6. Conclusie en discussie
6.5 Vervolgonderzoek
Om de gedragscode regels te verbeteren voor integer sociale mediagebruik voor de drie beroepsgroepen in dit onderzoek, is de aanbeveling om een nieuwe vrijheid van meningsuiting op sociale media op te nemen in de Ambtenarenwet. Deze aanbeveling raakt alle beleidsambtenaren en uitvoerende ambtenaren en trekt een lijn voor het geven van een mening op sociale media. Op basis van de vergaarde informatie in dit onderzoek lijkt het ook dat politieke ambtsdragers deze nieuwe vrijheid van meningsuiting moeten naleven.
Naast het formuleren van een nieuwe vrijheid van meningsuiting op sociale media, moeten ook de straffen beschreven staan indien iemand zich schuldig maakt aan omstreden sociale mediagebruik. Dit zal zorgen voor duidelijkheid over de mogelijkheden tot het beschuldigen van integriteitsschendingen en de daaraan verbonden consequenties. De nieuwe vrijheid van
meningsuiting op sociale media zal ervoor zorgen dat er adequaat gehandeld kan worden door het openbaar bestuur als een sociale mediabericht van een publieke functionaris de media bereikt. Vervolgonderzoek kan ingaan op de inhoud van de nieuwe vrijheid van meningsuiting op sociale media voor publieke functionarissen.
Literatuurlijst
AD. (2 april 2014). 'Ik zeg maar zo: Don't f… with the wijkagent'. AD. Geraadpleegd op 7 oktober 2018 op https://www.ad.nl/bizar/ik-zeg-maar-zo-don-t-f-with-the-wijkagent~a91b0419/
Adriaanse, M. L. & Stokmans, D. (20 juni 2018). Denk overwoog bij Kamerverkiezingen vervalste PVV-campagne. NRC. Geraadpleegd op 27 november 2018 op
https://www.nrc.nl/nieuws/2018/06/20/denk-overwoog-bij-kamerverkiezingen-vervalste-pvv- campagne-a1607270
Alexander Pechtold. (10 oktober 2018). In Wikipedia. Geraadpleegd op 30 oktober 2018 op https://nl.wikipedia.org/wiki/Alexander_Pechtold
Berg, B. L., & Lune, H. (2012). Qualitative research methods for the social science (internet. ed. ed.). Boston [ua]: Pearson Education.
Beunders, H. (2005). Politie en media. Henri Beunders. BIOS. (2009). Modelgedragscode integriteit sector rijk.
BIOS. (2018). Integriteitswijzer voor politieke ambtsdragers. Geraadpleegd op 6 december 2018 op http://www.integriteitoverheid.nl/fileadmin/BIOS/data/Publicaties/Downloads/WEB-BIOS- Integriteitswijzer-SEP2011-A4.pdf
Blok, S.A. (2016). Gedragscode Integriteit Rijk, Den Haag.
BNNVARA. (1 september 2010). Korpschef teruggefloten om kritische pvv tweet. BNNVARA. Geraadpleegd op 29 november 2018 op https://joop.bnnvara.nl/nieuws/korpschef-teruggefloten- om-kritische-pvv-tweet
BNNVARA. (15 februari 2011). Ambtenaar mond gesnoerd na PVV-tweet. BNNVARA. Geraadpleegd op 29 november 2018 op https://joop.bnnvara.nl/nieuws/ambtenaar-mond- gesnoerd-na-pvv-tweet
BNNVARA. (6 februari 2017). Pechtold: 'Wilders hitst aanhang op'. BNNVARA. Geraadpleegd op https://joop.bnnvara.nl/nieuws/pechtold-wilders-hitst-aanhang-op
Bosters, C. (14 oktober 2015). De Politie op Twitter: de wijkagent als voorbeeld!. Internet Marketing Unie (IMU). Geraadpleegd op https://imu.nl/twitter-marketing/politie-op-twitter- wijkagent-als-voorbeeld/
Bovens, M.A.P. (1990). Verantwoordelijkheid en organisatie: beschouwingen over
aansprakelijkheid, institutioneel burgerschap en ambtelijke ongehoorzaamheid. Zwolle: Tjeenk Willink.
Bovens, M. A. P. (2000). De vierde macht revisited. Over ambtelijke macht en publieke verantwoording.
Bovens, M. A. P. ’t Hart, P., & Van Twist, MJW (2012). Openbaar Bestuur, Beleid, Organisatie en Politiek.
Castells, M. (1996). The rise of the network society. The information age: Economy, society and culture. Volume I. Oxford: Blackwell Publishers Ltd, 1996.
