heeft, ja, onsprekelic jammer, brekende duer haer vervolghen die beelden, die Godt
zelve ghemaect hadde, ende daer hij zijn dierbaer bloet voren ghesturt heeft, te
weten som ons naeste vrienden, vaders ende moeders, zusters ende broeders ende
dierghelijcke. Zeijde men dat willen de keijserlicke mandamenten, zoo andtwoordden
zij: die hebben zijlieden ende de hare helpen maken, ende alzoo de hoverheijt
tzweert in dhandt ghegheven ende onderzoucken en belasten deghene die in dit
zweert vallen, slachtende die Phariseen, die in Pilatus huus niet commen en wilden,
om dat men daer vanden lijve dijnchde, vreesende besmet te zijne; maer zij en
vreesden haer niet (dwelc duijsent mael eergher was) den zone Godts, onnoosel
ende zonder zonde, Pilatus over te leveren om ghedoot te zijne ende te roupen:
zijn bloet zij up ons ende up ons kinderen. Daerom doen de zulcke altijts qualic,
want zijn die pacienten verdeelt ende qualic up den wech, zoo benemen zij haer
duer de doot, die men haer andoet, den middel om naermaels te moghen bekeeren
ende ter salicheijt te commen, ende jaghense alzoo voor den tijt in de qualicvaert
der eeuwigher verdommenesse. Want hadde men Augustinus ghedoot, als hij
manicheus was, hoe zoude hij hem moghen bekeeren hebben, ghelijck hij naermaels
dede? Ende heeft alzoo veel proffijts in de christenheijt ghedaen als eenighe onder
veel duijsenden. Hadde men ooc Paulus ghedoot, als hij de Christenen vervolchde,
waer zouden alle zijn costelicke brieven ghebleven zijn? Item zijn die pacienten niet
zoo verdoolt als men haer uptijcht, ende moghelic voor Godt wel staen, zoo doet
men groot quaet dat men zulcke meinschen doot, die de vrienden Godts zijn, ende
men maect alzoo
telaers daer af, want Godts oordeelen en der meinschen, zecht Esaijas, zijn
verscheeden als den hemel es vander eerden. Dese ende deser ghelijcke
argumenten ende aligacien hadden sommighe zeere inden mont, ende tscheen,
voor vele ghemeene simpel meinschen ende sonderlinghe die wat ghuesghezint
waren, een steerck onverwinnelic dijnck te wesen; maer voor de wijse ende
verstandighe eijst zeer licht te andtwoorden; want daer zijt een licht dijnck weghen
die ornamenten, beelden ende chieraigen der keercken te breken ende ruwijneren,
dat es in de ooghen Godts boven maten zwaer, ende naer de gheestelicke ende
weerlicke rechten, weerdich zwaerlic ghestraft te zijne. Want oft ijemant quame in
eens anders huus, ende sloucht daer al in sticken, ende roofde tghelt daer hijt
crijghen conde, hoe meende dat hem zoude afghenomen wesen? Ic meene voor
waer dat hijt metten lijve betalen zoude. Hoe veel te meer in de tempelen Godts, in
die dijnghen, die Ghode gheoffert ende ghesacreert zijn; want den Heere up de
weerelt wesende en toochde noijnt zijn gramschap zoo groot, als over de ghene
die zijns vaders huus onteerden, slaende daer uut tot twee stonden toe, zeer
vehementelic ende vreeselic, de coopers ende vercoopers die hij daer vant. Ende
dat zij haer aldus over tgheestelicke wilden wreken, dat was een magher wrake.
Die beelden ende chiraigen en hadden haer niet mesdaen. Die gheestelicke zijn
ghestelt als toezienders ende wachters. Als zij de wulvenzien commen, zij moetense
jeghenstaen ende weeren: tes haer officie ende roup. De heretijcken zijn ooc zeer
schadelic levende: thadde beter Arrius, Nestorius, Sabellius, Cherintus ende vele
meer ander kettersche leeraers gheweest, dat zij in tijts ghedoot hadden gheweest;
want haer pijne in de eeuwighe verdommenesse zoude te minder zijn, om dat zij
zoo veel meinschen in dolijnghen
niet en zouden ghebrocht hebben. Ooc haddet beter gheweest om die ander
meinschen, die zij verleet hebben; want die hadden moghen ter salicheijt commen,
die aldus int eeuwich verlies commen, dwelck jammerlic te beweenen es. Ooc
verdienen die gruwelicke blasphemien, die de ketters uutschumen, de doot; want
die eenen prince lastert ende ingurieert, wert wel met der doot ghepugnieert, waerom
niet die Godt, ofte dat hem anghaet, ingurie doet? Want dat zij niet en verstaen als
onredelicke beesten (zoo die helighe Petrus zecht), durven zij lasteren ende
beschimpen. Ende ten derden om haren uproer; want een ketter sticht een meijterie
1,
in de zaken die Godt anghaen ende die helighe keercke, ende zaghe hij tijt ende
pas, zou ooc in weerlicke zaken meijten ende alle dijnck naer zijn vermaledijde
opinien willen stellen, al zout bloet ende ghoet costen. Dat bleeck an die Arianos,
an die Donatisten, an die Hussijten in Bohemen, in den boerencrijch in Duijtschlandt,
an den uproer tot Munster en tot Amstelredamme, an den zwaren crijch der
Hughenoijsen in Vrancrijck ende an vele andere. Maer up tpoint van dat men van
die ketters mocht twijfelen, of zij schuldich of onschuldich ghedoot werden,
andtwoorden de gheleerde, dat haer leeringhen ghenouch uutgheven ende haer
weercken, wie een recht ketter es oft niet, ende dat int verwachten van haer
bekeeringhe veel meer schade commen zoude dan proffijts, mits dat zij met haren
langhen leven, noch veel meinschen bedeerven zouden. Aldus beter eene wech
ghedaen, dan een duijsent. Men mach ooc niet zegghen dat haerlier doot ende
cause van steerven, eenighe ghelijckenesse heeft met Christus doot; want Christus
doot ende der helighen dierbaer was, maer de hare zeer
stijnc-1 Muitery.
kende ende eerch. Ergo hier valt een groot different: die werden vervolcht om haer
weldaet ende duecht, ende dese, te weten de schandelicke heretijcquen, om haer
boose blasphemien, meijterien ende alderschadelicste corruptien.
Cap. V.
Van drij vicien waeromme die gheestelicke vanden volcke zoo zeere
In document
Marcus van Vaernewyck, Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568 · dbnl
(pagina 118-121)