Uitvoering

3.2.1. Organisatie

Odisee is opgedeeld in vijf onderzoeksgroepen.

Elk studiegebied in de professionele opleidingen (PO) telt een onderzoeksgroep: Gezondheidszorg, Bedrijfskunde, Industriële Wetenschappen en Technologie & Biotechniek (dit behelst twee stu-diegebieden: omdat we slechts één opleiding heb-ben binnen het studiegebied Biotechniek, wordt dit intern behandeld als één onderzoeksgroep), Onderwijs en Sociaal-Agogisch Werk. Elke zoeksgroep heeft een verantwoordelijke onder-zoek, die het onderzoek stimuleert, ondersteunt en mee opvolgt. De directeurs van de studiegebieden zijn verantwoordelijk voor het inhoudelijk onder-zoeksbeleid in de onderzoeksgroep.

De Onderzoeksraad werkt overkoepelend. De on-derzoeksraad PO heeft een adviserende functie tegenover de staf O&O, de O-raad en de directie voor alle materie met betrekking tot onderzoek in de professionele opleidingen van de Odisee. De Onderzoeksraad is samengesteld uit de vijf verant-woordelijken onderzoek, de coördinatoren van de kernen (onderzoekscentra, n=8), en een voorzitter (directeur onderzoek en projectbeheer).

De Onderzoeksraad PO kwam in 2020 zes keer samen. Daarop werden volgende onderwerpen besproken:

• Uitwerken van de PWO-oproep 2020-2021 en samenstelling jury

• Stimuleren van extern gefinancierd onderzoek:

opvolgen en bekrachtigen van de selectie van voorbereidingsprojecten en projecten impulsfi-nanciering door onderzoeksgroepen

• Goedkeuren van projecten gefinancierd via PWO-middel van het studiegebied

• Beoordelen van verlengingen van PWO-projecten

• Introductie in open science en digital open sci-ence platform (DOSP)

• Indicatoren en output praktijkgericht onderzoek

• Verhouding tussen het merk Odisee en onder-zoekscentra

• Terugkoppeling uit andere vergaderingen (Be-leidsgroep Onderzoek Associatie KU Leuven, Werkgroep Onderzoeksbeleid van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA), stuurgroep en cen-trale werkgroep DOSP).

3.2.2. Onderzoeksbeleid per studiegebied

Onderzoeksgroep Sociaal-Agogisch Werk (SAW)

De onderzoeksgroep SAW omvat vier opleidingen.

Onderzoekers uit de opleidingen Bachelor in de Gezinswetenschappen en Bachelor in de Psycho-sociale gerontologie werken samen in de kern Kenniscentrum Gezinswetenschappen (het vroegere Kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswe-tenschappen). Die kern verricht onderzoek rond thema’s als opvoeding (opvoedingsondersteuning, opvoeding bij en na scheiding, opvoedingsonder-steuning aan ouders met suïcidale kinderen, radi-calisering, opvoeding en ouderschap), diversiteit (superdiversiteit, vluchtelingengezinnen, cultuur-sensitieve zorg), gezinsbeleid, combinatie arbeid-ge-zin, kwetsbare gezinnen, jeugdwerk, partnerrelaties, zingeving en ethiek, en professionalisering.

Binnen de opleiding Bachelor in de Orthopeda-gogie richt het onderzoek en dienstverlening zich reeds enkele jaren op het thema inclusie en net-werkversterking. Momenteel wordt sterk ingezet op activering van persoonlijke netwerken bij mensen met een beperking en in de jeugdhulpverlening en voor mensen in armoede in samenwerking met het Kenniscentrum Gezinswetenschappen. De opleiding is ook betrokken bij onderzoek naar het buurtgericht werken van welzijnsorganisaties in het tegengaan van sociaal isolement in Brussel (in samenwerking met de opleiding Sociaal werk).

De onderzoekers uit de opleiding Sociaal werk stellen de realisatie van grondrechten centraal en engageren zich voor sociale rechtvaardigheid, vol-waardig burgerschap en menselijke vol-waardigheid.

Hierbij is de (Brusselse) grootstedelijke context hun

51

| | ODISEE JAARVERSLAG 2020 | 3. ONDERZOEK |

focus. Er wordt gewerkt rond de volgende speer-punten: lerende gemeenschappen, burgerschap en andere verhalen. Daarnaast is er sinds 2019 ook een opleidingsoverstijgende onderzoekslijn ‘Inclu-sief werkgeven’ die reeds resulteerde in meerdere goedgekeurde en extern gefinancierde projecten.

Onderzoeksgroep Onderwijs

De onderzoeksgroep Onderwijs omvat vier oplei-dingen: Educatieve bachelor Kleuteronderwijs, Educatieve bachelor Lager onderwijs, Educatieve bachelor Secundair onderwijs en Bachelor-na-ba-chelor schoolontwikkeling. De focus ligt op het voeren van ontwerponderzoek (educational design research) met het oog op het realiseren van prak-tijkgericht didactisch materiaal en professionalise-ring, dat breed toegepast kan worden in het onder-wijswerkveld. Nieuwe inzichten, instrumenten en methodieken komen tot stand via praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek in co-creatie met scholen en leerkrachten.

