Eerste uytkomen.
Adonias. Benaia.
ICk drijff op het gevaer, als op de vvoeste baeren,
Den schrick die my omringht, doet mijn gemoet vervaeren. Dan hoop ick, dat ick my, door list sal maecken groot, Dan vrees' ick, dat ick selff, verhaesten sal mijn doodt. 'T schijnt dat den Hemel my, door affgunst heeft versvvoren, Dat ick mijn Koninckrijck, en aensien heb verloren.
Dat ick den moet verlies, dat ick verlies het hert,
Waer door een moedich Vorst, met recht gepresen vverdt. 'T schijnt dat mijn hert getuyght dat my vvat quaets sal naecken, Eer ick tot mijn vermeet' off vvensingh sal geraecken.
Dan ick en vrees' my niet, te sterven voor mijn eer, Als ick my, door mijn doodt, off sterven niet onteer.
'T schijnt dat my mijn verstandt, en vvijsheyt vvas benomen, Dat ick mijn ongeluck niet selff ben voorgekomen.
Dat ick (als Absalon die Amnon 't leven nam) Hem niet en heb gedoodt; eer hy tot hoogheyt quam.
'K vervloeck mijn lijdtsaemheyt, 't ghedult heeft my verdorven. 'K had beter in het eerst, als nu met schand' gestorven.
'K had beter in het eerst, my in 't gevaer geset, Dan dat ick nu my selff, moet buyghen naer sijn vvet. Wat heeft Adonias, doch meer van all'sijn machten, Dan kleynheyt, en vervvijt, en schandelijck verachten? Dat hy sijn saecken nu, betrouvven moet een vrou,
Die meer sijn vyandt is, als hem sal sijn getrou? Dat hy nu bidden moet, die hem met alle reden, Om 't geene dat hy bidt, sou hebben eerst gebeden? Dat hy sijn vvensingh nu, moet bidden aen een kindt, ‘Dat hem den staet van 't rijck hooghmoedich ondervvindt? 'T is dvvaesheyt voor den man, dat hy stelt sijn vertrouvven,’ Off sijnen raedt beveelt, de svvackheyt van de vrouvven. Veel beter had ick selff, mijn broeder aengesocht, En had hy my ontseyt, met mijn handt ongebrocht. ‘De dooden soo men seyt, en konnen niet meer krijghen, De Rijcken sien vvy meest, door bloedt off moort verkrijghen.’ 'T bleeck aen Abimelech, die niet een man alleen:
Maer 't seventich versloegh tot Ephra op den steen. Was hem dees saeck gheluckt, vvaerom sout my mislucken, Daer Godt den Heere selff, den hooghmoedt vvil verdrucken? Daer hy in Moyses vvet uytdruckelijck beveelt,
Dat men hem straffen sal, die sijnen vrindt besteelt. 'T schijnt dat de Princen, zijn verbrekers van de vvetten, Off dat sy haer de vvet, niet onderdanich setten.
'T schijnt dat zy zijn als Godt om dat sy voeren 't svveyrt, En dat sy noch oor Godt noch mensch en sijn verveyrt. Wat hoor ick? ach ick vrees, mijn hoff is t' alle kanten, Omcinghelt en beset, met Cretische trawanten, Daer sien ick Benaja, my valt voorseker in, Dat ick verraden ben van d'ontrou Koninghin.
Benaja.
My deyrt dat ick mijn handt, aen mijnen Heer moet leggen! Maer 't Konincklijck gebodt, en mach ick niet ontsegghen. Ghy vveet grootmoedich Vorst, dat ghy door valschen raedt, ‘Een oorsaeck zijt ghevveest, van u aenstaende quaet. Wie sijnen mondt bevvaert, kan oock sijn ziel bevvaeren,’ Den mensch door sijn misdaedt, verkort sijn eyghen iaeren.
Adonias.
Is Godt dan een Tyran, dat hy den eenen heeft, Geschapen tot verderff, en d'ander vvensing geeft? Wat oorsaeck heeft den Heer, dat hy hem heeft verkoren,
Ben ick soo vvel als hy, niet Conincklijck gheboren? Ben ick niet die met recht behoorde voor te gaen, En straffen met de doodt, die naer mijn croone staen? Had ick my naer den raedt, van Ioab vvel ghedraghen, Hy had langh doodt ghevveest, ick had hem langh verslaghen. Ick had my selff al langh, door Konincklijck ghevvelt, Veer buyten alle vrees' en vvt ghevaer ghestelt.
