Een centraal aspect van het woonproject van de Riekerhaven is de wederzijdse beïnvloeding tussen bewoners. Het idee is dat Nederlanders leren over de culturen van statushouders, en andersom, dat statushouders leren over de Nederlandse cultuur. Dit is een belangrijk onderdeel van de beleefde integratie. Leren over de Nederlandse gebruiken, normen en waarden zal helpen in het integratieproces. Het idee is dus dat het gemixt wonen dit zal versnellen. Echter is het dus ook de bedoeling dat Nederlanders geïnspireerd worden door statushouders. In de interviews is aan de respondenten gevraagd naar hun beleving van deze wederzijdse beïnvloeding.
Op 21 april was er een feest in het clubhuis. Twee Syrische jongens vierden hun verjaardag. Voor deze gelegenheid kwamen ongeveer vijftig mensen naar het clubhuis. De helft van hen was Syrisch en de andere helft Nederlands. Er was maar één iemand aanwezig uit Eritrea.
Wat gelijk opviel was dat er zowel Syrische, Engelse als Nederlandse muziek werd gedraaid. Aan het begin van de avond gaf een van de jongens een speech. Eerst in het Arabisch, maar daarna, nadat de anderen hem aanmoedigden, deed hij het opnieuw in het Nederlands. Hij vertelde dat hij heel dankbaar was voor alle nieuwe vrienden en dat hij van hen hield. Na de speech begon iedereen te dansen. De Syrische mensen dansten in een cirkel hand in hand. Deze dans heet de Dabke. Een paar Nederlandse jongeren konden al goed met het tempo meedansen en de Syriërs leerden hen hoe ze het nog beter konden doen. Dit voorbeeld laat de wederzijdse beïnvloeding zien. De Nederlandse jongeren leerden over de Syrische dansstijl en de muziek. Daarnaast leerden de Syrische jongeren een aantal Nederlandse verjaardagsliederen.
De Nederlandse respondenten benadrukken allen hoe indrukwekkend het tempo is waarop de statushouders de Nederlandse taal leren. Door het contact met Nederlanders oefenen zij regelmatig met het praten en dit heeft positieve gevolgen. De Syrische statushouders geven ook aan onderling met elkaar Nederlands te praten. Ze motiveren elkaar hierin. Daarnaast biedt Startblok Riekerhaven de mogelijkheid voor Nederlanders om een andere taal te leren, middels het Language exchange program. In het clubhuis komen jongeren wekelijks samen om met verschillende talen te oefenen. Brenda heeft een tijdje meegedaan aan het programma en heeft al veel Arabische woorden geleerd. Zij is hier erg positief over. Dit is volgens haar het perfecte voorbeeld van wederzijdse beïnvloeding. Doordat haar buurman haar Arabisch leert, oefent hij gelijk zijn Nederlandse woordenschat. Uit de interviews komt naar voren dat de statushouders uit Eritrea moeilijker integreren in de gemeenschap van Startblok Riekerhaven. Zij hebben weinig contact met Nederlanders en hun cultuur verschilt erg van de Westerse cultuur. Doordat zij nauwelijks mixen met de andere bewoners leren zij minder snel over de Nederlandse normen en waarden. Hierdoor integreren de Eritrese statushouders ook minder snel in de samenleving buiten het Startblok. De Syriërs daarentegen geven aan veel over de Nederlandse cultuur te hebben geleerd. Ook de Nederlandse respondenten vertellen dat zij veel vragen krijgen van Syriërs over bepaalde gebruiken. De Syrische statushouders vinden de Nederlandse cultuur erg mooi. Zij vinden wonen in Nederland fijn, op het eten en alle toeristen na. Ze benadrukken hoe goed alles geregeld is. Volgens Tim leren ze voornamelijk over de praktische zaken. Nasri zegt hierover: “I like that people are honest, really direct and that people are on time”. Voor de Syriërs waren de regels in het begin erg wennen maar inmiddels waarderen ze de organisatie. Mohammed geeft aan dat Nederlanders altijd druk en op tijd zijn. Zij zijn voortdurend aan het vooruitplannen. Dit was erg wennen voor Mohammed omdat Syriërs niet zo in elkaar zitten. Echter merkt hij dat hij zelf nu ook steeds vaker afspraken plant en zich goed aan de tijd houdt.
