6 Treft de ondernemersaftrek nog doel in de toekomstige arbeidsmarkt?
7.3 De toekomst van de ondernemersaftrek
Om het doel van de ondernemersaftrek nog eer aan te doen in de toekomst, is het goed om te kijken naar de toekomstige vormgeving van de arbeidsmarkt. In grote lijnen is duidelijk dat de toekomstige arbeidsmarkt een meer flexibele arbeidsmarkt is. Dit komt deels door de demografische veranderingen die samenhangen met de gezinssamenstelling en de rolverdeling binnen gezinnen.
In de politiek wordt veel gekeken naar de toekomst van flexwerk. Opmerkelijk is dat de politiek de vormgeving van het huidige flexwerk door middel van wetgeving wil inperken. Dit lijkt op het eerste oog een goede beslissing, maar de grote vraag naar flexibele
arbeidskrachten wordt niet minder groot door strengere wetgeving. Ik ben in de veronderstelling dat het inperken van flexwerk tot een toename van het aantal kleine
ondernemers zal leiden. Dit komt de doelmatige toepassing van de ondernemersaftrek niet ten goede.
Het urencriterium is ook niet helpend voor een meer flexibele arbeidsmarkt in de toekomst. De doelstelling van de ondernemersaftrek ziet op het resultaat van een onderneming, namelijk een grotere werkgelegenheid en een hoger winstinkomen. Het feit dat er voldaan moet worden aan een urencriterium houdt indirect verband met de doelstelling, maar is niet altijd dienstbaar aan de doelstelling. Daarbij is het urencriterium niet bevorderlijk voor een meer inclusieve arbeidsmarkt. Een omzetcriterium zou naar mijn mening meer dienstbaar zijn aan de doelstelling van de ondernemersaftrek.
Tot slot zou ik willen pleiten voor een betere informatievoorziening. Ik denk dat het gros van de ondernemers geen kwaad in de zin heeft en zich niet bewust is van het onrechtmatige gebruik van de ondernemersaftrek. Een meer proactieve houding van de Belastingdienst zou bij kunnen dragen aan een beter ondernemersklimaat en zorgt daarmee voor een meer
doelmatige toepassing van de ondernemersaftrek. Als ik een aanbeveling mag doen buiten de kaders van mijn scriptieonderwerp, zie ik in dit verband ook een grotere rol weggelegd voor de Kamer van Koophandel. Iedere ondernemer heeft bij aanvang van de onderneming contact gelegd met de KVK. Bij een meer intensieve begeleiding vanuit de KVK zou niet alleen hoofdzakelijk informatie gegeven kunnen worden over de civielrechtelijke kant van het ondernemerschap, maar ook over de fiscaalrechtelijke kant en de algemene
verantwoordelijkheden van het ondernemerschap. Dit zou nieuwbakken ondernemers de kans geven een meer doordachte beslissing te nemen over hun ondernemersplannen.
42
8 Literatuurlijst
Blijvende economische schade van de coronacrisis 2020
Coronapublicatie CPB,Blijvende economische schade van de coronacrisis, 2020. De winstbox en de wig 2014
CPB Notitie, De winstbox en de wig (op verzoek van het ministerie van Financiën), 2014. Emancipatiemonitor 2020
Rapport CBS & SCP, Emancipatiemonitor 2020, Den Haag: CBS | SCP 2020.
Emmerig & Zondag, WFR 2017/86
B. Emmerig & J.A. Zondag, De Commissie Boot en de Wet DBA, WFR 2017/86, afl. 7188, p. 85-89.
Evaluatie fiscale ondernemersregelingen 2017
Eindrapport SEO, Evaluatie fiscale ondernemersregelingen (SEO-rapport nr. 2017-17 van april 2017 in opdracht van het ministerie van Economische Zaken), Amsterdam: SEO, 2017.
Fritsch & Mueller 2008
M. Fritsch & P. Mueller, The effect of new business formation on regional development over time: the case of Germany, Springer: 2008.
Von der Fuhr 2016
S. von der Fuhr, Pop, wat levert het op? Onderzoek naar de inkomsten van popmusici in Nederland (onderzoeksrapport in opdracht van Ntb, Sena Performers, NORMA & FNV Kiem), Tilburg: Cubiss, 2016.
Hamer 2019
M. Hamer, Verslag van de op 28 augustus 2019 bij pensioenfonds PFZW gehouden toespraak over: Ontwikkeling en toekomst van de arbeidsmarkt, te vinden op: ser.nl/nl/actueel/toespraken (laatst geraadpleegd op 30 december 2020).
