Ontwikkeling studievoorschotmiddelen
Vanaf 2018 zijn de studievoorschotmiddelen met een bedrag van €2,5 mln. toegevoegd aan de rijksbijdrage. In de
meerjarenbegroting van de hogeschool wordt ervan uitgegaan dat deze middelen in de periode tot 2021 nog beperkt verder zullen stijgen. Vanaf 2021 nemen de studievoorschotmiddelen substantieel toe met een verruimend effect op het financieel meerjarig kader (zie tabel 1). De middelen bedragen in 2018 3,8% van de rijksbijdrage oplopend naar 10% in 2024.
Tabel 1: Ontwikkeling studievoorschotmiddelen
Gezien het afgesloten sectorakkoord zal de oploop vanaf 2021 vrijwel zeker worden gerealiseerd. Voor het ministerie van OCW zijn de ontwikkelingen van de eigen begroting echter niet met zekerheid te voorspellen. Daardoor bestaat het risico dat de oploop van de studievoorschotmiddelen wordt gecompenseerd door een daling van andere, reguliere, middelen met een negatief effect op de totale financiële ruimte van de hogeschool. In de huidige meerjarenbegroting is reeds sprake van een jaarlijkse korting voor het reguliere deel van de rijksbijdrage van €1,2 mln.
Besteding studievoorschotmiddelen
Alle faculteiten hebben zich conform afspraak gedetailleerd verantwoord over de realisatie van de facultaire
bestedingspannen voor 2019 aan de hand van een vooraf opgesteld format. Uit deze interne voortgangsrapportages blijkt dat de faculteiten het overgrote deel van hun bestedingsplannen hebben gerealiseerd. In enkele gevallen zijn geplande activiteiten – wanneer daar goed onderbouwde redenen voor waren – niet of slechts gedeeltelijk gerealiseerd. Ook zijn sommige activiteiten doorgeschoven naar een volgend jaar of zijn op basis van nieuwe inzichten activiteiten toegevoegd.
In geen van de gevallen ging het hier echter om inhoudelijk grote wijzigingen ten opzichte van de oorspronkelijke bestedingsplannen.
Tabel 2: Ontwikkeling bestedingsvoornemens
In tabel 2 zijn de studievoorschotmiddelen op hogeschoolniveau voor 2019 afgezet tegen het totaal van de facultaire bestedingsvoornemens en de realisatie daarvan. Daaruit blijkt dat er op hogeschoolniveau sprake is van een beperkte onder-besteding ten opzichte van de onder-bestedingsplannen. De oorzaak hiervan is dat één van de faculteiten een groot deel van haar geplande onderwijsontwikkeling al vóór 2019 had gerealiseerd. Bij de overige faculteiten is daarentegen juist sprake van (beperkte) overbesteding. De realisatie van de bestedingsvoornemens op hogeschoolniveau ligt echter nog steeds boven het niveau van de totale studievoorschotmiddelen.
Dit komt omdat de hogeschool al vanuit de voorinvesteringen met €3,3 mln. in de jaren tot en met 2020 een hoger bedrag heeft geïnvesteerd ter realisatie van de kwaliteitsafspraken dan ontvangen via de rijksbijdrage. Daarnaast hebben faculteiten – mede in het verlengde van de voorinvesteringen en de een meer dan de ander – ervoor gekozen om een ‘versnellingsagenda’ toe te passen, waardoor voornemens gelijkmatiger op- of aflopen en daarmee beter verdeeld zijn. Dat betekent dat de faculteiten een deel van hun reguliere budget hebben gekoppeld aan het budget van de
studievoorschotmiddelen. Deze voortgezette voorinvestering wordt door het college van bestuur ondersteund door vanuit
(X €1mln) 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024
29
de reserves extra in het onderwijs te investeren. De extra geplande investeringen geven meer zekerheid dat de afgesproken bestedingen volgens de ontvangen middelen en de geplande ontwikkelingen van de OP-studentratio daadwerkelijk worden gerealiseerd.
Ontwikkeling OP-studentratio
Conform de planvorming wordt de impact en voortgang van de inzet van de studievoorschotmiddelen (onder andere) gemonitord door middel van de OP-studentratio. In tabel 3 is te zien dat de ratio in 2019 19,7 is. Dit is in lijn met de verwachte OP-studentratio voor 2019 (19,8), zoals opgenomen in het plan voor de inzet van de studievoorschotmiddelen.
Ook in de meerjarenbegroting ontwikkelt de OP-studentratio zich naar verwachting conform plan. De huidige toename van het aantal ingeschreven studenten in het studiejaar 2019-2020 (naar 11.345) betekent een stijging van 4,4% ten opzichte van 2018. Daar staat een gemiddelde stijging van het onderwijzend personeel met 11,5 fte ten opzichte van 2018 tegenover en een stijging van 14,3 fte ten opzichte van de begroting 2019 (546,7 fte). De verwachting is dat door de toename van het aantal studenten, de inzet van onderwijzend personeel nog verder zal stijgen gedurende het schooljaar. Hierdoor zal de OP-studentratio nog verder verbeteren.
