. Fictieve namen als S
ORGNIT,
L
OBDENFRUMEN, I
RRGANG, W
UNNSAM, S
UOCHENWIRTen derg. geven den aard
dezer spielleute duidelijk genoeg aan.
Zoo ziet men de hoofsche lyriek allengs geheel van het tooneel der mhd. letterkunde
verdwijnen: ‘kaum zwei Menschenalter hatte ihre Blüthe gewährt, zwei Jahrhunderte,
(so zäh war ihre Lebenskraft) brauchte si um voll abzudorren’ (W
ACKERNAGEL).
Eindnoten:
76. Ook het hof van denMILTENWELF, broeder van HENDRIK DENTROTSCHE, te Memmingen, door WALTHERin één' adem genoemd met dat te Weenen en Aquileja, had reeds eenige vermaardheid (Pf. 119).
77. TANHûSERMSH. 2. 81 vgg. str. 15 in zijne lofrede op FREDERIK. Volgens NîTHART85. 35, zong hij ze sumer minneliet. - NîTHART'Sklachten over zijn bandelooze regeering, zie blz. 32.
LICHTENSTEIherdenkt den vorst in zijnen Frauendienst 1659 vgg.
78. ROETHE, blz. 33; KUMMER(WILDONJE) blz. 52 vgg. 79. WILLMANSLeben, blz. 65.
80. BARTSCH, LD. no. 22. 81. WILLMANSLeben, blz. 71.
82. Vóór VELDEKEwordt in Thüringen een HûC VONSALZAvermeld. WACKERNAGEL, DLG. § 68. 38.
83. MICHEL, blz. 8.
84. cf. WACKERNAGEL, DLG. § 43. 25-27. - HORHEIMen STEINACHzagen we in het gevolg van
HENDRIKVI; HûSENhad zich in de gunst van BARBAROSSAverheugd, WALTHERgenoot die
van FREDERIKII; aan het hof van HENDRIKVII vertoefden NîFEN, HôHENVELSen
WINTERSTETEN. Andere beschermers der dichtkunst (voor Zuid-Duitschland, zie KUMMER, blz.
60) zijn DIETRICH VONMEISSEN, WENZELI en OTTOKAR VANBOHEMEN; verder nog vorsten, die ook zelf als dichters zijn opgetreden, als Maregrâve HEINRICH VONMîSSEN† 1288
(DIETRICHSzoon), Herzoge HEINRICH VONPRESSELâ † 1290, Künic WENZELIIVONBEHEIM
† 1305, Maregrâve OTTE VONBRANDENBURC† 1308, WISLâV VONRüGEN† 1325 enz. 85. LICHTENSTEINnoémt in zijn' Frauendienst drie adellijke minnesinger, slechts bij name bekend:
Frauend. 272 en 886, hêr GOTFRIT VONTOTZENPACH; id. 616, hêr ZACHEUS VONHIMELBERC; id. 33, marcgrâve HEINRICH VONOESTERRîCH; NîTHARTen TANHûSERvermelden FREDERIK
II BELLICOSUSals dichter (noot 77). NîTHARTvoegt er bij (85. 34): mîn hêr TROESTELîN. 86. WILLMANSLeben, blz. 48; II. noot 15. Vogelweide nomen appellativum = aviarium, ein Ort,
wo Vögel sich aufhalten oder gehalten werden. Die Falkenjagd verlangte die Einrichtung solcher Vogelweide, wo die Jagdvögel gezogen und abgerichtet wurden, und daher kommt das Wort nicht selten als Ortsname vor.
87. WILLMANSLeben, Vorwort IV; id. blz. 48.
88. WILLMANSLeben 61. Behalve op deze uiting grondt WILLMANSzijn vermoeden, dat Oostenrijk des dichters geboorteland is, ook nog op het feit, dat hij zich, trots de ongenade van LEOPOLD
VII, toch altijd weer tot Oostenrijk voelt aangetrokken, altijd weer van zijne zwerftochten daarheen terugkeert. Ook verstaat hij onder de heimischen fürsten (Lachm. 84. 20. Pf. 116) de Oostenrijksche.
89. ZINGERLE, Reiserechnungen Wolfgers von Ellenbrechtskirchen, Bischofs von Passau, Heilbronn 1877, blz. 8 en 13 vgg. - Strobl. AfdA. 3, 269 vgg. Germania 23, 236 vgg.
