Wijkenschets
In Amsterdam is stevig ingezet op de wijkaanpak om de wijken te verbeteren en te verfraaien. Cijfers laten zien dat het ook met de gezondheid van de bewoners beter kan; we vinden er bovengemiddeld veel overgewicht, eenzaamheid en angst- en depressiestoornissen en aan overge-wicht gerelateerde ziekten als diabetes. Er wordt onvoldoende bewogen, meer dan de helft van de bewoners eet onvoldoen-de groente en fruit en er wordt nog stevig gerookt.
Amsterdam
Gezonde Leefomgeving
De Amsterdamse wijkaanpak richt zich op zeventien buurten die veel tot zeer veel aandacht vragen. In Amsterdam wordt al veel gedaan aan Gezonde zorg. Daarom is besloten binnen het experiment vooral het thema Gezonde leefomgeving op te pakken. Daarbij is het thema Gezonde be-woners niet uit het oog verloren. Een an-der belangrijk kaan-der voor experiment Ge-zonde Wijk is Sportplan 2009-2012. Het college heeft in dat in april 2008 vastge-steld. In het sportplan is een ‘doelstelling Gezonde Wijk’ opgenomen: sinds 2009 wordt in het kader van de Gezonde Wijk’
een impuls gegeven aan de bewegings-vriendelijke wijk.
Aanpak
De inzet bij dit experiment is heel na-drukkelijk gericht op agendering van ge-zondheid binnen de wijkaanpak en bij ruimtelijke ordening. Door de grotere bewustwording van gezondheid en de relatie van gezondheid met de omge-ving waar we in wonen en werken heeft een duidelijke “spin off” plaatsgevonden.
Een aantal projecten en producten bin-nen de wijkaanpak heeft hierdoor een gezonde(re) component gekregen, wat zonder deze agendering niet was gebeurd.
Dit blijkt ook uit een onlangs opgestelde Maatschappelijke Kosten- en Batenana-lyse. De inzet op relatieontwikkeling re-sulteerde in een aanpak waarbij vlot in-gesprongen kan worden op kansen en initiatieven. Informeel noemen we dit principe “volg de kansen en volg het geld”:
waar ruimte is voor een initiatief wordt gekeken op welke manier het thema ge-zondheid bij dit initiatief ondergebracht kan worden.
Successen
n Verschillende disciplines (gezondheid en preventie enerzijds, en ruimtelijke ordening en Wijkaanpak anderzijds) zitten met elkaar aan tafel en zoeken en/of zetten quick wins op. Zij weten elkaar ook buiten het netwerk om te vinden en hebben een voortrekkers-rol bij het agenderen van de gezonde omgeving binnen hun ‘eigen’ secto-ren.
n Creative Urbans: dertig scholieren wer-ken aan ‘Healthy Climate Wezt’, waar-in Buurt 5 waar-in Geuzenveld op papier opnieuw ingericht wordt met inacht-neming van klimaatneutrale technie-ken en met speciale aandacht voor de gezondheid van bewoners van de (aandachts)wijk.
Terug naar kaart Bijlage 1 www.creativeurbans.nl Wijkenkwadrant
n Start project Participatie door sport en bewegen in Buurt 5 in Geuzenveld, waarin samengewerkt wordt tussen woningcorporatie, gemeente en ho-ger onderwijs.
n Start project ”Buurt in Beweging” in Buurt 5 in Geuzenveld, waarin in een publiek-private constructie samenge-werkt wordt tussen woningcorporatie Ymere, gemeente en hoger onderwijs.
Het doel is deelnemers (jongeren en geïsoleerde vrouwen) door sport en beweging een stap verder te krijgen richting participatie (school, vrijwilli-gerswerk of opleiding).
n In 2012 is de Amsterdamse aanpak Over Gewicht van start gegaan, richt op het bevorderen van een ge-zond gewicht onder de jeugd. De re-latie tussen leefomgeving en gezond gedrag is een onderdeel van de aan-pak. Onderdelen van het experiment de gezonde wijk kunnen via het pro-gramma Over Gewicht worden door-ontwikkeld en op meer plekken in de stad worden ingezet.
n In stadsdeel Nieuw West loopt de pi-lot Gezonde Leefomgeving van het NISB. Ook is de Amsterdamse JOGG (Jongeren op Gezond Gewicht) pilot gestart in Nieuw West, onder andere door het brede draagvlak dat er was voor gezondheid in het stadsdeel.
n De opening van natuurspeeltuin de Natureluur.
Amsterdam
Lessen
n Flexibel opstellen en aansluiten bij leefwereld van anderen/organisaties.
n Duidelijke aanspreekpunten binnen het netwerk.
n Kort en bondig inzicht geven in de ge-zondheid van de bewoners, en aan-tonen dat anderen daar een rol bij kunnen spelen maar ook baat kunnen hebben bij een verbetering hiervan (handelsperspectief bieden).