Momenteel wordt binnen het studiegebied voor-al onderzoek gevoerd binnen de speerpunten Kritisch denken, Taal en Levenslang leren. On-derzoekscentrum ExploRatio richt zich op het stimuleren van kritisch en creatief denken over wetenschap en maatschappij bij leerlingen en studenten. Het onderzoekscentrum De Taalbou-wers onderzoekt onderwijs in taal én taal in onder-wijs. Het speerpunt Levenslang leren richt zich op professionalisering van leerkrachten. Ook buiten de onderzoekscentra zijn er onderzoeksprojecten mogelijk op initiatief van docenten en onderzoe-kers binnen de lerarenopleiding. In alle projecten is aandacht voor diversiteit en inclusie.

De samenwerking met andere onderzoeksgroepen binnen en buiten de eigen organisatie werd in 2020 versterkt en vertaald in nieuwe projecten en project-aanvragen. Het nieuwe beleidskader met een studie-gebied-eigen reglement (middelen voor onderzoek ter beschikking voor het studiegebied) werd verder uitgerold, met als doelstelling alle onderzoekspro-jecten binnen het studiegebied op niveau te laten evolueren naar de verschillende vereisten van prak-tijkgericht wetenschappelijk onderzoek en onder-steunende maatregelen voor onderzoek te creëren.

Onderzoeksgroep Gezondheidszorg De onderzoeksgroep Gezondheid omvat zeven op-leidingen: Biomedische laboratoriumtechnieken, Ergotherapie, Medische beeldvorming en radio- therapie, Oogzorg, Verpleegkunde, Voedings- en dieetkunde en Vroedkunde.

Het onderzoek gebeurt hoofdzakelijk binnen twee thema’s:

• Ouderenzorg: in 2020 werd binnen het Exper-tisecentrum Ouderenzorg (Exp-O), dat alle onderzoek, onderwijs en dienstverlening rond ouderenzorg bundelt, een onderzoekskern ouderenzorg opgericht. Dit geeft extra onder-steuning en richting aan bestaande en nieuwe projecten (o.a. PWO, Innoviris, Interreg, KBS …).

Die projecten benaderen ouderenzorg op een brede manier (thuiszorg én institutionele zorg, zorgverlener én zorgvrager) en gebeuren in nauw contact met het werkveld (woonzorgcen-tra, dienstencen(woonzorgcen-tra, ziekenhuizen …) en met verschillende opleidingen (verpleegkunde, ergotherapie en voedings- en dieetkunde).

• Zorginnovatie: deze nieuwe onderzoekslijn richt zich op de implementatie van innovatie in zorgorganisaties voor een efficiënte, duurzame en mensgerichte zorgverlening. Projecten van verschillende opleidingen (verpleegkunde, vroedkunde, voedings- en dieetkunde) vormen de basis van die onderzoekslijn en dit wordt in 2021 verder uitgebreid, soms met een duidelijke link met ouderenzorg.

Daarbovenop lopen nog acht projecten buiten die twee thema’s, met een duidelijke link naar de opleidingen Voedings- en dieetkunde, Medische beeldvorming en radiotherapie, Verpleegkunde en Vroedkunde.

Onderzoeksgroep Handelswetenschap-pen en Bedrijfskunde

De onderzoeksgroep Handelswetenschappen en Bedrijfskunde omvat de opleidingen in Bedrijfs-kunde, Logistiek management, Office management en Toegepaste informatica. Hun onderzoeksfocus betreft duurzaam ondernemerschap binnen voor-namelijk familiebedrijven en kmo’s. Het onderzoek werd geconsolideerd in het Center for Sustainable

52

| | ODISEE JAARVERSLAG 2020 | 3. ONDERZOEK |

Entrepreneurship (CenSE) en detecteert nieuwe trends en uitdagingen in de economie of maat-schappij en hun impact op genoemde bedrijven.

In 2020 werden de drie bestaande onderzoeks-speerpunten aangevuld met een vierde:

(1) duurzame bedrijfsvoering, (2) digitale- en deeleconomie, (3) competenties van de toekomst, (4) socio-economische duurzaamheid.

In dit nieuw speerpunt wil CenSE onderzoeken hoe het onderbenut sociaal kapitaal in de maat-schappij geactiveerd kan worden via economische participatie en behandelt het topics zoals duur-zaam HRM, de toekomst van jobs, werkbaar werk, inclusief ondernemen … CenSE komt zo tegemoet aan de waarde van het humane en sociale aspect binnen duurzaam ondernemen. Bovendien werd in 2020 ook een extra invulling gegeven aan het tweede speerpunt ‘digitale- en deeleconomie’

door er het thema ‘circulariteit’ aan toe te voegen.

Hiermee speelt CenSE in op het groeiend belang van de circulaire transitie in onze maatschappij en de daarmee gepaard gaande nood aan kennis en onderzoek.

