-risicocijfer luidt als volgt: geregistreerde ernstige slachtofferongevallen (2013-2015) per miljard (109) voertuigkilometers.
Hiermee wijkt de definitie af van de definitie van het risicocijfer in Veilig over Rijkswegen deel B: op basis van alle slachtofferongevallen (inclusief licht letsel) per miljoen (106) kilometer. Dit onderscheid is ingevoerd om verwisseling tussen de twee cijfers te voorkomen – de risicocijfers voor alle slachtofferongevallen worden een factor duizend groter uitgedrukt.
Tabel 24: E-Risicocijfer o.b.v. geregistreerde ernstige slachtofferongevallen per wegtype en aantal rijstroken op Rijkswegen in de periode 2014-2016
Rijstroken
In Tabel 24 is te zien dat voor het hele (bemeten) Rijkswegennet gemiddeld een E-risico van 11,6 geldt. Autosnelwegen kennen een lager E-E-risico van 10,8. Voor autowegen is het E-risicocijfer met 19,3 hoger. Opvallend is dat het wegtype met het hoogste aantal ongevallen per km weg (autosnelweg met meer dan drie
Figuur 28 laat per wegtype en aantal stroken zien wat het E-risicocijfer is, inclusief de 95%-betrouwbaarheidsintervallen (een maat die de spreiding ten opzichte van het gemiddelde binnen de betreffende wegcategorie weergeeft) die een beeld geven van de spreiding in risico’s tussen de verschillende wegvakken binnen de
betreffende groep.
Figuur 28: E-Risicocijfer met 95%-betrouwbaarheidsinterval o.b.v. geregistreerde ernstige slachtofferongevallen per wegtype en aantal rijstroken op Rijkswegen in de periode 2014-2016
0 5 10 15 20 25 30 35 40
In Tabel 25 is te zien dat voor het gehele bemeten Rijkswegennet gemiddeld een dodelijk risicocijfer van 1,0 geldt (en 1,2 indien ook de verkeersdoden op de niet-bemeten delen worden afgezet tegen de verkeersprestatie op de niet-bemeten delen).
Autosnelwegen kennen ook hier wederom een lager risico van 0,9. Voor rijks-N-wegen is het risicocijfer voor dodelijke ongevallen met 2,5 duidelijk hoger, ook aangezien de 95% betrouwbaarheidsintervallen niet met elkaar overlappen.
Hierbinnen heeft de categorie “Overige wegen” een hoger ongevalsrisico (2,6) dan de Autowegen (2,4), maar deze waarden liggen dicht bij elkaar en de
betrouwbaarheidsintervallen overlappen daar wel.
Tabel 25: Dodelijk risicocijfer per wegtype en aantal rijstroken op Rijkswegen in de periode 2014-2016
Voor Rijkswegen is geen landelijke (absolute) norm voor E-risicocijfers vastgesteld, ook in het licht van de wisselende registratiegraad. Daarom is het Rijkswegennet opgedeeld in (1) wegvakken met een E-risicocijfer kleiner dan het landelijke gemiddelde voor het betreffende wegtype en (2) wegvakken met een E-risicocijfer tussen het landelijk gemiddelde en twee keer het landelijk gemiddelde en (3) wegvakken met een meer dan twee keer zo hoog E-risicocijfer als het landelijk gemiddelde.
Onderstaand een overzicht van de trajecten met E-risicoscore: onder het landelijk gemiddelde (groen), tussen één en twee maal het landelijk gemiddelde (oranje) en groter dan twee keer het landelijk gemiddelde (rood). Figuur 29 laat de
autosnelwegen zien.
Figuur 29: Relatief E-Risico op autosnelwegen o.b.v. geregistreerde ernstige slachtofferongevallen op Rijkswegen in de periode 2014-2016
Ruim 2600 kilometer (56%) van het autosnelwegennet met 2 of 3 rijstroken heeft een lager E-risicocijfer dan het landelijke gemiddelde. Het aantal
autosnelwegkilometers met 2 of 3 rijstroken met een E-risicocijfer dat meer dan twee keer zo hoog is als het landelijke gemiddelde bedraagt in totaal 405 km (9%).
Dit betreft met name autosnelwegen met 2x2 rijstroken: 365 kilometer. Voor autosnelwegen met 2x3 rijstroken betreft het 39 kilometer en voor autosnelwegen met meer dan 3 rijstroken 12 kilometer. Voor de autosnelwegen liggen de trajecten met een E-risicocijfer hoger dan twee keer het landelijk gemiddelde, vooral in de Randstad en in het noorden van Nederland. Rond grote steden en nabij
knooppunten hebben trajecten vaker een hoog E-risico.
