Eerste uytkomen.
David. Salomon.
DOen ick noch machtich vvas, heb ick tot Godt gebeden, Ghedenckt aen David Heer, in sijn ellendicheden. Die aen den Heere svvoer, die machtich is, en goet, Die groot in Iacob is, en groote dinghen doet; Siet ick en vvil niet gaen, om in mijn huys te rusten, Mijn ooghen sullen haer, door geenen slaep verlusten, Tot dat ick vind een plaets, een vvoningh voor den Heer, Tot dat ick Iacobs Godt bevvesen heb sijn eer.
Wy hoorden van haer kracht in Ephrata vermonden, Wy hebben haer op 't veldt, van 't vvoeste vvout gevonden. Wy vvillen altesaem, in sijne vvoningh gaen,
En bidden daer den Heer, voor sijne voetbanck aen. Staet op Heer tot u rust, staet op tot mijn vermaecken, Met d'Arcke van u macht, vvaer voor vvy vierichvvaecken. Laet met gherechticheydt, u Priesters zijn bekleedt, Verblijdt die heylich zijn, verlost haer van haer leedt. Keert niet u aengesicht, van die ghy hebt verkoren, Van die ghy hebt gesalft, en David hebt ghesvvoren. Wanneer ghy hebt geseyt, de vrucht van u lichaem, Sal sitten op den stoel, en my zijn aengenaem. Is't dat u kindt naer u, houdt mijn verbondt in eeren, En mijn ghetuygheniss dat ick hem sal doen leeren. Soo sal zijn saet naer hem, besitten eeuvvichlijck, Den Konincklijcken stoel van dit mijn Koninckrijck.
Godt heeft in Sion lust, hem lust aldaer te vvoonen,
Hy rust daer eeuvvichlijck, en vvilt sijn kracht daer thoonen. Hy reghent haere spijs, en geeft den armen broodt,
Wie dat daer onrecht lijdt, verlost hy uyt den noodt. Hy kleedt met salicheyt, sijn Priesters die hem loven, Hy loont met vrolijckeyt, sijn Heylighen daer boven. Den hooren Davids sal, daer opgaen t'alder tijdt. En maeckt hem als een licht, door all' de vvereldt vvijt. Die sijn vyanden sijn sal hy met schand' uytroeyen: Want over haer ghevvelt, sal noch sijn kroone bloeyen. Daerom nu ick den vvegh, van all' de vverelt gae', Zijt als een man getroost, en volght den Heere nae', Neemt sijn bevvaeringh vvaer, en vvandelt in sijn vveghen, Houdt sijn geboden toch zijt tot de deught geneghen. Sijn leden, en sijn recht, ghetuygheniss', en vvet, Soo Moyses die beschrijft, toch in u ziele set,
Op dat ghy moecht met macht, u vyandt teghen trecken, En dat den Heer sijn vvoort mach over u vervvecken. Ick vet dat ghy vvel vveet, van 't gheen my Ioab de', Die 't oorloghs bloedt vergoot, en heeft gestort in vre', Wanneer hy met verraedt, den Abner heeft doorsteken, Tot Hebron in de poort, daer hy hem vvilde spreken Ghy vveet oock hoe dat hy, heeft Amasa gedoodt, Om dat hy aensien creegh, en by my vvert te groot. Doet naer u groot verstandt laet sijn grijs haeyr niet daelen, Met vreden naer der hel' , maer doet sijn schult betaelen. Oock vveet ghy vvat my heeft Barsillaisghedaen, Laet van ghelijcke deught sijn kinders oock ontsaen, Wilt ontsermerticheyt aen haer altesaem bevvijsen, En haer, soo hy my de aen uvve tafel spijsen: Want alsoo deden sy, my troostich onderstant, Als ick voor Absalon, vvas vluchten in haer landt. Ghy hebt oock Semei, die Saul vvas versvvoren, Wiens Vader Gera vvas, van Bahurim gheboren.
Die my een bloedthondt hier, een vloeckte met veel smaet, Als ick na Castra vloodt, voor Absalons verraedt:
Maer hy vvas die my eerst by 't vvater quam ontmoeten, En badt my om genad', en vverp hem voor mijn voeten. Dies svvoer ick by den Heer, dat hy niet sterven sou, Hoe vvel Abisai, met recht hem dooden vvou.