Heithuis, NTFR 2020/800
E.J.W. Heithuis, Rapport Commissie-Borstlap – zzp’er of werknemer, het blijft worstelen, NTFR 2020/800, afl. 24.
IBO zelfstandigen zonder personeel 2015
Rapport Interdepartementaal Beleidsonderzoek, IBO zelfstandigen zonder personeel (IBO- rapport van april 2005 in opdracht van het ministerie van Financiën), Rijksoverheid, 2005. Kansrijke en minder kansrijke beroepen: eerste inventarisatie sinds de coronacrisis 2020 Rapport UWV afdeling Arbeidsmarktinformatie en -advies, Kansrijke en minder kansrijke beroepen: eerste inventarisatie sinds de coronacrisis, 2020.
Karakteristieken en tarieven zzp’ers 2018
Eindrapport SEO, Karakteristieken en tarieven zzp’ers (SEO-rapport nr. 2018-68 van augustus 2018 in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid), Amsterdam: SEO, 2018.
43 KVK data over de bedrijvendynamiek 2020
KVK Jaaroverzicht 2019, KVK data over de bedrijvendynamiek van januari 2020, Utrecht: KVK, 2020.
OECD Economics Surveys Netherlands 2018
OECD Economics Survey: Netherlands (Overview OECD-advies), 2018. Rapport Commissie-Borstlap, 2020
Eindrapport van de Commissie Regulering van Werk, In wat voor land willen wij werken? Naar een nieuw ontwerp voor de regulering van werk, 2020.
Salverda, ESB 2020
W. Salverda, ‘Maak van uitzendbureaus poortwachters die de flexibilisering inperken’, ESB te verschijnen, 26 november 2020, te vinden op: esb.nu (laatst geraadpleegd op 20 december 2020).
Schumpeter 1942
J. A. Schumpeter, Capitalism, Socialism, and Democracy, Harper and Brothers: New York, 1942.
Van Stel, Carree & Thurik 2005
A. van Stel, M. Carree & R. Thurik, The Effect of Entrepreneurial Activity on National Economic Growth, Small Business Economics (SCALES-paper Zoetermeer), 2005.
Stevens & Lejour 2016
L. Stevens & A. Lejour, Geloofwaardig Belasting Heffen, Deventer: Wolters Kluwer, 2016.
Stevens & De Smit 2020
L. Stevens & R. de Smit, Elementair Belastingrecht voor economen en bedrijfsjuristen, Deventer: Wolters Kluwer, 2020.
Pilot webmodule start in januari 2021 en handhavingsmoratorium tot zeker 1 oktober 2021 verlengd, V-N 2020 /60.9
Vakstudie Nieuws LB.IB, Pilot webmodule start in januari 2021 en handhavingsmoratorium tot zeker 1 oktober 2021 verlengd, V-N 2020/60.9, p. 34-36.
Wennekers e.a. 2005
A.R.M. Wennekers e.a., Maatschappelijke urgentie van ondernemerschap, Den Haag: SMO 2005.
Zelfstandigen enquête arbeid, 2019
Rapport TNO & CBS, Zelfstandigen enquête arbeid 2019: methodologie en globale resultaten (op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid), Leiden: TNO | CBS 2019.
44
9
Bijlagen
Bijlage 1, Overzicht van het budgettaire belang van fiscale regelingen.
Bron: Kamerstukken II 2018/19, Nota over de toestand van ’s Rijks financiën, 35000, nr. 2, p. 88-92
2014 2015 2016 2017 2018 2019 Gemiddelde % groei 2014- 2019 Totale % groei 2019 t.o.v. 2014 Ondernemersaftrek Zelfstandigenaftrek 1.660 1.645 1.694 1.737 1.780 1.747 1,0% 5,2% Startersaftrek 106 95 102 107 112 112 1,2% 5,7% Meewerkaftrek 8 8 8 8 8 8 – 0,2% 0,0%
Aftrek speur- en ontwikkelingswerk 6 6 6 6 6 6 – 0,9% 0,0%
Stakingsaftrek 15 14 14 14 14 13 – 2,1% -13,3% Overige ondernemersfaciliteiten FOR-aftrek 157 168 189 190 190 193 4,2% 22,9% MKB-winstvrijstelling 1.520 1.545 1.684 1.768 1.857 1.894 4,5 % 24,6% 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Gemiddelde % groei 2014- 2019 Totale % groei 2019 t.o.v. 2014 Investeringsaftrek Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek 359 338 348 364 381 379 1,1% 5,6% Energie-investeringsaftrek (EIA) 124 107 144 135 147 147 3,5% 18,5% Milieu-investeringsaftrek (MIA) 58 102 108 114 99 107 13,0% 84,5% Willekeurige afschrijving
Willekeurige afschrijving starters 8 8 8 8 8 8 – 0,8% 0,0%
ONDERNEMERSFACILITEITEN
ONDERNEMINGSFACILITEITEN Bedragen in € miljoen
45
Bijlage 3, Aantal ondernemingen naar het aantal werkzame personen.
