De Oeffelter Meent is een klein, maar bijzonder natuurgebied langs de Maas. Het gebied is onder meer bijzonder vanwege het voorkomen van stroomdalgraslanden. Deze stroomdalgraslanden zijn elders langs de Maas weinig algemeen, maar wel bijzonder doordat ze in samenstelling afwijken van die van het Rijnsysteem. In de visie is met name het stroomdalgrasland bijzonder en van geheel eigen waarde, maar ook heeft het een belangrijke rol in het behoud en voortbestaan van dergelijke waarden elders in het Maasdal doordat het als het ware een belangrijke kraal in het kralensnoer van dergelijke terreinen is. Dat betekent voor de visie dat op het huidige (afgegraven) rivierduin het stroomdalgrasland op de hele oppervlakte in goede conditie zal zijn: zonder vergrassing, met open plekken, het ruim voorkomen van de kenmerkende soorten (lees: geen incidentele waarnemingen) en dergelijke. Tevens zal er langs de oeverwal stroomdalgrasland voorkomen. Ook de
glanshaverhooilanden in de Oefelter Meent vervullen een dergelijke rol. Het gebied is in dit opzicht een belangrijke genenbron voor rivier gebonden natuur en geeft voeding aan elders te ontwikkelen nieuwe natuur.
De Oeffelter Meent is tevens leefgebied van soorten die binnendijks hun voornaamste leefgebied hebben, maar waarbij de buitendijkse gebieden een belangrijke rol vervullen in het voortbestaan van de metapopulatie.
Kamsalamanders hebben in de visie ook buitendijks goede
voortplantingsmogelijkheden en hebben daar ook een goed landbiotoop – alles tezamen is dat dan een robuuste populatie in en om de Oeffelter Meent.
Meer natuurontwikkeling langs de Maas zal een goede invloed kunnen hebben op de soortenrijkdom van het stroomdalgrasland. Soorten kunnen zich gemakkelijker verplaatsen. Bij de aanwezigheid van goede relaties met binnendijks gelegen gebieden, kunnen robuuste populaties ontstaan van kleine modderkruiper en kamsalamander.
Concretisering van de instandhoudingsdoelstellingen
Op de middellange termijn zijn er goede mogelijkheden om zowel de kwaliteit van de habitattypen te verbeteren als de oppervlakte uit te breiden. Ook voor de aangewezen soorten zijn er duidelijk mogelijkheden tot verbetering.
De instandhoudingsdoelstellingen uit het aanwijsbesluit geven een richting aan (bijvoorbeeld verbetering en uitbreiding van een habitattype) maar geen kwantitatief einddoel. In dit beheerplan zijn de instandhoudingsdoelen daarom concreet uitgewerkt.
Uitbreidingslocaties habitattypen
Stroomdalgraslanden kunnen zich alleen ontwikkelen in het huidige (afgegraven) rivierduin en op de oeverwal langs de Maas.
Op het rivierduin is een kleine oppervlakte stroomdalgrasland aanwezig, met daaromheen een groter oppervlak dat zich net niet kwalificeert. Met maatregelen moet dit deel te ontwikkelen zijn tot een stroomdalvegetatie.
Ook dichter bij de rivier zijn kansen In het kader van het project natuurvriendelijke oevers ontstaat meer ruimte voor de Maas, waarbij processen als erosie en
sedimentatie zullen plaatsvinden. Dit biedt mogelijkheden voor soorten uit het habitattype om zich te vestigen op de flanken van de oeverwal. Het is niet goed voorspelbaar waar dit zal gaan gebeuren. Daarom is hiermee geen rekening gehouden in de berekening van de potentiële oppervlakten van de habitattypen. Net ten westen van het Natura2000-gebied is ook mogelijk om stroomdalgraslanden te herontwikkelen, op de plek waar vroeger het westelijke deel van het voormalige rivierduin gelegen heeft. Het tempo van de areaalvergroting hangt vooral af van de mate waarin dynamiek kan optreden.