Dan ghy naer u verstandt, sult door u vvijsheyt vveten, Wat straf hy heeft verdient, om sijn god'loos vermeten. Op dat hy met onschult, zijn leven niet volendt:
Maer dat ghy sijn grijs haeyr, met bloedt ter hellen sendt.
Salomon.
Godt heeft gerechticheyt, op 't aerdrijck neergesonden, Tot loon van onse deught, tot straff van onse sonden. Noyt vverdt d'oprechte deught, vergeten van den Heer, Den sondaer die volhert, vergeeft hy nimmermeer. Den Vorst die vvijsheyt heeft, verstroyt de boose raeden: Maer die bermertich is, beloont hy met ghenaden. Ick sal naer mijne macht, volbrenghen u ghebodt, Ick vveet dat uvven vvil, het vvillen is van Godt.
David.
Mijn ziel sal dan gerust, het steruelijck begheven, Om eeuvvich met den Heer, ontstervelijck te leven. Denckt op mijn vvoorden doch, ach! Salomon mijn kindt, Siet dat ghy Godt den Heer, (soo hy u doet) bemindt. Verlaet zijn vveghen niet, leeft naer sijn leer, en vvetten, Sijn vvoort, en sijn verbondt vvilt in u ziele setten. Al sterff ick naer den vleesch, mijn ziel en mijnen geest, Sal leven in u ziel, en zijn toch niet bevreest.
Dat Sion niet en treurt dat David is gestorven, Sy houdt den vvortel doch, al is den boom verdorven. Dat hy niet meer en klaeght, van haer vervoorpeniss: Maer dat zy secker houdt, dat zy verheven is.
Mijn krachten die vergaen, ick sien den Heere komen, My dunckt ick voel mijn ziel, ten Hemel opgenomen. My dunckt ick sien den schoot van Abraham bereyt, Om my te loonen daer naer mijn gerechticheyt, Doet Heere naer u vvoort, leydt uvven knecht in vrede, Mijn ziele snackt naer u, o! Heer verhoort mijn bede.
Salomon.
Ghebrocken is den schilt, vermorselt is het sweert, Dat Israel soo langh, voor spoedich heeft verweert. Die als een rotse stont, is als den roock verdwenen, Die als een Sonne scheen, is doodt, en uytgeschenen. Die Godt verheven had, en selff gemaeckt soo groot, Heeft hy vernedert vveer, door d'al verdoende doodt. Die tot den Hemel vlogh, en met Godt heeft gesprocken. Is machteloos vergaen, en als een riet ghebrocken. Treurt nu Ierusalem, o! Dochter Sion klaeght,
Stroyt asschen op u hooft, vveent nu bedroeffde maeght. Want hy gestorven is, die beter waer gheboren,
Een man naer Godes hert, hebt ghy helaes verloren. Laet nu o! Heer een plant, van Davids zaet opgaen, Vol van gherechticheyt nu David is vergaen, Maeckt Iuda vveer verblijdt, doet Israel bevvijsen, Dat sy om u verbondt, u macht, en goetheyt prijsen. Maeckt dat op Davids stoel, een sit van zijn geslacht, Soo langh de vverelt staet, off daer sy dach, en nacht. Om schaduvvt sijn en throon, maeckt hem o! Heer gepresen, Die door u, en in u, en met u vvenscht te vvesen.
Verthoningh.
Daer Salomon sijnen vader David doet begraven, by hem legghende groote schatten, die daer naer, naer het segghen Iosephi, 7.12. van Hyrkanus ende Herodes sijn ghelicht.
Derde deel.
Tvveede uytkomen,
Adonias. Bersabeé.
ICk voel soo vvel als ghy o! Konincklijcke vrouw', 'T verdriet dat u besvvaert, en al gemeyn rouvv:
Maer soo den svvacken mensch, den Heer niet kan beletten, Soo moet men sijnen vvil in Godes vville setten.
Al dat den Heere doet dat doet hy met voordacht, Den Heer en siet niet aen, ons droefheyt noch ons klacht.
'T schijnt dat den mensch op d'aerd, noyt hebben mach zijn vvenschen, Maer dat den teghenspoedt, is eyghen aen de menschen.
Ick vveet hoe svvaer het valt, als iemant teghenspoedt, Tot sijn verachtingh lijdt, off onrecht lijden moet, Nochtans den teghenspoedt schijnt lichter om te draghen, Wanneer men vvraeck mach doen, off sijn verdriet mach klaghen. 'K en segh dees woorden niet, genadighe vorstin,
Om dat ick, om mijn leedt, iet quaets heb inden sin: Maer om u moghentheyt, te thoonen mijn vertrouvven,
Dat niet dan vrede wenscht, en tweedracht soeckt te schouvven.