Er werden binnen alle vier de speerpunten meer-dere projectaanvragen ingediend met diverse part-ners uit het werkveld en de wetenschappelijke we-reld, wat resulteerde in diverse output (rapporten, workshops, studiedagen, papers ...). De focus lag zowel op Europese als op lokale projecten die een directe meerwaarde opleveren voor de betrokken opleidingen en het werkveld. Tot slot voerde Cen-SE in 2020 ook financieel onderzoek naar financië-le rechtvaardigheid, financiëfinancië-le impact en financiëfinancië-le duurzaamheid, bijvoorbeeld door een studie en optimalisatie van het Odisee-allocatiemodel.

Onderzoeksgroep Industriële Weten-schappen en Technologie & Biotechniek De onderzoeksgroep Industriële Wetenschappen en Technologie & Biotechniek (IWT-BT) omvat acht opleidingen uit het studiegebied IWT en één uit het

studiegebied Biotechniek. Het onderzoek is voor een belangrijk deel gebundeld in drie kernen:

• SALTO, met een focus op duurzame, ethisch verantwoorde omgang met de hulpbronnen in agro- en biotechnologie

• DUBIT, met een focus op energierationeel en duurzaam bouwen en het bouwteam

• UCE (User-Centered Electronics & ICT), verbon-den aan de opleiding Elektronica-ICT en op-gericht in 2020. De nieuwe onderzoekskern zet steeds de eindgebruiker centraal, en dit binnen verschillende deeldisciplines: web & mobile, data, artificial intelligence, Internet of Things, sensornetwerken en infrastructuur. Het hart van die kern is het in 2020 aangekochte user experi-ence labo.

In dit studiegebied wordt het onderzoeksbeleid gesteund door een studiegebiedonderzoeksraad (SGOR) waarin alle opleidingen vertegenwoordigd zijn.

In 2020 werd volop werk gemaakt van de uitvoe-ring van de onderzoeksinfractuurdossiers (Aqua-erf, niet-destructieve testen op beton, user expe-rience labo en analyseapparatuur chemie). Alle infrastructuur werd aangekocht en wordt (zij het met enige vertraging omwille van de coronapande-mie) al ingezet voor onderzoek en dienstverlening.

Ook in het tweede jaar van Blikopener (gestart in 2019) bood dit project heel wat kansen voor IWT

& BT. Ondanks de coronapandemie hebben col-lega’s uit verschillende opleidingen bedrijven en andere organisaties kunnen helpen via sensibili-sering, vraagarticulatie en eerstelijnsadvies. Vanaf september werden bijkomende schakelpersonen aangesteld binnen IWT-BT (Chemie en ICT) om nog sterker te kunnen inzetten op adviesverlening.

De PWO-middelen van het studiegebied IWT-BT werden in 2020 ingezet om nieuwe projectideeën te ondersteunen (extra voorbereidingsprojecten en mini-PWO-projecten).

53

| | ODISEE JAARVERSLAG 2020 | 3. ONDERZOEK |

3.2.3. Personeel

De onderzoeksopdracht van personeelsleden wordt jaarlijks vastgelegd in hun taakinvulling.

Alle onderzoekers binnen de professionele op-leidingen van Odisee zijn verbonden aan één onderzoeksgroep (Onderwijs, Sociaal-Agogisch Werk, Bedrijfskunde, IWT-BT of Gezondheidszorg) of aan een onderzoekskern (zoals Kenniscentrum Gezinswetenschappen, SALTO, CenSe, DUBIT, UCE, Exp-O, Taalbouwers of Exploratio). In totaal waren er 146 personeelsleden in dienst op 1 februari 2021 (referentiedatum) met een onderzoeksopdracht, voor een totaal van 63,09 voltijdsequivalenten. 97 hadden een onderzoeksopdracht van 20% of meer.

Bij aanwervingen wordt gestreefd naar een ge-zonde mix tussen onderzoeksgeoriënteerde me-dewerkers (zoals gedoctoreerden en masters) en professioneel georiënteerde medewerkers (met

ervaring in het werkveld). Dit doen we om de band met de wetenschappelijke wereld en de band met het werkveld maximaal te versterken. Op dit mo-ment beschikt ongeveer 25% van de onderzoekers over een doctoraat, 15% over een bachelor-diplo-ma, en 60% over een masterdiploma. Qua leeftijd en ervaring variëren de medewerkers van pas afgestudeerd tot meer dan twintig jaar ervaring in het werkveld of het onderwijs. Driekwart van de onderzoekers zijn docenten uit de professionele opleidingen die hun onderzoeksopdracht combi-neren met een onderwijsopdracht. We kunnen op dit ogenblik spreken van een divers samengesteld korps met een goed evenwicht tussen de onder-zoeksoriëntatie en de oriëntatie op het werkveld.

In de tabel in de bijlage wordt een overzicht ge-geven van het personeel met een onderzoeksop-dracht of onderzoekondersteunende oponderzoeksop-dracht op 01/02/2021.