CDA. (7 november 2018). In Wikipedia. Geraadpleegd op 7 november 2018 op https://nl.wikipedia.org/wiki/Christen-Democratisch_App%C3%A8l
DENK. (20 september 2018). In Wikipedia. Geraadpleegd op 27 november 2018 op https://nl.wikipedia.org/wiki/DENK
De Smet, S. (2010). Een sociale mediastrategie voor de politie. Geraadpleegd op
http://connectedcops.net/wp-content/uploads/2010/11/SocialeMediaStrategiePolitie.pdf De Telegraaf. (13 augustus 2014). Haifi in paniek na uitspraken. De Telegraaf. Geraadpleegd op
https://www.telegraaf.nl/nieuws/923901/haifi-in-paniek-na-uitspraken
De Telegraaf. (15 augustus, 2014). Asscher: maag draaide zich om na tweet. De Telegraaf. Geraadpleegd op https://www.telegraaf.nl/nieuws/923208/asscher-maag-draaide-zich-om-na- tweet
De Telegraaf. (15 december 2016). Politie zegt sorry voor zwerver tweet. De telegraaf.
Geraadpleegd op 15 november 2018 op https://www.telegraaf.nl/nieuws/1301003/politie-zegt- sorry-voor-zwerver-tweet
De Telegraaf. (6 februari 2017). Wilders maakt 'Hamas-terrorist' van Pechtold. De Telegraaf. Geraadpleegd op https://www.telegraaf.nl/nieuws/1322428/wilders-maakt-hamas-terrorist-van- pechtold
De Volkskrant. (13 augustus 2014). Geschorste ambtenaar blijft erbij terreurorganisatie is complot zionisten. De Volkskrant. Geraadpleegd op https://www.volkskrant.nl/nieuws-
achtergrond/geschorste-ambtenaar-blijft-erbij-terreurorganisatie-is-complot-zionisten~b9e99c0c/ Dobel, J. P. (1999). Public integrity.
EenVandaag. (1 maart 2017). Nieuwstrend: Pechtold met dood bedreigd na nep foto. EenVandaag. Geraadpleegd op https://www.tvgids.tv/tv/eenvandaag/17357522
Ellison, N., Vitak, J., Gray, R., Lampe, C. & Brooks, B. (2011). “Cultivating Social Resources on Facebook: Signals of Relational Investment and their Role in Social Capital Processes.” Paper presented at the iCS-OII 2011 “A Decade in Internet Time” Symposium. Oxford, UK.
Evers, H. (2002). Media-ethiek. Morele dilemma’s in journalistiek, communicatie en reclame. Fitna. (25 oktober 2018). In Wikipedia. Geraadpleegd op 8 november 2018 op
https://nl.wikipedia.org/wiki/Fitna_(film)
Forrester, T. (1993). Silicon samurai: How Japan conquered the world information technology industry. Oxford: Blackwell, 1993.
Frissen, V., van Staden, M., Huijboom, N., Kotterink, B., Huveneers, S., Kuipers, M., Bodea, G. (2008) Naar een ‘User Generated State’? De impact van nieuwe media voor overheid en openbaar bestuur. Delft: TNO.
Hendrickx, F. (6 februari 2017). Den Haag fel om tweet Wilders met bewerkte foto Pechtold als shariah-aanhanger. De Volkskrant. Geraadpleegd op https://www.volkskrant.nl/nieuws- achtergrond/den-haag-fel-om-tweet-wilders-met-bewerkte-foto-pechtold-als-shariah- aanhanger~ba2a0c48/
Hendrickx, F. (6 februari 2017). Pechtold: 'Tweet Wilders is venijnige vorm van ophitsing'. De Volkskrant. Geraadpleegd op https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/pechtold-tweet- wilders-is-venijnige-vorm-van-ophitsing-~b5fa27cb/
Hoekstra, A., & Kaptein, M. (2012). The institutionalization of integrity in local government. Public integrity, 15(1), 5-28.
Huberts, L. W. J. C. (2005). Integriteit en integritisme in bestuur en samenleving: wie de schoen past....
Huberts, L. W. J. C. (2015). Integriteit anno 2015: pijnpunten op de agenda.
Huberts, L. W. J. C., van den Heuvel, J. H. J., Verberk, S., Kaptein, M., Wietzema Menkhorst, H., & Willems, P. (2016). Integriteitsbeleid van de overheid in internationaal perspectief. Jaarboek Fraudebestrijding 2003, 51-67.