Bersabeé.
Soo ghy mijn vrindtschap soeckt, en tot my komt met vre', Soo seght vvat u belieft, ick soeck de vrindtschap me',
Adonias.
Om dat ick vrede soeck, vvensch ick met u te spreken.
Bersabeé.
Aenmijn goet vvillicheyt en sal het niet ghebreken.
Adonias.
Ghy vveet dat my het rijck, als aen den oudtsten quam, Dat ick om mijn geboort, nochtans niet aen en nam. Voor dat ick van all't volck, eendrachtich vvas verkoren, Dat my van Israel, tot Koninck had besvvoren:
Maer nu den Heer selff, het rijcke vvendt van my, En vvilt dat Salomon, u soone Koninck zy. Soo vvil ick my in als, naer sijnen vville voeghen, En my, met mijnen staet, oock laeten vvel ghenoeghen. Ick vvil hem selff doen sien, dat ick te vreden ben, En thoonen dat ick hem, voor mijnen Heer beken. Ick vveet dat hem het rijck, van boen is ghegheven, En dat vvy schuldich sijn, naer sijn ghebodt te leven. Doch bid ick om een beed' soo 't u is aenghenaem, Dat ghy aen Salomon versoeckt uyt mijnen naem.
Dat hy Abisagh my, laet voor mijn huysvrou trouvven, Die David vvert ghevoeght, by all' sijn ander vrouwen. Ick meyn dat hy aen u, dees bede sal toestaen,
Door dat aen hem gheen leedt, daer door kan zijn ghedaen. Te meer, ick seker hou, dat sy noch heeft haer eere, En noyt beslapen is, van David mijnen Heere.
Bersabeé.
‘Wy sien als eenich hout, de vlam des viers genaeckt, Dat het door sijn natuer, terstont in brandt geraeckt. Al dat het vier ghelijckt, vvort door het vier verdorven,’ Doch 't mach zijn dat het vier, in David vvas gestorven. Den ouderdom mischien, had sijn gevvenste vlam, Door kranckheyt uyt gedaen, eer dat zy by hem quam. Den tvvijfel staet ons vry, dan ick verhoop te maecken, Dat ghy door mijnen dienst, aen uvven vvensch sult raecken. Den Koninck vveet ick vvel, sal doen dat my behaeght, 'K verseker u eer langh de Sunaemitsche maecht.
Adonias.
‘Men kan met geenen bandt meer binden sijn vyanden, Dan dat men haer verbindt, met houwelijcksche banden. Den Prins versekert hem, als hy sijn 'vyandt vvint, Doch meer als hy hem geeft, dat hy van herten mint. Wert Sichem, Iacob niet, door houvvelijck verbonden, Eer dat hy vvert gestraft, om sijn bedreven sonden? Wert Moyses, Iethro niet, verbonden door de trouvv', Soo haest als hy hem gaff, Ziphora voor sijn vrouvv? Heeft Sampson niet sijn macht, door Delila verloren, Soo haest als sy hem bandt, en heeft sijn hooft geschoren? Nochtans en bandt sy niet, soos eer sijn moedich hert, Dat hy de Philisteen, een vrindt off dienaer vvert. Den houvvelijckschen bandt, kan maer het herte binden,
Door eendracht, groyt de macht, door trou verkrijghtmen vrinden. My dunckt dat dan den Vorst, eerst machtich vvordt in 't rijck, Als hy door trou versoent, 't verleden onghelijck.’
Bersabeé.
Een yder moet sijn lot met lijdtsaemheyt verbeyden.
Adonias.
'K en wensch gheen ander lot, nu mijnen broeder my, Ontnomen heeft met recht, mijn rijck, mijn Heerschappy. Wat kan ick min als haer, voor mijnen staet ontfanghen? Daer ghy weet dat in haer, mijn hoop leydt, en verlanghen.
Bersabeé.
En twijfelt niet aen my, acht mijn goet willicheydt. Soo veel, als off u vvaer Abisagh toegeseyt,
Vervvacht my in het hoff, ick sal van uvven tvveghen, Gaen sien, hoe mijnen soon, den Koninck is geneghen.
Adonias.