Dan soo ick mijn versuym, seer qualijck can voorkomen, Door dat hy 't Koninckrijck met macht heeft inghenomen, Soo vloeck ick met vervvijt, mijn traegheyt en ghedult, En gheeff my selff alleen, van mijn verderff de schult. Waer dat ick keer, off sien, 'ken sien niet dan soldaten, Die my in mijnen noodt, ontrouvvelijck verlaeten, Die niet om eer, maer gheldt, en dienen haeren Heer, En haeren rechten vorst verraden met oneer.
Verrader zijt ghy dan, die my soo komt verraden?
Moet ghy met bloedt, en moort sijn moordich hert versaeden? Moet ghy den dienaer zijn, van sijn vervloeckt bevel,
Recht oft het moorden vvaer, een vreughdigh kinderspel? ‘Als Godt verthorent is, dan straft hy sijne landen,
Wanneer hy aen een kindt, den Rijckstaf gheeft in handen,’ Die all' sijn saecken doet lichtveerdich onbedocht,
En lichtelijck ghelooft dat hem vvordt aenghebrocht.
Die 't vleyen deughdigh acht, en vvaerheyt houdt voor loghen, Die vvt sijns moeders borst, d'ontrouheyt heeft ghesoghen. Die als een Tygher brult, off als een Leeuvv vervvoedt, Door onversadicheyt, is dorstich naer het bloedt, Die vvt sijn rijck, en landt, den vroomen doet verdrijven, Die meerder is als hy, moordadich doet ontlijven. Ha! Bloedthondt al te vvreedt, die niet en zijt ghebaert. Van eenich edel huys, maer van het het slijck der aerdt,
Meynt ghy eens Koninckx soon, die 't Koninckrijck moet erven, Die ghy niet vveerdich sijt, soo schandich te doen sterven. Neen neen, en denckt dat niet, soo langh ick heb mijn svveert En ben ick noch voor u, noch voor u macht verveert.
Denckt vry, dat in my is, eens Konincks hert ghebleven,
En dat ghy met mijn doodt, oock eynden sult u leven.
Benaja.
Ras vat hem aen het lijff, en neemt hem sijn ghevveyr.
Adonias.
Noch soo niet als ghy meynt,
Benaja.
Den noodt leert teghenvveyr.
Adonias.
Neen moorders niet alsoo, ghy sult mijn doodt betaelen, En met mijn groote ziel, oock neer ter hellen daelen. t' sa mannen zijt ghemoet, staet uvven Koninck by, Het geldt nu om sijn lijff, sijn riick, zijn heerschappy.
Benaja.
'T is dvvaesheyt datmen hem, vvil op ziin macht verlaeten, Als hem noch moet, noch hert, noch stoutheyt kan ghebaeten.
Adonias.
Ick berst van onghedult, ach Hemels al te vvreet,
Wordt ghy dan niet bevveeght, van miin ondraeghsaem leedt? Waerom en heeft my niet, het aerdriick langh verslonden, Soo het Abiram de' tot straff van miine sonden?
Eer ick door desen beul, eer ick van desen hondt, Berooft vverd' van miin eer, off eer ick verd doorvvondt. Voor Tyger suyght miin bloedt, dat ghy doch vvenscht te storten, Ghy sult met miine doodt, mijn liiden oock verkorten.
Driift u moordadich svveert, naer vvensingh in dees borst, Ontkerkert vry de ziel van uvven grootsten Vorst.
Denckt niet dat hy door schrik, oft vreese, sal besvvijcken, Sijn Konincklijck ghemoet, sal oock in 't sterven blijcken. Vervloeckten moordenaer, vvat staet ghy nu en siet, Voleyndicht u bevel, soo eyndicht mijn verdriet?
Doorsteeckt mijn herte vry, dat my schier dunckt te breken, Off gheeft my mijn ghevveyr, ick sal het selff doorsteken.
Benaja.
U bloedt sy op u hooft, om dat ghy met verraet, Oproerich hebt ghemaeckt, den Konincklijcken staet.
Adonias.
