4. Vincent van Gogh, De boekhandelaar Jozef Blok, 1882. Potlood, krijt en penseel, op ruiten gebracht, 385 × 260 mm. Particulier bezit (foto A. Frequin, Den Haag).
26
5. Th. L. Mesker, Studie van het boekenstalletje van Jozef Blok op de Grote Markt in Den Haag, ca. 1877/'78. Zwart krijt en penseel, 180 × 232 mm. Rijksmuseum Kröller-Müller, Otterlo.
6. Th.L. Mesker, Het boekenstalletje van Jozef Blok op de Grote Markt in Den Haag, ca. 1877/'78. Olieverf op doek, 47 × 56 cm. Haags Historisch Museum, Den Haag.
27
7. Th.L. Mesker, Het boekenstalletje van Jozef Blok op de Grote Markt in Den Haag, 1877. Olieverf op paneel, 21,5 × 28,5 cm. Particulier bezit.
8. J.J. Mesker naar Th.L. Mesker, Het boekenstalletje van Jozef Blok op de Grote Markt in Den Haag, 1879. Litho (gedrukt door S. Lankhout & Co, 's-Gravenhage), 170 × 225 mm. Verzameling Gemeentearchief, Den Haag.
Eindnoten:
1. L. de Haes, ‘De Haagsche typen in de 19e eeuw’, Die Haghe. Bijdragen en mededeelingen (1905), p. 145-146.
2. Informatie over de gebroeders Blok is ontleend aan: P.A.M. Boele van Hensbroek, ‘Iets over den Haagschen boekhandel in de 19e eeuw’, Die Haghe. Bijdragen en mededeelingen (1905), p. 293-295. Over David Blok o.a.: Vivat's Aankondigingen voor den Boekhandel 17 augustus 1901. Over Jozef Blok o.a.: Het Vaderland 9 september 1905; De Nieuwe Courant 10 september 1905; Nieuwsblad voor den Boekhandel 12 september 1905; Wereldkroniek 16 september 1905 en Het Ideaal 14 oktober 1905.
Over de beide broers zijn uiteenlopende gegevens te vinden in de documentatie van de Koninklijke Vereeniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels te Amsterdam, o.a. een anonieme tekening van David Blok op 79-jarige leeftijd.
3. Catalogue d'une considérable et magnifique collection de dessins, esquises etudes, eaux-fortes, gravures et livres à gravures (formées par un célèbre amateur des arts) dont la vente aura lieu mercredi 8 Août 1877 le matin à 10 heures et demi par D. Blok, Stationsweg 3, no. 3 à la Haye, 284 nrs. (Lugt 37640).
Catalogus van een kleine verzameling boeken, over Nederlandsch-Indië, Schilder- en Bouwkunde, plaatwerken en teekeningen, oude en nieuwe etsen en gravures waarvan de verkoping zal plaats hebben op woensdag 16 en donderdag 17 januarij 1878 des avonds ten 6 ure, door en ten huize van D. Blok, Stationsweg no. 3, 's-Gravenhage D. Blok 1878, 646 nrs. (Lugt 37913).
4. Catalogus van boeken betreffende de Nederlandsche geschiedenis en plaatsbeschrijvingen, zonder wetenschappelijke kennis gerangschikt en volgens den daarachter gevoegden prijs te bekomen bij David Blok, Stationsweg no. 3. No. 1 Nederland en zijn provinciën. 's-Gravenhage, D. Blok, 1877. Boven deze catalogus staat: Bibliotheca Historica Neerlandica.
Catalogue des livres anciens et modernes, en vente aux prix marqués chez David Blok à la Haye, Stationsweg no. 3. Ouvrages de théologie, de litérature et de livres à gravures. La Haye, David Blok, 1877. Links bovenaan no. 2
5. Catalogus van boeken, op. cit. (noot 4), voorwoord.
6. Ro Cohen-de Wolff, ‘Een naam als parfum’, Ons Amsterdam 10 (1958), p. 94-95.
7. Al eeuwenlang stonden op het Binnenhof boekverkopers. Zie hierover E.F. Kossmann, De boekverkoopers, notarissen en cramers op het Binnenhof, 's-Gravenhage 1932.
8. Zie J. Gram, 's-Gravenhage in onzen tijd, Amsterdam 1893, p. 73-74 en J. Gram, 's-Gravenhage voorheen en thans, 's-Gravenhage 1905, p. 31-32 (met afb.) en 44. Gram spreekt steeds over Garnade. Jozefs zaak, Maison Blok, was volgens de Haagse adressenboekjes in de jaren negentig aanvankleijk gevestigd in de Prinsenstraat 17 en later op nr. 48. Ook had hij enige tijd een boekenbergplaats in het pand Herderstraat 10.
9. Zie over dit schilderij E. van Schendel, Museum Mesdag. Nederlandse negentiende-eeuwse schilderijen, tekeningen en grafiek, 's-Gravenhage 1975, p. 91, nr. 167.
