We leven vandaag de dag in een informatiemaatschappij. Op ieder moment van de dag hebben we middels verschillende media toegang tot het ‘nieuws’. Journalisten bepalen dagelijks wat nieuwswaardig is en wat aandacht verdient in de pers. Hierin ligt een belangrijk deel van de invloed verscholen die de media op de maatschappij hebben. Deze invloed strekt echter verder dan slechts agendasetting. De taal die journalisten gebruiken om bepaalde nieuwsfeiten over te brengen heeft invloed op de perceptie van de ontvanger van deze informatie. Frame analyse is een methode die gebruikt wordt om de macht van een tekst bloot te leggen en om inzicht te krijgen in een bepaalde tekst. Het belicht de manier waarop er invloed uitgeoefend wordt op ons bewustzijn door de overdracht van informatie van bijvoorbeeld een nieuwsbericht op dit bewustzijn (Entman 1993, p.51).
Iets framen wil zeggen dat er bepaalde elementen van een waargenomen werkelijkheid worden geselecteerd en op de voorgrond worden geplaatst in een communicerende tekst. Hierbij wordt een bepaalde opvatting uitgedragen omtrent de wijze waarop het probleem gedefinieerd wordt, wat de oorzaken hiervan zijn, hoe dit beoordeeld dient te worden en in sommige gevallen worden er aanbevelingen voor verbetering van dit probleem gedaan. Een frame heeft dus vier functies – het definieert een probleem, stelt de oorzaken vast, velt waardeoordelen en stelt oplossingen voor. Een
frame hoeft niet per definitie al deze functies te vertonen in iedere tekst (Entman 1993,
p. 52). Er bestaan verschillende soorten frames – het kan de vorm aannemen van een analogie, een vergelijking, een metafoor, een verhaal, een bepaalde term of een oneliner (De Bruijn 2014, p. 21).
In het communicatieproces kunnen frames op ten miste vier plekken gelokaliseerd worden. Ten eerste kan het gelokaliseerd worden bij de persoon die informatie wil overbrengen aan anderen. Deze persoon maakt al dan niet bewust keuzes die leiden tot framing. Een illustratie hiervan is de keuze die gemaakt wordt omrent de informatie die overgebracht gaat worden aan de ontvanger(s) en de informatie die achterwegen wordt gelaten. De tweede locatie betreft de tekst, die frames kan bevatten in verschillende vormen. Een frame kan zich onder meer manifesteren in de vorm van de aanwezigheid of juist afwezigheid van bepaalde woorden, middels stereotyperende beelden en herhaling van bepaalde woorden of zinsdelen. Ten derde kan een frame gelokaliseerd worden in het denken van de ontvanger van de informatie. Het frame dat het denken van de ontvanger beïnvloedt, kan al dan niet hetzelfde zijn als het frame zijn dat in de tekst aanwezig is en als het frame dat de overbrenger van de informatie in
eerste instantie wilde overdragen. Tot slot worden frames waargenomen in cultuur. Nieuws discours opereert binnen een domein waar gemeenschappelijke ideeën bestaan. Cultuur zou in deze context gedefinieerd kunnen worden als een selectie van gemeenschappelijke frames die aanwezig is in het discours en het denken van het merendeel van een sociale groep (De Bruijn 2014, p. 52-53).
Een belangrijk kenmerk van frames is dat deze bepaalde zaken benadrukken terwijl zij andere zaken verdoezelen (De Bruijn 2014, p. 54). Een frame maakt uit of mensen een bepaald probleem opmerken en of ze dit vervolgens onthouden. De aanwezigheid van frames in een tekst is echter geen garantie voor invloed op het denken van het publiek. De ontvankelijkheid van een persoon voor een bepaald frame hangt af van zijn schemata – verwachtingen die gebaseerd zijn op eerdere ervaringen (Vink 2012). Schemata assisteren samen met gerelateerde concepten als stereotypen en categorieën de mens bij het verwerken van informatie. De normen en waarden van een persoon spelen een belangrijke rol bij het ontvangen van nieuwe informatie. Dit idee wordt verwoord door het concept identity-protective cognition, wat inhoudt dat mensen informatie accepteren die in overeenstemming is met hun identiteit en die hun intrinsieke waarden bevestigt. Informatie die in strijd is met deze identiteit en waarden wordt afgeketst. Mensen construeren de werkelijkheid om hun eigen waarden heen. Wanneer de werkelijkheid niet aansluit op intrinsieke waarden, tracht men de feiten dusdanig aan te passen om deze alsnog in overeenstemming te brengen (De Bruijn 2014, p. 120).
Framing speelt een belangrijke rol in de politiek. Het is een instrument voor
politici om ideeën uit te dragen en hier draagvlak voor te creëren. Framing kan in die zin beschouwd worden als een belangrijke tool van politici in het uitoefenen van macht. Het
frame dat in een nieuwstekst aanwezig is, behelst de uiting van politieke macht. Het
geeft weer welke actoren of belangen hebben gestreden om deze tekst te domineren. Doordat binnen de communicatiewetenschappen verschillende ideeën over framing bestaan, hebben journalisten een tekort aan eenduidige kennis hierover. Ten gevolge hiervan krijgen actoren, die de media op dusdanige manier weten te manipuleren, de kans om hun frames het nieuws te laten domineren (Entman 1993, p. 57).
