Algemeen
Proced u res waarin slachtoffers van m i sd rijven na de eerste opvang mee te m a ken krijgen zijn vaak l a n g , o n be ke n d , ondoorz i chtig e n ambtel ij k .
S l a c htoffers moeten zelf door d i e procedu res heen zien t e kom e n , e n dat i n e e n wereld waar zij vóór h et i n cident m eesta l nooit m e e t e maken hebben g ehad , e n o p een moment dat zij extra kwetsbaar zijn .
H et is voor de organisaties waar slac htoffers m e e te m a ken krijgen n i et m a k ke l i j k om het goed te doe n . Door d at s l a chtoffers z i c h kwets baar voel e n , k a n d e g e r i ngste fout, vertrag i n g , o f o n d u i d e l ij kheid het s l achtoffer a l u it het lood s l a a n . Bij s l achtoffers v a n m i s d rijven komt daar nog bij dat bepaal
d e procedu res vanuit de bel angen va n d e verdachte zijn overwogen, e n dat d e belangen van d e s l achtoffers daar bij m i nder hebben meegete l d . Dat m aa kt deze groep slachtoffers nog e e n s extra k wetsbaar en kritisch t . o . v . d e betreffende procedu res .
Echte ' systeemfoute n ' ( m o menten i n d e procedure waarop het bijna wel mis moet gaan als het sl achtoffer niet heel goed de weg ke nt/g ewezen wordt) zijn uit het o nderzoek tot n u toe n i et g e bleken . H et i s niet u itgeslo
ten dat e r uit d e slachtoffe ri nformatie die i n het verdere o nderzoekstraject nog verzameld wordt wèl v a n dit ty p e fouten zullen blij k e n , maar voorlopig zit d e 'fout' vooral i n de gebrekkige i nformatie, com m u n i catie, begeleiding e n bejegening door de organ isaties tijd e n s d e g a ng die sl achtoffers maken door d e vers c h i l le n d e p roced u res .
O p deze, ogenschijnlijk s i m p e l e , aspecte n v a n proced u res kunnen algemene kwaliteitseisen worden losgelate n , d . w . z . eisen die voor welke organisatie ook geldig zij n . Er bestaan normen e n certificaten voo r , zoals d e E u ropese norm E N 4 5 0 1 1 .
O p dit m o ment vol doet ' het systee m ' a l s totaal nog bij lange na n i et aan d e eisen van d e z e norm . E r i s , gezien d e k w etsbaarheid van de cli ënten waar het hier om gaat, reden te over om h a rd te trekken aan kwal iteitsgroei b i n n e n vers c h i l l e n d e su bsysteme n . In het ond erstaande volgt een beknopte i nd i catie v a n d e b eoogde ver beteringen per su bsystee m .
Politie
• De i nformatievoorz i e n i n g over wat d e politie voor het s l achtoffer kan bete kenen kan beter ( d e verwac h t i n g e n z i j n vaak te hoog gespanne n ) .
• De praktische kennis over proced u r e s k a n beter (slachtoffers blijken v a a k praktische v r a g e n te hebben, n iet zozeer e m otionele, dat vereist prakt i sche k e n n i s , bijvoorbeeld van de wet Te rwee) .
• H et o p n e m e n van aangifte en pro ces verbaal kan bij n a niet zorg v u l d i g gen oeg z ij n , d i t is v o o r h et sl achtoffer een s t a p i n d e proced u re van h et u i terste bel ang voor de verdere afhandel i n g van zijn zaak.
• H et doorgeleiden van i nformatie/fo r m al iteiten naar j u stitie kan beter, ook daari n i s zorgvuldig heid voor het s l a c htoffe r van u ltiem bel ang .
Openbaar M inisterie/Rechterlijke macht
• H et s l a c htoffer verdiend meer erke n n i ng e n recht tot participatie aan het pro ces als belang hebbende partij , officiers moete n i n zien dat het voor
Pagina 53 Tussenrapportage 'Zelfredzaamheid in S lachtoffersituaties' DSP-Amsterdam
het s l a c htoffer van net zo groot belang is o m teruggemeld te krijgen hoe d e g a n g van zaken zal zij n , bij v . rond de zitt i n g , als voor d e verdachte.