De Nederlandse respondenten vinden het leuk om te leren over de culturen van statushouders. Brenda zegt hierover: “Het is heel verrijkend om vrienden te hebben die van zo’n
andere plek komen. Dan ga je je eigen waarden en normen heel erg bevragen. Het zet het allemaal in perspectief, ook onze eigen westerse problemen”. Tim vindt het multiculturele aspect ook
verrijkend. “Je ziet andere culturen en daardoor word je ook gelijk bewust van wat jou Nederlands
maakt”. De Nederlandse respondenten benoemen dat ze bewust zijn geworden van hoe
georganiseerd ze zijn. De Syrische cultuur is veel spontaner. Zij geven aan dit inspirerend te vinden. Waar de Syrische statushouders leren georganiseerder te zijn, geven Brenda, Mick, Leila, Tim en Rolf aan veel spontaner te worden. Lisa vertelt bijvoorbeeld dat ze merkt dat Nederlanders opener en gastvrijer worden. Ook Brenda vertelt dat ze steeds vaker haar deur openlaat zodat mensen binnen kunnen lopen voor een praatje. Daarnaast benadrukken Tim en Rolf dat zij geleerd hebben over de cultuur van het delen. Syriërs zijn bijvoorbeeld erg makkelijk in het delen van eten en sigaretten. Rolf en Tim stellen dat zij dit overnemen en tegenwoordig veel minder aan het geld denken. Dit is een ander voorbeeld van de wederzijdse beïnvloeding tussen culturen. Spontaniteit en georganiseerdheid zijn twee uitersten en de bewoners nemen deze waarden van elkaar over. Door het gemixt wonen leren de bewoners over elkaars cultuur. Zij nemen bepaalde waarden van de culturen over. Zo leren de Syriërs om op tijd te komen, aan de regels te houden en directer te zijn, en leren de Nederlanders gastvrijer en spontaner te zijn. De statushouders uit Eritrea hebben meer moeite met integreren dan de statushouders uit Syrië. Het bestuur van Startblok Riekerhaven is bezig hier verandering in te brengen. Zo hebben ze onlangs een avond georganiseerd die in het teken stond van Eritrea. De andere bewoners konden daar in contact komen met Eritreeërs en leren over hun cultuur. Dit kan ervoor zorgen dat de Eritreeërs minder gesloten blijven en meer heterogeen contact zullen zoeken. Wanneer zij sociale bindingen ontwikkelen met Nederlanders, zullen zij waarschijnlijk net als bij de Syriërs, sneller integreren in de Nederlandse samenleving.
5.7 De integratiebeleving
De Syrische statushouders die in dit onderzoek geïnterviewd zijn, geven aan dat de gemixte huisvesting hen helpt integreren. Zij laten zich dan ook positief uit over het woonproject. Onder integratie verstaan zij: het ontwikkelen van nieuwe sociale bindingen, de Nederlandse cultuur leren kennen en zich thuis voelen. Zij benadrukken voornamelijk het belang van de nieuwe vriendschappen in Startblok Riekerhaven. Door het gemixt wonen zitten zij niet langer afgesloten van de samenleving in een asielzoekerscentrum. Zij wonen gemengd met Nederlandse jongeren. Door het contact met de Nederlanders geven zij aan in een hoog tempo de Nederlandse taal te leren. Dit helpt hen in het verrichten van activiteiten buiten de Riekerhaven, zoals boodschappen doen en werk zoeken. Daarnaast nemen de Nederlandse jongeren hen mee naar feesten en andere locaties in Nederland. Op deze manier ontwikkelen de statushouders ook bindingen met mensen die niet wonen op het Startblok. Door de nieuwe vriendschappen voelen zij zich thuis in
Amsterdam. Dit alles helpt hen in het integratieproces. Er is onder de Syrische statushouders een gevoel van integratie binnen en buiten het Startblok. Ook de Nederlandse jongeren laten zich positief uit over het gemixt wonen als integratiestrategie. Zij geven allen aan dat de statushouders sneller de Nederlandse taal en gebruiken aanleren door het contact met Nederlanders. Echter geven de respondenten aan dat niet alle statushouders door het gemixt wonen sneller integreren. Eritreeërs zoeken nauwelijks contact met Nederlanders, komen niet van het terrein van Startbok Riekerhaven af en vormen gesloten netwerken. Doordat zij niet mixen met andere bewoners, gaat hun integratieproces volgens de respondenten trager. Dit wordt benoemd als knelpunt. Om hen meer te betrekken in de gemeenschap probeert het bestuur activiteiten te organiseren die dit contact stimuleren. Wanneer de betrokkenheid en bereidheid onder bewoners aanwezig is, leidt het gemixt wonen volgens de respondenten tot snellere integratie van statushouders in de samenleving.