In Figuur 30 zijn de relatieve ongevalsrisico’s voor niet-autosnelwegen weergegeven (met name de Rijks-N-wegen). Van de autowegen heeft 343 kilometer (49%) een lager E-risicocijfer dan het landelijke gemiddelde. Het aantal autowegkilometers met een E-risicocijfer dat meer dan twee keer zo hoog is als het landelijke gemiddelde bedraagt in totaal 112 kilometer (16%).
Op overige rijkswegen heeft 253 kilometer (55%) een lager E-risicocijfer dan het landelijke gemiddelde. Het aantal kilometers op overige rijkswegen met een E-risicocijfer dat meer dan twee keer zo hoog is als het landelijke gemiddelde bedraagt in totaal 8 kilometer (2%).
Figuur 30: Relatief E-Risico op niet-autosnelwegen o.b.v. geregistreerde ernstige slachtofferongevallen op Rijkswegen in de periode 2014-2016
7.2 Maximumsnelheid
In deze paragraaf is de verdeling van het aantal ernstige slachtofferongevallen en doden naar wegtype en maximumsnelheid beschreven. De maximumsnelheden zijn gebaseerd op het snelhedenbestand waarin op basis van gegevens van
Rijkswaterstaat per traject is aangegeven op welke datum een eventuele snelheidswijziging is doorgevoerd en deze is gekoppeld aan de datum van het ongeval. Vervolgens worden aan de hand van de verkeersprestatie per wegtype en maximum snelheid E-risicocijfers gepresenteerd.
Verdeling ernstige slachtofferongevallen en ernstige slachtoffers
In dit gedeelte wordt gekeken naar de verdeling van ernstige slachtofferongevallen en dodelijke slachtoffers over verschillende maximumsnelheden.
Tabel 26: Geregistreerde ernstige slachtofferongevallen per wegtype en maximum snelheid op Rijkswegen in de periode 2014-2016
Wegtype RWS-weg Niet
RWS-weg
Maximum snelheid [km/h]
130 631 3 42 676
Tabel 26 laat zien dat de meeste ernstige slachtofferongevallen hebben
plaatsgevonden op wegen met een maximum snelheid van 130 km/u permanent.
Het gaat om 679 van de 2662 gevallen (25,5%). Daarna scoren wegen met 100 km/u het hoogst, met 24,0%. Op autosnelwegen heeft 130 km/u het grootste aandeel in ernstige slachtofferongevallen (32,7%). Verderop in deze paragraaf worden deze aantallen gerelateerd aan de betreffende weglengtes en
verkeersintensiteiten.
Tabel 27: Geregistreerde dodelijke slachtoffers per wegtype en maximum snelheid op Rijkswegen in de
Maximum snelheid [km/h]
130
Uit Tabel 27 is af te leiden dat de meeste dodelijke slachtoffers op Rijkswegen zijn gevallen op wegvakken met een maximumsnelheid van 130 km/u permanent en vervolgens bij 120 km/u. Het gaat om respectievelijk 75 en 59 van de 239 gevallen (31,4% respectievelijk 24,7%). Verderop in deze paragraaf worden deze aantallen gerelateerd aan de betreffende weglengtes en verkeersintensiteiten.
Ernstige slachtofferongevallen en dodelijke ongevallen naar weglengte In dit gedeelte wordt het aantal ernstige slachtofferongevallen en dodelijke ongevallen op hoofdrijbanen bij verschillende maximumsnelheden geschaald naar weglengte. Tabel 28 laat het aantal ernstige slachtofferongevallen naar wegtype en maximumsnelheid per 100 km weglengte zien.
Tabel 28: Geregistreerde ernstige slachtofferongevallen per wegtype en maximumsnelheid op de hoofdrijbaan per 100 km weglengte op Rijkswegen in de periode 2014-2016
Max.
Uit Tabel 28 is af te leiden dat de meeste ernstige slachtofferongevallen per
kilometer weglengte zijn gevallen op autosnelwegen met een maximumsnelheid van 100 km/u. Verderop in deze paragraaf worden deze aantallen gerelateerd aan de betreffende verkeersintensiteiten.
Tabel 29 laat het aantal dodelijke ongevallen zien naar wegtype en maximumsnelheid per 100 km weglengte.
Tabel 29: Geregistreerde dodelijke ongevallen per wegtype en maximumsnelheid op de hoofdrijbaan per 100 km weglengte op Rijkswegen in de periode 2014-2016.
Max.
ongevallen Dodelijke ongevallen / 100
km weglengte
Uit Tabel 29 is af te leiden dat de meeste dodelijke ongevallen per kilometer
weglengte zijn gevallen op autosnelwegen met een variabele maximumsnelheid van 120 en 130 km/u. Verderop in deze paragraaf worden deze aantallen gerelateerd aan de betreffende verkeersintensiteiten.
E-Risicocijfer en dodelijk-risicocijfer
In dit gedeelte wordt het E-risicocijfer en dodelijk-risicocijfer in relatie tot de maximumsnelheid beschouwd.
