Vooruitzichten politieke en maatschappelijke loopbanen

Het is ook interessant om te onderzoeken hoe politieke ambtsdragers aankijken tegen de invloed die het vervullen van hun huidige politieke ambt heeft op hun loopbaan – binnen of buiten het openbaar bestuur. Voor PS-leden, AB-leden (en in mindere mate) DB-leden is dat van belang omdat ze hun ambt dikwijls in deeltijd vervullen. Voor menig voltijds bestuurder is het toekomstperspectief – nadat men een bestuursambt heeft vervuld -- echter evenzeer van belang. Het uitoefenen van een politieke functie hoeft een loopbaan elders er lang niet altijd eenvoudiger op te maken. Zo is er als het gaat om oud-wethouders regelmatig op gewezen dat deze ambtsdragers regelmatig problemen ondervinden op de arbeidsmarkt (zie bijvoorbeeld, Binnenlands Bestuur 2014). Over GS-leden is in dit kader veel minder bekend, en voor zover er iets over de positie van oud-GS-leden bekend is lijken zij vrijwel allemaal goed terecht te komen, veelal in bestuurlijke topfuncties en in de non-profit sector (Binnenlands Bestuur 2011). Over hoe dit zit met PS-leden en met de ambtsdragers bij de waterschappen is nog weinig bekend. Daarom zijn net als in de eerste (gemeentelijke) editie van de BPA in de BPA 2020 vier stellingen over de arbeidsmarktperspectieven voorgelegd aan ambtsdragers; zie Figuur 1.2.

Het aantal PS-leden en AB-leden dat deze vraag heeft ingevuld ligt lager dan in andere tabellen omdat voor hen die bijv. gepensioneerd zijn, hoofdzakelijk vrijwilligerswerk doen, in de eigen huishouding werken of arbeidsongeschikt zijn, deze vraag niet van toepassing was. Degenen die de ze vragen wel beantwoorden zien het vervullen van een politiek ambt over het algemeen als bevorderlijk voor een loopbaan binnen het openbaar bestuur (Figuur 1.2-A), waarbij GS-leden (92 procent) positiever zijn dan DB-leden (70 procent). Beide groepen bestuurders zijn over het algemeen positiever dan de AB-leden (63 procent) en de PS-leden (48 procent).

Beduidend minder positief zijn met name provinciale politieke ambtsdragers als het gaat over hun loopbaan buiten het openbaar bestuur (Figuur 1.2-B). Bij de waterschappen noemt meer dan de helft van de AB-leden (63 procent) en de DB-leden (55 procent) deze functie bevorderlijk voor een loopbaan buiten het openbaar bestuur. Maar onder GS-leden (44 procent) en PS-leden (37 procent) is dit percentage beduidend lager.

Opvallend is dat zowel onder GS-leden (31 procent) als GS-leden (32 procent) het vervullen van het eigen ambt zelfs schadelijk noemt voor een loopbaan buiten het openbaar bestuur. Hoewel politieke ambtsdragers de kans

Basismonitor Politieke Ambtsdragers 2020 | 18

over het algemeen klein achten dat ze langdurig werkloos raken (Figuur 1.2-C), denkt een tamelijk grote groep dat het vinden van een nieuwe baan buiten het openbaar bestuur moeilijk zal zijn (Figuur 1.2-D). Hier zijn GS-leden (38 procent) over het algemeen (iets) minder positief dan de overige groepen ambtsdragers.

Figuur 1.2: Opvattingen van ambtsdragers over hun loopbaanvooruitzichten binnen en buiten het openbaar bestuur, (N= GS-leden, 100 PS-leden, N=24 N=98 AB-leden N=34 AB-leden)

(A) Mijn ambt is schadelijk/bevorderlijk voor loopbaan binnen het openbaar bestuur

(B) Mijn ambt is schadelijk/bevorderlijk voor loopbaan buiten het openbaar bestuur

(C) De kans dat ik langdurig werkloos raak is erg klein/groot

(D) Als ik op zoek moet naar nieuw werk buiten het openbaar bestuur, vind ik moeilijk/makkelijk een baan