Infopunt Veiligheid (NIFV). (2012). Sociale media: luisteren en produceren. Kennispublicatie Veilig omgaan met sociale media.
International telecommunications union (ITU). (1995). World telecommunications development report 1995. Internet: http://www.itu.int/ti/wtdr95.
Jacobs, S. H. J. (2014). Media & verantwoording over incidenten: Gevolgen voor publieke organisaties (Doctoral dissertation, Utrecht University).
Kamervragen 2924. Ingezonden 13 augustus 2014, (vraagnummer 2014Z14023). Kamervragen 2911. Ingezonden 13 augustus 2014, (vraagnummer 2014Z14019). Kamervragen 2925. Ingezonden 13 augustus 2014, (vraagnummer 2014Z14019).
Kingdon, J. W. (2014). Agendas, alternatives, and public policies, New York: Pearson Education. Klaver, J. [JesseKlaver]. (6 februari 2017). Onverantwoord en laag. Wie nepnieuws tweet over de
ander, gooit de eigen geloofwaardigheid te grabbel: https://twitter.com/jesseklaver [Tweet]. Geraadpleegd op https://twitter.com/jesseklaver/status/828525875687735297
Klaver, J. [JesseKlaver]. (5 juli 2017). Demonstratie vandaag in Arnhem: https://twitter.com/jesseklaver [Tweet]. Geraadpleegd op
https://twitter.com/jesseklaver/status/882633648717123585
Klompenhouwer, L. (2 april 2014). 'Don't f… with the wijkagent' en een foto van je wapen- 'dat kan echt niet'. NRC. Geraadpleegd op https://www.nrc.nl/nieuws/2014/04/02/dont-f-with-the-
Knulst, W. & Van Beek, P. (1988). Publiek en techniek. Opvattingen over technologische vernieuwingen. Rijswijk: Sociaal en Cultureel Planbureau, 1988.
Lasthuizen, K., Huberts, L., & Heres, L. (2011). How to measure integrity violations: towards a validated typology of unethical behavior. Public Management Review, 13(3), 383-408. Montefiore, A. (1999). Identity and integrity'. Multiculturalism, liberalism and democracy, 58-
79.
Neuman, W. L. (2013). Sociale onderzoeksmethoden: kwalitatieve en kwantitatieve benaderingen. Pearson-opleiding.
Nieuwenhuis, K. H. M. (2013). Vrijheid van meningsuiting van ambtenaren beperkt# socialmedia: literatuuronderzoek naar mogelijkheden om het gebruik van social media door ambtenaren te reguleren via integriteitsbeleid (Master's thesis, University of Twente).
NOS. (13 augustus 2014). Ambtenaar geschorst om IS-tweet. NOS. Geraadpleegd op https://nos.nl/artikel/685886-ambtenaar-geschorst-om-is-tweet.html
NOS. (6 februari 2017). Pechtold vindt nepfoto die Wilders stuurde onacceptabel. NOS. Geraadpleegd op https://nos.nl/artikel/2156807-pechtold-vindt-nepfoto-die-wilders-stuurde- onacceptabel.html
NOS. (14 november 2018). PvdA-Statenlid stapt op na omstreden tweet over PVV. NOS.
Geraadpleegd op 15 november 2018 op https://nos.nl/artikel/2259228-pvda-statenlid-stapt-op- na-omstreden-tweet-over-pvv.html
NRC Handelsblad. (2 april 2014). 'Don't f…. with the wijkagent' en een foto van je wapen- 'dat kan echt niet'. Geraadpleegd op 7 oktober 2018 op https://www.nrc.nl/nieuws/2014/04/02/dont-f- with-the-wijkagent-en-een-foto-van-je-wapen-dat-kan-echt-niet-a1426074.
NRC Handelsblad. (13 augustus 2014). 'Islamitische Staat is een zionistisch complot'-ambtenaar geschorst. Geraadpleegd op 18 september 2018 op
https://www.nrc.nl/nieuws/2014/08/13/islamitische-staat-is-een-zionistisch-complot-ambtenaar- geschorst-a1423124.