90. WILLMANSLeben, blz. 88. Door WALTHERwerd deze Spruch in Oostenrijk voorgedragen, waardoor hij zich waarschijnlijk de ongenade van LEOPOLDVII op den hals heeft gehaald, die zich niet aan de zijde der Hohenstauffen wilde voegen ‘eben in dieser Zeit lud der Sanger die
Schuld auf sich, die der Herzog ihn lange nicht vergab, ganz vielleicht nie’; cf. ibidem blz. 34. II noot 79.
91. WILLMANSLeben, blz. 90. 91a. WILLMANSLeben, blz. 112.
92. WILLMANNSLeben, Vorwort IV, ibidem blz. 62, het epigram: pascua qui volucrum vivus,
Walthere, fuisti enz.
94. Eine Darstellung des Einflusses REINMARSauf WALTHERwird notwendig eine Geschichte sein der Ueberwindung dieses Einflusses durch die sich zu volliger Freiheit entwickelende dichterische Individualität. BURDACH, blz. 11.
93. ROETHE, blz. 178, noot 218.
95. BURDACH, blz. 11, geeft de literatuur over het onderwerp; levert daarna het bewijs in quaestie, hierin gevolgd door WILLMANSLeben, blz. 257. - De uitdrukking lieder der niederen Minne wil BURDACHvervangen zien door volksmässige Lyrik, daar niet alle tot deze categorie behoorende gedichten minneliederen zijn.
96. WILLMANSLeben, 167. Die Möglichkeit dass WALTHER's freier Dichtergeist sich frei entfalten durfte, verdankt er dem allmähligen Fortschritt der Gesellschaft, der nicht von der Kraft eines einzelnen abhängt.
97. Zie: RATHAY, über den Unterschied zwischen Lied und Spruch. Wien, 1875.
98. WILLMANSLeben, blz. 106; cf VONWENGEN(MSH. 2, 144), str. 2. Got hât ûf erde an zwêne
man die Kristenheit gelân: der babest, der sol unser sèle in sîner huote hân; sô sol den lîb und unser guot ein vogt von Rome schirmen mit gerihte.
99. WILLMANSLeben, blz. 113. 100. WILLMANSLeben, blz. 116. 101. Uit de eerste helft der 13de
eeuw: Maregrâve DIEPOLD VONHÔHENBURC, hêr HILTBOLT VON
SWANEGOU, hêr HEINRICH VONFROWENBERC, der buregrâveVONLÜENZ; uit het midden der
13deeeuw: grâve KRAFT VONTOGGENBURC, hêr RUODOLF VONRÔTENBURC, der SchenkeVON
LIMPURC, hêr HEINRICH VONSTRETELINGEN, HERRAND VONWILDONJE, derVONSUONEGGE
enDER VONSTADEGGE.
102. BECHSTEIN, Geschichte und Gedichte des Minnesängers OTTO VONBOTENLOUBEN, Grafen van Hennenberg Leipzig 1845, blz. 13.
103. BECHSTEIN, blz. 31. 104. BECHSTEIN, blz. 39-48.
105. WACKERNELL, Hugo von Montfort, blz. LXXVII.
106. WACKERNAGEL. D L G § 75 31; WACKERNELL, LXXVIII, noot 1. 107. BURDACH, blz. 125.
108. Misschien hangt met deze omwenteling op het gebied van zijnen dichtergeest ook in zekere mate zijne ballingschap uit Weenen (na 1198) samen, en was het mede eene oorzaak van hertog LEOPOLD's ongenade, den ridderlijken vorst (gloriosus et liberalis), in wiens oog het afdalen tot de lagere volksstanden een schandelijk vergrijp tegen de hoofsche etiquette kan geweest zijn, terwijl juist onder de regeering van zijn' zoon FREDERIKII BELLICOSUS, geheel het tegenbeeld zijns vaders, NÎTHART's poezie aan het hof te Weenen zou bloeien.
109. BURDACH, blz. 171, naar aanleiding van 65. 32 - bî den gebûren liez ich si wol sîn: dannen ist
sî och her bekomen.
