slow journalism en verschillende presentatievormen
3.5 Website An Atlas of War and Tourism in the Caucasus
De website, onder dezelfde titel An Atlas of War and Tourism in the Caucasus, beslaat net als de eindpublicatie een verzameling van verhalen van de volledige vijf jaar van The Sochi Project.158 Deze
website vervangt de eerdere website, die vooral bedoeld was als crowdfunding-website. Onder de kop ‘Documentary stories start with your donations’ was daar informatie te vinden over Hornstra en Van Bruggen en het project. Ook kon er een donatie worden gedaan, wat toegang verleende tot een afgeschermd deel van de website met een Projectpage waar reportages werden gepubliceerd en een Sketchbook waar een soort ‘making of’ te vinden was (zie Afbeelding 40). Binnen deze analyse focus ik me echter op de nieuwe website, omdat dit één van de eindproducten is van The Sochi Project en omdat de oude website daarom inmiddels niet meer bestaat.
De vernieuwde website omvat een combinatie van tekst en beeld, waar – net als binnen de eindpublicatie – de grootste nadruk op ligt. De inhoud is onderverdeeld in acht hoofdstukken, die afwisselend onderwerpen beslaan over Sotsji, de Zuid-Kaukasus, de Noord-Kaukasus en de opbouw van de Olympische Spelen. Door de hoeveelheid hoofdstukken is de mogelijkheid gecreëerd om per
157 Colberg 2012, p. 17.
68 hoofdstuk te focussen op meer specifieke onderwerpen, zoals een hoofdstuk over de economische situatie in de Noord-Kaukasus, een ander hoofdstuk over de geschiedenis van geweld in hetzelfde gebied en nog een hoofdstuk over de meer recente gevolgen van het geweld in de Noord-
Kaukasus.159 De verschillende hoofdstukken verwijzen naar elkaar en naar de digitale versie van de
deelpublicaties die over hetzelfde onderwerp of gebied gaan. Naast het inhoudelijke gedeelte, omvat de website ook de onderdelen ‘About’, waar meer te lezen is over de makers en de achtergrond van het project; ‘Shop/Donate’, waar de verschillende publicaties en merchandise te koop is en een donatie kan worden gedaan en ‘Pers/Agenda’, waar een overzicht te vinden is van The Sochi Project in de pers (inclusief links naar de specifieke artikelen/tv-programma’s) en de tentoonstellingen. De website is bovendien te lezen in drie talen: Nederlands, Engels en Russisch.
Elk hoofdstuk is gevormd als longread: een journalistiek genre dat ongeveer vijf jaar geleden ontwikkelde, vooral duidt op de lengte van een verhaal en online is gepubliceerd.160 Het is een
nieuwe vorm van online journalistiek die staat tegenover de constante stroom van snelle en korte berichten kenmerkend voor de hedendaagse berichtgeving en 24-uurs nieuwsvoorziening via
televisie en internet. Het is een manier om langere, meer diepgaande verhalen online vorm te geven, anders dan in printvorm zoals kranten en tijdschriften. Een van de eerste en meeste bekende
voorbeelden van een website die gebruik maakt van deze longread-vorm is ‘Snow Fall’ van de New
York Times uit 2012.161 De website vertelt het journalistieke verhaal over skiërs die bedolven raken
onder een lawine op een bergpas in Washington in de Verenigde Staten, waarbij enkele mensen om het leven kwamen. Deze manier van vormgeving wordt vervolgens al snel toegepast als standaard voor langere journalistieke verhalen waarbij veel gebruik wordt gemaakt van documentaire fotografie. Na ‘Snow Fall’ volgde The Guardian met ‘Firestorm’ (2013), Die Zeit met ‘100 Jahre Tour de France’ (2013) en in Nederland de NRC met ‘De dag dat Berry van Aerle Europees kampioen werd’ (2013).162 Al deze websites tonen lange journalistieke teksten, in combinatie met beeld, al dan niet
vormgegeven met behulp van meerdere hoofdstukken. Op de website van The Sochi Project zijn de verschillende hoofdstukken te kiezen door middel van de titels horizontaal bovenaan de website (die te zien zijn wanneer er met de cursor over wordt bewogen). Elk hoofdstuk is op die manier een aparte pagina. Verticaal scrollend naar beneden is de tekst per hoofdstuk te lezen. Daarom is in
159 Hornstra & Van Bruggen 2013c, respectievelijk de hoofdstukken ‘III. Aan de andere kant van de bergen’, ‘IV.
Altijd onrustig’ en ‘VII. Onvrede door onrecht’.
