Wachttijd tussen aanmelding en begin van de hulpverlening

Vaak is het voor cliënten een grote stap om zich aan te melden bij een hulpverleningsinstantie.

Veel mensen hebben er moeite mee om toe te geven dat zij niet in staat zijn om zelf met de problemen om te gaan of ze op te lossen. Wanneer zij eindelijk de stap hebben gezet om toch hulp in te schakelen, kan de nood al erg hoog opgelopen zijn. Het is dan ook zaak dat na het aanmeldingsgesprek zo snel mogelijk met de daadwerkelijke hulpverlening begonnen wordt. Dit principe wordt in de praktijk echter geregeld bemoeilijkt door de scheve verhouding tussen de vraag naar en het aanbod van hulpverlening. Het gevolg is dat bij vele AMW instellingen wachtlijsten bestaan. Bij het overgrote deel van de ondervraagde cliënten (87%) werd de hulpverlening binnen een maand na het aanmeldingsgesprek gestart. Dit percentage ligt iets hoger dan bij het totale Sater-bestand: 82%. HOI/Groningen-Zuid zit met 93% nog ruimer boven dit gemiddelde dan de totale MJD Groningen. Ook Noord-West Groningen scoort hoog met 89%. De iets langere wachttijden in Beijum/Lewenborg halen het MJD-percentage enigszins omlaag, hoewel hierbij opgemerkt moet worden dat in bijna 100% van de gevallen de hulpverlening in Beijum/Lewenborg binnen drie maanden gestart is. In slechts 1% van de ondervraagde MJD-gevallen was de wachttijd aanzienlijk langer: namelijk drie à zes maanden.

Tabel 6.8 Wachttijd aanmeldingsgesprek – hulpverlening, per vestiging

35 44% 22 26% 28 33% 85 34% 248 24%

39 49% 47 55% 48 56% 134 53% 592 58%

6 8% 16 19% 9 10% 31 12% 147 14%

1 1% 1 1% 2 1% 24 2%

5 0%

80 100% 86 100% 86 100% 252 100% 1016 100%

<1 week 1 week - 1 maand 1 maand - 3 maanden 3 maanden - 6 maanden 6 maanden - 1 jaar Totaal

aantal % HOI + Zuid

aantal % Beijum/Lewenb.

aantal % Noord-West MJD Groningen

aantal % Totaal

aantal % AMW Algemeen

Er kan natuurlijk verschil bestaan tussen objectieve en subjectieve maatstaven over wat een aanvaardbare tijd is van wachten op hulpverlening. Ook cliënten onderling kunnen van mening verschillen over wat zij al dan niet als aanvaardbare wachttijd beschouwen. Dit heeft enerzijds te maken met de ernst van de problemen, anderzijds met de verhouding tussen draagkracht en draaglast van cliënten. Bij een 'gelijk' probleem kan de ene cliënt hier nog redelijk mee omgaan, terwijl dit bij de andere cliënt kan betekenen dat hij in een diepe, niet meer overzienbare, crisis terechtkomt.

Tabel 6.9 Mening wachttijd aanmeldingsgesprek – start hulpverlening, per vestiging

13 16% 26 30% 14 16% 53 21%

64 80% 51 59% 64 74% 179 71%

3 4% 9 10% 8 9% 20 8%

80 100% 86 100% 86 100% 252 100%

Ik moest (te) lang wachten

Ik werd gelijk geholpen en dat vond ik prima Anders

Totaal

aantal % HOI + Zuid

aantal % Beijum/Lewenb.

aantal % Noord-West

aantal % Totaal

De meeste mensen vonden het prettig dat zij snel geholpen werden (71%). Ondanks de, voor het merendeel van de ondervraagde cliënten, relatief korte wachttijd tussen aanmeldings-gesprek en hulpverlening (tabel 6.8) vond echter toch nog meer dan eenvijfde van de ondervraagde cliënten (21%) dat ze lang hebben moeten wachten op de start van de hulpverlening. Reacties van enkele cliënten:

"Ik had zoveel aan mijn hoofd en dan kon dat er ook nog wel bij. Op het laatst had ik wel zoiets van 'nu mogen ze wel opschieten'."

"Op dat moment moest ik wachten op een nieuwe woning en was ruim een week wachten best lang."

Er is ook een aantal cliënten die vinden dat ze wel lang moeten wachten, maar daar wel begrip voor kunnen opbrengen:

"Wanneer het om een noodgeval gaat snap ik dat twee weken wachten te lang is, voor mij was het echter wel te doen."

Ook heeft een enkeling zelf een wachttijd aangevraagd. Cliënten blijken het wel te waarderen als hun verteld wordt hoe lang ze nog moeten wachten, zodat ze weten waar ze aan toe zijn.

Wel is duidelijk dat over het algemeen geldt 'hoe sneller, hoe beter'.

7 Problematieken

7.1 Inleiding

Bij het AMW kunnen cliënten met uiteenlopende problemen terecht. Dit kunnen problemen zijn op het persoonlijke vlak (verwerking, identiteitscrisis etc.). Ook in interacties met anderen kunnen problemen ontstaan (partner, kinderen/ouders, familie, vrienden, collega's, buren, etc.).

In dit hoofdstuk gaan we nader in op de problematieken die door de cliënten ervaren worden en in de hulpverlening behandeld worden. Door de jaren heen zijn er verschillende ontwikkelingen geweest in het maatschappelijk werk. Deze hebben ervoor gezorgd dat er een wisselende nadruk ligt op de verschillende problematieken en de visie op hoe deze problemen behandeld dienen te worden in de hulpverlening. In 1980 stelde Achterhuis in De markt van welzijn en geluk dat het maatschappelijk werk met haar eigen aanbod de vraag genereerde.

De kritiek in die jaren gold dat maatschappelijk werkers de problemen van cliënten vaak 'verpsychologiseerden'. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer maatschappelijk werkers veel dieper ingaan op het probleem en veel meer aspecten bij de hulpverlening betrokken worden (bijvoorbeeld de hele familiegeschiedenis) dan in eerste instantie door de cliënt gewenst is.

De relatieve omvang van de verschillende probleemcategorieën waarmee het maatschap-pelijk werk geconfronteerd wordt, varieert tussen verschillende tijdsperioden. Zo was in de jaren tachtig tijdens de economische recessie een duidelijke stijging waar te nemen in het aantal concrete problemen en problemen met instanties. Er volgde daarop een hevige discussie over de plaats en de missie van het maatschappelijk werk. De verhouding cliënt / maatschappelijk werk / maatschappij werd hierbij aan de orde gesteld.¹⁹ Ook heden ten dage is het duidelijk dat AMW's in Nederland verschillende accenten leggen in hulpverlening, afhankelijk van hun eigen visie op hulpverlenen. Die accenten bepalen ten dele hoe men aan moet kijken tegen de in de praktijk gevonden problemen. In dit hoofdstuk wordt een beeld geschetst van de problemen waarmee de onderzochte cliënten naar MJD Groningen kwamen. We proberen te achterhalen of er een relatie bestaat tussen achtergrondkenmerken van cliënten en de aard van hun problemen. Tevens wordt nagegaan of deze problemen ook door de maatschappelijk werker overgenomen zijn in het hulpverleningsproces.