110. JEANROY, blz. 765, wijst dit motief ook in de romaansche lyriek aan.
111. Nog verdient vermelding de eigenaardige opvatting van LILIENCRON, ZfdA. 6, 69, vgg., die in NÎTHART's gedichten en personen slechts allegorieën ziet. Vriderune noemt hij de
verpersoonlijking van des dichters eerste liefde; in de boeren ziet hij de hofherren aan het weelderige hof van FREDERIKII, wier gesierten plumpheit hij bespot enz.
112. LILIENCRON, ZfdA. VI, blz. 70 en 71; HAUPTheeft zijne liederen ook geschift.
113. Reeds in het begin der 13deeeuw gevolgd door een burgerlijk fahrend dichter VRIDERICH DER
KNEHTZie BURDACH, blz. 133.
114. Over Zwabische dichters zie MINOR(Die Leiche u. Lieder des Schenken Uolrich von Wintersteten), Wien 1882, blz. XIII. LASSB. LS. Inl. I en II. WACKERNAGEL, Walther von Klingen, blz. 6.
115. MINORvermeldt verschillende stereotiepe rijmklanken en rijmgroepen, blz. VI-XII. 116. WACKERNAGEL, DLG. § 75. 27. - cf. WACKERNELL(Montfort) Inl. blz. XII. 117. Zie WEINHOLD, D. Frauen I. 142, 392. II. 131-150.
118. Dat HERGÊRepische stoffen behandelde, bewijzen MF. 25, 20 en 23, 2. - Voor MARNERzie
STRAUCH, blz. 34. WILLMANSLeben, blz. 39 vgg.
119. SCHERER(D. Stud. I. 318 en II 471) wil zelfs drie dichters onderscheiden, van wie no. III zou gedicht hebben MF. 242 (cf. MF. 27. 20), bewerkt in LASSB. Ls. 2. 605. - LD. zie no. III en XVI, SPERVOGEL, I en II. In den MF. staan ze onder den gemeenschappelijken naam SPERVOGEL.
WILLMANSLeben, cf. blz 33 en 34.
120. WILLMANSLeben, blz. 35.
121. BURDACH, blz. 32. Während seines langen Wanderlebens singt er bald auf der Ritterburg, oder am Fürstenhof, im Kreise einer vornehmen geschmückten Gesellschaft, bald auf dem Markt, an der Landstrasse, auf dem Anger an der Heide, behandelt die öffentlichen Angelegenheiten von Staat und Kirche meist im Dienst einer bestimmter Partei, aber auch seine persönlichsten, gibt Antwort auf die wichtigsten Fragen des sittlichen Lebens, aber begleitet auch den Reigen der Mädchen und Männer mit lustigem Sange - MF. 19.37 wol ûf swer tanzen welle nach der
gîgen - (48. 16) iemer als ez danne stât, alsô sol man danne singen - Damit ist alles gesagt, das
ist ein Glück für sein Talent, die Tragik seines Lebens! 122. BARTSCH, LD. no. XXX, voert aan RIEGER, Walther, blz. 51.
123. Zie ROETHE, blz. 182. - Karakteristiek zie WACKERNAGELRIEGER, Inleiding. 124. ROETHE, blz. 15, 17, 19,
125. ROETHE, blz. 21.
126. ROETHE. blz. 111; 68 en 75; 91. Roethe onderscheidt in REINMAR's ontwikkeling drie perioden: Oostenrijksch of hoofsch tijdperk, invloed van WALTHER. - ± 1234. I. Boheemsch of overgangstijdperk. -1241. II. Middenduitsche of ‘volkstümliche’ periode. III. 127. ROETHE, blz. 166. 128. ROETHE, blz 181.
129. Der von Bûwenbure, MSH. 2. 263.
130. BARTSCH, LD. no. XXIV: auffallen muss, dass seine Lieder gar keine Spur thüringischen Mundart zeigen.
131. BURDACH, blz. 134, heeft opgemerkt, dat alleen de Z. Duitsche fahrende ‘die Tradition des adlichen Minnesangs fortsetzen’, en derhalve minneliederen naast sprüche dichtten, terwijl in het midden en Noorden van Duitschland de minnelyriek op eene enkele uitzondering na geen wortel schoot. - ROETHE, blz. 249, twijfelt aan BURDACH's stellige gevolgtrekkingen, daar de compilatores der HSS, die ons de lyrische voortbrengselen overleveren, blijkbaar zeer willekeurig te werk zijn gegaan bij het opnemen van sprüche en liederen.
132. WACKERNAGEL, DLG. § 44. 17 vgg.