Dit is den rechten vvegh, dit is den rechten voet, Die my verheffen sal, off my oprechten moet.
Door list vvordt dichvvils meer, als door den krijgh gevvonnen, Dees vrou en merckt niet eens vvaer toe dit vvort begonnen. Soo Salomon soo licht, als sy, dees saeck ghelooft,
Soo sien ick hem van 't rijck, off van een deel berooft. Kan ick door desen list, 't ghemeynte maer ghetrecken, Soo meyn ick, dat ick hem, haest oproer sal verwecken. 'T ghemeynte slacht de zee, die licht door vvindt beroert: Want altijdt vvordt den mensch door nieuvvicheyt vervoert. Al dat den schijn maer heeft, van nieuvv' gewenste saecken, Kanlichter als den vvindt, den mensch oproerich maecken. Een recht grootmoedich man bethoont eerst sijnen aert, Als hem den noodt bedvvinght, off als hy vvordt besvvaert. Door lijdtsaemheyt, en moyt, voorkomt men sijn misvallen, Den blooden laet door schrick, sijn hert ter aerden vallen. Benauvvtheyt is het vier, vvaer in men proeft het gout, Van ons stantvasticheyt, dat selver hem mistrouvvt.
Men noemt een tvveede doodt, vvanneer men schand' moet lijden, Men moet om haer t' ontgaen naer sijn vermoghen strijden. Al is 't dat ons fortuyn, niet gunstich is naer vvensch, Sy thoont haer niet te min, goet-gunstich aen den mensch. Sy sendt ons teghenspoedt, om ons gemoet te proeven, Eer dat sy vreughden sendt, soo doet sy ons bedroeven.
Ick hoop noch op haer gunst, al sendt sy my verdriet, Den Hemel vveet alleen, vvaerom my leet geschiet.
Mijn saecken gaen naer vvensch, mach ick mijn vvensingh krijgen: Dan ick moet dese saeck voor Ioab noch versvvijghen.
Derde deel.
Derde uytkomen.
Abisagh. Salomon, Benaja, Bersabeé.
Benijdt den Hemel dan, dat men met vreughden leeft, Off dat men hier den schijn, van eer, en hoogheyt heeft? Heeft mijn gedvvonghen vreught, en hoogheyt hem verdroten, Om dat ick niet en ben, van Koninghen gesproten?
Moet ick om desen schijn, den maeghdelijcken naem, Verliesen sonder schult, die my vvas aengenaem? Moest ick de gene zijn, die David moest vervvermen, Als hy schier vvas vergaen, en slaepen in sijn ermen? Ach! Hemels alte vvreedt, en zij t soo vvreedt niet meer, Draeght sorghe voor de geen', die leven door haer eer. Draeght sorghe voor de geen', die 't sterven sou verkiesen, Eer sy met haeren vvil' , haer eere sou verliesen.
Ick ben als in een zee, van tvvijfel vvegh gevoert, Fortuyn bestormt mijn ziel, en maeckt mijn hert beroert. Hier voel ick het verdriet, van Davids overlijden, Daer komt my vveer met min, Adonias bestrijden.
'T schijnt dat hy door mijn schoont verloren heeft sijn hert, Doch ick acht dat ick maer, door list geproeft en vvert. 'T is Iacobs list, en readt die hem dit heeft gheraeden, Om hem van mijne schoont, naer vvensingh te versaeden, Om my, vvanneer ick hem, ghegheven had mijn trouvv, Te schelden met vervvijt, als een oncuysche vrouvv. Om segh ick, ouer my, aen Salomon te claghen.
Als off ick hem mijn trou, eerst had te coop ghedraghen. Noyt moet in mijne ziel eens comen het ghedacht Om iet, hoe cleyn het zy, te doen dat my veracht,
Noyt moet Abisagh haer, soo daselijck vergheten, Oft Salomon mijn Heer, die moet haer saecken vveten. De Princen sijn op d'aerd'als sonen vanden Heer, Een yder moet haer hier, als Godt bevvijsen eer, Wy moeten haer ontsien, en doen naer haer bevelen, En niet met haer ghebodt, naer ons believen spelen. De minste van u rijck, o! Koninck vvijs vermaert, Buyght haer als u slavin, en valt voor u ter aerd'.
Salomon.