De oppervlakte glanshaverhooiland is in potentie vrij groot, maar in de huidige situatie is het habitattype beperkt aanwezig. Zowel de terreinen waar nu
glanshaverhooiland voorkomt als waar uitbreidingsmogelijkheden liggen zijn vrij sterk geëutrofieerd. Het habitattype is bij een aangepast beheer goed te
ontwikkelen in een ruime, iets hoger gelegen strook langs de Maas en elders op wat hoger gelegen lichte klei- en zavelgronden. In bijlage 5, potentie voorkomende habitattype, is de potentie aangegeven.
6.1 geeft een indicatie van de potentie van de verschillende habitattypen. De oppervlakte van de stroomdalgraslanden heeft alleen betrekking op het afgegraven rivierduin.
Tabel 6.1. Schatting van het areaal van de habitattypen nu en in de toekomst. (Oppervlaktes in hectares.) Habitattypen Huidige situatie Potentie *Stroomdalgraslanden H6120 3,3 16 Glanshaverhooilanden H6510_A 3,4 13 Overige natuur 93,4 71 Totaal 100,1 100,1 Uitbreidingslocatie soorten
Het potentiële areaal van de kleine modderkruiper is in de huidige situatie beperkt tot de laatste 400 m van de Oeffeltse Raam. Dat is het gedeelte waarin de
waarnemingen gedaan zijn. Bij gelijkblijvend onderhoud zal de omvang en de kwaliteit van het leefgebied niet veranderen en zal de populatieomvang stabiel blijven.
Omdat het een erg beperkt gebied is, is uitbreiding van het areaal wel wenselijk. Dat betekent dat de Oeffeltse Raam over een groter traject geschikt moet worden gemaakt voor de kleine modderkruiper. Omdat de huidige omvang van de populatie niet bekend is, is het ook niet mogelijk om een indicatie te geven van de te
verwachten populatieomvang.
Kamsalamanders komen in het Natura2000-gebied alleen voor in enkele poelen. Ten westen van het Natura 2000-gebied komen ze ook in een aantal poelen voor. Bij een aangepast beheer van de poelen in het Natura 2000-gebied, ook die waar ze nu niet in voorkomen, kan het areaal vergroot worden, waardoor de perspectieven kunnen
verbeteren. Er moet ook aandacht zijn voor poelen buiten het Natura 2000-gebied en voor de inrichting van landbiotopen. Ook voor de kamsalamander is het niet mogelijk om een beeld te geven van de te verwachten populatieontwikkeling, omdat het huidige voorkomen nog onvoldoende bekend is.
Kwaliteitsverbetering habitattypen en leefgebieden soorten
De kwaliteitsverbetering van stroomdalgraslanden is gericht op het terugbrengen van een groter aantal kenmerkende soorten (bijvoorbeeld wit vetkruid, tripmadam en draadklaver), een grotere bedekking door kenmerkende soorten (o.a. zacht vetkruid en wilde tijm) en een groter areaal van kenmerkende vegetaties (associatie van vetkruid en tijm).
De betere kwaliteit van de glanshaverhooilanden moet tot uitdrukking komen in vergroting van het aantal kenmerkende soorten (algemene soorten als gewone margriet, wilde peen en knoopkruid, maar op termijn ook minder algemene soorten als beemdooievaarsbek en karwij) en vermindering van de soorten die duiden op eutrofiëring.
Het leefgebied van de kamsalamander zal verbeteren als er betere verbinding is tussen voortplantingsbiotoop en landbiotoop. Ook de biotopen zelf worden verbeterd worden.
Tenslotte
Dit ideaalbeeld kan niet in één beheerplanperiode gerealiseerd worden. Naast interne maatregelen gaat het ook om externe maatregelen die soms meer tijd kosten. Daarnaast worden de gevolgen van het project Zandmaas en Maasroute, ten behoeve van de bescherming tegen hoogwater, als een gegeven beschouwd.