Bron: CBS, Bedrijven; bedrijfsgrootte en rechtsvorm, 15 oktober 2020, te vinden op: opendata.cbs.nl (laatst geraadpleegd op 29 november 2020)
Bijlage 2, Aantal ondernemingen naar rechtsvorm.
Bron: CBS, Bedrijven; bedrijfsgrootte en rechtsvorm, 15 oktober 2020, te vinden op: opendata.cbs.nl (laatst geraadpleegd op 29 november 2020)
2014 2015 2016 2017 2018 2019 Gemiddelde % groei 2014- 2019 Totale % groei 2019 t.o.v. 2014 Totaal bedrijven 1.454.080 1.523.635 1.581.740 1.648.230 1.726.190 1.828.160 4,7% 25,7% 1 werkzaam persoon 1.069.715 1.136.220 1.186.460 1.249.350 1.323.000 1.417.315 5,8% 32,5%
2 tot 10 werkzame personen 322.240 324.690 331.075 332.830 335.115 341.845 1,2% 6,1%
10 tot 50 werkzame personen 48.590 48.995 50.180 51.620 53.105 53.840 2,1% 10,8%
50 tot 250 werkzame personen 10.690 10.855 11.055 11.325 11.745 11.875 2,1% 11,1%
Aantallen x1000 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Gemiddelde % groei 2014- 2019 Totale % groei 2019 t.o.v. 2014 Totaal bedrijven 1.454.080 1.523.635 1.581.740 1.648.230 1.726.190 1.828.160 4,7% 25,7% Rechtspersonen 358.125 369.760 377.980 390.020 401.485 416.875 3,09% 16,4% BV 315.020 326.260 334.315 344.985 355.740 365.670 3,0% 16,1% NV 1.060 1.075 1.055 1.135 1.115 1.085 0,5% 2,4% Natuurlijke rechtspersonen 1.095.950 1.153.875 1.203.760 1.258.210 1.324.705 1.411.285 5,19% 28,8% Eenmanszaak 901.135 955.770 1.002.815 1.056.165 1.120.550 1.203.550 5,96% 33,6% Maatschap 33.140 33.740 34.115 34.370 34.410 34.635 0,89% 4,5% VOF 155.050 157.765 160.245 161.055 163.155 166.440 1,43% 7,3% CV 6.625 6.600 6.580 6.620 6.595 6.660 0,11% 0,5% Aantallen x1000
46
Bijlage 4, Verhouding tussen ondernemers en werknemers.
Bron: CBS, Arbeidsdeelname; kerncijfers, 13 november 2020,
47
Bijlage 5, Banen van zelfstandigen naar sector in 2019
Bron: CBS, Werkgelegenheidsstructuur, 12 maart 2020,
te vinden op: cbs.nl/visualisaties/dashboard-arbeidsmarkt (laatst geraadpleegd op 5 december 2020) Definities:
Onder het begrip ‘Werkzame personen’ wordt verstaan personen die een baan hebben bij een in Nederland gevestigd bedrijf of instelling, of bij een particulier huishouden in Nederland.
Onder het begrip ‘Zelfstandigen’ wordt verstaan personen die arbeid verrichten voor eigen rekening of risico in een eigen
bedrijf of praktijk, of in het bedrijf of de praktijk van een gezinslid, of in een zelfstandig uitgeoefend beroep.
1.708 1.362 1.401 773 531 328 324 439 393 282 117 207 68 716 318 229 62 90 232 220 100 50 70 134 8 19 0 200 400 600 800 1.000 1.200 1.400 1.600 1.800 Zakelijke
dienstverlening Zorg Handel Industrie Onderwijs Bouwnijverheid recreatie,Cultuur, overige diensten
Horeca Vervoer en
opslag communicatieInformatie en Landbouw envisserij dienstverleningFinanciële Verhuur enhandel van onroerend goed
Banen van zelfstandigen, 2019
Banen van werknemers Banen van zelfstandigen
A a n ta ll en x1 0 0 0