Tips
n Ga uit van een flexibele agenda, maar laat je niet afleiden richting je doel.
n Laat je niet verleiden tot het opstellen van normen, maar blijf met alle par-tijen kijken naar de mogelijkheden.
n Spreek met zoveel mogelijk potentië-le partners en zoek de samenwerking daar waar al energie of initiatief zit.
Contactgegevens projectleider Annelies Acda
aacda@ggd.amsterdam.nl 06 - 43 83 08 85
Wijkenkwadrant www.creativeurbans.nl
Bijlage 1
Wijkenschets
De wijk Presikhaaf-West ligt in het oosten van Arnhem, ten noorden van Arnhemse Broek. De wijk is vooral gebouwd na de Tweede Wereldoorlog en in de periode 1960-1970. Een deel van de woningen stamt uit 1990-2000. De wijk bestaat uit de buurten Presikhaaf I, Presikhaaf II en Presikhaaf III. Presikhaaf-West is een van de krachtwijken van Arnhem.
De gemeente Arnhem begon het experi-ment in de wijk Presikhaaf, gericht op het verbeteren van de gezondheid van oude-ren. Daar is een aantal redenen voor.
n Het huidige Arnhemse gezondheids-beleid richt zich voornamelijk op de jeugd/preventie (overgewicht, alco-holgebruik en psychische problema-tiek zijn als speerpunten benoemd).
n In de Wet publieke gezondheid is pre-ventieve ouderengezondheidszorg een nieuwe gemeentelijke taak ge-worden.
Arnhem
n De Volwassenenmonitor en 65+-mo-nitor van GGD Gelderland-Midden geven aanleiding om extra in te zetten op de ouderen.
n In Presikhaaf wonen (in relatie tot de andere drie krachtwijken) relatief veel oudere bewoners.
n In Presikhaaf bestaan veel (gezond-heids)voorzieningen en er is veel groen. Het is een conglomeraat van zeer kwetsbare buurten waar welis-waar bewonersinitiatieven worden ontplooid, maar die niet altijd even zichtbaar zijn. De match tussen voor-zieningen en bewoners laat vaak te wensen over.
n Het past goed in de wijkvisie Presik-haaf.
Aanpak
Uitdrukkelijk werd het experiment niet alléén op gezondheid gericht en ook niet alléén op ouderen. ‘De’ oudere bestaat immers niet. Nee, ze richtten zich op ge-zondheid in de breedste zin des woords én op de mensen die hier nú al aan bijdra-gen. Gezondheid gaat over ontmoeting, participatie, een goede kroeg, functioneel openbaar groen, activiteiten, educatie en cultuur. De mensen die hieraan bijdragen vormen een actieve groep bewoners en professionals uit allerlei domeinen.
Successen
n Bewoners en professionals vertrou-wen elkaar.
n In korte tijd zijn er veertig smaakma-kers komen bovendrijven die van el-kaar leren en die samen dingen berei-ken.
n Beter netwerk van zorgprofessionals en bewoners.
Bijlage 1
Terug naar kaart Wijkenkwadrant
Arnhem
Lessen
n Kijk eerst wat er al is, wat bewoners al doen en maak dat zichtbaar.
n Kijk naar gezondheid als meer dan niet-ziek/hulpbehoevend zijn (gezel-lige wijk = gezonde wijk).
n Geef bewoners waardering en vraag wat ze zelf doen en wat ze nodig heb-ben.
Tips
n Betrek het management er tijdig bij.
n Betrek collega’s erbij (zoals vernieu-wend welzijn).
n Doe het altijd in de wijk zelf.
Contactgegevens projectleiders Barbara Willaert
barbara.willaert@arnhem.nl 026 - 377 50 08
Saskia Moester
(wijkregisseur Presikhaaf) saskia.moester@arnhem.nl 026 - 377 31 99
Bijlage 1 Wijkenkwadrant
Wijkenschets
Er zijn in Den Haag vier krachtwijken die extra aandacht krijgen via een groot aan-tal business cases (concrete plannen, fy-siek en sociaal). In deze wijken is sprake van ernstige gezondheidsachterstand.
Deze wijkanalyses zijn uitgebreid be-schreven in de gemeentelijke uitgave Ge-zondheid in de krachtwijken.
Aanpak
Het doel van het gezamenlijke program-ma is dat de gezondheidssituatie over tien jaar in de krachtwijken gelijk is aan die van het Haags gemiddelde. De coalitie het Gezond Geweten is in Den Haag de basis voor het integrale programma ‘Samen ge-zond’. Behalve de gemeente Den Haag zijn daar 32 partners bij betrokken. Zij leggen zich toe op het stimuleren van gezond en sportief leven, de inrichting van een ge-zonde leefomgeving, het bevorderen van toegankelijke preventie en zorg en het scheppen van voorwaarden om gezond te kunnen meedoen in de samenleving (par-ticipatie).