160 Heesakkers 2014: bespreekt in haar artikel de term longread: ‘Een sluitende definitie is er niet, maar een
lang verhaal heet tegenwoordig snel een longread. Eind 2012 sloop de term journalistiek Nederland binnen om daar snel furore te maken.’ Daarnaast haalt ze de gebruikte definitie van NRC aan: ‘Bij NRC is een longread “een goed geschreven, bijzonder en journalistiek verhaal dat ten minste 2.000 woorden telt en online staat.”’ Vanuit deze omschrijvingen heb ik een omschrijving voor de term samengesteld.
161 New York Times 2012.
69 eerste instantie de lengte van de hoofdstukken niet in een oogopslag te overzien, maar wat betreft het aantal woorden verschillen de hoofdstukken ongeveer tussen de 3000 en 9000 woorden. Het zijn lange stukken tekst die zijn onderverdeeld in paragrafen door middel van tussenkopjes. De
hoofdtekst staat centraal in het midden van de pagina en lijkt in eerste instantie te overheersen. In de brede kantlijnen links en rechts zijn de uitspraken en kernzinnen te zien, af en toe inspringend in de hoofdtekst, allen vormgegeven in de herkenbare typografie die ook in de andere platforms gebruikt wordt.
De lopende tekst wordt afgewisseld met beeld in verschillend formaat en soort. Het zijn zowel grote beelden tussen de tekst, die de tekst onderbreken, als kleinere beelden in de kantlijnen, soms inspringend in de tekst. De meesten kunnen paginagroot vergroot worden en hebben een kort bijschrift. Bovendien is het niet enkel stilstaand beeld, er wordt ook gebruik gemaakt van slideshows van stilstaande beelden, korte video’s (met en zonder geluid) en landkaartjes van het specifieke gebied die kunnen worden geopend en waarbinnen kan worden in- en uitgezoomd en bewogen. De website van The Sochi Project maakt op deze manier gebruik van de mogelijkheden van de integratie van verschillende soorten media die het platform biedt, waardoor het een multimediale omgeving is. De video’s zijn zowel overgenomen vanuit andere media, zoals een propagandafilm voor de
Olympische Spelen, delen uit nieuwsuitzendingen en beelden van beveiligingscamera’s die
bijvoorbeeld een aanslag filmen, of zelfgemaakte video’s met interviews en beelden van bezoeken bij bewoners van de regio. Wanneer de website opent, wordt op de voorgrond een video getoond waarin te zien is dat de Olympische Spelen worden toegewezen aan Rusland, tijdens een bijeenkomst van het IOC in Guatamala, waarin tevens The Sochi Project wordt geïntroduceerd.
Interessant binnen de vormgeving van de website zijn de paginabrede beelden, zowel stilstaand als bewegend, waar elk hoofdstuk mee begint en welke binnen elk hoofdstuk een aantal keer de tekst onderbreken (zie Afbeeldingen 41 - 43). Deze zijn vormgegeven door middel van
parallax scrolling, een vormgeving op basis van HTML5 waarin de tekst op de voorgrond en het beeld
op de achtergrond van de website op verschillende snelheden laden.163 Het is tevens een vormgeving
die vaak hand in hand gaat met de vormgeving van de longread.164 In het geval van de website van The Sochi Project ontstaat daardoor een effect waarbij tijdens het scrollen het beeld in volledig
scherm een moment lijkt stil te staan, vervolgens de tekst over het beeld heen beweegt en het beeld uiteindelijk onder de tekst verdwijnt. Verschillende elementen van tekst en beeld lijken hierdoor vloeiend in elkaar over te gaan. Het is vorm van integratie van multimedia in het verhaal, ‘in ways
163 Jaffe 2013; Koc 2015.
164 Heesakkers 2014: opnieuw geldt ‘Snow Fall’ als een van de eerste en meest bekende voorbeelden van deze
vormgeving, waardoor parallax scrolling in een combinatie met de longread ook wel snowfalling wordt genoemd.