NRC Handelsblad. (14 april 2016). Haifi voelt zich naijl afgeslacht. NRC. Geraadpleegd op https://www.nrc.nl/nieuws/2016/04/14/haifi-voelt-zich-finaal-afgeslacht-1611587-a252738 NRC Handelsblad. (13 oktober 2018). Hoe gek f gezaghebbend zijn die bronnen over IS als VS
creatie dan? NRC. Geraadpleegd op https://www.nrc.nl/nieuws/2018/10/13/hoe-gek-of- gezaghebbend-zijn-die-bronnen-over-is-als-vs-creatie-dan-a2417801
NU.nl. (13 augustus 2014). Ambtenaar Veiligheid en Justitie geschorst na tweet over IS. NU.nl. Geraadpleegd op https://www.nu.nl/politiek/3851273/ambtenaar-veiligheid-en-justitie-geschorst- tweet.html
Omroepwest. (2017, 25 augustus). 'Ontslag te zware straf voor ambtenaar die IS tweet stuurde'. Omroepwest. Geraadpleegd op https://www.omroepwest.nl/nieuws/3509343/Ontslag-te-zware- straf-voor-ambtenaar-die-IS-tweet-stuurde
Parlement. (2018). Rechten en taken Tweede Kamer. Parlement.com. Geraadpleegd op 5 december 2018 op https://www.parlement.com/id/vhnnmt7irps4/rechten_en_taken_tweede_kamer
Pechtold, A. [AlexanderPechtold]. (5 februari 2017). Creatief knip- en plakwerk van @geertwilderspvv. Helaas waren de neo-nazi's bij zijn manifestatie niet gefotoshopt!: https://twitter.com/APechtold [Tweet]. Geraadpleegd op
https://twitter.com/APechtold/status/828513240560828416
Pechtold, A. [AlexanderPechtold]. (6 februari 2017). Ik ben niet van suiker, maar bij deze actie trek ik een streep. Ik hoop velen met mij, van D66ers tot PVVers. Lees —>:
https://twitter.com/APechtold [Tweet]. Geraadpleegd op https://twitter.com/APechtold/status/828572160159600640
Pechtold, A. [AlexanderPechtold]. (6 februari 2017). Vandaag stuurde Geert Wilders een afbeelding de wereld in waarin hij mij neerzet als terroristenvriend. Een gefotoshopt beeld. Uiteraard. Vaak kan ik wel… [Facebook status update]. Geraadpleegd op
https://www.facebook.com/AlexanderPechtold/posts/737523039739659:0
Politie. (2018). Kernwaarden. Geraadpleegd op https://www.kombijdepolitie.nl/over- ons/Paginas/kernwaarden-politie.aspx
Politie. (2018). Politieagent. Geraadpleegd op 5 december 2018 op https://www.vacatures.nl/functie/politieagent/
Politie. (2018). Twittergids Wijkagent Top 100. Geraadpleegd op http://wijkagent.twittergids.nl/ PvdA. (28 september 2018). In Wikipedia. Geraadpleegd op 7 november 2018 op
https://nl.wikipedia.org/wiki/Partij_van_de_Arbeid_(Nederland)
PVV. (4 november 2018). In Wikipedia. Geraadpleegd op 7 november 2018 ophttps://nl.wikipedia.org/wiki/Partij_voor_de_Vrijheid
Rijksoverheid. (2018). Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Geraadpleegd op https://www.rijksoverheid.nl/contact/contactgids/nationaal-coordinator- terrorismebestrijding-en-veiligheid-nctv
RTL late night. (6 februari 2017). Pechtold: “We mogen nepnieuws niet normaal gaan vinden" [Video file]. Geraadpleegd op https://www.youtube.com/watch?v=1je9E3Ow_tU RTL nieuws. (2 april 2014). 'Don't f*** with the wijkagent'. RTL nieuws. Geraadpleegd op
https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/artikel/1969981/dont-f-wijkagent
RTL nieuws (13 augustus 2014). PvdA roept ambtenaar op matje om isis-tweet. RTL nieuws. Geraadpleegd op https://www.rtlnieuws.nl/nederland/politiek/artikel/1711516/pvda-roept- ambtenaar-op-matje-om-isis-tweet
RTL nieuws. (6 februari 2017). Pechtold: 'Wilders hitst zijn aanhang op met plaatsen walgelijke nep foto'. RTL nieuws. Geraadpleegd op
https://www.rtlnieuws.nl/nederland/politiek/artikel/217266/pechtold-wilders-hitst-zijn-aanhang- op-met-plaatsen-walgelijke
RTL nieuws. (6 juli 2017). Klaver neemt Wilder op de hak: deze politici zijn ook creatief met fotoshop. RTL nieuws. Geraadpleegd op https://www.rtlnieuws.nl/editienl/artikel/27101/klaver- neemt-wilders-op-de-hak-deze-politici-zijn-ook-creatief-met-fotoshop
Saunders, M.N., Lewis, P., & Thornhill, A. (2016). Methoden en technieken van onderzoek. Tweede Kamer. (2018). Vaste commissie: Presidium. Geraadpleegd op 8 december 2018 op
https://www.tweedekamer.nl/kamerleden_en_commissies/presidium Twitter. (3 oktober 2018). In Wikipedia. Geraadpleegd op 7 november 2018 op
https://nl.wikipedia.org/wiki/Twitter
Van Dijk, L., de Haan, J., Rijken, S., & Verweij, A. (2000). Digitalisering van de leefwereld: Een onderzoek naar informatie-en communicatietechnologie en sociale ongelijkheid. Sociaal en Cultureel Planbureau.