Bloedtgierighen Tyran, moet u mijn bloedt versaeden, Moet ghy den ghenen zijn, die my soo moet verraeden. Gheen moederlijcke boerst, en heeft u op ghebrocht: Maer ghy zijt opghevoedt, van eenich helsch ghedrocht. Gheen vrou heeft u ghebaert, u vader vvas bedroghen,
V vvreetheyt thoont ghenoech, vvat borst ghy hebt ghesoghen. 'Kontsin, van onghedult, ach! Dat ick den Tyran,
Die my vermoorden doet, oock niet vermoorden can. Valt hemels valt op ons, vvilt ons alt'samen verpletten, Vernielt dees moorders vvreet, die haer met bloedt besmetten, Slaet haer met blickxems vier, verslindt haer door u cracht Lijdt niet dat haeren Vorst, van haer vvordt omghebracht. Lijdt niet dat sy met rust, neerdaelen in der hellen; Maer vvilt met knagigh leedt, haer vvreede zielen quellen, Gaet seght aen Salomon, dat ick tot sijn verderff,
Niet als sijn onderdaen, maer als sijn Prince sterff, Niet als een verraedt, off ontrou heeft bedreven: Maer als een Koninckx Soon, en Koninck in sijn leven. Ay my! mijn craght vergaet, verlost my toch o! Heer, Van die mijne ziele iaeght, en dooden met oneer.
Benaja.
Soo moeten sy vergaen, die 't Koninckrijck beroeren, Off die des Koninckx naem, onvveerdich vvillen voeren. Voorseker desen Vorst thoont vvel een vroom ghemoet, Dat hy standtvastich draeght, den groosten teghenspoet, ‘'T is Konincklijcke deught, den teghenspoet te draghen, Te meer als hem de doodt, verschrickt maeckt noch verslaghen, Die sonder vreese sterft, als hy in voorspoet leeft,
Thoont dat hy Konincklijck, de doot vervvonnen heeft.’ Komt neemt sijn lichaem op, vvy sullen hem begraven, Soo sijnen staet betaemt, in sijn voor-vaders graven.
Vierde deel.
Tvveede uytkomen,
Pedania, Tersira.
MEynt ghy vervloeckte vrou, 't ontstelen soo mijn kindt, Dat ick selff heb ghebaert, en dat mijn ziel bemint? Ha neen! en denckt dat niet, ghy sult het weder gheven, Off ick sal voor mijn vrucht, verliesen oock mijn leven. Ghy hebt u eyghen kindt, in uvven slaep ghedoodt, En 't mijn hebt ghy gherooft, te nacht wt mijnen schoot. Ick ken u valscheyt vvel, gheen saeck en blijft verholen, Ghy hebt u kindt ghedoodt, en 't mijn hebt ghy ghestolen. Ghy hebt door onvoorsicht, u eyghen kindt verdaen, En meynt door desen list, u rechte straff t' ontgaen.
Tersira.
Wel hoe Pedania, meynt ghy my te vervaeren. Om dat wy met ons tvvee, maer in het huys waeren? Om dat ick niemant heb, die recht ghetuyghen mach, Dat ick van dit mijn kindt, voor weynich tijdt ghelach. Neen, ghy hebt selff u kindt, al slapende verleghen, Noyt heeft dit levend kindt, in uvven arm gheleghen. 'Ken pas op u vervvijt, noch schelden niet een haeyr, Ghy liecht al dat ghy seght, en dat ick segh is vvaer. Ick sou veel liever selff, mijn kindt den hals omvringhen, Eer dat ick 't gheven sal, off eer ghy my sult dvvinghen. Eer dat ick toe sal staen, dat ghy 't my rooven sult, Hebt ghy u kindt ghedoodt, het is u eyghen schult.
Pedania.
Ach my onsalich vvijff, ellendichste der vrouvven, Wie sa lick nu voortaen, ter vverelt meer betrouvven? Sal my dees snoode vrouvv vervvijten, dat ick ben Moordadich aen mijn kindt, en niet mijn kindt en ken. Ick segh u Tersira, ghy hebt daer selff gheloghen, Ghy hebt my valschelijck, in mijnen slaep bedroghen. Ghy hebt mijn kindt gherooft, in 't midden van den nacht,
Dat soo natuer hem leert, sijn moeder selff toe lacht.
'T schijnt dat sijn kindtsheyt vvilt, mijn recht en saeck ghetuyghen. Door dat het meer mijn borst, als d'uvve vvenscht te suyghen, Ach arm onnoosel dier, mijn eyghen vleesch, en bloedt, Sult Ghy dan met mijn melck, niet vvorden opghevoedt. Sal dees oncuysche vrou, u moeder u ontsteelen, Om met u teere ieucht, naer haeren vvensch te speelen. Om dat sy noch met my sou drijven haeren spot, En segghen dat ick vvas voor haeren list te bot.
Neen neen, en denckt dat niet, ick sal my gaen beclaghen, En aen den Koninck selff, dees diuverij voordraghen, Soo Godt hem heeft begaeft, met vvijsheyt en verstandt. Soo meyn ick dat hy my, sal vvreecken van dees schandt,
Tersira.