Abisagh zijt getrost, staet op, en vvilt niet vveenen,
Den gever van den al, vvil u sijn vreught verleenen. Bedroeft u niet te seer, dat David is vergaen, Wij moeten doch alt'saem den selven vvegh ingaen. Wij leven om de doodt, en sterven om te leven, Het leven is den vvegh, die ons de doodt moet geven. Het sterven is den vvegh, die tot het leven leydt, Van vvaer men niet en keert, tot in der eeuvvicheydt. Tervvijlen dat men leeft, soo moet men sterven leeren: Want niemandt kan de doodt, noch haere schichten keeren, Wy moeten met een hert, en met een vroom gemoet, Verdraghen haer gevvelt, tervvijl men lijden moet. Wy leeren dat te recht, aen arm bedroefde menschen, Die altijdt om de doodt, off om het sterven vvenschen. Wien het een ruste schijnt, als haer de doodt genaeckt. Door dat sy haer een eyndt, van haer ellenden maeckt. Al vvat men doet, off laet, men kan de doodt niet vlieden, Waer dat men vlucht, off gaet, het sterven moet geschieden. Naer 't leven komt de doodt, al leeft men hondert iaer, Recht als men naer den dagh, den nacht siet volghen naer. Wat goet mach doch den mensch door 't leven hier gevvinnen, Als hy gheduerichlijck het sterven voelt van binnen?
Wat is het off den mensch veel menschen eeuvven leeft, Als hy doch in het lest, een eyndt door 't sterven heeft? Den tijdt die selver is een oorsaeck van 't verderven, En kan hem selven niet, bevrijden van het sterven. Hy eyndight alle daegh, hy sterft van dach, tot dach,
Sijn paelen sijn gestelt, daer hy toe komen mach, Wy sien dat alles is, gestelt in maet, en tijden,
Ja selff den aerdtschen al, en kan de doodt niet mijden. Alleen de vvaere deught, beurijdt haer van de doodt, Sy leeft naer dat sy sterft, sy vvort door 't sterven groot. Al is mijn vader doodt, hy leeft door sijne deughden, Door vleughels van de deught vlieght hy tot sijne vreughden, Hy vlieght tot in ons zile en vest hem in ons hert,
En vvilt dat sijnen geest, in ons herboren vvert. Vertroost u dan in hem, die 't sterven kan beletten, Als vvy ons vvilleloos, in sijnen vville setten. En treurt niet meer om hem, die met sijn vaders rust; En in den Heere leeft, naer dat sijn ziele lust.
Abisagh.
De menscheyt door natuer, verdriet het droevich scheyden,
Salomon.
Den mensch die moet hem selff, door lijdtsaemheyt bereyden. Een yder moet hem selff, vernoeghen naer 't geval,
'T vvaer quaet dat iemant vvist, vvat hem gebeuren sal. Denckt niet al is hy doodt, dat ghy hem hebt verloren, U vrintschap, en sijn deught, is in mijn ziel herboren. Het staet in uvven vvil, dat ick als mijnen Heer, Begunstich uvve deught, en u, als Moeder eer.
Ick sal met danckbaerheyt, u trouvve deught gedencken, En u, vvat u belieft, als vrindt, en Koninck schencken.
Benaja.
De Konincklijcke vrou, mijn vvaerde Koninghin, Versoeckt oodtmoedichlijck, dat sy mach komen in.
Salomon.
Mijn moeder heeft de macht om selver te gebieden, Sy doet vvat haer belieft, haer vvenschen sal geschieden. Abisagh blijft in 't hoff, en leeft daer vredichlijck, Denckt dat ghy oock besit, een deel van 't Koninckrijck.
Abisagh.
Verschoningh
Bersabeé.
Onnoodich is 't mijn soon dat ghy my komt ontmoeten,
Salomon.
Het staet den soone toe, dat hy sijn moeder eert: Want hy doet als de geen', die sijnen schat vermeert. Het is den soon een kroon, en Goddelijcken seghen, Als hy sijn ouders hert, door vvel doen heeft verkreghen. Den goddeloosen soon, die baert sijn eyghen schandt. Ick doen dat my betaemt, sit aen mijn rechter handt.
Bersabeé.
Ick heb een kleyne bé, die aen my is gebeden,
Soo ghy mijn aengesicht, niet vvilt beschaemen heden.
Salomon.
Ghebiet door uvve macht, ghy vveet vvat ghy vermeught, Acht mijn goet vvillicheyt, een oorsaeck van mijn deught. En tvvijfelt niet dat ick, u bede sal ontsegghen.