Tabel 30: E-Risicocijfer o.b.v. geregistreerde ernstige slachtofferongevallen op de hoofdrijbaan per wegtype en maximumsnelheid op Rijkswegen in de periode 2014-2016
Max.
Uit tabel 30 blijkt dat het risico op ernstige slachtofferongevallen op autosnelwegen aanmerkelijk lager is dat op niet-autosnelwegen. Anders dan bij de dodelijke ongevallen zijn het bij de ernstige slachtofferongevallen echter niet de wegen met een limiet van 100 km/u die het laagste risico kennen, maar de wegen met een limiet van 120 km/u.
De wegen met een limiet van 100km/u zijn gemiddeld de drukste snelwegen: deze vormen 16% van de lengte van het autosnelwegennet, terwijl hier 22% van de voertuigkilometers op autosnelwegen wordt afgelegd. Op de wegen met een limiet van 120 km/u of 130 km/u wordt een kleiner deel van de voertuigkilometers afgelegd afgezet tegen het aandeel in de weglengte binnen het autosnelwegennet.
Figuur 31: E-Risicocijfer met 95%-betrouwbaarheidsinterval o.b.v. geregistreerde ernstige slachtofferongevallen per wegtype en maximumsnelheid op Rijkswegen in de periode 2014-2016.
Figuur 31 laat zien dat het E-risicocijfer (risico op ernstige slachtofferongevallen) op autosnelwegen met een snelheidslimiet van 120 km/u significant lager ligt dan op wegen met een limiet van 100 km/u of 130 km/u (de 95%
betrouwbaarheidsintervallen overlappen niet). Uit deze figuur volgt bovendien dat autosnelwegen in totaal als wegcategorie veruit het laagste risico kennen
(vergeleken met autowegen en overige wegen).
Tabel 31: Dodelijk risicocijfer o.b.v. geregistreerde dodelijke ongevallen op de hoofdrijbaan per wegtype en maximumsnelheid op Rijkswegen in de periode 2014-2016
Max.
Uit tabel 31 blijkt dat ook het risico op een dodelijk ongeval op een autosnelweg aanmerkelijk lager ligt dan op een niet-autosnelweg.
Figuur 32: Dodelijk risicocijfer met 95%-betrouwbaarheidsinterval o.b.v. geregistreerde dodelijke ongevallen per wegtype en maximumsnelheid op Rijkswegen in de periode 2014-2016.
Figuur 32 laat zien dat het dodelijk risicocijfer (risico op dodelijke ongevallen) op autosnelwegen met een snelheidslimiet van 100 km/u significant lager ligt dan op wegen met een limiet van 120 km/u of 130 km/u (de 95%
betrouwbaarheidsintervallen overlappen niet). Uit deze figuur volgt bovendien dat autosnelwegen in totaal als wegcategorie een lager dodelijk risicocijfer kennen dan autowegen als totaal.
Aard ongeval
Tabel 32 laat de verdeling van de ongevalsaard zien naar snelheidslimiet voor dodelijke ongevallen, Tabel 34 doet dit voor alle ernstige slachtofferongevallen.
Tabel 32: Geregistreerde dodelijke ongevallen naar aard per maximum snelheid op Rijkswegen in de periode 2014-2016
Aard Max. snelheid
[km/u] Enkelvoudig Flank Frontaal Kop-staart Overig Onbekend Totaal
Wegtype
Tabel 33: Geregistreerde ernstige slachtofferongevallen naar aard per maximum snelheid op Rijkswegen in de periode 2014-2016
Aard Max. snelheid
[km/u] Enkelvoudig Flank Frontaal Kop-staart Overig Onbekend Totaal
Wegtype
Toedracht ongeval
Tabel 34 laat de verdeling van toedracht ongeval van dodelijke ongevallen en Tabel 35 van ernstige slachtofferongevallen over wegen met verschillende
maximumsnelheden zien. Er moet hierbij rekening worden gehouden dat zoals eerder omschreven, dat de toedracht nauwelijks nog geregistreerd wordt, in de meeste gevallen is deze onbekend (2015: 3% bekend, 2016: 0% bekend). De tabellen laten derhalve voornamelijk de toedrachten uit 2014 zien, toen was van 78% de toedracht bekend.
Tabel 34: Geregistreerde dodelijke ongevallen naar toedracht per maximum snelheid op Rijkswegen in de periode 2014-2016
Toedracht Max.
snelheid
[km/u] Afstand Controle voertuig,
rood licht Overig Onbekend Totaal
Wegtype
Tabel 35: Geregistreerde ernstige slachtofferongevallen naar toedracht per maximum snelheid op Rijkswegen in de periode 2014-2016
Toedracht Max.
snelheid
[km/u] Afstand Controle voertuig,
rood licht Overig Onbekend Totaal
Wegtype
7.3 Analyse verkeersveiligheid trajecten snelheidsverhoging