Van den Heuvel, J. H. J., Huberts, L. W. J. C., Wal, Z., & Steenbergen, K. (2010). Integriteit van het lokaal bestuur. Raadsgriffiers en gemeentesecretarissen over integriteit.
Van den Hoff, N.F. (2011) Geen betere censuur dan zelfcensuur – Vrijheid van meningsuiting in sociale media voor privémeningen van ambtenaren. Universiteit Leiden
Van der Veer, N., Boekee, S., & Peters, O. (2016). Nationale social media Onderzoek 2016. Newcom Research & Consultancy BV.
Van der Wal, Z. (2017). De openbare manager van de 21e eeuw. Macmillan International Higher Education.
Van Loon, W. (6 februari 2017). Wilders opent aanval op D66 met neofoto Pechtold. Metronieuws. Geraadpleegd op https://www.metronieuws.nl/nieuws/binnenland/2017/02/wilders-opent-aanval- op-d66-met-nepfoto-pechtold
Van Noort Dr, G. (2015). Nederlandse politici op Twitter: wie, waarover, wanneer en met welk effect?. Tijdschrift voor Communicatiewetenschap, 43(1), 4.
Van Thiel, S. (2015). Bestuurskundig onderzoek: Een methodologische inleiding, Bussum: Uitgeverij Coutinho
Van Veldhuisen, A., & Snel, D., (2014). Integriteit in ontwikkeling – Implicaties van trends en ontwikkelingen voor de integriteit van het openbaar bestuur. Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties. GB168-1-46.
Vaus, D., DE. (2001). Research design in social research. Londen. SAGE Publications.
Vermeulen, K.P.D. (2017). Artikel nr. 1 Grenzen aan de meningsuiting van ambtenaren op social media. Annotaie bij Rb. Annotatie bij Rb. Den Haag 15 augustus 2017, TAR 2017/170,
ECLI:NL:RBDHA:2017:9522 en CRvB 10 augustus 2017, TAR 2017/174, ECLI:NL:CRVB:2017:2964.
Vries, A. de, e.a. (2011). #SM @OOV? Visie op sociale media in openbare orde en veiligheid. TNO, Den Haag
Weeda, F. (2014, 13 augustus). 'Islamitische Staat is een zionistisch complot' - ambtenaar geschorst. NRC Handelsblad. Geraadpleegd op https://www.nrc.nl/nieuws/2014/08/13/islamitische-staat-is- een-zionistisch-complot-ambtenaar-geschorst-a1423124
Wilders, G. [GeertWilders]. (5 februari 2017). D66 wil Amsterdam afsplitsen als de
verkiezingsuitslag tegenvalt. Pechtold demonstreert met Hamas-terroristen. Is dit de volgende stap?: https://twitter.com/geertwilderspvv [Tweet]. Geraadpleegd op
https://twitter.com/geertwilderspvv/status/828502461421850624
Wilders, G. [GeertWilders]. (6 februari 2017). Hou op met klagen dramaqueen, je stond zelf te demonstreren tussen Palestijnse vlaggen, AFA-activisten en Hamas-vriendjes. #hypocriet: https://twitter.com/geertwilderspvv [Tweet]. Geraadpleegd op
https://twitter.com/geertwilderspvv/status/828599435823288322
Wilders, G. [GeertWilders]. (5 juli 2017). .@jesseklaver Wij van @groenlinks weten zelf ook niet meer wat we aan het doen zijn. Als we onze nederigheid maar kunnen tonen aan de islam: https://twitter.com/geertwilderspvv [Tweet]. Geraadpleegd op
https://twitter.com/geertwilderspvv/status/882666614168178690
Wilders, G. (25 oktober 2018). In Wikipedia. Geraadpleegd op 30 oktober 2018 op https://nl.wikipedia.org/wiki/Geert_Wilders
Wissenburg, M. L. J. (2014). De publieke verantwoordelijkheid van de ambtsdrager. Yin, R.K. (2014). Case study research: Design and methods (Fifth).
Wet- en regelgeving
Ambtenarenwet Grondwet