Tot slot richten we ons op de vraag of ambtsdragers bereid zijn om zich opnieuw kandidaat te stellen voor hun huidige ambt. Deze vraag is van belang omdat men zich regelmatig zorgen maakt over het grote verloop onder ambtsdragers. Zo zijn niet alleen zijn nieuwe PS-leden moeilijk te vinden zijn, maar tevens lijken zittende PS-leden den soms ook vlug weer af te haken (Binnenlands Bestuur, 2019). Daarom is in de BPA gevraagd of de ambtsdragers bij provincies en waterschappen wel eens twijfelen over de vraag of zij zich weer opnieuw kandidaat willen stellen. Relatief veel ambtsdragers geven desgevraagd aan wel eens of zelfs vaak te twijfelen om zich opnieuw te kandideren. Deze twijfel is het sterkst onder PS-leden (50 procent twijfelt wel eens) en AB-leden (44 procent). Deze percentages zijn iets lager, maar erg vergelijkbaar met het aantal ‘twijfelaars’

onder gemeenteraadsleden (Jansen 2020). Bestuurders twijfelen minder vaak; onder GS-leden is dat 36 procent en DB-leden twijfelen met 25 procent het minst.

Tabel 1.9 beschrijft tot slot de achtergrondkenmerken van de ambtsdragers die aangeven ‘zo nu en dan’ of

‘vaak’ te twijfelen of men zich in de toekomst weer beschikbaar stelt voor het huidige ambt. De tabel lijkt te suggereren dat vrouwelijke ambtsdragers – zowel PS-leden als AB-leden – vaker twijfelen dan hun mannelijke

Basismonitor Politieke Ambtsdragers 2020 | 19

ambtsgenoten. Maar de gevonden verschillen naar geslacht zijn niet statistisch significant. Voor leeftijd vinden we wel significante verschillen: Onder PS-leden twijfelen ouderen van 55+ jaar minder vaak dan jongeren, terwijl onder AB-leden ouderen juist vaker twijfelen over een nieuwe periode. Het opleidingsverschil is alleen significant voor PS-leden: PS-leden met een hogere opleiding twijfelen vaker dan PS-leden die lager opgeleid zijn. De omvang van de provincie of het waterschap maakt voor het twijfelen over beschikbaarstelling geen verschil. De in de tabel gerapporteerde verschillen zijn in dit opzicht niet significant.

Tabel 1.9: Twijfel over nieuwe kandidaatstelling (in procenten)

Provincies Waterschappen

Binnenlands Bestuur (2014). Werkloze met een streepje achter. Ex-wethouders niet in trek op de arbeidsmarkt.

https://www.binnenlandsbestuur.nl/bestuur-en-organisatie/achtergrond/achtergrond/werkloze-met-streepje-achter.9436265.lynkx

Binnenlands Bestuur (2019). Kwart Statenleden haakt tussentijds weer af.

https://www.binnenlandsbestuur.nl/bestuur-en-organisatie/nieuws/kwart-statenleden-haakt-tussenti jds-af.9609917.lynkx

Centraal Bureau voor de Statistiek (2020). Bevolking Kerncijfer. Statline.

https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/37296ned/table?dl=2DA8A

Centraal Bureau voor de Statistiek (2020). Hoeveel mensen met een migratieachtergrond wonen in Nederland?

https://www.cbs.nl/nl-nl/dossier/dossier-asiel-migratie-en-integratie/hoeveel-mensen-met-een-migra tieachtergrond-wonen-in-nederland-

Jansen, G., Denters, B., & van Zuydam, S. (2020). Basismonitor Politieke Ambtsdragers 2019: Raadsleden, wethouders en burgemeesters over hun ambt.

Basismonitor Politieke Ambtsdragers 2020 | 20

Jansen, G., (2020). Politieke en maatschappelijke achtergrond van politieke ambtsdragers. In G. Jansen, B.

Denters, & S, van Zuydam (Eds.) Basismonitor Politieke Ambtsdragers 2019: Raadsleden, wethouders en burgemeesters over hun ambt.

Staat van het Bestuur 2016 (2016).

https://kennisopenbaarbestuur.nl/media/254489/staat-van-het-bestuur-2016.pdf

Basismonitor Politieke Ambtsdragers 2020 | 21