Tabel 3: Ontwikkeling OP-studentratio
(X €1mln) 2015 2016 2017 2018 2019 20203 20213 20223 20233 20243 Aantal studenten – peildatum 1 oktober
Formatie OP – gemiddeld per jaar (fte) Verwachte OP-studentratio1
Maximale OP-studentratio2 Gerealiseerde OP-studentratio
1 Opgenomen in plan voor inzet studievoorschotmiddelen; uitgaande van de gemiddelde personeelskosten van 2019.
2 Opgenomen in plan voor inzet studievoorschotmiddelen; uitgaande van de gemiddelde loonkosten van 2019.
3 Prognose.
30
Terugblik medezeggenschap op inzet studievoorschotmiddelen – door de gezamenlijke vergadering
De gezamenlijke vergadering heeft in juni 2019 ingestemd met het hogeschoolbrede plan voor de inzet van de studievoorschotmiddelen en in oktober met de facultaire bestedingsplannen als aanvulling op dit plan.
Hiermee is een intensief, meerjarig proces voorlopig afgerond.
Plan voor de inzet van studievoorschotmiddelen
Vooruitlopend op het beschikbaar komen van de studievoorschotmiddelen, heeft Hogeschool Leiden vanaf 2015 extra voorinvesteringen ingezet ter verbetering van de OP-studentratio. In het kader van de begrotingscyclus hebben de gezamenlijke vergadering en het college van bestuur regelmatig over deze voorinvesteringen gesproken. Sinds 2018 zijn kwaliteitsafspraken en het plan voor de inzet van studievoorschotmiddelen vaste agendaonderwerpen tijdens het bestuurlijk overleg met de medezeggenschap.
In mei 2019 ontvangt de gezamenlijke vergadering het hogeschoolbrede plan voor de inzet van studievoorschotmiddelen ter instemming. In de toelichting is weergegeven hoe de zes thema’s, omschreven in het sectorakkoord, in het verlengde liggen van de strategische koers van de hogeschool die reeds eerder is ingezet met het instellingsplan en de ontwerpprincipes. De gezamenlijke vergadering vindt dat dit ook goed tot uiting komt in het plan. Met de eerdere voorinvesteringen en de inzet van de studievoorschotmiddelen kan het onderwijsbeleid van Hogeschool Leiden versneld dan wel verbeterd worden vormgegeven. De gezamenlijke vergadering onderschrijft de keuze om na voortschrijdend inzicht op enig moment te kunnen besluiten om een deel van de middelen te besteden aan alternatieve doelstellingen. De gezamenlijke vergadering benoemt daarbij expliciet een zorgvuldige besteding, in het belang van de student.
Meerjarige facultaire bestedingsplannen en participatie studenten
Tijdens het opstellen van de bestedingsplannen hebben diverse gesprekken plaatsgevonden met de faculteiten, waarbij nauwlettend is toegezien op het proces van totstandkoming in het algemeen en de inspraak van studenten in het bijzonder. De gezamenlijke vergadering heeft geconcludeerd dat bij alle faculteiten studenten hebben geparticipeerd in de planvorming. Deze constatering heeft bij het proces van instemming zwaar meegewogen. Ook zijn de voorgenomen facultaire bestedingen direct en volledig herleidbaar tot de zes thema’s uit het sectorakkoord. De plannen nemen de bestaande onderwijspraktijk als uitgangspunt en zijn een concrete invulling van de kwaliteitsafspraken. De gezamenlijke vergadering is daarnaast bijzonder tevreden dat – op haar advies – alle faculteiten budget reserveren voor de
ondersteuning van de studieverenigingen. Deze budgetten dienen ten goede te komen aan activiteiten die de kwaliteit van het onderwijs bevorderen, zoals lezingen en scholingsactiviteiten.
Monitoring
Afgesproken wordt dat de facultaire bestedingsplannen tweejaarlijks geëvalueerd worden en dat waar nodig bijsturing plaatsvindt. De gezamenlijke vergadering en de hogeschoolgemeenschap worden hierbij wederom betrokken. De facultaire bestedingsplannen worden ter instemming voorgelegd aan de medezeggenschap.
Terugblik op totstandkoming van kwaliteitsafspraken
De gezamenlijke vergadering heeft de totstandkoming van het plan studievoorschotmiddelen beleefd als een proces met lerend vermogen voor alle betrokken partijen. Dit heeft geresulteerd in een geïntensiveerde betrokkenheid van de gezamenlijke vergadering, met name in de laatste fase van de totstandkoming van het plan en de meerjarige facultaire bestedingsplannen. De gezamenlijke vergadering heeft deze participatie als verrijkend ervaren en de contacten met de faculteiten als plezierig. De medezeggenschap was een volwaardig en gelijkwaardig gesprekspartner.
31
Ons onderwijs verzorgen we in zesentwintig opleidingen binnen vijf faculteiten: Gezondheidszorg, Science & Technology, Educatie, Sociaal Werk en Toegepaste Psychologie en Management en Bedrijf.