Meynt ghy dat ick my vrees' om my ghelijck te rechten Het recht, oft het ghevvelt, moet onsen tvvist beslechten. Komt gaen vvy naer het Hoff, ick sal soo vvel als ghy, Mijn claght den Koninck doen, van moort en diuery. Soo hy can sonder thoon, rechtveerdich oordeel vvijsen, Soos al een yder een, sijn groote vvijsheyt prijsen.
Vierde deel. Derde uytkomen.
Salomon, Abiathar, Benaja.
'T Is vvaer, Godt had belooft, soo Ely bleeff ghetrou, Dat hy voor hem altijdt, en eeuvvich vvesen sou: Maer doen sijn soonen haer, soo schandelijck vergaeten, Dat sy het beste deel, van sijnen offer aeten.
Soo heeft den Heer gheseyt, door de Propheten mondt, Dien hy tot Silo selff, aen haeren Vader sondt,
Ick had uvvs vaders huys, in eeuvvicheyt ghesvvoren: Dat het tot mijnen dienst, alleen sou zijn vercoren, Maer het moet verre zijn, ick eere, die my eert, En van die my veracht hem oock, mijn aenschijn keert. Want siet den tijdt die comt, dat ick om my te vvreecken,
Den arrem van u huys, haest sal in stucken breken, Tot dat daer niemant sy, die oudt vvordt van u saet: Maer sult u vyandt sien, berooven uvven staet. Nochtans en vvil ick niet, van mijnen Autaer roeyen, Al die van Aarons saet, het Priesterdom bemoeyen: Ick vvil vervvecken een, die doen sal mijn ghebodt, Wiens huys sal eeuvvich zijn, den Heere Sabaoth. Dit sal het teecken zijn, vvaer door ghy sult verderven, Dat bey op eenen dach, u soonen sullen sterven. Al dat van u ghesalcht, voliaerich vvorden sal, Sal sterven sonder vrucht, met droevich ongheval. Wie van u over blijft, sal ick met leedt bedroeven,
Tot dat sy tot haer quaedt, mijn gramschap sullen proeven. Noyt valt des Heeren vvoordt, onvruchtbaer op der aerd', Den mensch vvordt tot sijn straff, nootsaeckelijck bevvaert, Godt gheeft den Koninck macht, om sijn straff vvt te voeren, Als ymant door verraedt, het rijcke vvilt beroeren.
Ghy vveet Abiather, hoe veel ghy hebt misdaen, Door dat ghy hebt met raedt, mijn broeder by ghestaen, ‘Wie raedt gheeft tot verraedt, is schuldich van't verraden, Door dat hy d'oorsaeck is, van dat hy heeft gheraden.’
Abiathar.
‘Als Godt den mensch verlaet, beneemt sy sijn verstandt, En keert al sijnen raedt, tot sijn verderff, en schandt.’ Ick ken Grootmoedich Vorst, dat ick my heb vergeten, Door dat ick niet met raedt, ghestraft heb sijn vermeten, Dat ick heb toeghestaen, den raedt die Ioab gaf, Waer door ick schuldich ben, sijn wel verdiende straff:
Maer soo den Vorst meer deught, can thoonen door 't vergeven, Als door sijn straffe vvet, vvaer door hy straft aen 't leven, Soo meyn ick voor ghewis, nu Godt u ziel bevvoont, Dat ick meer door u deucht, als recht sal sijn verschoont, Ghy hebt de deught soo wel, als 't Koninckrijck vercreghen, Van die met hert en ziel, tot deughden vvas ghenegen. Denckt daerom bid ick doch o! Vorstelijcken Heer, Wat deught Ahimelech, u vader de' wel eer,
Als hy voor Sauls haet tot Nobe vvas ghevloden,
Daer hy hem heeft het svveert, en toon-broodt aen-gheboden. Waerom hy sonder schult, van Saul vvert ghedoodt,
Met all' die voor den Heer, bevvaerden 't heylich Broodt, Mijn haeyren rijsen op, 'k en kan 't schier niet vvtspreken, Hoe Doeg den Edomijt, de Priesters heeft door steken. Hoe hy op eenen dach, kon storten soo veel bloet, Van menschen en van vee, dat doch gheen quaedt en doet. 'T is vvaer, dat ons den Heer ghedreyght had met verderven; Maer 't schijnt dat sijnen haet, vercoelt is door haer sterven. Want om dat ons gheslacht, niet gansch en sou vergaen; Heeft hy my in den noodt, ghenadich by ghestaen. Hy heeft uvvs vaders hert, bevveeght tot medelijden, Door dat hy schuldich vvas, aen haer verdrietich lijden. En svvoer my by den Heer, vvie naer u leven staet, Sal naer mijn leven staen, en vvecken my tot haet. Heeft hy my door sijn deught, ghenadich aen-ghenomen, Soo bid ick laet sijn deucht, oock in u ziele comen Vervremt u herte niet, thoont u me vveerdicheyt, 'K en bid maer om het gheen, dat my is toe gheseyt.