Een goed frame voldoet aan een paar eigenschappen (De Bruijn 2014, p. 21-29). Ten eerste blijft een goed frame makkelijk hangen in het cognitieve systeem. Met andere woorden heeft het een goed frame dus een eenvoudige communicatiestructuur. Hoe beter het blijft hangen, des te makkelijker kan het frame het debat domineren. Ten tweede is men het intuïtief eens met een goed frame: het raakt de kernwaarden van een persoon. Het frame wordt zo geformuleerd zodat het bijna onmogelijk is om het er niet
mee eens te zijn. Ten derde bevat een goed frame een “slechterik”. Als een frame dusdanig wordt geformuleerd dat bijna niemand het ermee oneens kan zijn, is de persoon die het hier niet mee eens is per definitie een “negatieve held”. Ten vierde treft een frame in een politiek debat de kernwaarden van de tegenstander. Doordat het de kernwaarden van de ander treft, wordt die persoon haast gedwongen het frame in te stappen wat hem in veel gevallen in een nadelige positie brengt. Ten vijfde een goed
frame gekoppeld aan een maatschappelijke onderstroom, wat wil zeggen dat het bij een
bestaand idee in de samenleving past waardoor het voor toehoorders makkelijk te accepteren is. Tot slot werkt een goed frame bevrijdend en verlost het men van een dilemma. Het kan een manier vormen om een gevoelige keuze zo te formuleren dat deze makkelijker gemaakt kan worden. Niet ieder frame voldoet aan al deze kenmerken. De eerste vier kenmerken komen frequenter voor dan de overige.
Binnen nieuws discours bestaan er vier verschillende methodes om te framen die samenhangen met vier structurele dimensies van nieuws discours (Kosicki en Pan 1993, p. 59). De eerste dimensie betreft de syntactische structuur van een tekst- de verschillende structurele elementen van een tekst, zoals de kop, de inleiding en het slot. De kop van een tekst is het krachtigste hulpmiddel van de syntactische structuur om mee te framen. Deze roept namelijk het makkelijkst associaties op met bepaalde concepten in het hoofd van de lezer. Hierna volgt de inleiding en overige delen van de tekst als methodes om een boodschap te framen.
De tweede structurele dimensie van nieuws discours betreft het ‘script’. Een nieuwsbericht kan opgevat worden als een verhaal met een bepaald herkenbaar script. Een nieuwsbericht wordt in het algemeen gekenmerkt door: “wie, wat, wanneer, waar, waarom en hoe.” (Kosicki en Pan 1993, p. 60) Deze aspecten hoeven niet per definitie in ieder nieuwsbericht aanwezig te zijn. Door het bestaan van een nieuwsscript dat in het algemeen gevolgd wordt, lijkt het alsof nieuwsberichten onafhankelijke eenheden zijn die een objectieve en volledige weergave van de feiten geeft. Dit is echter niet het geval. Nieuwsberichten zijn samengesteld (geframed) door een journalist op basis van persoonlijke keuzes. Ze zijn gefragmenteerd gezien het feit de journalist bepaalt wat belicht wordt en wat niet. Het nieuws wordt vaak gedramatiseerd om de aandacht van het publiek te winnen.
De derde dimensie betreft thematische structuren van nieuws discours (Kosicki en Pan 1993, p. 61). Een nieuwsbericht verslaat niet altijd slechts één gebeurtenis. Het kan ook op een bepaald thema inzoomen en gebeurtenissen daaromheen verslaan. Een dergelijk nieuwsbericht test als het ware een hypothese. Alle gebeurtenissen waar verslag van gedaan wordt dienen om deze hypothese te ondersteunen. Thematische
structuren bieden een manier van framen voor een journalist die moeilijk te achterhalen is in een frame analyse. De auteur van een nieuwsbericht begint vaak met een concrete zaak om interesse bij de mensen te wekken en wijdt dan geleidelijk uit om empirische ondersteuning te leveren. Er worden hierbij vaak causale verbanden gelegd door gebeurtenissen in een bepaalde context weer te geven, waarbij het lijkt alsof het één oorzaak is van het ander. Een thematische structuur bestaat in de meeste gevallen uit een samenvatting en een hoofgedeelte. De samenvatting wordt meestal weergegeven in de kop, de inleiding of de conclusie. In het hoofdgedeelte wordt het bewijs, in de vorm van bijvoorbeeld achtergrondinformatie en citaten, aangevoerd om de hypothese te ondersteunen.
De vierde en laatste dimensie heeft te maken met de retorische structuren binnen nieuws discours (Kosicki en Pan 1993, p. 61). Hierbij gaat het om stilistische keuzes die journalisten maken om bepaalde effecten te creëren. Tot deze categorie behoren framing tools als “metaforen, voorbeelden, catchphrases, afbeeldingen en visuele beelden.” (Gamson en Modigliani, 1989 zoals geciteerd in Kosicki en Pan 1993, p. 61) Journalisten gebruiken deze retorische tools om bepaalde beelden op te roepen bij de aanschouwer, om het belang van een bepaald punt te vergroten en om een verslag te verlevendigen (Kosicki en Pan 1993, p. 62). Bovendien wordt dit instrumentarium gebruikt om de feitelijkheid van het nieuws te onderbouwen. Journalisten doen er alles aan om hun observaties en interpretaties als nieuws en zo als feit te presenteren. De retorische claim dat nieuws feitelijk en objectief is geeft haar de status van feitelijke informatie en weerspiegeling van de werkelijkheid. Journalisten gebruiken deze claim in het construeren van nieuwsberichten. De legitimiteit en autoriteit die het presenteren van het nieuws als zijnde feitelijk oplevert, maakt de kans groter dat men de frames die in bepaald bericht worden geaccepteerd.