• De pri vacy i n de wachtrui mte en de rec htz aal kan stu k ken beter worden beschermd e n d e kans o p het l e k k e n van i n formatie over het sl achtoffer naar d e verdachte (of d e omgeving daarvan) moet tot het m i n i m u m worden beperkt.
• De berei kbaarheid van de officier ( e n andere functionarissen d i e als co ntactpersoon van belang zijn voor het s l achtoffer) kan beter .
• De i nformatie en begeleiding kan beter ( het is haast o nontkoo m baar dat voor i n gewi kkelde za ken speciale bemiddelaars worden aangewezen of aa ngeste l d ) .
• H et s l achtoffer zou recht moeten krijgen op een eigen pleitbezorger, zoals d e verdachte die ook heeft .
• Er zou een sto k achter de deur moeten komen voor daders d i e veroor
deeld zijn tot schadevergoed i n g aan het sl achtoffer, zodat het geld ook echt n aar h et slachtoffer toe komt .
• De i nformatie over de rechten d i e h et sl achtoffer heeft i n het g eval justi
t i e een fout m a a kt kan beter, alsook d e i n formatie over het moment waarop de veroo rdeelde dader weer v rij komt. Deze i nformatie wordt n u vaa k weggelate n , terwij l die v o o r h et sl achtoffer v a n g root b e l a n g i s .
• De d u idelijkheid en eend u i d i g heid v a n defi n ities en m eetmethoden bij d e beoord e l i n g van z a k e n k a n beter, e n de ( s c h ij n bare) w i l l e k e u r i n de vast
ste l l i n g van strafm aat e n schadevergoedingen zou zo veel mogelijk moe
ten verdwij n e n .
Civiel Recht
• H et civiel recht zou toeg a n kelijker m oeten word e n , e n procedu res m i nder l a n g d u r i g e n i ngewi k keld .
• De i nformatie over civiele proced u res d i e voor het sl achtoffer van belang z i j n e n over d e service die advocaten daar bij kunnen bieden kan bete r .
• De kosten van behand e l i n g door advocate n zouden om laag moete n , een eerste beoorde l i n g en advies zou g ratis moeten zij n .
• Er zou een kwaliteitsgarantie moeten k u n n e n worden geboden voor d e service van de advocat u u r , bijvoorbeeld door a a n certifi ceri n g te werken e n d i e voo r potentiële c l i ë nten herkenbaar te m a ke n .
Verzekeringswezen
• De hele sector zou toega n ke l ij ker taal moeten bez i g e n , nu wordt de toch a l g rote kenni svoorsprong van de verzekeraar t . O . V . het slachtoffer nog eens extra (en ku nstmat i g ) vergroot.
• De afwi k keli ngssnel heid zou om hoog moete n . Verze keraars zijn vaak ook weer afhan kelijk van i nformatievoorz i e n i n g door a n deren , maar k u n n e n wel door e e n betere interne com m u n icati e bijdragen aan h e t opschroe
ven van d e afwi k ke l i ngssnel h e i d .
• H et voorschotbeleid moet verru i m e n , nu m oet het slachtoffer vaak l a n g wachten e n/of krijgt slechts e e n beperkt voorschot .
• De openheid over onderhandelingen tussen verzekeraars kan beter ( het g ebeurt n u te veel ' over d e hoofd e n van slachtoffers hee n ' ) .
• De overzichtelij kheid van j u rispru d e ntie over verze keringszaken kan bete r .
• De ( s chijn bare) wi l l ekeur i n de vastste l l i n g van de schade-uitkering z o u zo v e e l mogelijk m oeten verdwijnen ( be hoefte aan o bjectivite it e n v aste normen ) .
Pagina 54 Tussenrapportage ' Zelfredzaamheid in Slachtoffersituaties' DSP-Amsterdam
M edische s ector
• Er zou een opvang- en bege leiding sprotocol voor sla c htoffers moeten komen . M et n a m e een opvang protocol voor de Eerste H u l p wordt ge
mi st: de eerste k l a p is een d aalder waard .
• Er zou meer samenwerking tussen specialisten m oeten komen i n geval
len van meerv o u d i g l etsel . N u moet het slachtoff er voor elk letsel naar een andere s pecialist, overal opnieuw i n schr ijven , wachten, verhaal doen, enzovoort.