10. J.E. Engelberts, ‘Jozef Blok in memoriam’, Nieuwsblad voor den Boekhandel 12 september 1905.
11. J.F. Heijbroek en A.A.M. Vis, Verlaine in Nederland. Het bezoek van 1892 in woord en beeld, Amsterdam 1985, p. 13-15.
12. Paul Verlaine, Quinze jours en Hollande. Lettres à un ami, La Haye/Paris [1893].
13. P.C. Boutens, Verzen, Den Haag 1898; P.C. Boutens, Praeludiën, Den Haag 1902. Zie ook A.A.M. Stols, ‘P.C. Boutens als uitgever’, Halcyon 3 (1943). nr. 11/12, p. 4-5; Karel de Clerck, Uit het leven van P.C. Boutens, Amsterdam 1969, p. 57 en S.A.J. van Faassen, ‘“Een zeker amateurisme”. P.C. Boutens als boekverzorger’, in: Jan Nap [et al.], Ik heb iets bijna schoons aanschouwd. Over leven en werk van P.C. Boutens 1870-1943, Amsterdam/Den Haag 1993 (Schrijversprentenboek 34), p. 126-149. Over Maison Blok en Jozef Blok met name p. 140-141. 14. Zie Chr. Kramm, De levens en werken der Hollandsche en Vlaamsche kunstschilders,
beeldhouwers, graveurs en bouwmeesters van den vroegsten tot op onzen tijd, Amsterdam 1861, p. 1840, nr. 23.
15. J.F. Heijbroek (red.), De verzameling van mr. Carel Vosmaer (1826-1888), 's-Gravenhage/Amsterdam 1989, p. 111-112.
16. Brief van Matthijs Maris aan W.J.G. van Meurs, d.d. 28 april 1914. Teylers Stichting, Haarlem. 17. Brief van Vincent van Gogh aan zijn broer Theo, [d.d. 7 of 8 januari 1882], in H. van Crimpen en M. Berends-Albert, De brieven van Vincent van Gogh, dl. 1, 's-Gravenhage 1990, p. 489. 18. Brief van Vincent van Gogh aan zijn broer Theo, d.d. 2-3 november 1882, in: Van Crimpen en
Berends-Albert, op. cit. (noot 17), dl. 2, 's-Gravenhage 1990, p. 719. In W.J.A. Visser, ‘Vincent van Gogh en 's-Gravenhage’, Jaarboek Die Haghe (1973), p. 76-81, wordt uitvoerig ingegaan wie van de familie Blok door Van Gogh is getekend. Na een lange uitweiding komt de auteur uiteindelijk niet tot enige conclusie. Ook de auteurs/samenstellers van het boek Vincent van Gogh en Den Haag (red. Michiel van der Mast/Charles Dumas), Zwolle 1990, p. 122 (met afb.), geven geen uitsluitsel. Als men op het register afgaat, zou David Blok afgebeeld zijn. Over hem zegt Van Gogh echter in zijn brief dat hij hem niet afbeeldt.
19. Het schilderij werd in 1897 ten geschenke gegeven aan het Haags Gemeentemuseum door de Vereeniging tot het oprichten van een Museum voor Moderne Kunst. Het droeg de titel: ‘Het
boekenstalletje van Blok op de Groote Markt’. Zie Verslag van de Commissie van Beheer over de verzameling van Geschied- en Oudheidkundige Voorwerpen te 's-Gravenhage over het jaar 1897.
20. Catalogus. Tekeningen uit de 19e en 20e eeuw, Otterlo (Rijksmuseum Kröller-Müller) 1968, p. 211, nr. 6 (469 kl. 8).
21. Veilingcatalogus 19th Century European and Indonesian Pictures, Watercolours and Drawings, Amsterdam (Christie's) 21 april 1993, nr. 160 (met afb.). Hier wordt ook de provenance van het schilderij vermeld.
22. In 1987 kwam een geschilderde kopie naar deze litho in veiling. Zie catalogus Diederiks Auction B.V. Den Haag 9 en 10 maart 1987, nr. 57 (met afb.). Dit maal staan voor de stoel een vaas en een bord en is de uitsnede van de omgeving wat krapper.
23. Boele van Hensbroek, op. cit. (noot 2), p. 293.
24. A.C.J. de Vrankrijker, ‘Boek en Mensch’, in: Vijf eeuwen BOEK in Nederland, Haarlem 1940, p. 105. De omschrijving van De Vrankrijker werd overgenomen door S. Taubert, Bibliopola, dl. II, Hamburg (1966), p. 500.
25. H.E. Kern, ‘Herinneringen III’, De Antiquaar, 1 (1970), p. 64.
26. Heijbroek/Vis, op. cit. (noot 11), p. 12-15. De foutieve beschrijving uit 1940 werd in 1991 helaas weer overgenomen in L. Kuitert, ‘De second-hand handel. Een doorbraak op het gebied van goedkope literatuur’, De Negentiende Eeuw 15 (1991), p. 188.