Salomon.
Om dat ghy d'Arcke Godts, voor Dauid hebt ghedraghen, Als Vza van den Heer, met gramschap vvert gheslaghen, Wil ick op desen dach, al is u misdaet groot,
Vergheven door mijn deught, u welver-diende doodt. Ick weet dat ghy seer veel, met David hebt gheleden Tervvijl hy om het rijck, met Saul heeft ghestreden. Daerom laet u toe, dat ghy tot Anatath,
Op uvven acker vvoont, om dienen uvven Godt. 'T is beter dat ghy daer, in rust zijt, als verdreven, Dan dat vvy hier door u, in ongherustheyt leven.
Abiathar.
Jck vvensch dat mijn onrust, het rijck gherustheyt gheeft.
Salomon.
Het vvoort moet zijn vervult, dat Godt ghesproken heeft.
Abiathar.
Danckbaerich met ootmoet, buygh ick my voor u voeten, En bid', dat Godt den Heer, u grampschap vvil versoeten.
Salomon.
‘Godt maeckt den raedt te niet, van die door hoovaerdy, Hem selff verheffen vvilt, tot staet off heerschappy, Den hoochmoet sal den Heer, vvt sijnen acker roeyen: Maer het ootmoedich zaet, sal in veel eeren groeyen. Godt eert den aerdtschen mensch, die sijnen naeme vreest: Maer die sijn voort veracht, ontreckt hy sijnen gheest. Hy kiest die 't hem belieft, als hy een vvil verhooghen, De vreese van den Heer, maeckt groot in 's Heeren ooghen. Den Koninck groot van macht, en is soo machtich niet, Als die den Heere vreest, off sijnen naem ontsiet. Die Godt van herten soeckt, door deuchdelijcke vveghen, Maeckt dat sijn vyandt selff, tot hem vvaert is gheneghen. Den Goddeloosen mensch, verschrickt hem in den noodt: Maer die rechtveerdich is, blijft staende tot der doodt. Gherechticheyt, en vvet, zijn mueren van de landen, Den Heer heeft liever recht, als dienstbaer offerhanden.’
Benaja.
Het moet o! Grooten Vorst, al u vyanden gaen, Soo het Adonias, nu heden ins vergaen.
Salomon.
Hoe heeft Adonias, sijn ongheluck ghedraghen?
Benaja.
Sy vvaeren al verschrickt, die sijne dulheyt saeghen, 'T scheen dat vvt sijnen mont, een helsche fury quam, Sijn ooghen scheenen hem te branden als een vlam, Den laster dien ick sprack, en can ick niet vvt spreken, Doch heb' hem met dees handt, naer u bevel doorsteken
Salomon.
‘Den mensch verveckt sijn straff, als hy hooghmoedich vvert, Niet straft den Heere meer, als een hooghmoedich hert. Wie voor een ander graeft, moet selve daer in vallen, Den boosen moet sijn straff, als stricken overvallen.’
Wie listich sijnen vrindt, een schandich net bereyt, Wordt selff, door vverder-list, in sijn verderff geleyt. Wie boven sijne macht, tot aen de Son vvilt vliegen, Sal hem, eer dat hy't vveet, in sijne vlucht bedriegen.
Benaja.
Den Prins die moet selff, bereyden van 't gevaer.
Salomon.
‘De vreese slacht de doodt, sy volght den mensche naer: Doch ick moet soo ick can, my van haer quaet bevrijden, En met een vroom gemoet, om d'overvvinningh strijden. Begeerlijckheyt van eer, maeckt het gemoet verveert, Die vreest voor geen verlies, die geenen staet begeert. De vrees' vvordt met den Prins, als tot sijn straff geboren, Den mensch die vreesich leeft, geeft selff den moet verloren. Die overvvint hem selff, die door geen vrees en schrickt: Maer met gedult verdraecht, dat hem vvort toegeschickt.’ Jck sien dat ick de vrees, moet vvt mijn rijck verdrijven, In-dien ick sonder vrees, vvil in het rijcke blijven. Soo langh als Ioab leeft, vrees ick voor mijnen staet, Sijn aensien, en sijn macht vervveckt my al dit quaet. Gaet henen seght hem aen, dat ick hem sal verschoonen,