• De sector zou veel meer oog moeten hebben voor d e bel angen van het slachtoffer bij bepaald o nderzoek i . v . m . de bewijsvoeri ng . De sector moet veel opener zijn met het medi sch dossier wan neer dit gegevens bevat d i e voor de bewijsvoering van belang zij n .
• H u isartsen hebbe n nog te weinig des k u n d i g h eid en stellen zich nog niet actief genoeg op i n de begeleiding van slachtoffers ( zij zouden véél meer voor sl achtoffers i n de nazorg k u nn en bete kenen d a n ze n u doen) .
• Er zou meer oog m oeten zijn voor een zorgvuldige e n om vattende ( a l het andere zo veel mogelijk uitslu itende) diag nose van moeilijk te beoordelen letsel, daar dit zeer diep op het verdere leven van het slachtoffer i n g rijpt.
Daarbij i s ook de termijn v a n de dia g nose v a n belang : als men er lang mee wacht, k a n er niet tijdig worden ingeg repen en zijn de gevolgen voor het slac htoffer veel g roter dan nodig i s .
Psycho-sociale hulpverlening
• De erken n i n g v a n de rol en bijdrage van de bureaus Slachtofferhulp m oet landelijk u n ifo r m worden gemaakt.
• Sl achtoffer h u l p zou bevoegdheid tot verwijzi n g m oeten krijge n .
• De verwij z i n g s procedu res zouden stuk ken doorzic hter moeten worden ( h et is nu zo o n d oorzichtig dat slac htoffers bij sl ac htofferhulp teru g ko
men om te vragen hoe het werkt) .
• De wachtlijsten m oeten korter, sl ac htoffer van m i s d rijven zouden hog ere pri oriteit moeten krijgen en in ieder geval een eerste serie gesprekken moeten k u n n e n krijgen op ko rte termij n .
• De i nfo rmat i e over de d i verse vormen van hulpver l e n i ng kan bete r .
• De 24-uurs berei k baarheid is nog niet overal gereg e l d .
• Er is geen opvang voor slachtoffers die ' overal zijn afgewezen' .
Arbeidssector en sociale verzekeringen
• Er zou veel betere i nformatie en uitleg over de ( d i kwijls i n g e w i k kelde) proced u res moeten worden gebod e n .
• Slachtoffers worden i n deze sector als iedere wil lekeurige and ere cl iënt gezien en behandeld, er is geen oog voor het specifieke van hun situatie.
• De ad m i n istratie is rom m e l i g , of tenmi nste dat l i j kt zo voor d e cliënt.
• De definitie v a n ' passende arbei d ' zou moeten worden ve r r u i m d , om uitsluiting van het arbeidspr oces te voo r ko m e n .
• Er zou meer oog voor de ' restcapaciteit' van slach toffers m oeten zijn (ook daarin vormen slachtoffers een specifieke g roep) .
• De procededu res voor i n validen zijn vaak extra ingewi kk eld e n de wacht
tijd voor aangevraagde voorzie ningen ( WVG) II opt vaak erg hoog op ( waarbij het s l a chtoffer vaak al d i e tijd niet optimaal kan f u n ctioner en) . Voor i nvaliden e n s l achtoffers met moeilijk te beoordelen letsel is het aanwijzen of aanstellen van een speciale bem iddelaar i n feite o nont
koombaa r .
Pagina 5 5 Tussenrapportage 'Zelfredzaamheid in Slachtoffersituaties' DSP-Amsterdam
Slotwoord
In e l ke sector zijn forse verbeteringen en op een veel heid van p roced u res e n aspecten nodig, om d e kwal iteit hiervan o p h e t p e i l t e brengen d at door s l achtoffers wordt gewenst. M i sschien zijn n i et alle verlangens redelij k of n i et alle constateringen terecht . M isschien houden ze toch een u itdag i n g i n . O p d e expert meeting van 5 februari 1 9 9 8 gaat het o m d e vraag :
• zijn de gesig naleerde knelpu nten herkenbaar?
• zijn con crete kwal iteitsver beteringen realiseerbaar?
• wie zou dit moeten aankaarten ?
• hoe kan dat het handi gst ( m et meeste kans op succes) worden aange
pakt?
Pagina 56 Tussenrapportage 'Zelfredzaamheid in S lachtoffersituaties' D SP-Amsterdam