70 that made them feel like they were part of the body of the story, and not just side bars that you would experience after you were done reading the story […].’165 Het is op deze manier een
vormgeving waarin tekst en beeld zijn geïntegreerd in het ontwerp van de website. Tekst en beeld werken samen en vormen meer een geheel van het verhaal, in tegenstelling tot het idee dat beeld functioneert als verfraaiing of illustratie van de tekst zoals veel in meer traditionele media en traditionelere vormen van website voorkomt. Hoewel de tekst in eerste instantie lijkt te
overheersen, zoals ik hierboven aanhaal, wordt het door middel van dit soort vormgeving, en ook dankzij de mogelijkheid de andere beelden op volledig scherm te bekijken, opgeheven.
De vormgeving van de website van The Sochi Project maakt het lezen van het verhaal tot een totaal andere ervaring dan het zou zijn in een meer traditionele vormgeving van een website. In zo een traditionele vorm staat voornamelijk de functionaliteit in het gebruik voorop en vaak is het een directe vertaling van een verhaal in printvorm. De vormgeving maakt The Sochi Project bovendien tot een volledig andere ervaring dan het lezen van het verhaal in printvorm. Door middel van de
combinatie van de vorm van longread, het gebruik van multimedia en het effect van parallax scrolling, komt de nadruk vooral te liggen op het verhaal als een geheel van tekst en beeld. Het is tegelijkertijd is het een visueel aantrekkelijke vormgeving waarbij nog steeds de meeste aandacht krijgt. De website maakt gebruik van de mogelijkheden van een online medium om het verhaal van
The Sochi Project te vertellen, het maakt gebruik van de mediumspecifieke eigenschappen van een
online platform om documentaire te presenteren. Dit maakt de website tot een online vorm van documentaire, een webdocumentaire. Anders dan in printvorm vergt de website enige interactiviteit van de lezer, bijvoorbeeld doordat video’s aangeklikt kunnen worden, landkaartjes geopend en bewogen kunnen worden en slideshows van foto’s doorgeklikt kunnen worden. De lezer heeft daarmee enigszins de keuze om voor zichzelf de vorm van het verhaal bepalen. In dit opzicht kan de toeschouwer meer tot een gebruiker van de website gezien worden.
Waar het platform van het internet binnen de hedendaagse beeldcultuur en
informatievoorziening voornamelijk gebruikt wordt voor onmiddellijke berichtgeving, weet The Sochi
Project ditzelfde platform op een daadwerkelijk andere manier in te zetten. Het internet geldt in
eerste instantie als een relatief snel platform: inhoud kan constant worden gepubliceerd, bewerkt en ge-update én constant, altijd en overal worden bekeken, gelezen en geraadpleegd (mede dankzij smartphones, tablets en bijna overal (gratis) beschikbaar internet). Hetzelfde platform wordt door
The Sochi Project echter gebruikt voor de presentatie van slow journalism. Door middel van het
gebruik van de vorm van longread, weet The Sochi Project de inhoud van tekst en beeld te verwerken op een manier dat de hoeveelheid, diepgang en context behouden blijft. Dankzij de integratie van
71 multimedia maakt The Sochi Project gebruik van de mediumspecifieke mogelijkheden van het
platform, waardoor beelden met beweging (en geluid) worden getoond die onmogelijk in printvorm (zoals de deelpublicaties en eindpublicatie) gepresenteerd kunnen worden. Zo toont de website nieuwe inhoud en context, en daarmee vult de website het geheel van het verhaal van The Sochi
Project aan. Deze aanvulling wordt mede mogelijk gemaakt door middel van de andere ervaring van
het verhaal online. Dit wordt eveneens mogelijk door middel van het effect van parallax scrolling, waardoor beeld en tekst volledig wordt geïntegreerd in het geheel van de website en het verhaal. Door een relatief snel platform van het internet te gebruiken om slow journalism te presenten, speelt The Sochi Project bovendien enigszins met reflectie op deze presentatievorm en geeft het genuanceerde kritiek op de onmiddellijkheid van de hedendaagse beeldcultuur en
informatievoorziening. Tegelijkertijd kan de website worden gezien als een manier om slow journalism op een online platform te kunnen presenteren.